• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 五鬥折腰,誰能許事,歸去來兮。

    “五鬥折腰,誰能許事,歸去來兮。”詩句出處:《歸去來兮引/歸去來兮》;是宋朝詩人楊萬裡的作品。

    儂傢貧甚訴長饑。幼稚滿庭闈。正坐瓶無儲粟,漫求為吏東西。偶然彭澤近鄰圻。公秫滑流匙。葛巾勸我求為酒,黃菊怨、冷落東籬。五鬥折腰,誰能許事,歸去來兮。老圃半榛茨。山田欲蒺藜。念心為形役又奚悲。獨惆悵前迷。不諫後方追。覺今來是瞭,覺昨來非。扁舟輕揚破朝霏。風細漫吹衣。試問征夫前路,晨光小,恨熹微。乃瞻衡宇載奔弛。迎候滿荊扉。已荒三徑存松菊,喜諸幼、入室相攜。有酒盈尊,引觴自酌,庭樹遣顏怡。容膝易安棲。南窗寄傲睨。更小園日涉趣尤奇。盡雖設柴門,長是閉斜暉。縱遐觀矯首,短策扶持。浮雲出岫豈心思。鳥倦亦歸飛。翳翳流光將入,孤松撫處淒其。息交絕友塹山溪。世與我相違。駕言復出何求者,曠千載、今欲從誰。親戚笑談,琴書觴詠,莫遣俗人知。邂逅又春熙。農人欲載菑。告西疇有事要耘耔。容老子舟車,取意任委蛇。歷崎嶇窈窕,丘壑隨宜。欣欣花木向榮滋。泉水始流澌。萬物得時如許,此生休笑吾衰。寓形宇內幾何時。豈問去留為。委心任運無多慮,顧皇皇、將欲何之。大化中間,乘流歸盡,喜懼莫隨伊。富貴本危機。雲鄉不可期。趁良辰、孤往恣遊嬉。獨臨水登山,舒嘯更哦詩。除樂天知命,瞭復奚疑。

    【註釋】:

    五:

    ①基數,五。《孟子·梁惠王上》:“五畝之宅。”②表序數第五。李白《與史郎中欽聽黃鶴樓上吹笛》:“黃鶴樓中吹玉笛,江城五月落梅花。”③隊伍行列。後來寫作“伍”。《呂氏春秋·必己》:“孟賁過於河,先其五。”④我國民族音樂記音符號之一。

    鬥:

    ①古代酒器名。《詩經·大雅·行葦》:“酌以大鬥,以祈(qí)黃耈(gǒu)。”(祈:求。耇:老壽。)②量器名。可容一鬥。《莊子·胠篋》:“掊(pǒu)鬥折衡,而民不爭。”(掊:擊打。衡:稱量輕重的器具。)③容量單位。十升為一鬥,十鬥為一石。《漢書·律歷志上》:“十升為鬥,十鬥為斛。”④星宿名。1. 二十八宿之一。又稱南鬥,有星六顆。蘇軾《赤壁賦》:“月出於東山之上,徘徊於鬥牛之間。”2. 北鬥星,有星七顆。《淮南子·齊俗》:“夫乘舟而惑者,不知東西,見鬥極則寤矣。”⑤鬥形的器具。高適《燕歌行》:“殺氣三時作陣雲,寒聲一夜傳刁鬥。”(陣雲:戰雲。三時:指時間長。刁鬥:行軍中煮飯的銅器,有柄,如鬥。)⑥用同“陡”。《徐霞客遊記·遊雁宕山日記》:“望巖下鬥深百丈。”[鬥拱]也作“枓栱”(dǒu gǒng)。我國傳統建築中的支承構件,位於立柱與橫梁的交接處。從柱頂探出的弧形肘木叫拱,拱與拱之間墊的方形木塊叫鬥。[鬥室]喻狹小的房間。餘集《聊齋志異》序:“把卷坐鬥室中,青燈睒睒(shǎn),已不待展讀,而陰森之氣,逼人毛發。”(睒:同“��”。 眨眼。)[鬥筲]喻才識短淺,氣量狹窄。《東周列國志》第七十六回:“囊瓦乃鬥筲之輩,貪功僥幸。”(囊瓦:春秋時期楚國令尹。)

    折:

    (一)①折斷。《韓非子· 五蠹》:“兔走觸株,折頸而死。”(走:奔跑。)②彎曲。李白《夢遊天姥吟留別》:“安能摧眉折腰事權貴。”③死。《韓詩外傳》卷三:“無瘖、聾、跛、眇、尪蹇、侏儒、折短。”④挫折;損失。《史記·淮陰侯列傳》:“折北不救。”(北:失敗。)⑤駁斥;使對方屈服。劉禹錫《天論》:“作天說以折韓退之之言。”(天說,指柳宗元《天說》。韓退之:韓愈。)⑥指責。《三國志·魏書·傅嘏傳》:“季佈面折其短。”(季節:人名。) (二)shé [折閱]虧損。《荀子·修身》:“良賈不為折閱不市。”(良賈:有本事的商人。市:做買賣。)

    能:

