• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 聽萬裡揄揚,一門冠蓋,三世箕裘。

    “聽萬裡揄揚,一門冠蓋,三世箕裘。”詩句出處:《木蘭花慢》;是元朝詩人曹伯啟的作品。

    論寰中英氣,人盡說,古青州。看東坼滄溟,西瞻泰嶽,南控營丘。千古能稱管晏,道而今、人物更風流。磊落曝書公子,從前從事公侯。勛名初不願依劉。耿耿連良壽。聽萬裡揄揚,一門冠蓋,三世箕裘。屈指瓜期已還,願平生、相遇盡卿儔。好記壽觴先舉,蓴鱸江上新秋。

    【註釋】:

    聽:

    ①聽。《荀子·勸學》:“目不能兩視而明,耳不能兩聽而聰。”②聽取;接受。《論語·憲問》:“君薨,百官總己以聽於塚宰三年。”《史記·魏其武安侯列傳》:“丞相入奏事,坐語移日,所言皆聽。”③考察。《戰國策·秦策一》:“且(陳)軫欲去秦而之楚,王何不聽乎?”(去:離開。之:往。)④偵察;耳目;間諜。《荀子·議兵》:“且仁人之用十裡之國,則將有百裡之聽。”(用:治理。)⑤治理;審理。《論語·顏淵》:“聽訟,吾猶人也,必也,使無訟乎!”⑥廳堂。後作“廳(廳)”。《世說新語·黜免》:“大司馬府聽前有一老槐,甚扶疏。”(大司馬:官名。掌管國傢軍事。扶疏:枝葉茂盛。)⑦聽憑;任憑。《漢書·薛宣傳》:“賣買聽任富吏。”《莊子·徐無鬼》:“匠石運斤成風,聽而斫之。”

    萬:

    [萬俟(qí)]復姓。

    裡:

    ①古時鄉村居民聚居的地方;村落。《孟子·盡心上》:“制其田裡,教之樹畜。”②故鄉;傢鄉。江 淹《別賦》:“割慈忍愛,離邦去裡。”③古代的居民組織。其編制以二十五傢或五十傢或百傢為一裡。《詩經·鄭風·將仲子》:“將仲子兮,無踰我裡。”④裡巷;裡弄。《周禮·地官·載師》:“以廛裡任國中之地。”⑤長度單位。市制五百米為一裡。李白《早發白帝城》:“千裡江陵一日還。”

    揄:

    (一)①引;拉。《韓非子·飾邪》:“龐援揄兵而南。”《漢書·禮樂志》:“神之揄,臨壇宇。”引申為引出;提出。《淮南子·主術》:“使言之而非也,雖在卿相人君,揄策於廟堂之上,未必可用。”②揮動。《韓非子·內儲說下》:“禦者因揄刀而劓美人。”(劓yì:割掉鼻子。)《淮南子·氾論》:“揄三尺之刃,造桓公之胸。”(造:至。)[揄揚]宣傳。曹植《與楊德祖書》:“辭賦小道,固未足以揄揚大義。”(二)yóu 舀取。《詩經·大雅·生民》:“或舂或揄。”

    揚:

    ①舉起。《楚辭·九歌·東皇太一》:“揚枹(fú)兮拊(fǔ)鼓,疏緩節兮安歌。”(枹:鼓槌。拊:擊。疏緩:指節奏緩慢。)②向上揚起的樹枝。《詩經· 豳風·七月》:“取彼斧斨,以伐遠揚。”③簸動;向上播散;掀起。《詩經·小雅·大東》:“維南有箕,不可以簸揚。”④稱頌;宣揚;傳播。《詩經·大雅·江漢》:“對揚王之休命。”(對:酬答。休:美好。)⑤顯示;顯揚。《三國志·魏書·武帝紀》:“揚兵河上。”⑥容貌出眾。裴度《自題寫真贊》:“爾才不長,爾貌不揚,胡為將? 胡為相?”⑦發揚。《三國志·蜀書·諸葛亮傳》:“光揚洪烈。”(洪烈:偉大的功業。)⑧振作。杜甫《新婚別》:“兵氣恐不揚。”(兵氣:士氣。)⑨古九州之一——揚州的簡稱。轄今之蘇、皖、贛、浙、閩諸省。⑩鉞,古代一種兵器。《詩經· 大雅·公劉》:“幹戈戚揚。”(幹:盾牌。戚:古代一種像斧的兵器。)[揚揚]心情愉快或得意的樣子。《史記·管晏列傳》:“意氣揚揚,甚自得也。”

    一:

