- 繁体
- 简体
- 拼音
-
豈惟陂澤苗盡立,已活億萬介與鱗。
“豈惟陂澤苗盡立,已活億萬介與鱗。”詩句出處:《夜夢與數客觀畫有八副龍湫圖持奇客請予作詩》;是宋朝詩人陸遊的作品。
其間一圖最傑作,命意落筆驚倒人。
奇峰峭立插地軸,飛瀑崩瀉垂天紳。
壽藤老木幻荒怪,深潭危棧愁鬼神。
忽然白晝起雷電,始覺異物蟠奫淪。
陰雲四興誅老魃,甘澍連夕蘇疲民。
豈惟陂澤苗盡立,已活億萬介與鱗。
文章與畫共一法,腕力要可回千鈞。
錙銖不到便懸隔,用意雖盡終苦辛。
君看此圖凡幾筆,一一圜勁如秋蓴。
乃知世間有絕藝,天造草昧參經綸。
吾言未竟且復止,剩發幽奧天公嗔。
【註釋】:
豈:
(一)副詞。①表示反問。相當於“難道”、“怎麼”。《左傳·僖公五年》:“晉,吾宗也,豈害我哉?”②表示推測或疑問。相當於“是否”。《三國志·蜀志·諸葛亮傳》:“諸葛孔明者,臥龍也,將軍豈願見之乎?”(二)kǎi 同“愷”。快樂;和樂。《詩經·小雅·魚藻》:“豈樂飲酒。”[豈弟]同“愷悌”。和悅可親。《詩經·齊風·載驅》:“齊子豈弟。”(齊子:齊國國君的女兒。)惟:
①思考。《詩經·大雅·生民》:“載謀載惟。”《尚書·康誥》:“惟文王之敬忌。”(敬忌:敬德忌刑。)②副詞。隻;隻有。《左傳·僖公五年》:“鬼神非人實親,惟德是依。”③連詞。1. 表示並列關系。相當於“和”、“與”、“同”。《尚書·多方》:“告爾四國多方,惟爾殷侯尹民。”2. 表示讓步關系。雖然。《史記·淮陰侯列傳》:“惟信亦為大王不如也。”④介詞。以;由於。《尚書·盤庚中》:“亦惟汝故,以丕從厥志。”(丕:大。厥:其。)⑤助詞。用於句首或句中。《老子》第二十一章:“道之為物,惟恍惟惚。”陂:
(一)①山坡。《淮南子·俶真》:“是故百姓曼衍,於淫荒之陂。”②池塘。《鹽鐵論·貧富》:“夫尋常之污,不能溉陂澤。”(小水坑裡的水,不能灌溉大的池澤。污:小水坑。)③堤岸。《詩經·陳風·澤陂》:“彼澤之陂,有蒲與荷。” (二)bì偏;不正。《宋史·李淑傳》:“其傾側險陂類比。” (三)pō[陂陀]亦作“陂陁”、“坡陀”。傾斜不平的樣子。李華《含元殿賦》:“陂陀漢陵。”杜甫《北征》:“坡陀望鄜畤(fū zhì),巖谷互出沒。”(鄜畤:指鄜州。)澤:
①光澤;潤澤。屈原《離騷》:“芳與澤其雜糅兮。”(雜糅:混雜糅合。)②濕潤。《齊民要術·栽樹》:“時時灌溉,常令潤澤。”③雨露。王安石《上杜學士開河書》:“幸而雨澤時至。”(時至:按時到來。)④水匯聚處;沼澤。《楚辭·漁父》:“屈原既放,遊於江潭,行吟澤畔。”⑤恩惠;恩澤。《史記·滑稽列傳》:“故西門豹為鄴令,名聞天下,澤流後世。”⑥遺風;影響。《孟子·離婁下》:“君子之澤,五世而斬。”(斬:斷絕。)苗:
①尚未吐穗的莊稼。《論語·子罕》:“苗而不秀者有矣夫!”泛指初生的植物。陶潛《歸園田居五首》之三:“種豆南山下,草盛豆苗稀。”②初生的動物。陸遊《初夏道中》:“雨馀山客買魚苗。”③事物的開端或初生跡象。白居易《讀張籍古樂府》:“言者志之苗,行者文之根。”④後代子孫。屈原《離騷》:“帝高陽之苗裔兮。”⑤民眾。《法言·重黎》:“播其虐於黎苗。”⑥夏季打獵。《詩經·小雅·車攻》:“之子於苗。”⑦苗族。我國少數民族之一。盡:
(一)①完畢;沒有瞭。蘇軾《赤壁賦》:“肴核既盡,杯盤狼藉。”《左傳·襄公八年》:“糧食將盡。”②終結;結束。曹丕《典論·論文》:“年壽有時而盡。”李咸用《遣興》:“雨盡晚雲輕。”又終極;達到極點。《禮記·郊特牲》:“仁之至,義之盡也。”成語有“仁至義盡”。李白《遊太山六首》之三:“憑崖覽八極,目盡長空閑。”(八極:極邊遠之地。空閑:空曠。)③竭盡;竭力完成。《宋史·嶽飛傳》:“飛裂裳以背示(何)鑄,有盡忠報國四大字。”④全;所有的。潘嶽《笙賦》:“樂聲發而盡室歡。”⑤副詞。皆;都。《孟子·盡心下》:“盡信書,則不如無書。”《史記·司馬相如列傳》:“一坐盡傾。”(滿坐的人都很傾慕。) (二)jǐn 盡量。《禮記·曲禮上》:“虛坐盡後,食坐盡前。”(空坐著盡量往後,飲食就坐盡量往前,以免油污弄臟座席。)立:
①站立。《孟子·梁惠王上》:“王立於沼上。”《論語·微子》:“子路拱而立。”②豎立;樹立。《韓非子·功名》:“立尺材於高山之上。”葉適《終論七》:“的必先立,然後挾弓註矢以從之。”(的:箭靶。)③設置,建立。《荀子·大略》:“立大學,設庠序。”④制定。《荀子·議兵》:“立法施令。”賈誼《過秦論》:“商君佐之,內立法度。”⑤建樹;成就。《資治通鑒·漢獻帝建安十三年》:“兵精糧多,足以立事。”⑥泛指登上某種位置。《史記·陳涉世傢》:“吾聞二世少子也,不當立。”(少子:最小的兒子。)⑦立刻;立即;馬上。《史記·李將軍列傳》:“匈奴追射我立盡。”《史記·項羽本紀》:“沛公至軍,立誅殺曹無傷。”已:
①停止。《荀子·勸學》:“學不可以已。”②完畢。《戰國策·齊策二》:“言未已,齊讓又至。”(讓:責備。)③罷免。《論語·公冶長》:“(子文)三已之,無慍(yùn)色。”(慍:怨恨。)④疾止;病除。柳宗元《捕蛇者說》:“可以已大風。”(大風:麻風病。)⑤副詞。1. 已經。《史記·蒙恬列傳》:“扶蘇已死。”2.隨後;旋即。《史記·項羽本紀》:“廢以為侯,已又殺之。”3. 太;過分。《詩經·小雅·巧言》:“昊(hào)天已威。”(昊天:天。)⑥通“以”。介詞。和方位詞“來”、“上”、“下”、“東”、“西”等結合,表示對時間、范圍的限制。《三國志·吳書·吳主傳》:“自丞相雍已下皆諫。”⑦語氣詞。用法同“矣”。用於句末,表示確定語氣。《老子》第二章:“天下皆知美之為美,斯惡已。”(斯惡已:就顯出醜惡瞭。)活:
①生存;存在。(與“死”相對)《莊子·外物》:“吾得鬥升之水然活耳。”《韓非子·解老》:“以腸胃為根本,不食則不能活。”②使……存活。《後漢書·華佗傳》:“佗臨死,出一卷書與獄吏,曰:‘此可以活人。’”③生計;謀生手段。杜甫《聞斛斯六官未歸》:“本賣文為活,翻令室倒懸。”《魏書·北海王洋傳》:“自今而後,不願富貴,但令母子相保,共汝掃市作活也。”④活動;不固定。蘇軾《汲江煎茶》:“活水還須活火烹,自臨釣石取深清。”⑤生動;活潑。鄭谷《錦二首》之一:“春水濯來雲雁活,夜機挑處雨燈寒。”億:
①數詞。一萬萬。古代也指十萬。《晉書 ·食貨志》:“軍旅之費三百二十餘億。”《尚書·泰誓上》:“受有臣億萬。”(受:商紂王。)②泛指極多,數目很大。賈誼《過秦論》:“據億丈之城,臨不測之谿以為固。”(谿:山澗。)③安;安寧。《國語·晉語四》:“億寧百神。”④主觀揣測。也用“臆”。《論語·先進》:“賜不受命,而貨殖焉,億則屢中。”(貨殖:指經商營利。)⑤抑;或。《史記·吳王濞列傳》:“願因時循理,棄軀以除患害於天下,億亦可乎?”⑥同“噫”。嘆詞。《周易 ·震》:“震來厲,億喪貝。”(厲:兇。貝:財物。)⑦通“臆”。胸。《新唐書·隱逸傳·王績》:“子聞蜚廉氏之馬乎? 一者朱鬣白毳,龍胳鳳億。”(毳cuī:細毛。)萬:
[萬俟(qí)]復姓。介:
①指界線。《詩經·周頌·思文》:“無此疆爾介。”(沒有這個疆域那個界線之分。爾:那。)②阻隔;隔絕。《漢書·翼奉傳》:“前鄉崧高,後介大河。”馬融《長笛賦》:“是以間介無蹊(xī),人跡罕到。”(間:隔。蹊:小路。)③夾在中間。《史記·十二諸侯年表》:“齊負東海,楚介江、淮。”(負:背靠著。)④介紹;引見。曹植《陳審舉表》:“豈復假近習之薦,因左右之介哉!”(假、因:憑借。近習:近臣。)《後漢書· 符融傳》:“融一見嗟服,因以介於李膺。”《戰國策·趙策三》:“勝請為紹介而見之於先生。”(勝:平原君名。)《孔叢子·雜訓》:“士無介不見,女無媒不嫁。”⑤相助。《詩經·小雅·甫田》:“以祈甘雨,以介我稷黍。”(稷:谷子。)又指輔助人員、副手。《禮記·檀弓下》:“滕成公之喪,使子叔敬叔吊,進書,子服惠伯為介。”(書:書信。)⑥古代特指在賓主之間傳達話語的人,也是賓方的隨從人員。《儀禮· 鄉飲酒禮》:“介取俎還受弟子。”《左傳·昭公元年》:“楚公子圍聘於鄭,且娶於公孫段氏,伍舉為介。”泛指傳遞消息的人,信使。《文心雕龍·書記》:“春秋聘繁,書介彌盛。”《荀子·大略》:“諸侯相見,卿為介。”⑦獨;單獨。顏延之《陶征士誄》:“自爾介居。”(爾:你。)⑧正直;有氣節。白居易《適意二首》之二:“況予方且介。”(方:正直。)⑨鎧甲。《左傳·成公二年》:“不介馬而弛之。”《禮記·曲禮上》:“介者不拜。”⑩指甲殼類動物。陸雲《贈鄭曼季詩四首》之一:“潛介淵躍,飛鳥雲翔。”《禮記·月令》:“介蟲敗谷。”《淮南子·地形》:“凡介者生於庶龜。”(11)個。“一介”連用。《滕王閣序》:“勃三尺微命,一介書生。”(12)通“芥”。小草。比喻微小。《孟子·萬章上》:“一介不以與人。”《戰國策·齊策四》:“孟嘗君為相數十年無纖介之禍者,馮諼之計也。”又比喻嫌隙。《後漢書·孔融傳》:“往聞二君有執法之平,以為小介,當收舊好。”[介意]懸念;放在心上(多指不如意的事)。《後漢書·度尚傳》:“所亡少少,何足介意。”(亡:丟失。)與:
(一)①給予;授予。《論語·雍也》:“原思為之宰,與之粟九百。”(原思:孔子弟子。宰:官名。粟:指俸祿。)②幫助。《戰國策·齊策一》:“君不與勝者,而與不勝者。”③贊許。《論語·述而》:“與其進也,不與其退也。”④結交;親附。《荀子·王霸》:“不欺其與。”(其與:指所結交的國傢。)⑤盟國;友邦。《荀子·王制》:“王奪之人,霸奪之與,強奪之地。”(之:其。人:指賢士。)⑥黨與;共事人。《後漢書·寇榮傳》:“於人少所與,以此見害於權寵。”(權寵:權臣;寵臣。)⑦介詞。相當於“跟”。《莊子·逍遙遊》:“蜩與學鳩笑之。”⑧連詞。1. 相當於“和”。《漢書·賈誼傳》:“太子之善,在於早諭教與選左右。”2.[與其]表示比較。《論語·八佾》:“與其奢也,寧儉。”⑨對付。《史記·燕召公世傢》:“龐煖易與耳。”(二)yú 語氣詞。1. 用在句尾表示疑問。《史記·樗裡子甘茂列傳》:“卿明知其不如文信侯專與?”(文信侯:指呂不韋。專:專權。)2. 用在句尾表示感嘆。《禮記·中庸》:“舜其大知也與!”(知:智。)以上意義後作“歟”。 (三)yù 參加。《左傳·僖公三十二年》:“蹇叔之子與師。”(師:軍隊。) -
岂惟陂泽苗尽立,已活亿万介与鳞。
“岂惟陂泽苗尽立,已活亿万介与鳞。”诗句出处:《夜梦与数客观画有八副龙湫图持奇客请予作诗》;是宋朝诗人陆游的作品。
其间一图最杰作,命意落笔惊倒人。
奇峰峭立插地轴,飞瀑崩泻垂天绅。
寿藤老木幻荒怪,深潭危栈愁鬼神。
忽然白昼起雷电,始觉异物蟠奫沦。
阴云四兴诛老魃,甘澍连夕苏疲民。
岂惟陂泽苗尽立,已活亿万介与鳞。
文章与画共一法,腕力要可回千钧。