    ①能力;才能。《荀子·王制》:“無能不官,無功不賞。”②有能力;有才能。諸葛亮《出師表》:“先帝稱之曰能。”③能夠;勝任。《論語·先進》:“非曰能之,願學焉。”④擅長;善於。蔡元培《圖畫》:“善畫者多工書而能詩。”(書:書法。)⑤和睦,親善。《左傳·襄公二十二年》:“令尹之不能,爾所知也。”⑥如此;這般。杜甫《茅屋為秋風所破歌》:“南村群童欺我老無力,忍能對面為盜賊。”(忍:忍心。)⑦及,達到。王安石《遊褒禪山記》:“蓋餘所至,比好遊者尚不能十一。”⑧副詞。約同“乃”、“於是”。《管子·權修》:“二者不失,則民能可得而官也。”⑨通“耐”。忍耐,禁得起。《淮南子·地形》:“食水者善遊能寒。”(食水:指魚鱉囧鶩等。)

    許:

    (一)①答應;允許。《左傳·僖公五年》:“弗聽,許晉使。”②贊同;贊許。《列子·湯問》:“雜然相許。”③期望。《孟子·公孫醜上》:“夫子當路於齊,管仲、晏子之功,可復許乎?”④這樣。《宋史·楊萬裡傳》:“吾頭顱如許,報國無路。”⑤或許;可能。古樂府《懊儂歌》:“許是儂歡歸。”(儂歡:我的愛人。)⑥表示約數。相當於“上下”、“左右”。幹寶《搜神記》卷七:“臨淄有大蛇,長十許丈。”⑦語氣詞。相當於“啊”。韓愈《感春》詩:“一生長恨奈何許。”⑧周代諸侯國。在今河南許昌縣東。⑨處所;地方。陶潛《五柳先生傳》:“先生不知何許人也。”(二)hǔ [許許]象聲詞。伐木聲。《詩經·小雅·伐木》:“伐木許許。”

    事:

    ①職位;職務;官職。《左傳·莊公十四年》:“吾皆許之上大夫之事。”②職業。《史記·樊酈滕灌列傳》:“舞陽侯樊噲(kuài)者,沛人也,以屠狗為事。”(沛:江蘇沛縣。)③事情。《論語·子路》:“言不順則事不成。”④變故;意外事故。《史記·刺客列傳》:“秦有荊軻之事。”蘇軾《徐州上皇帝書》:“今臣於無事之時,屢以盜賊為言……不然,事至而圖之,則已晚矣。”(圖:謀。)⑤實行;從事;做。《論語·顏淵》:“回雖不敏,請事斯語矣。”⑥侍奉;服事。《左傳·隱公元年》:“欲與大叔,巨請事之 ”⑦從師求學。《史記·老子韓非列傳》:“[非]與李斯俱事荀卿,斯自以為不如非。”⑧量詞。用於器物或衣服,相當於“件”。白居易《張常侍池涼夜閑宴贈諸公》:“管弦三兩事。”

    歸:

    (一)①出嫁;嫁。《詩經·周南·桃夭》:“之子於歸,宜其室傢。”②返回。陶潛《歸園田居》:“晨興理荒穢,帶月荷鋤歸。”(興:起來。)③送回;交還。《孟子· 盡心上》:“久假而不歸。”(假:借)④歸依;歸附。范仲淹《嶽陽樓記》:“微斯人,吾誰與歸?”(微:如果沒有。)⑤結局;歸宿。《周易·系辭下》:“天下同歸而殊途。”(殊:不同。途:路。)⑥死。《爾雅·釋訓》:“鬼之為言歸也。” (二)kuì ①通“饋”。贈送。《論語·陽貨》:“(陽貨)歸孔子豚。”《史記·周本紀》:“晉唐叔得嘉谷,獻之成王,成王以歸周公於兵所。”②通“愧”。慚愧。《戰國策·秦策一》:“狀有歸色。”

    去:

    (一)①離開。《詩經·魏風·碩鼠》:“逝將去女,適彼樂土。”②距離。《谷梁傳·莊公三十二年》:“梁丘在曹邾之間,去齊八百裡。”③失去;失掉。孟雲卿《悲哉行》:“孤兒去慈親,遠客喪主人。”周亮工《書影》卷一:“郡縣守巡各至,問所失,吏部曰:‘吾傢無一物,獨去破氈具一床耳。’”④除去;舍棄;丟棄。《左傳·隱公六年》:“見惡,如農夫之務去草焉。”韓愈《與孟尚書書》:“何有去聖人之道,舍先王之法,而從夷狄之教,以求福利也。”⑤婉稱去世;死亡。古詩《孤兒行》:“居生不樂,不如早去,下從地下黃泉。”⑥往;到。辛棄疾《摸魚兒》:“休去倚危欄,斜陽正在、煙柳斷腸處。”⑦過去的;從前的。《新語·至德》:“斯乃去事之戒,來事之師也。”⑧助詞。用於形容詞後,相當於“啊”、“瞭”。白居易《鹽商婦》:“綠鬟富去金釵多,皓腕肥來銀釧窄。”(綠鬟:比喻女子烏黑的發髻。)⑨去聲。漢語四聲之一。⑩往;到……去。古樂府《古詩為焦仲卿妻作》:“卿可去成婚。”李白《與史郎中飲聽黃鶴樓上吹笛》:“一為遷客去長沙,西望長安不見傢。”(遷客:被貶謫到外地的官員。)(11)通“驅”。驅逐。《左傳·僖公十五年》:“三去之馀,獲其雄狐。” (二)jǔ 收藏。《左傳·昭公十九年》:“紡焉以度而去之。”(紡線搓繩量瞭城墻的高度然後收藏起來。)《史記·周本紀》:“龍亡而漦在,櫝而去之。”(漦lí:涎沫。櫝dú:放在木匣中。)這個意義後來寫作“弆”。