    ①數詞。《孟子·梁惠王上》:“吾何愛一牛?”(愛:吝惜。)《漢書·律歷志上》:“數者,一、十、百、千、萬也。”又表序數第一。《呂氏春秋·古樂》:“投足以歌八闋:一曰載民,二曰玄鳥。”(八闋:指舞樂的八章。載民、玄鳥:樂曲八章之名。)②專一。《荀子·勸學》:“螾無爪牙之利,筋骨之強,上食埃土,下飲黃泉,用心一也。”(螾:通“蚓”。蚯蚓。)③全;滿。《史記·淮陰侯列傳》:“至拜大將,乃韓信也,一軍皆驚。”④統一;使……一致。《史記·秦始皇本紀》:“一法度衡石丈尺。”⑤相同。《左傳·莊公十二年》:“天下之惡一也。”(惡:指惡人。)⑥整體。賈誼《新書·過秦上》:“合從締交,相與為一。”⑦古代哲學概念。指“道”及“道”所派生的“氣”。⑧副詞。1. 一概;都。《史記·孟嘗君列傳》:“食客數千人,無貴賤一與文等。”2. 一旦。《莊子·徐無鬼》:“一聞人之過,終身不忘。”(過:過失。)3. 乃;竟。《戰國策·齊策一》:“靖郭君之於寡人,一至於此乎?”⑨語氣詞。起加強語氣的作用。《孟子·梁惠王上》:“寡人恥之,願比死者一灑之。”⑩我國民族音樂記音符號之一。[一何]副詞。表示程度深。杜甫《石壕吏》:“吏呼一何怒,婦啼一何苦!”

    一門:

    ①猶一源。《淮南子·原道訓》:“百事之根,皆出一門。”②猶一類。張華《遊獵篇》:“榮辱渾一門,安知惡與美。”③猶一傢。《後漢書·梁冀傳》:“冀一門前後七封侯,三皇後。”杜甫《送鮮於萬州遷巴州》詩:“京兆先時傑,琳瑯照一門。”④一種風格、流派。《南齊書·劉繪傳》:“繪為後進領袖,機悟多能。時張融、周顒並有言工……繪之言吐,又頓挫有風氣。時人為之語曰:‘劉繪貼宅,別開一門。’言在二傢之中也。”

    門:

    ①建築物的進出口。《詩經·小雅 ·何人斯》:“不入我門。”《木蘭詩》:“開我東閣門。”②關鍵。《老子》第一章:“玄之又玄,眾妙之門。”《商君書·君臣》:“臣聞道民之門,在上所先。”③傢;傢族。《三國志·蜀書·先主傳》:“汝勿妄語,滅吾門也。”④門類;類別。《舊唐書·杜佑傳》:“凡書九門,計二百卷。”⑤派別;學派。《後漢書·鄭玄傳》:“仲尼之門,考以四科。”⑥門第。《北史·劉昶傳》:“唯能是寄,不必拘門。”

    冠:

    (一)①帽子的總稱。《戰國策·魏策四》:“佈衣之怒,亦免冠徒跣,以頭搶地爾。”(跣xiǎn :光著腳。)②類似冠的東西。《聊齋志異·促織》:“旋見雞伸頸擺撲,臨視,則蟲集冠上,力叮不釋。” (二)guàn ①戴帽子。《孟子·滕文公上》:“‘許子冠乎?’曰:‘冠。’”(許子:當時農傢許行。)②古代的一種儀式。男子二十歲舉行加冠禮,表示已成年。《禮記·曲禮上》:“男子二十冠而字。”(字:命以字。)男子成年也稱冠。《論語·先進》:“冠者五六人,童子六七人,浴乎沂,風乎舞雩(yú),詠而歸。”(沂:水名。風:吹風。舞雩:古代求雨之壇。)③居第一位。《史記·蕭相國世傢》:“位冠群臣,聲施後世。”

    蓋:

    ①用草或葦編成的覆蓋物。《左傳·襄公十四年》:“被苫(shān)蓋,蒙荊棘。”(被:覆蓋。苫:用草編成的覆蓋物。)②建築房屋。王褒《僮約》:“治舍蓋屋。”③車蓋、傘等遮陽擋雨的用具。《周禮·考工記·輪人》:“輪人為蓋。”《史記·淮南衡山列傳》:“為黃屋蓋乘輿,出入擬於天子。”(屋:同“幄”。帳幕。)④器物上的蓋子。《禮記·少儀》:“器則執蓋。”⑤遮蔽;掩蓋。《淮南子·說林》:“日月欲明而浮雲蓋之。”⑥超過;壓倒。《史記·項羽本紀》:“力拔山兮氣蓋世。”⑦崇尚。《國語· 吳語》:“夫固知君王之蓋威以好勝也。”⑧副詞。表推測,相當於“大概”。《論語·裡仁》:“蓋有之矣,我未之見也。”⑨連詞。承接上文。表示原因。《史記·屈原賈生列傳》:“屈平之作《離騷》,蓋自怨生也。”⑩助詞。多用於句首。無實在意義,其作用隻是引出下面的議論或說明。《史記·李斯列傳》:“蓋聞聖人遷徙無常,就變而從時,見末而知本,觀指而睹歸。”(本:根。)(11)通“盍”(hé),是“何不”的合音。《禮記·檀弓上》:“子蓋言子之志於公乎?”(12)通“闔”。門扇。《左傳·莊公三十二年》:“犖有力焉,能投蓋於稷門。”

    三:

    (一)(sān)①數目。二加一所得。②代表多次或多數。如:三反四覆;三令五申。參見“三折肱”。(二)(sān,舊讀sàn)再三。見“三思”、“三復”。

    三世:

    ①指祖孫三代。《禮記·曲禮下》:“去國三世。”鄭玄註:“三世,自祖至孫。”②古代公羊學派對歷史演變所劃分的三個階段。指所見世、所聞世和所傳聞世。③佛教名詞。亦稱“三際”。“世”是“遷流”的意思,指時間過程的劃分,即過去世、現在世、未來世。《顏氏傢訓·歸心》:“三世之事,信而有征。”趙曦明註:“三世,過去、現在、未來也。”

    世:

    ①古代稱三十年為一世。《論語 · 子路》:“如有王者,必世而後仁。”(仁:仁政成功。)②世代;父子相繼為一世。《戰國策·趙策四》:“今三世以前,至於趙之為趙。”③繼承。《公羊傳·昭公三十一年》:“大夫之義不得世。”④一代又一代;世代相承的。《漢書·樓護傳》:“父世醫也,護少隨父為醫長安。”⑤傢世;世系。《呂氏春秋·知化》:“殘其國,絕其世。”⑥人的一生;一輩子。王羲之《蘭亭集序》:“夫人之相與,俯仰一世。”(相與:交往。俯仰:生活。)⑦時代;朝代。陶潛《桃花源記》:“問今是何世,乃不知有漢,無論魏晉。”⑧人世;世界。《荀子·議兵》:“此世之所以亂也。”⑨當時的。《鹽鐵論·論儒》:“孟軻守舊術,不知世務。”

    箕:

    ①簸箕。《戰國策·齊策六》:“大冠(guān)若箕。”(冠:帽子。)《呂氏春秋·順民》:“執箕帚而臣事之。”②星宿名。二十八宿之一。《呂氏春秋·有始》:“東北曰變天,其星箕、鬥、牽牛。”

    裘:

    ①皮衣;皮襖。《韓非子·五蠹》:“夏日葛衣,冬日麑裘。”②穿上皮衣。《呂氏春秋·孟冬紀》:“是月,天子始裘。”③通“求”。追逐。《詩經·小雅·大東》:“舟人之子,熊羆是裘。”


  • 听万里揄扬,一门冠盖,三世箕裘。

    “听万里揄扬,一门冠盖,三世箕裘。”诗句出处:《木兰花慢》;是元朝诗人曹伯启的作品。

    论寰中英气,人尽说,古青州。看东坼沧溟,西瞻泰岳,南控营丘。千古能称管晏,道而今、人物更风流。磊落曝书公子,从前从事公侯。勋名初不愿依刘。耿耿连良寿。听万里揄扬,一门冠盖,三世箕裘。屈指瓜期已还,愿平生、相遇尽卿俦。好记寿觞先举,莼鲈江上新秋。

    【注释】:

    听:

    ①听。《荀子·劝学》:“目不能两视而明,耳不能两听而聪。”②听取;接受。《论语·宪问》:“君薨,百官总己以听于冢宰三年。”《史记·魏其武安侯列传》:“丞相入奏事,坐语移日,所言皆听。”③考察。《战国策·秦策一》:“且(陈)轸欲去秦而之楚,王何不听乎?”(去:离开。之:往。)④侦察;耳目;间谍。《荀子·议兵》:“且仁人之用十里之国,则将有百里之听。”(用:治理。)⑤治理;审理。《论语·颜渊》:“听讼,吾犹人也,必也,使无讼乎!”⑥厅堂。后作“廳(厅)”。《世说新语·黜免》:“大司马府听前有一老槐,甚扶疏。”(大司马:官名。掌管国家军事。扶疏:枝叶茂盛。)⑦听凭;任凭。《汉书·薛宣传》:“卖买听任富吏。”《庄子·徐无鬼》:“匠石运斤成风,听而斫之。”

    万:

    [万俟(qí)]复姓。

    里:

    ①古时乡村居民聚居的地方;村落。《孟子·尽心上》:“制其田里,教之树畜。”②故乡;家乡。江 淹《别赋》:“割慈忍爱,离邦去里。”③古代的居民组织。其编制以二十五家或五十家或百家为一里。《诗经·郑风·将仲子》:“将仲子兮,无踰我里。”④里巷;里弄。《周礼·地官·载师》:“以廛里任国中之地。”⑤长度单位。市制五百米为一里。李白《早发白帝城》:“千里江陵一日还。”

    揄:

    (一)①引;拉。《韩非子·饰邪》:“庞援揄兵而南。”《汉书·礼乐志》:“神之揄,临坛宇。”引申为引出;提出。《淮南子·主术》:“使言之而非也,虽在卿相人君,揄策于庙堂之上,未必可用。”②挥动。《韩非子·内储说下》:“御者因揄刀而劓美人。”(劓yì:割掉鼻子。)《淮南子·氾论》:“揄三尺之刃,造桓公之胸。”(造:至。)[揄扬]宣传。曹植《与杨德祖书》:“辞赋小道,固未足以揄扬大义。”(二)yóu 舀取。《诗经·大雅·生民》:“或舂或揄。”

    扬:

    ①举起。《楚辞·九歌·东皇太一》:“扬枹(fú)兮拊(fǔ)鼓,疏缓节兮安歌。”(枹:鼓槌。拊:击。疏缓:指节奏缓慢。)②向上扬起的树枝。《诗经· 豳风·七月》:“取彼斧斨,以伐远扬。”③簸动;向上播散;掀起。《诗经·小雅·大东》:“维南有箕,不可以簸扬。”④称颂;宣扬;传播。《诗经·大雅·江汉》:“对扬王之休命。”(对:酬答。休:美好。)⑤显示;显扬。《三国志·魏书·武帝纪》:“扬兵河上。”⑥容貌出众。裴度《自题写真赞》:“尔才不长,尔貌不扬,胡为将? 胡为相?”⑦发扬。《三国志·蜀书·诸葛亮传》:“光扬洪烈。”(洪烈:伟大的功业。)⑧振作。杜甫《新婚别》:“兵气恐不扬。”(兵气:士气。)⑨古九州之一——扬州的简称。辖今之苏、皖、赣、浙、闽诸省。⑩钺,古代一种兵器。《诗经· 大雅·公刘》:“干戈戚扬。”(干:盾牌。戚:古代一种像斧的兵器。)[扬扬]心情愉快或得意的样子。《史记·管晏列传》:“意气扬扬,甚自得也。”

    一:

    ①数词。《孟子·梁惠王上》:“吾何爱一牛?”(爱:吝惜。)《汉书·律历志上》:“数者,一、十、百、千、万也。”又表序数第一。《吕氏春秋·古乐》:“投足以歌八阕:一曰载民,二曰玄鸟。”(八阕:指舞乐的八章。载民、玄鸟:乐曲八章之名。)②专一。《荀子·劝学》:“螾无爪牙之利,筋骨之强,上食埃土,下饮黄泉,用心一也。”(螾:通“蚓”。蚯蚓。)③全;满。《史记·淮阴侯列传》:“至拜大将,乃韩信也,一军皆惊。”④统一;使……一致。《史记·秦始皇本纪》:“一法度衡石丈尺。”⑤相同。《左传·庄公十二年》:“天下之恶一也。”(恶:指恶人。)⑥整体。贾谊《新书·过秦上》:“合从缔交,相与为一。”⑦古代哲学概念。指“道”及“道”所派生的“气”。⑧副词。1. 一概;都。《史记·孟尝君列传》:“食客数千人,无贵贱一与文等。”2. 一旦。《庄子·徐无鬼》:“一闻人之过,终身不忘。”(过:过失。)3. 乃;竟。《战国策·齐策一》:“靖郭君之于寡人,一至于此乎?”⑨语气词。起加强语气的作用。《孟子·梁惠王上》:“寡人耻之,愿比死者一洒之。”⑩我国民族音乐记音符号之一。[一何]副词。表示程度深。杜甫《石壕吏》:“吏呼一何怒,妇啼一何苦!”

    一门:

    ①犹一源。《淮南子·原道训》:“百事之根,皆出一门。”②犹一类。张华《游猎篇》:“荣辱浑一门,安知恶与美。”③犹一家。《后汉书·梁冀传》:“冀一门前后七封侯,三皇后。”杜甫《送鲜于万州迁巴州》诗:“京兆先时杰,琳琅照一门。”④一种风格、流派。《南齐书·刘绘传》:“绘为后进领袖,机悟多能。时张融、周颙并有言工……绘之言吐,又顿挫有风气。时人为之语曰:‘刘绘贴宅,别开一门。’言在二家之中也。”

    门:

    ①建筑物的进出口。《诗经·小雅 ·何人斯》:“不入我门。”《木兰诗》:“开我东阁门。”②关键。《老子》第一章:“玄之又玄,众妙之门。”《商君书·君臣》:“臣闻道民之门,在上所先。”③家;家族。《三国志·蜀书·先主传》:“汝勿妄语,灭吾门也。”④门类;类别。《旧唐书·杜佑传》:“凡书九门,计二百卷。”⑤派别;学派。《后汉书·郑玄传》:“仲尼之门,考以四科。”⑥门第。《北史·刘昶传》:“唯能是寄,不必拘门。”

    冠:

    (一)①帽子的总称。《战国策·魏策四》:“布衣之怒,亦免冠徒跣,以头抢地尔。”(跣xiǎn :光着脚。)②类似冠的东西。《聊斋志异·促织》:“旋见鸡伸颈摆扑,临视,则虫集冠上,力叮不释。” (二)guàn ①戴帽子。《孟子·滕文公上》:“‘许子冠乎?’曰:‘冠。’”(许子:当时农家许行。)②古代的一种仪式。男子二十岁举行加冠礼,表示已成年。《礼记·曲礼上》:“男子二十冠而字。”(字:命以字。)男子成年也称冠。《论语·先进》:“冠者五六人,童子六七人,浴乎沂,风乎舞雩(yú),咏而归。”(沂:水名。风:吹风。舞雩:古代求雨之壇。)③居第一位。《史记·萧相国世家》:“位冠群臣,声施后世。”

    盖:

    ①用草或苇编成的覆盖物。《左传·襄公十四年》:“被苫(shān)盖,蒙荆棘。”(被:覆盖。苫:用草编成的覆盖物。)②建筑房屋。王褒《僮约》:“治舍盖屋。”③车盖、伞等遮阳挡雨的用具。《周礼·考工记·轮人》:“轮人为盖。”《史记·淮南衡山列传》:“为黄屋盖乘舆,出入拟于天子。”(屋:同“幄”。帐幕。)④器物上的盖子。《礼记·少仪》:“器则执盖。”⑤遮蔽;掩盖。《淮南子·说林》:“日月欲明而浮云盖之。”⑥超过;压倒。《史记·项羽本纪》:“力拔山兮气盖世。”⑦崇尚。《国语· 吴语》:“夫固知君王之盖威以好胜也。”⑧副词。表推测,相当于“大概”。《论语·里仁》:“盖有之矣,我未之见也。”⑨连词。承接上文。表示原因。《史记·屈原贾生列传》:“屈平之作《离骚》,盖自怨生也。”⑩助词。多用于句首。无实在意义,其作用只是引出下面的议论或说明。《史记·李斯列传》:“盖闻圣人迁徙无常,就变而从时,见末而知本,观指而睹归。”(本:根。)(11)通“盍”(hé),是“何不”的合音。《礼记·檀弓上》:“子盖言子之志于公乎?”(12)通“阖”。门扇。《左传·庄公三十二年》:“荦有力焉,能投盖于稷门。”

    三:

    (一)(sān)①数目。二加一所得。②代表多次或多数。如:三反四覆;三令五申。参见“三折肱”。(二)(sān,旧读sàn)再三。见“三思”、“三复”。

    三世:

    ①指祖孙三代。《礼记·曲礼下》:“去国三世。”郑玄注:“三世,自祖至孙。”②古代公羊学派对历史演变所划分的三个阶段。指所见世、所闻世和所传闻世。③佛教名词。亦称“三际”。“世”是“迁流”的意思,指时间过程的划分,即过去世、现在世、未来世。《颜氏家训·归心》:“三世之事,信而有征。”赵曦明注:“三世,过去、现在、未来也。”

    世:

    ①古代称三十年为一世。《论语 · 子路》:“如有王者,必世而后仁。”(仁:仁政成功。)②世代;父子相继为一世。《战国策·赵策四》:“今三世以前,至于赵之为赵。”③继承。《公羊传·昭公三十一年》:“大夫之义不得世。”④一代又一代;世代相承的。《汉书·楼护传》:“父世医也,护少随父为医长安。”⑤家世;世系。《吕氏春秋·知化》:“残其国,绝其世。”⑥人的一生;一辈子。王羲之《兰亭集序》:“夫人之相与,俯仰一世。”(相与:交往。俯仰:生活。)⑦时代;朝代。陶潜《桃花源记》:“问今是何世,乃不知有汉,无论魏晋。”⑧人世;世界。《荀子·议兵》:“此世之所以乱也。”⑨当时的。《盐铁论·论儒》:“孟轲守旧术,不知世务。”

    箕:

    ①簸箕。《战国策·齐策六》:“大冠(guān)若箕。”(冠:帽子。)《吕氏春秋·顺民》:“执箕帚而臣事之。”②星宿名。二十八宿之一。《吕氏春秋·有始》:“东北曰变天,其星箕、斗、牵牛。”

    裘:

    ①皮衣;皮袄。《韩非子·五蠹》:“夏日葛衣,冬日麑裘。”②穿上皮衣。《吕氏春秋·孟冬纪》:“是月,天子始裘。”③通“求”。追逐。《诗经·小雅·大东》:“舟人之子,熊羆是裘。”


  • ting mo li yu yang ,yi men guan gai ,san shi ji qiu 。

    “ting mo li yu yang ,yi men guan gai ,san shi ji qiu 。”shi gou chu chu :《mu lan hua man 》;shi yuan chao shi ren cao bai qi de zuo pin 。

    lun huan zhong ying qi ,ren jin shui ,gu qing zhou 。kan dong che cang ming ,xi zhan tai yue ,na kong ying qiu 。qian gu neng chen guan yan ,dao er jin 、ren wu geng feng liu 。lei la bao shu gong zi ,cong qian cong shi gong hou 。xun ming chu bu yuan yi liu 。geng geng lian liang shou 。ting mo li yu yang ,yi men guan gai ,san shi ji qiu 。qu zhi gua ji yi hai ,yuan ping sheng 、xiang yu jin qing chou 。hao ji shou shang xian ju ,chun lu jiang shang xin qiu 。

    【zhu shi 】:

    ting :

    ①ting 。《xun zi ·quan xue 》:“mu bu neng liang shi er ming ,er bu neng liang ting er cong 。”②ting qu ;jie shou 。《lun yu ·xian wen 》:“jun hong ,bai guan zong ji yi ting yu zhong zai san nian 。”《shi ji ·wei ji wu an hou lie chuan 》:“cheng xiang ru zou shi ,zuo yu yi ri ,suo yan jie ting 。”③kao cha 。《zhan guo ce ·qin ce yi 》:“ju (chen )zhen yu qu qin er zhi chu ,wang he bu ting hu ?”(qu :li kai 。zhi :wang 。)④zhen cha ;er mu ;jian die 。《xun zi ·yi bing 》:“ju ren ren zhi yong shi li zhi guo ,ze jiang you bai li zhi ting 。”(yong :zhi li 。)⑤zhi li ;shen li 。《lun yu ·yan yuan 》:“ting song ,wu you ren ye ,bi ye ,shi mo song hu !”⑥ting tang 。hou zuo “廳(ting )”。《shi shui xin yu ·chu mian 》:“da si ma fu ting qian you yi lao huai ,shen fu shu 。”(da si ma :guan ming 。zhang guan guo jia jun shi 。fu shu :zhi xie mao cheng 。)⑦ting ping ;ren ping 。《han shu ·xue xuan chuan 》:“mai mai ting ren fu li 。”《zhuang zi ·xu mo gui 》:“jiang dan yun jin cheng feng ,ting er zhuo zhi 。”

    mo :