锱铢不到便悬隔,用意虽尽终苦辛。
君看此图凡几笔,一一圜劲如秋蓴。
乃知世间有绝艺,天造草昧参经纶。
吾言未竟且复止,剩发幽奥天公嗔。
【注释】:
岂:
(一)副词。①表示反问。相当于“难道”、“怎么”。《左传·僖公五年》:“晋,吾宗也,岂害我哉?”②表示推测或疑问。相当于“是否”。《三国志·蜀志·诸葛亮传》:“诸葛孔明者,卧龙也,将军岂愿见之乎?”(二)kǎi 同“愷”。快乐;和乐。《诗经·小雅·鱼藻》:“岂乐饮酒。”[岂弟]同“愷悌”。和悦可亲。《诗经·齐风·载驱》:“齐子岂弟。”(齐子:齐国国君的女儿。)惟:
①思考。《诗经·大雅·生民》:“载谋载惟。”《尚书·康诰》:“惟文王之敬忌。”(敬忌:敬德忌刑。)②副词。只;只有。《左传·僖公五年》:“鬼神非人实亲,惟德是依。”③连词。1. 表示并列关系。相当于“和”、“与”、“同”。《尚书·多方》:“告尔四国多方,惟尔殷侯尹民。”2. 表示让步关系。虽然。《史记·淮阴侯列传》:“惟信亦为大王不如也。”④介词。以;由于。《尚书·盘庚中》:“亦惟汝故,以丕从厥志。”(丕:大。厥:其。)⑤助词。用于句首或句中。《老子》第二十一章:“道之为物,惟恍惟惚。”陂:
(一)①山坡。《淮南子·俶真》:“是故百姓曼衍,于淫荒之陂。”②池塘。《盐铁论·贫富》:“夫寻常之污,不能溉陂泽。”(小水坑里的水,不能灌溉大的池泽。污:小水坑。)③堤岸。《诗经·陈风·泽陂》:“彼泽之陂,有蒲与荷。” (二)bì偏;不正。《宋史·李淑传》:“其倾侧险陂类比。” (三)pō[陂陀]亦作“陂陁”、“坡陀”。倾斜不平的样子。李华《含元殿赋》:“陂陀汉陵。”杜甫《北征》:“坡陀望鄜畤(fū zhì),岩谷互出没。”(鄜畤:指鄜州。)泽:
①光泽;润泽。屈原《离骚》:“芳与泽其杂糅兮。”(杂糅:混杂糅合。)②湿润。《齐民要术·栽树》:“时时灌溉,常令润泽。”③雨露。王安石《上杜学士开河书》:“幸而雨泽时至。”(时至:按时到来。)④水汇聚处;沼泽。《楚辞·渔父》:“屈原既放,游于江潭,行吟泽畔。”⑤恩惠;恩泽。《史记·滑稽列传》:“故西门豹为邺令,名闻天下,泽流后世。”⑥遗风;影响。《孟子·离娄下》:“君子之泽,五世而斩。”(斩:断绝。)苗:
①尚未吐穗的庄稼。《论语·子罕》:“苗而不秀者有矣夫!”泛指初生的植物。陶潜《归园田居五首》之三:“种豆南山下,草盛豆苗稀。”②初生的动物。陆游《初夏道中》:“雨馀山客买鱼苗。”③事物的开端或初生迹象。白居易《读张籍古乐府》:“言者志之苗,行者文之根。”④后代子孙。屈原《离骚》:“帝高阳之苗裔兮。”⑤民众。《法言·重黎》:“播其虐于黎苗。”⑥夏季打猎。《诗经·小雅·车攻》:“之子于苗。”⑦苗族。我国少数民族之一。尽:
(一)①完毕;没有了。苏轼《赤壁赋》:“肴核既尽,杯盘狼藉。”《左传·襄公八年》:“粮食将尽。”②终结;结束。曹丕《典论·论文》:“年寿有时而尽。”李咸用《遣兴》:“雨尽晚云轻。”又终极;达到极点。《礼记·郊特牲》:“仁之至,义之尽也。”成语有“仁至义尽”。李白《游太山六首》之三:“凭崖览八极,目尽长空闲。”(八极:极边远之地。空闲:空旷。)③竭尽;竭力完成。《宋史·岳飞传》:“飞裂裳以背示(何)铸,有尽忠报国四大字。”④全;所有的。潘岳《笙赋》:“乐声发而尽室欢。”⑤副词。皆;都。《孟子·尽心下》:“尽信书,则不如无书。”《史记·司马相如列传》:“一坐尽倾。”(满坐的人都很倾慕。) (二)jǐn 尽量。《礼记·曲礼上》:“虚坐尽后,食坐尽前。”(空坐着尽量往后,饮食就坐尽量往前,以免油污弄脏座席。)立:
①站立。《孟子·梁惠王上》:“王立于沼上。”《论语·微子》:“子路拱而立。”②竖立;树立。《韩非子·功名》:“立尺材于高山之上。”叶适《终论七》:“的必先立,然后挟弓注矢以从之。”(的:箭靶。)③设置,建立。《荀子·大略》:“立大学,设庠序。”④制定。《荀子·议兵》:“立法施令。”贾谊《过秦论》:“商君佐之,内立法度。”⑤建树;成就。《资治通鉴·汉献帝建安十三年》:“兵精粮多,足以立事。”⑥泛指登上某种位置。《史记·陈涉世家》:“吾闻二世少子也,不当立。”(少子:最小的儿子。)⑦立刻;立即;马上。《史记·李将军列传》:“匈奴追射我立尽。”《史记·项羽本纪》:“沛公至军,立诛杀曹无伤。”已:
①停止。《荀子·劝学》:“学不可以已。”②完毕。《战国策·齐策二》:“言未已,齐让又至。”(让:责备。)③罢免。《论语·公冶长》:“(子文)三已之,无愠(yùn)色。”(愠:怨恨。)④疾止;病除。柳宗元《捕蛇者说》:“可以已大风。”(大风:麻风病。)⑤副词。1. 已经。《史记·蒙恬列传》:“扶苏已死。”2.随后;旋即。《史记·项羽本纪》:“废以为侯,已又杀之。”3. 太;过分。《诗经·小雅·巧言》:“昊(hào)天已威。”(昊天:天。)⑥通“以”。介词。和方位词“来”、“上”、“下”、“东”、“西”等结合,表示对时间、范围的限制。《三国志·吴书·吴主传》:“自丞相雍已下皆谏。”⑦语气词。用法同“矣”。用于句末,表示确定语气。《老子》第二章:“天下皆知美之为美,斯恶已。”(斯恶已:就显出丑恶了。)活:
①生存;存在。(与“死”相对)《庄子·外物》:“吾得斗升之水然活耳。”《韩非子·解老》:“以肠胃为根本,不食则不能活。”②使……存活。《后汉书·华佗传》:“佗临死,出一卷书与狱吏,曰:‘此可以活人。’”③生计;谋生手段。杜甫《闻斛斯六官未归》:“本卖文为活,翻令室倒悬。”《魏书·北海王洋传》:“自今而后,不愿富贵,但令母子相保,共汝扫市作活也。”④活动;不固定。苏轼《汲江煎茶》:“活水还须活火烹,自临钓石取深清。”⑤生动;活泼。郑谷《锦二首》之一:“春水濯来云雁活,夜机挑处雨灯寒。”亿:
①数词。一万万。古代也指十万。《晋书 ·食货志》:“军旅之费三百二十余亿。”《尚书·泰誓上》:“受有臣亿万。”(受:商纣王。)②泛指极多,数目很大。贾谊《过秦论》:“据亿丈之城,临不测之谿以为固。”(谿:山涧。)③安;安宁。《国语·晋语四》:“亿宁百神。”④主观揣测。也用“臆”。《论语·先进》:“赐不受命,而货殖焉,亿则屡中。”(货殖:指经商营利。)⑤抑;或。《史记·吴王濞列传》:“愿因时循理,弃躯以除患害于天下,亿亦可乎?”⑥同“噫”。叹词。《周易 ·震》:“震来厉,亿丧贝。”(厉:凶。贝:财物。)⑦通“臆”。胸。《新唐书·隐逸传·王绩》:“子闻蜚廉氏之马乎? 一者朱鬣白毳,龙胳凤亿。”(毳cuī:细毛。)万:
[万俟(qí)]复姓。介:
①指界线。《诗经·周颂·思文》:“无此疆尔介。”(没有这个疆域那个界线之分。尔:那。)②阻隔;隔绝。《汉书·翼奉传》:“前乡崧高,后介大河。”马融《长笛赋》:“是以间介无蹊(xī),人迹罕到。”(间:隔。蹊:小路。)③夹在中间。《史记·十二诸侯年表》:“齐负东海,楚介江、淮。”(负:背靠着。)④介绍;引见。曹植《陈审举表》:“岂复假近习之荐,因左右之介哉!”(假、因:凭借。近习:近臣。)《后汉书· 符融传》:“融一见嗟服,因以介于李膺。”《战国策·赵策三》:“胜请为绍介而见之于先生。”(胜:平原君名。)《孔丛子·杂训》:“士无介不见,女无媒不嫁。”⑤相助。《诗经·小雅·甫田》:“以祈甘雨,以介我稷黍。”(稷:谷子。)又指辅助人员、副手。《礼记·檀弓下》:“滕成公之丧,使子叔敬叔吊,进书,子服惠伯为介。”(书:书信。)⑥古代特指在宾主之间传达话语的人,也是宾方的随从人员。《仪礼· 乡饮酒礼》:“介取俎还受弟子。”《左传·昭公元年》:“楚公子围聘于郑,且娶于公孙段氏,伍举为介。”泛指传递消息的人,信使。《文心雕龙·书记》:“春秋聘繁,书介弥盛。”《荀子·大略》:“诸侯相见,卿为介。”⑦独;单独。颜延之《陶征士诔》:“自尔介居。”(尔:你。)⑧正直;有气节。白居易《适意二首》之二:“况予方且介。”(方:正直。)⑨铠甲。《左传·成公二年》:“不介马而弛之。”《礼记·曲礼上》:“介者不拜。”⑩指甲壳类动物。陆云《赠郑曼季诗四首》之一:“潜介渊跃,飞鸟云翔。”《礼记·月令》:“介虫败谷。”《淮南子·地形》:“凡介者生于庶龟。”(11)个。“一介”连用。《滕王阁序》:“勃三尺微命,一介书生。”(12)通“芥”。小草。比喻微小。《孟子·万章上》:“一介不以与人。”《战国策·齐策四》:“孟尝君为相数十年无纤介之祸者,冯谖之计也。”又比喻嫌隙。《后汉书·孔融传》:“往闻二君有执法之平,以为小介,当收旧好。”[介意]悬念;放在心上(多指不如意的事)。《后汉书·度尚传》:“所亡少少,何足介意。”(亡:丢失。)与:
(一)①给予;授予。《论语·雍也》:“原思为之宰,与之粟九百。”(原思:孔子弟子。宰:官名。粟:指俸禄。)②帮助。《战国策·齐策一》:“君不与胜者,而与不胜者。”③赞许。《论语·述而》:“与其进也,不与其退也。”④结交;亲附。《荀子·王霸》:“不欺其与。”(其与:指所结交的国家。)⑤盟国;友邦。《荀子·王制》:“王夺之人,霸夺之与,强夺之地。”(之:其。人:指贤士。)⑥党与;共事人。《后汉书·寇荣传》:“于人少所与,以此见害于权宠。”(权宠:权臣;宠臣。)⑦介词。相当于“跟”。《庄子·逍遥游》:“蜩与学鸠笑之。”⑧连词。1. 相当于“和”。《汉书·贾谊传》:“太子之善,在于早谕教与选左右。”2.[与其]表示比较。《论语·八佾》:“与其奢也,宁俭。”⑨对付。《史记·燕召公世家》:“庞煖易与耳。”(二)yú 语气词。1. 用在句尾表示疑问。《史记·樗里子甘茂列传》:“卿明知其不如文信侯专与?”(文信侯:指吕不韦。专:专权。)2. 用在句尾表示感叹。《礼记·中庸》:“舜其大知也与!”(知:智。)以上意义后作“欤”。 (三)yù 参加。《左传·僖公三十二年》:“蹇叔之子与师。”(师:军队。) -
qi wei bei ze miao jin li ,yi huo yi mo jie yu lin 。
“qi wei bei ze miao jin li ,yi huo yi mo jie yu lin 。”shi gou chu chu :《ye meng yu shu ke guan hua you ba fu long jiao tu chi ji ke qing yu zuo shi 》;shi song chao shi ren liu you de zuo pin 。
ji jian yi tu zui jie zuo ,ming yi la bi jing dao ren 。
ji feng qiao li cha de zhou ,fei bao beng xie chui tian shen 。
shou teng lao mu huan huang guai ,shen tan wei zhan chou gui shen 。