    來:

    (一)①小麥。《詩經·周頌·思文》:“貽我來牟。”②由彼至此,由遠到近。跟“去”、“往”相反。《孫子兵法·九地》:“我可以往,彼可以來者,為交地。”賀知章《回鄉偶書》:“兒童相見不相識,笑問客從何處來?”③使……來;招致;招來。也作“徠”。司馬遷《史記·文帝本紀》:“將何以來遠方之賢良?”④某一時間以後。《孟子·盡心下》:“由孔子而來,至於今,百有餘歲。”⑤將來;未來。陶潛《歸去來兮辭》:“悟已往之不諫,知來者之可追。”(諫:改正。追:追求。)《孟子·滕文公下》:“如知其非義,斯速已矣,何待來年?”(斯:則。已:停止。)⑥句末助詞。《莊子·人間世》:“嘗以語我來。”《孟子·離婁上》:“盍歸乎來!” (二)lài 慰勞。《詩經·小雅·大東》:“東人之子,職勞不來。”(職:主管。勞lào:慰勞)

    兮:

    語氣詞。多用於韻文。相當於“啊”、“呀”。《楚辭·九歌·國殤》:“身既死兮神以靈,魂魄毅兮為鬼雄。”


  • 五斗折腰,谁能许事,归去来兮。

    “五斗折腰,谁能许事,归去来兮。”诗句出处:《归去来兮引/归去来兮》;是宋朝诗人杨万里的作品。

    侬家贫甚诉长饥。幼稚满庭闱。正坐瓶无储粟,漫求为吏东西。偶然彭泽近邻圻。公秫滑流匙。葛巾劝我求为酒,黄菊怨、冷落东篱。五斗折腰,谁能许事,归去来兮。老圃半榛茨。山田欲蒺藜。念心为形役又奚悲。独惆怅前迷。不谏後方追。觉今来是了,觉昨来非。扁舟轻扬破朝霏。风细漫吹衣。试问征夫前路,晨光小,恨熹微。乃瞻衡宇载奔弛。迎候满荆扉。已荒三径存松菊,喜诸幼、入室相携。有酒盈尊,引觞自酌,庭树遣颜怡。容膝易安栖。南窗寄傲睨。更小园日涉趣尤奇。尽虽设柴门,长是闭斜晖。纵遐观矫首,短策扶持。浮云出岫岂心思。鸟倦亦归飞。翳翳流光将入,孤松抚处凄其。息交绝友堑山溪。世与我相违。驾言复出何求者,旷千载、今欲从谁。亲戚笑谈,琴书觞咏,莫遣俗人知。邂逅又春熙。农人欲载菑。告西畴有事要耘耔。容老子舟车,取意任委蛇。历崎岖窈窕,丘壑随宜。欣欣花木向荣滋。泉水始流澌。万物得时如许,此生休笑吾衰。寓形宇内几何时。岂问去留为。委心任运无多虑,顾皇皇、将欲何之。大化中间,乘流归尽,喜惧莫随伊。富贵本危机。云乡不可期。趁良辰、孤往恣游嬉。独临水登山,舒啸更哦诗。除乐天知命,了复奚疑。

    【注释】:

    五:

    ①基数,五。《孟子·梁惠王上》:“五亩之宅。”②表序数第五。李白《与史郎中钦听黄鹤楼上吹笛》:“黄鹤楼中吹玉笛,江城五月落梅花。”③队伍行列。后来写作“伍”。《吕氏春秋·必己》:“孟贲过于河,先其五。”④我国民族音乐记音符号之一。

    斗:

    ①古代酒器名。《诗经·大雅·行苇》:“酌以大斗,以祈(qí)黄耈(gǒu)。”(祈:求。耇:老寿。)②量器名。可容一斗。《庄子·胠箧》:“掊(pǒu)斗折衡,而民不争。”(掊:击打。衡:称量轻重的器具。)③容量单位。十升为一斗,十斗为一石。《汉书·律历志上》:“十升为斗,十斗为斛。”④星宿名。1. 二十八宿之一。又称南斗,有星六颗。苏轼《赤壁赋》:“月出于东山之上,徘徊于斗牛之间。”2. 北斗星,有星七颗。《淮南子·齐俗》:“夫乘舟而惑者,不知东西,见斗极则寤矣。”⑤斗形的器具。高适《燕歌行》:“杀气三时作阵云,寒声一夜传刁斗。”(阵云:战云。三时:指时间长。刁斗:行军中煮饭的铜器,有柄,如斗。)⑥用同“陡”。《徐霞客游记·游雁宕山日记》:“望岩下斗深百丈。”[斗拱]也作“枓栱”(dǒu gǒng)。我国传统建筑中的支承构件,位于立柱与横梁的交接处。从柱顶探出的弧形肘木叫拱,拱与拱之间垫的方形木块叫斗。[斗室]喻狭小的房间。余集《聊斋志异》序:“把卷坐斗室中,青灯睒睒(shǎn),已不待展读,而阴森之气,逼人毛发。”(睒:同“��”。 眨眼。)[斗筲]喻才识短浅,气量狭窄。《东周列国志》第七十六回:“囊瓦乃斗筲之辈,贪功侥幸。”(囊瓦:春秋时期楚国令尹。)