    [mo qi (qí)]fu xing 。

    li :

    ①gu shi xiang cun ju min ju ju de de fang ;cun la 。《meng zi ·jin xin shang 》:“zhi ji tian li ,jiao zhi shu chu 。”②gu xiang ;jia xiang 。jiang yan 《bie fu 》:“ge ci ren ai ,li bang qu li 。”③gu dai de ju min zu zhi 。ji bian zhi yi er shi wu jia huo wu shi jia huo bai jia wei yi li 。《shi jing ·zheng feng ·jiang zhong zi 》:“jiang zhong zi xi ,mo yao wo li 。”④li hang ;li long 。《zhou li ·de guan ·zai shi 》:“yi chan li ren guo zhong zhi de 。”⑤chang du chan wei 。shi zhi wu bai mi wei yi li 。li bai 《zao fa bai di cheng 》:“qian li jiang ling yi ri hai 。”

    yu :

    (yi )①yin ;la 。《han fei zi ·shi xie 》:“pang yuan yu bing er na 。”《han shu ·li le zhi 》:“shen zhi yu ,lin tan yu 。”yin shen wei yin chu ;di chu 。《huai na zi ·zhu shu 》:“shi yan zhi er fei ye ,sui zai qing xiang ren jun ,yu ce yu miao tang zhi shang ,wei bi ke yong 。”②hui dong 。《han fei zi ·nei chu shui xia 》:“yu zhe yin yu dao er yi mei ren 。”(yi yì:ge diao bi zi 。)《huai na zi ·氾lun 》:“yu san che zhi ren ,zao huan gong zhi xiong 。”(zao :zhi 。)[yu yang ]xuan chuan 。cao zhi 《yu yang de zu shu 》:“ci fu xiao dao ,gu wei zu yi yu yang da yi 。”(er )yóu yao qu 。《shi jing ·da ya ·sheng min 》:“huo chong huo yu 。”

    yang :

    ①ju qi 。《chu ci ·jiu ge ·dong huang tai yi 》:“yang bao (fú)xi fu (fǔ)gu ,shu huan jie xi an ge 。”(bao :gu chui 。fu :ji 。shu huan :zhi jie zou huan man 。)②xiang shang yang qi de shu zhi 。《shi jing · bin feng ·qi yue 》:“qu bi fu qiang ,yi fa yuan yang 。”③bo dong ;xiang shang bo san ;xian qi 。《shi jing ·xiao ya ·da dong 》:“wei na you ji ,bu ke yi bo yang 。”④chen song ;xuan yang ;chuan bo 。《shi jing ·da ya ·jiang han 》:“dui yang wang zhi xiu ming 。”(dui :chou da 。xiu :mei hao 。)⑤xian shi ;xian yang 。《san guo zhi ·wei shu ·wu di ji 》:“yang bing he shang 。”⑥rong mao chu zhong 。pei du 《zi ti xie zhen zan 》:“er cai bu chang ,er mao bu yang ,hu wei jiang ? hu wei xiang ?”⑦fa yang 。《san guo zhi ·shu shu ·zhu ge liang chuan 》:“guang yang hong lie 。”(hong lie :wei da de gong ye 。)⑧zhen zuo 。du fu 《xin hun bie 》:“bing qi kong bu yang 。”(bing qi :shi qi 。)⑨gu jiu zhou zhi yi ——yang zhou de jian chen 。he jin zhi su 、wan 、gan 、zhe 、min zhu sheng 。⑩yue ,gu dai yi chong bing qi 。《shi jing · da ya ·gong liu 》:“gan ge qi yang 。”(gan :dun pai 。qi :gu dai yi chong xiang fu de bing qi 。)[yang yang ]xin qing yu kuai huo de yi de yang zi 。《shi ji ·guan yan lie chuan 》:“yi qi yang yang ,shen zi de ye 。”

    yi :