hu ran bai zhou qi lei dian ,shi jiao yi wu pan yun lun 。
yin yun si xing zhu lao ba ,gan shu lian xi su pi min 。
qi wei bei ze miao jin li ,yi huo yi mo jie yu lin 。
wen zhang yu hua gong yi fa ,wan li yao ke hui qian jun 。
zi zhu bu dao bian xuan ge ,yong yi sui jin zhong ku xin 。
jun kan ci tu fan ji bi ,yi yi huan jin ru qiu chun 。
nai zhi shi jian you jue yi ,tian zao cao mei can jing guan 。
wu yan wei jing ju fu zhi ,sheng fa you ao tian gong chen 。
【zhu shi 】:
qi :
(yi )fu ci 。①biao shi fan wen 。xiang dang yu “nan dao ”、“zen me ”。《zuo chuan ·xi gong wu nian 》:“jin ,wu zong ye ,qi hai wo zai ?”②biao shi tui ce huo yi wen 。xiang dang yu “shi fou ”。《san guo zhi ·shu zhi ·zhu ge liang chuan 》:“zhu ge kong ming zhe ,wo long ye ,jiang jun qi yuan jian zhi hu ?”(er )kǎi tong “愷”。kuai le ;he le 。《shi jing ·xiao ya ·yu zao 》:“qi le yin jiu 。”[qi di ]tong “愷ti ”。he yue ke qin 。《shi jing ·ji feng ·zai qu 》:“ji zi qi di 。”(ji zi :ji guo guo jun de nv er 。)wei :
①sai kao 。《shi jing ·da ya ·sheng min 》:“zai mou zai wei 。”《shang shu ·kang gao 》:“wei wen wang zhi jing ji 。”(jing ji :jing de ji xing 。)②fu ci 。zhi ;zhi you 。《zuo chuan ·xi gong wu nian 》:“gui shen fei ren shi qin ,wei de shi yi 。”③lian ci 。1. biao shi bing lie guan ji 。xiang dang yu “he ”、“yu ”、“tong ”。《shang shu ·duo fang 》:“gao er si guo duo fang ,wei er yan hou yin min 。”2. biao shi rang bu guan ji 。sui ran 。《shi ji ·huai yin hou lie chuan 》:“wei xin yi wei da wang bu ru ye 。”④jie ci 。yi ;you yu 。《shang shu ·pan geng zhong 》:“yi wei ru gu ,yi pi cong jue zhi 。”(pi :da 。jue :ji 。)⑤zhu ci 。yong yu gou shou huo gou zhong 。《lao zi 》di er shi yi zhang :“dao zhi wei wu ,wei huang wei hu 。”bei :
(yi )①shan po 。《huai na zi ·chu zhen 》:“shi gu bai xing man yan ,yu yin huang zhi bei 。”②chi tang 。《yan tie lun ·pin fu 》:“fu xun chang zhi wu ,bu neng gai bei ze 。”(xiao shui keng li de shui ,bu neng guan gai da de chi ze 。wu :xiao shui keng 。)③di an 。《shi jing ·chen feng ·ze bei 》:“bi ze zhi bei ,you pu yu he 。” (er )bìpian ;bu zheng 。《song shi ·li shu chuan 》:“ji qing ce xian bei lei bi 。” (san )pō[bei tuo ]yi zuo “bei tuo ”、“po tuo ”。qing xie bu ping de yang zi 。li hua 《han yuan dian fu 》:“bei tuo han ling 。”du fu 《bei zheng 》:“po tuo wang fu chou (fū zhì),yan gu hu chu mei 。”(fu chou :zhi fu zhou 。)ze :