    折:

    (一)①折断。《韩非子· 五蠹》:“兔走触株,折颈而死。”(走:奔跑。)②弯曲。李白《梦游天姥吟留别》:“安能摧眉折腰事权贵。”③死。《韩诗外传》卷三:“无瘖、聋、跛、眇、尪蹇、侏儒、折短。”④挫折;损失。《史记·淮阴侯列传》:“折北不救。”(北:失败。)⑤驳斥;使对方屈服。刘禹锡《天论》:“作天说以折韩退之之言。”(天说,指柳宗元《天说》。韩退之:韩愈。)⑥指责。《三国志·魏书·傅嘏传》:“季布面折其短。”(季节:人名。) (二)shé [折阅]亏损。《荀子·修身》:“良贾不为折阅不市。”(良贾:有本事的商人。市:做买卖。)

    能:

    ①能力;才能。《荀子·王制》:“无能不官,无功不赏。”②有能力;有才能。诸葛亮《出师表》:“先帝称之曰能。”③能够;胜任。《论语·先进》:“非曰能之,愿学焉。”④擅长;善于。蔡元培《图画》:“善画者多工书而能诗。”(书:书法。)⑤和睦,亲善。《左传·襄公二十二年》:“令尹之不能,尔所知也。”⑥如此;这般。杜甫《茅屋为秋风所破歌》:“南村群童欺我老无力,忍能对面为盗贼。”(忍:忍心。)⑦及,达到。王安石《游褒禅山记》:“盖余所至,比好游者尚不能十一。”⑧副词。约同“乃”、“于是”。《管子·权修》:“二者不失,则民能可得而官也。”⑨通“耐”。忍耐,禁得起。《淮南子·地形》:“食水者善游能寒。”(食水:指鱼鳖囧鹜等。)

    许:

    (一)①答应;允许。《左传·僖公五年》:“弗听,许晋使。”②赞同;赞许。《列子·汤问》:“杂然相许。”③期望。《孟子·公孙丑上》:“夫子当路于齐,管仲、晏子之功,可复许乎?”④这样。《宋史·杨万里传》:“吾头颅如许,报国无路。”⑤或许;可能。古乐府《懊侬歌》:“许是侬欢归。”(侬欢:我的爱人。)⑥表示约数。相当于“上下”、“左右”。干宝《搜神记》卷七:“临淄有大蛇,长十许丈。”⑦语气词。相当于“啊”。韩愈《感春》诗:“一生长恨奈何许。”⑧周代诸侯国。在今河南许昌县东。⑨处所;地方。陶潜《五柳先生传》:“先生不知何许人也。”(二)hǔ [许许]象声词。伐木声。《诗经·小雅·伐木》:“伐木许许。”

    事:

    ①职位;职务;官职。《左传·庄公十四年》:“吾皆许之上大夫之事。”②职业。《史记·樊郦滕灌列传》:“舞阳侯樊哙(kuài)者,沛人也,以屠狗为事。”(沛:江苏沛县。)③事情。《论语·子路》:“言不顺则事不成。”④变故;意外事故。《史记·刺客列传》:“秦有荆轲之事。”苏轼《徐州上皇帝书》:“今臣于无事之时,屡以盗贼为言……不然,事至而图之,则已晚矣。”(图:谋。)⑤实行;从事;做。《论语·颜渊》:“回虽不敏,请事斯语矣。”⑥侍奉;服事。《左传·隐公元年》:“欲与大叔,巨请事之 ”⑦从师求学。《史记·老子韩非列传》:“[非]与李斯俱事荀卿,斯自以为不如非。”⑧量词。用于器物或衣服,相当于“件”。白居易《张常侍池凉夜闲宴赠诸公》:“管弦三两事。”

    归:

    (一)①出嫁;嫁。《诗经·周南·桃夭》:“之子于归,宜其室家。”②返回。陶潜《归园田居》:“晨兴理荒秽,带月荷锄归。”(兴:起来。)③送回;交还。《孟子· 尽心上》:“久假而不归。”(假:借)④归依;归附。范仲淹《岳阳楼记》:“微斯人,吾谁与归?”(微:如果没有。)⑤结局;归宿。《周易·系辞下》:“天下同归而殊途。”(殊:不同。途:路。)⑥死。《尔雅·释训》:“鬼之为言归也。” (二)kuì ①通“馈”。赠送。《论语·阳货》:“(阳货)归孔子豚。”《史记·周本纪》:“晋唐叔得嘉谷,献之成王,成王以归周公于兵所。”②通“愧”。惭愧。《战国策·秦策一》:“状有归色。”