    ①shu ci 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“wu he ai yi niu ?”(ai :lin xi 。)《han shu ·lv li zhi shang 》:“shu zhe ,yi 、shi 、bai 、qian 、mo ye 。”you biao xu shu di yi 。《lv shi chun qiu ·gu le 》:“tou zu yi ge ba que :yi yue zai min ,er yue xuan diao 。”(ba que :zhi wu le de ba zhang 。zai min 、xuan diao :le qu ba zhang zhi ming 。)②zhuan yi 。《xun zi ·quan xue 》:“yin mo zhao ya zhi li ,jin gu zhi jiang ,shang shi ai tu ,xia yin huang quan ,yong xin yi ye 。”(yin :tong “yin ”。qiu yin 。)③quan ;man 。《shi ji ·huai yin hou lie chuan 》:“zhi bai da jiang ,nai han xin ye ,yi jun jie jing 。”④tong yi ;shi ……yi zhi 。《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“yi fa du heng dan zhang che 。”⑤xiang tong 。《zuo chuan ·zhuang gong shi er nian 》:“tian xia zhi e yi ye 。”(e :zhi e ren 。)⑥zheng ti 。gu yi 《xin shu ·guo qin shang 》:“ge cong di jiao ,xiang yu wei yi 。”⑦gu dai zhe xue gai nian 。zhi “dao ”ji “dao ”suo pa sheng de “qi ”。⑧fu ci 。1. yi gai ;dou 。《shi ji ·meng chang jun lie chuan 》:“shi ke shu qian ren ,mo gui jian yi yu wen deng 。”2. yi dan 。《zhuang zi ·xu mo gui 》:“yi wen ren zhi guo ,zhong shen bu wang 。”(guo :guo shi 。)3. nai ;jing 。《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“jing guo jun zhi yu gua ren ,yi zhi yu ci hu ?”⑨yu qi ci 。qi jia jiang yu qi de zuo yong 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“gua ren chi zhi ,yuan bi si zhe yi sa zhi 。”⑩wo guo min zu yin le ji yin fu hao zhi yi 。[yi he ]fu ci 。biao shi cheng du shen 。du fu 《dan hao li 》:“li hu yi he nu ,fu ti yi he ku !”

    yi men :

    ①you yi yuan 。《huai na zi ·yuan dao xun 》:“bai shi zhi gen ,jie chu yi men 。”②you yi lei 。zhang hua 《you lie pian 》:“rong ru hun yi men ,an zhi e yu mei 。”③you yi jia 。《hou han shu ·liang ji chuan 》:“ji yi men qian hou qi feng hou ,san huang hou 。”du fu 《song xian yu mo zhou qian ba zhou 》shi :“jing zhao xian shi jie ,lin lang zhao yi men 。”④yi chong feng ge 、liu pa 。《na ji shu ·liu hui chuan 》:“hui wei hou jin ling xiu ,ji wu duo neng 。shi zhang rong 、zhou yong bing you yan gong ……hui zhi yan tu ,you du cuo you feng qi 。shi ren wei zhi yu yue :‘liu hui tie zhai ,bie kai yi men 。’yan zai er jia zhi zhong ye 。”

    men :

    ①jian zhu wu de jin chu kou 。《shi jing ·xiao ya ·he ren si 》:“bu ru wo men 。”《mu lan shi 》:“kai wo dong ge men 。”②guan jian 。《lao zi 》di yi zhang :“xuan zhi you xuan ,zhong miao zhi men 。”《shang jun shu ·jun chen 》:“chen wen dao min zhi men ,zai shang suo xian 。”③jia ;jia zu 。《san guo zhi ·shu shu ·xian zhu chuan 》:“ru wu wang yu ,mie wu men ye 。”④men lei ;lei bie 。《jiu tang shu ·du you chuan 》:“fan shu jiu men ,ji er bai juan 。”⑤pa bie ;xue pa 。《hou han shu ·zheng xuan chuan 》:“zhong ni zhi men ,kao yi si ke 。”⑥men di 。《bei shi ·liu chang chuan 》:“wei neng shi ji ,bu bi ju men 。”

    guan :

    (yi )①mao zi de zong chen 。《zhan guo ce ·wei ce si 》:“bu yi zhi nu ,yi mian guan tu xian ,yi tou qiang de er 。”(xian xiǎn :guang zhao jiao 。)②lei shi guan de dong xi 。《liao zhai zhi yi ·cu zhi 》:“xuan jian ji shen geng bai pu ,lin shi ,ze chong ji guan shang ,li ding bu shi 。” (er )guàn ①dai mao zi 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“‘hu zi guan hu ?’yue :‘guan 。’”(hu zi :dang shi nong jia hu hang 。)②gu dai de yi chong yi shi 。nan zi er shi sui ju hang jia guan li ,biao shi yi cheng nian 。《li ji ·qu li shang 》:“nan zi er shi guan er zi 。”(zi :ming yi zi 。)nan zi cheng nian ye chen guan 。《lun yu ·xian jin 》:“guan zhe wu liu ren ,tong zi liu qi ren ,yu hu yi ,feng hu wu yu (yú),yong er gui 。”(yi :shui ming 。feng :chui feng 。wu yu :gu dai qiu yu zhi 壇。)③ju di yi wei 。《shi ji ·xiao xiang guo shi jia 》:“wei guan qun chen ,sheng shi hou shi 。”

    gai :