①guang ze ;run ze 。qu yuan 《li sao 》:“fang yu ze ji za rou xi 。”(za rou :hun za rou ge 。)②shi run 。《ji min yao shu ·zai shu 》:“shi shi guan gai ,chang ling run ze 。”③yu lou 。wang an dan 《shang du xue shi kai he shu 》:“xing er yu ze shi zhi 。”(shi zhi :an shi dao lai 。)④shui hui ju chu ;zhao ze 。《chu ci ·yu fu 》:“qu yuan ji fang ,you yu jiang tan ,hang yin ze pan 。”⑤en hui ;en ze 。《shi ji ·hua ji lie chuan 》:“gu xi men bao wei ye ling ,ming wen tian xia ,ze liu hou shi 。”⑥wei feng ;ying xiang 。《meng zi ·li lou xia 》:“jun zi zhi ze ,wu shi er zhan 。”(zhan :duan jue 。)miao :
①shang wei tu sui de zhuang jia 。《lun yu ·zi han 》:“miao er bu xiu zhe you yi fu !”fan zhi chu sheng de zhi wu 。tao qian 《gui yuan tian ju wu shou 》zhi san :“chong dou na shan xia ,cao cheng dou miao xi 。”②chu sheng de dong wu 。liu you 《chu xia dao zhong 》:“yu yu shan ke mai yu miao 。”③shi wu de kai duan huo chu sheng ji xiang 。bai ju yi 《dou zhang ji gu le fu 》:“yan zhe zhi zhi miao ,hang zhe wen zhi gen 。”④hou dai zi sun 。qu yuan 《li sao 》:“di gao yang zhi miao yi xi 。”⑤min zhong 。《fa yan ·chong li 》:“bo ji nve yu li miao 。”⑥xia ji da lie 。《shi jing ·xiao ya ·che gong 》:“zhi zi yu miao 。”⑦miao zu 。wo guo shao shu min zu zhi yi 。jin :
(yi )①wan bi ;mei you le 。su shi 《chi bi fu 》:“yao he ji jin ,bei pan lang ji 。”《zuo chuan ·xiang gong ba nian 》:“liang shi jiang jin 。”②zhong jie ;jie shu 。cao pi 《dian lun ·lun wen 》:“nian shou you shi er jin 。”li xian yong 《qian xing 》:“yu jin wan yun qing 。”you zhong ji ;da dao ji dian 。《li ji ·jiao te sheng 》:“ren zhi zhi ,yi zhi jin ye 。”cheng yu you “ren zhi yi jin ”。li bai 《you tai shan liu shou 》zhi san :“ping ya lan ba ji ,mu jin chang kong xian 。”(ba ji :ji bian yuan zhi de 。kong xian :kong kuang 。)③jie jin ;jie li wan cheng 。《song shi ·yue fei chuan 》:“fei lie chang yi bei shi (he )zhu ,you jin zhong bao guo si da zi 。”④quan ;suo you de 。pan yue 《sheng fu 》:“le sheng fa er jin shi huan 。”⑤fu ci 。jie ;dou 。《meng zi ·jin xin xia 》:“jin xin shu ,ze bu ru mo shu 。”《shi ji ·si ma xiang ru lie chuan 》:“yi zuo jin qing 。”(man zuo de ren dou hen qing mu 。) (er )jǐn jin liang 。《li ji ·qu li shang 》:“xu zuo jin hou ,shi zuo jin qian 。”(kong zuo zhao jin liang wang hou ,yin shi jiu zuo jin liang wang qian ,yi mian you wu long zang zuo xi 。)li :