    去:

    (一)①离开。《诗经·魏风·硕鼠》:“逝将去女,适彼乐土。”②距离。《谷梁传·庄公三十二年》:“梁丘在曹邾之间,去齐八百里。”③失去;失掉。孟云卿《悲哉行》:“孤儿去慈亲,远客丧主人。”周亮工《书影》卷一:“郡县守巡各至,问所失,吏部曰:‘吾家无一物,独去破毡具一床耳。’”④除去;舍弃;丢弃。《左传·隐公六年》:“见恶,如农夫之务去草焉。”韩愈《与孟尚书书》:“何有去圣人之道,舍先王之法,而从夷狄之教,以求福利也。”⑤婉称去世;死亡。古诗《孤儿行》:“居生不乐,不如早去,下从地下黄泉。”⑥往;到。辛弃疾《摸鱼儿》:“休去倚危栏,斜阳正在、烟柳断肠处。”⑦过去的;从前的。《新语·至德》:“斯乃去事之戒,来事之师也。”⑧助词。用于形容词后,相当于“啊”、“了”。白居易《盐商妇》:“绿鬟富去金钗多,皓腕肥来银钏窄。”(绿鬟:比喻女子乌黑的发髻。)⑨去声。汉语四声之一。⑩往;到……去。古乐府《古诗为焦仲卿妻作》:“卿可去成婚。”李白《与史郎中饮听黄鹤楼上吹笛》:“一为迁客去长沙,西望长安不见家。”(迁客:被贬谪到外地的官员。)(11)通“驱”。驱逐。《左传·僖公十五年》:“三去之馀,获其雄狐。” (二)jǔ 收藏。《左传·昭公十九年》:“纺焉以度而去之。”(纺线搓绳量了城墙的高度然后收藏起来。)《史记·周本纪》:“龙亡而漦在,椟而去之。”(漦lí:涎沫。椟dú:放在木匣中。)这个意义后来写作“弆”。

    来:

    (一)①小麦。《诗经·周颂·思文》:“贻我来牟。”②由彼至此,由远到近。跟“去”、“往”相反。《孙子兵法·九地》:“我可以往,彼可以来者,为交地。”贺知章《回乡偶书》:“儿童相见不相识,笑问客从何处来?”③使……来;招致;招来。也作“徕”。司马迁《史记·文帝本纪》:“将何以来远方之贤良?”④某一时间以后。《孟子·尽心下》:“由孔子而来,至于今,百有余岁。”⑤将来;未来。陶潜《归去来兮辞》:“悟已往之不谏,知来者之可追。”(谏:改正。追:追求。)《孟子·滕文公下》:“如知其非义,斯速已矣,何待来年?”(斯:则。已:停止。)⑥句末助词。《庄子·人间世》:“尝以语我来。”《孟子·离娄上》:“盍归乎来!” (二)lài 慰劳。《诗经·小雅·大东》:“东人之子,职劳不来。”(职:主管。劳lào:慰劳)

    兮:

    语气词。多用于韵文。相当于“啊”、“呀”。《楚辞·九歌·国殇》:“身既死兮神以灵,魂魄毅兮为鬼雄。”


  • wu dou she yao ,shei neng hu shi ,gui qu lai xi 。

    “wu dou she yao ,shei neng hu shi ,gui qu lai xi 。”shi gou chu chu :《gui qu lai xi yin /gui qu lai xi 》;shi song chao shi ren yang mo li de zuo pin 。

    nong jia pin shen su chang ji 。you zhi man ting wei 。zheng zuo ping mo chu su ,man qiu wei li dong xi 。ou ran peng ze jin lin qi 。gong shu hua liu chi 。ge jin quan wo qiu wei jiu ,huang ju yuan 、leng la dong li 。wu dou she yao ,shei neng hu shi ,gui qu lai xi 。lao pu ban zhen ci 。shan tian yu ji li 。nian xin wei xing yi you xi bei 。du chou chang qian mi 。bu jian hou fang zhui 。jiao jin lai shi le ,jiao zuo lai fei 。bian zhou qing yang po chao fei 。feng xi man chui yi 。shi wen zheng fu qian lu ,chen guang xiao ,hen xi wei 。nai zhan heng yu zai ben chi 。ying hou man jing fei 。yi huang san jing cun song ju ,xi zhu you 、ru shi xiang xie 。you jiu ying zun ,yin shang zi zhuo ,ting shu qian yan yi 。rong xi yi an qi 。na chuang ji ao ni 。geng xiao yuan ri she qu you ji 。jin sui she chai men ,chang shi bi xie hui 。zong xia guan jiao shou ,duan ce fu chi 。fu yun chu xiu qi xin sai 。diao juan yi gui fei 。yi yi liu guang jiang ru ,gu song fu chu qi ji 。xi jiao jue you qian shan xi 。shi yu wo xiang wei 。jia yan fu chu he qiu zhe ,kuang qian zai 、jin yu cong shei 。qin qi xiao tan ,qin shu shang yong ,mo qian su ren zhi 。xie hou you chun xi 。nong ren yu zai zai 。gao xi chou you shi yao yun zi 。rong lao zi zhou che ,qu yi ren wei she 。li qi qu yao tiao ,qiu he sui yi 。xin xin hua mu xiang rong zi 。quan shui shi liu si 。mo wu de shi ru hu ,ci sheng xiu xiao wu cui 。yu xing yu nei ji he shi 。qi wen qu liu wei 。wei xin ren yun mo duo lv ,gu huang huang 、jiang yu he zhi 。da hua zhong jian ,cheng liu gui jin ,xi ju mo sui yi 。fu gui ben wei ji 。yun xiang bu ke ji 。chen liang chen 、gu wang zi you xi 。du lin shui deng shan ,shu xiao geng e shi 。chu le tian zhi ming ,le fu xi yi 。