    ①yong cao huo wei bian cheng de fu gai wu 。《zuo chuan ·xiang gong shi si nian 》:“bei shan (shān)gai ,meng jing ji 。”(bei :fu gai 。shan :yong cao bian cheng de fu gai wu 。)②jian zhu fang wu 。wang bao 《tong yao 》:“zhi she gai wu 。”③che gai 、san deng zhe yang dang yu de yong ju 。《zhou li ·kao gong ji ·lun ren 》:“lun ren wei gai 。”《shi ji ·huai na heng shan lie chuan 》:“wei huang wu gai cheng yu ,chu ru ni yu tian zi 。”(wu :tong “wo ”。zhang mu 。)④qi wu shang de gai zi 。《li ji ·shao yi 》:“qi ze zhi gai 。”⑤zhe bi ;yan gai 。《huai na zi ·shui lin 》:“ri yue yu ming er fu yun gai zhi 。”⑥chao guo ;ya dao 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“li ba shan xi qi gai shi 。”⑦chong shang 。《guo yu · wu yu 》:“fu gu zhi jun wang zhi gai wei yi hao sheng ye 。”⑧fu ci 。biao tui ce ,xiang dang yu “da gai ”。《lun yu ·li ren 》:“gai you zhi yi ,wo wei zhi jian ye 。”⑨lian ci 。cheng jie shang wen 。biao shi yuan yin 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“qu ping zhi zuo 《li sao 》,gai zi yuan sheng ye 。”⑩zhu ci 。duo yong yu gou shou 。mo shi zai yi yi ,ji zuo yong zhi shi yin chu xia mian de yi lun huo shui ming 。《shi ji ·li si lie chuan 》:“gai wen sheng ren qian xi mo chang ,jiu bian er cong shi ,jian mo er zhi ben ,guan zhi er du gui 。”(ben :gen 。)(11)tong “he ”(hé),shi “he bu ”de ge yin 。《li ji ·tan gong shang 》:“zi gai yan zi zhi zhi yu gong hu ?”(12)tong “he ”。men shan 。《zuo chuan ·zhuang gong san shi er nian 》:“luo you li yan ,neng tou gai yu ji men 。”

    san :

    (yi )(sān)①shu mu 。er jia yi suo de 。②dai biao duo ci huo duo shu 。ru :san fan si fu ;san ling wu shen 。can jian “san she gong ”。(er )(sān,jiu dou sàn)zai san 。jian “san sai ”、“san fu ”。

    san shi :

    ①zhi zu sun san dai 。《li ji ·qu li xia 》:“qu guo san shi 。”zheng xuan zhu :“san shi ,zi zu zhi sun 。”②gu dai gong yang xue pa dui li shi yan bian suo hua fen de san ge jie duan 。zhi suo jian shi 、suo wen shi he suo chuan wen shi 。③fo jiao ming ci 。yi chen “san ji ”。“shi ”shi “qian liu ”de yi sai ,zhi shi jian guo cheng de hua fen ,ji guo qu shi 、xian zai shi 、wei lai shi 。《yan shi jia xun ·gui xin 》:“san shi zhi shi ,xin er you zheng 。”zhao xi ming zhu :“san shi ,guo qu 、xian zai 、wei lai ye 。”

    shi :

    ①gu dai chen san shi nian wei yi shi 。《lun yu · zi lu 》:“ru you wang zhe ,bi shi er hou ren 。”(ren :ren zheng cheng gong 。)②shi dai ;fu zi xiang ji wei yi shi 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“jin san shi yi qian ,zhi yu zhao zhi wei zhao 。”③ji cheng 。《gong yang chuan ·zhao gong san shi yi nian 》:“da fu zhi yi bu de shi 。”④yi dai you yi dai ;shi dai xiang cheng de 。《han shu ·lou hu chuan 》:“fu shi yi ye ,hu shao sui fu wei yi chang an 。”⑤jia shi ;shi ji 。《lv shi chun qiu ·zhi hua 》:“can ji guo ,jue ji shi 。”⑥ren de yi sheng ;yi bei zi 。wang xi zhi 《lan ting ji xu 》:“fu ren zhi xiang yu ,fu yang yi shi 。”(xiang yu :jiao wang 。fu yang :sheng huo 。)⑦shi dai ;chao dai 。tao qian 《tao hua yuan ji 》:“wen jin shi he shi ,nai bu zhi you han ,mo lun wei jin 。”⑧ren shi ;shi jie 。《xun zi ·yi bing 》:“ci shi zhi suo yi luan ye 。”⑨dang shi de 。《yan tie lun ·lun ru 》:“meng ke shou jiu shu ,bu zhi shi wu 。”

    ji :

    ①bo ji 。《zhan guo ce ·ji ce liu 》:“da guan (guān)re ji 。”(guan :mao zi 。)《lv shi chun qiu ·shun min 》:“zhi ji zhou er chen shi zhi 。”②xing su ming 。er shi ba su zhi yi 。《lv shi chun qiu ·you shi 》:“dong bei yue bian tian ,ji xing ji 、dou 、qian niu 。”

    qiu :

    ①pi yi ;pi ao 。《han fei zi ·wu du 》:“xia ri ge yi ,dong ri ni qiu 。”②chuan shang pi yi 。《lv shi chun qiu ·meng dong ji 》:“shi yue ,tian zi shi qiu 。”③tong “qiu ”。zhui zhu 。《shi jing ·xiao ya ·da dong 》:“zhou ren zhi zi ,xiong 羆shi qiu 。”