①zhan li 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“wang li yu zhao shang 。”《lun yu ·wei zi 》:“zi lu gong er li 。”②shu li ;shu li 。《han fei zi ·gong ming 》:“li che cai yu gao shan zhi shang 。”xie kuo 《zhong lun qi 》:“de bi xian li ,ran hou jia gong zhu shi yi cong zhi 。”(de :jian ba 。)③she zhi ,jian li 。《xun zi ·da lve 》:“li da xue ,she xiang xu 。”④zhi ding 。《xun zi ·yi bing 》:“li fa shi ling 。”gu yi 《guo qin lun 》:“shang jun zuo zhi ,nei li fa du 。”⑤jian shu ;cheng jiu 。《zi zhi tong jian ·han suo di jian an shi san nian 》:“bing jing liang duo ,zu yi li shi 。”⑥fan zhi deng shang mou chong wei zhi 。《shi ji ·chen she shi jia 》:“wu wen er shi shao zi ye ,bu dang li 。”(shao zi :zui xiao de er zi 。)⑦li ke ;li ji ;ma shang 。《shi ji ·li jiang jun lie chuan 》:“xiong nu zhui she wo li jin 。”《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“pei gong zhi jun ,li zhu sha cao mo shang 。”yi :
①ting zhi 。《xun zi ·quan xue 》:“xue bu ke yi yi 。”②wan bi 。《zhan guo ce ·ji ce er 》:“yan wei yi ,ji rang you zhi 。”(rang :ze bei 。)③ba mian 。《lun yu ·gong ye chang 》:“(zi wen )san yi zhi ,mo yun (yùn)se 。”(yun :yuan hen 。)④ji zhi ;bing chu 。liu zong yuan 《bu she zhe shui 》:“ke yi yi da feng 。”(da feng :ma feng bing 。)⑤fu ci 。1. yi jing 。《shi ji ·meng tian lie chuan 》:“fu su yi si 。”2.sui hou ;xuan ji 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“fei yi wei hou ,yi you sha zhi 。”3. tai ;guo fen 。《shi jing ·xiao ya ·qiao yan 》:“hao (hào)tian yi wei 。”(hao tian :tian 。)⑥tong “yi ”。jie ci 。he fang wei ci “lai ”、“shang ”、“xia ”、“dong ”、“xi ”deng jie ge ,biao shi dui shi jian 、fan wei de xian zhi 。《san guo zhi ·wu shu ·wu zhu chuan 》:“zi cheng xiang yong yi xia jie jian 。”⑦yu qi ci 。yong fa tong “yi ”。yong yu gou mo ,biao shi que ding yu qi 。《lao zi 》di er zhang :“tian xia jie zhi mei zhi wei mei ,si e yi 。”(si e yi :jiu xian chu chou e le 。)huo :