    【zhu shi 】:

    wu :

    ①ji shu ,wu 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“wu mu zhi zhai 。”②biao xu shu di wu 。li bai 《yu shi lang zhong qin ting huang he lou shang chui di 》:“huang he lou zhong chui yu di ,jiang cheng wu yue la mei hua 。”③dui wu hang lie 。hou lai xie zuo “wu ”。《lv shi chun qiu ·bi ji 》:“meng ben guo yu he ,xian ji wu 。”④wo guo min zu yin le ji yin fu hao zhi yi 。

    dou :

    ①gu dai jiu qi ming 。《shi jing ·da ya ·hang wei 》:“zhuo yi da dou ,yi qi (qí)huang gou (gǒu)。”(qi :qiu 。gou :lao shou 。)②liang qi ming 。ke rong yi dou 。《zhuang zi ·qu qie 》:“pou (pǒu)dou she heng ,er min bu zheng 。”(pou :ji da 。heng :chen liang qing chong de qi ju 。)③rong liang chan wei 。shi sheng wei yi dou ,shi dou wei yi dan 。《han shu ·lv li zhi shang 》:“shi sheng wei dou ,shi dou wei hu 。”④xing su ming 。1. er shi ba su zhi yi 。you chen na dou ,you xing liu ke 。su shi 《chi bi fu 》:“yue chu yu dong shan zhi shang ,pai huai yu dou niu zhi jian 。”2. bei dou xing ,you xing qi ke 。《huai na zi ·ji su 》:“fu cheng zhou er huo zhe ,bu zhi dong xi ,jian dou ji ze wu yi 。”⑤dou xing de qi ju 。gao kuo 《yan ge hang 》:“sha qi san shi zuo zhen yun ,han sheng yi ye chuan diao dou 。”(zhen yun :zhan yun 。san shi :zhi shi jian chang 。diao dou :hang jun zhong zhu fan de tong qi ,you bing ,ru dou 。)⑥yong tong “dou ”。《xu xia ke you ji ·you yan dang shan ri ji 》:“wang yan xia dou shen bai zhang 。”[dou gong ]ye zuo “dou gong ”(dǒu gǒng)。wo guo chuan tong jian zhu zhong de zhi cheng gou jian ,wei yu li zhu yu heng liang de jiao jie chu 。cong zhu ding tan chu de hu xing zhou mu jiao gong ,gong yu gong zhi jian dian de fang xing mu kuai jiao dou 。[dou shi ]yu xia xiao de fang jian 。yu ji 《liao zhai zhi yi 》xu :“ba juan zuo dou shi zhong ,qing deng shan shan (shǎn),yi bu dai zhan dou ,er yin sen zhi qi ,bi ren mao fa 。”(shan :tong “��”。 zha yan 。)[dou shao ]yu cai shi duan jian ,qi liang xia zhai 。《dong zhou lie guo zhi 》di qi shi liu hui :“nang wa nai dou shao zhi bei ,tan gong jiao xing 。”(nang wa :chun qiu shi ji chu guo ling yin 。)

    she :

    (yi )①she duan 。《han fei zi · wu du 》:“tu zou chu zhu ,she geng er si 。”(zou :ben pao 。)②wan qu 。li bai 《meng you tian lao yin liu bie 》:“an neng cui mei she yao shi quan gui 。”③si 。《han shi wai chuan 》juan san :“mo yin 、long 、bo 、miao 、wang jian 、zhu ru 、she duan 。”④cuo she ;sun shi 。《shi ji ·huai yin hou lie chuan 》:“she bei bu jiu 。”(bei :shi bai 。)⑤bo chi ;shi dui fang qu fu 。liu yu xi 《tian lun 》:“zuo tian shui yi she han tui zhi zhi yan 。”(tian shui ,zhi liu zong yuan 《tian shui 》。han tui zhi :han yu 。)⑥zhi ze 。《san guo zhi ·wei shu ·fu gu chuan 》:“ji bu mian she ji duan 。”(ji jie :ren ming 。) (er )shé [she yue ]kui sun 。《xun zi ·xiu shen 》:“liang gu bu wei she yue bu shi 。”(liang gu :you ben shi de shang ren 。shi :zuo mai mai 。)

    neng :

    ①neng li ;cai neng 。《xun zi ·wang zhi 》:“mo neng bu guan ,mo gong bu shang 。”②you neng li ;you cai neng 。zhu ge liang 《chu shi biao 》:“xian di chen zhi yue neng 。”③neng gou ;sheng ren 。《lun yu ·xian jin 》:“fei yue neng zhi ,yuan xue yan 。”④shan chang ;shan yu 。cai yuan pei 《tu hua 》:“shan hua zhe duo gong shu er neng shi 。”(shu :shu fa 。)⑤he mu ,qin shan 。《zuo chuan ·xiang gong er shi er nian 》:“ling yin zhi bu neng ,er suo zhi ye 。”⑥ru ci ;zhe ban 。du fu 《mao wu wei qiu feng suo po ge 》:“na cun qun tong qi wo lao mo li ,ren neng dui mian wei dao zei 。”(ren :ren xin 。)⑦ji ,da dao 。wang an dan 《you bao chan shan ji 》:“gai yu suo zhi ,bi hao you zhe shang bu neng shi yi 。”⑧fu ci 。yao tong “nai ”、“yu shi ”。《guan zi ·quan xiu 》:“er zhe bu shi ,ze min neng ke de er guan ye 。”⑨tong “nai ”。ren nai ,jin de qi 。《huai na zi ·de xing 》:“shi shui zhe shan you neng han 。”(shi shui :zhi yu bie jiong wu deng 。)

    hu :

    (yi )①da ying ;yun hu 。《zuo chuan ·xi gong wu nian 》:“fu ting ,hu jin shi 。”②zan tong ;zan hu 。《lie zi ·shang wen 》:“za ran xiang hu 。”③ji wang 。《meng zi ·gong sun chou shang 》:“fu zi dang lu yu ji ,guan zhong 、yan zi zhi gong ,ke fu hu hu ?”④zhe yang 。《song shi ·yang mo li chuan 》:“wu tou lu ru hu ,bao guo mo lu 。”⑤huo hu ;ke neng 。gu le fu 《ao nong ge 》:“hu shi nong huan gui 。”(nong huan :wo de ai ren 。)⑥biao shi yao shu 。xiang dang yu “shang xia ”、“zuo you ”。gan bao 《sou shen ji 》juan qi :“lin zi you da she ,chang shi hu zhang 。”⑦yu qi ci 。xiang dang yu “a ”。han yu 《gan chun 》shi :“yi sheng chang hen nai he hu 。”⑧zhou dai zhu hou guo 。zai jin he na hu chang xian dong 。⑨chu suo ;de fang 。tao qian 《wu liu xian sheng chuan 》:“xian sheng bu zhi he hu ren ye 。”(er )hǔ [hu hu ]xiang sheng ci 。fa mu sheng 。《shi jing ·xiao ya ·fa mu 》:“fa mu hu hu 。”

    shi :

    ①zhi wei ;zhi wu ;guan zhi 。《zuo chuan ·zhuang gong shi si nian 》:“wu jie hu zhi shang da fu zhi shi 。”②zhi ye 。《shi ji ·fan li teng guan lie chuan 》:“wu yang hou fan kuai (kuài)zhe ,pei ren ye ,yi tu gou wei shi 。”(pei :jiang su pei xian 。)③shi qing 。《lun yu ·zi lu 》:“yan bu shun ze shi bu cheng 。”④bian gu ;yi wai shi gu 。《shi ji ·ci ke lie chuan 》:“qin you jing ke zhi shi 。”su shi 《xu zhou shang huang di shu 》:“jin chen yu mo shi zhi shi ,lv yi dao zei wei yan ……bu ran ,shi zhi er tu zhi ,ze yi wan yi 。”(tu :mou 。)⑤shi hang ;cong shi ;zuo 。《lun yu ·yan yuan 》:“hui sui bu min ,qing shi si yu yi 。”⑥shi feng ;fu shi 。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“yu yu da shu ,ju qing shi zhi ”⑦cong shi qiu xue 。《shi ji ·lao zi han fei lie chuan 》:“[fei ]yu li si ju shi xun qing ,si zi yi wei bu ru fei 。”⑧liang ci 。yong yu qi wu huo yi fu ,xiang dang yu “jian ”。bai ju yi 《zhang chang shi chi liang ye xian yan zeng zhu gong 》:“guan xian san liang shi 。”

    gui :

    (yi )①chu jia ;jia 。《shi jing ·zhou na ·tao wai 》:“zhi zi yu gui ,yi ji shi jia 。”②fan hui 。tao qian 《gui yuan tian ju 》:“chen xing li huang hui ,dai yue he chu gui 。”(xing :qi lai 。)③song hui ;jiao hai 。《meng zi · jin xin shang 》:“jiu jia er bu gui 。”(jia :jie )④gui yi ;gui fu 。fan zhong yan 《yue yang lou ji 》:“wei si ren ,wu shei yu gui ?”(wei :ru guo mei you 。)⑤jie ju ;gui su 。《zhou yi ·ji ci xia 》:“tian xia tong gui er shu tu 。”(shu :bu tong 。tu :lu 。)⑥si 。《er ya ·shi xun 》:“gui zhi wei yan gui ye 。” (er )kuì ①tong “kui ”。zeng song 。《lun yu ·yang huo 》:“(yang huo )gui kong zi tun 。”《shi ji ·zhou ben ji 》:“jin tang shu de jia gu ,suo zhi cheng wang ,cheng wang yi gui zhou gong yu bing suo 。”②tong “kui ”。can kui 。《zhan guo ce ·qin ce yi 》:“zhuang you gui se 。”

    qu :

    (yi )①li kai 。《shi jing ·wei feng ·shuo shu 》:“shi jiang qu nv ,kuo bi le tu 。”②ju li 。《gu liang chuan ·zhuang gong san shi er nian 》:“liang qiu zai cao zhu zhi jian ,qu ji ba bai li 。”③shi qu ;shi diao 。meng yun qing 《bei zai hang 》:“gu er qu ci qin ,yuan ke sang zhu ren 。”zhou liang gong 《shu ying 》juan yi :“jun xian shou xun ge zhi ,wen suo shi ,li bu yue :‘wu jia mo yi wu ,du qu po zhan ju yi chuang er 。’”④chu qu ;she qi ;diu qi 。《zuo chuan ·yin gong liu nian 》:“jian e ,ru nong fu zhi wu qu cao yan 。”han yu 《yu meng shang shu shu 》:“he you qu sheng ren zhi dao ,she xian wang zhi fa ,er cong yi di zhi jiao ,yi qiu fu li ye 。”⑤wan chen qu shi ;si wang 。gu shi 《gu er hang 》:“ju sheng bu le ,bu ru zao qu ,xia cong de xia huang quan 。”⑥wang ;dao 。xin qi ji 《mo yu er 》:“xiu qu yi wei lan ,xie yang zheng zai 、yan liu duan chang chu 。”⑦guo qu de ;cong qian de 。《xin yu ·zhi de 》:“si nai qu shi zhi jie ,lai shi zhi shi ye 。”⑧zhu ci 。yong yu xing rong ci hou ,xiang dang yu “a ”、“le ”。bai ju yi 《yan shang fu 》:“lu huan fu qu jin chai duo ,hao wan fei lai yin chuan zhai 。”(lu huan :bi yu nv zi wu hei de fa ji 。)⑨qu sheng 。han yu si sheng zhi yi 。⑩wang ;dao ……qu 。gu le fu 《gu shi wei jiao zhong qing qi zuo 》:“qing ke qu cheng hun 。”li bai 《yu shi lang zhong yin ting huang he lou shang chui di 》:“yi wei qian ke qu chang sha ,xi wang chang an bu jian jia 。”(qian ke :bei bian zhe dao wai de de guan yuan 。)(11)tong “qu ”。qu zhu 。《zuo chuan ·xi gong shi wu nian 》:“san qu zhi yu ,huo ji xiong hu 。” (er )jǔ shou cang 。《zuo chuan ·zhao gong shi jiu nian 》:“fang yan yi du er qu zhi 。”(fang xian cuo sheng liang le cheng qiang de gao du ran hou shou cang qi lai 。)《shi ji ·zhou ben ji 》:“long wang er chi zai ,du er qu zhi 。”(chi lí:xian mo 。du dú:fang zai mu xia zhong 。)zhe ge yi yi hou lai xie zuo “ju ”。

    lai :

    (yi )①xiao mai 。《shi jing ·zhou song ·sai wen 》:“yi wo lai mou 。”②you bi zhi ci ,you yuan dao jin 。gen “qu ”、“wang ”xiang fan 。《sun zi bing fa ·jiu de 》:“wo ke yi wang ,bi ke yi lai zhe ,wei jiao de 。”he zhi zhang 《hui xiang ou shu 》:“er tong xiang jian bu xiang shi ,xiao wen ke cong he chu lai ?”③shi ……lai ;qiao zhi ;qiao lai 。ye zuo “lai ”。si ma qian 《shi ji ·wen di ben ji 》:“jiang he yi lai yuan fang zhi xian liang ?”④mou yi shi jian yi hou 。《meng zi ·jin xin xia 》:“you kong zi er lai ,zhi yu jin ,bai you yu sui 。”⑤jiang lai ;wei lai 。tao qian 《gui qu lai xi ci 》:“wu yi wang zhi bu jian ,zhi lai zhe zhi ke zhui 。”(jian :gai zheng 。zhui :zhui qiu 。)《meng zi ·teng wen gong xia 》:“ru zhi ji fei yi ,si su yi yi ,he dai lai nian ?”(si :ze 。yi :ting zhi 。)⑥gou mo zhu ci 。《zhuang zi ·ren jian shi 》:“chang yi yu wo lai 。”《meng zi ·li lou shang 》:“he gui hu lai !” (er )lài wei lao 。《shi jing ·xiao ya ·da dong 》:“dong ren zhi zi ,zhi lao bu lai 。”(zhi :zhu guan 。lao lào:wei lao )

    xi :

    yu qi ci 。duo yong yu yun wen 。xiang dang yu “a ”、“ya ”。《chu ci ·jiu ge ·guo shang 》:“shen ji si xi shen yi ling ,hun bo yi xi wei gui xiong 。”