①sheng cun ;cun zai 。(yu “si ”xiang dui )《zhuang zi ·wai wu 》:“wu de dou sheng zhi shui ran huo er 。”《han fei zi ·jie lao 》:“yi chang wei wei gen ben ,bu shi ze bu neng huo 。”②shi ……cun huo 。《hou han shu ·hua tuo chuan 》:“tuo lin si ,chu yi juan shu yu yu li ,yue :‘ci ke yi huo ren 。’”③sheng ji ;mou sheng shou duan 。du fu 《wen hu si liu guan wei gui 》:“ben mai wen wei huo ,fan ling shi dao xuan 。”《wei shu ·bei hai wang xiang chuan 》:“zi jin er hou ,bu yuan fu gui ,dan ling mu zi xiang bao ,gong ru sao shi zuo huo ye 。”④huo dong ;bu gu ding 。su shi 《ji jiang jian cha 》:“huo shui hai xu huo huo peng ,zi lin diao dan qu shen qing 。”⑤sheng dong ;huo po 。zheng gu 《jin er shou 》zhi yi :“chun shui zhuo lai yun yan huo ,ye ji tiao chu yu deng han 。”yi :
①shu ci 。yi mo mo 。gu dai ye zhi shi mo 。《jin shu ·shi huo zhi 》:“jun lv zhi fei san bai er shi yu yi 。”《shang shu ·tai shi shang 》:“shou you chen yi mo 。”(shou :shang zhou wang 。)②fan zhi ji duo ,shu mu hen da 。gu yi 《guo qin lun 》:“ju yi zhang zhi cheng ,lin bu ce zhi ji yi wei gu 。”(ji :shan jian 。)③an ;an ning 。《guo yu ·jin yu si 》:“yi ning bai shen 。”④zhu guan chuai ce 。ye yong “yi ”。《lun yu ·xian jin 》:“ci bu shou ming ,er huo shi yan ,yi ze lv zhong 。”(huo shi :zhi jing shang ying li 。)⑤yi ;huo 。《shi ji ·wu wang bi lie chuan 》:“yuan yin shi xun li ,qi qu yi chu huan hai yu tian xia ,yi yi ke hu ?”⑥tong “yi ”。tan ci 。《zhou yi ·zhen 》:“zhen lai li ,yi sang bei 。”(li :xiong 。bei :cai wu 。)⑦tong “yi ”。xiong 。《xin tang shu ·yin yi chuan ·wang ji 》:“zi wen fei lian shi zhi ma hu ? yi zhe zhu lie bai cui ,long ga feng yi 。”(cui cuī:xi mao 。)mo :
[mo qi (qí)]fu xing 。jie :
①zhi jie xian 。《shi jing ·zhou song ·sai wen 》:“mo ci jiang er jie 。”(mei you zhe ge jiang yu na ge jie xian zhi fen 。er :na 。)②zu ge ;ge jue 。《han shu ·yi feng chuan 》:“qian xiang song gao ,hou jie da he 。”ma rong 《chang di fu 》:“shi yi jian jie mo qi (xī),ren ji han dao 。”(jian :ge 。qi :xiao lu 。)③ga zai zhong jian 。《shi ji ·shi er zhu hou nian biao 》:“ji fu dong hai ,chu jie jiang 、huai 。”(fu :bei kao zhao 。)④jie shao ;yin jian 。cao zhi 《chen shen ju biao 》:“qi fu jia jin xi zhi jian ,yin zuo you zhi jie zai !”(jia 、yin :ping jie 。jin xi :jin chen 。)《hou han shu · fu rong chuan 》:“rong yi jian jie fu ,yin yi jie yu li ying 。”《zhan guo ce ·zhao ce san 》:“sheng qing wei shao jie er jian zhi yu xian sheng 。”(sheng :ping yuan jun ming 。)《kong cong zi ·za xun 》:“shi mo jie bu jian ,nv mo mei bu jia 。”⑤xiang zhu 。《shi jing ·xiao ya ·fu tian 》:“yi qi gan yu ,yi jie wo ji shu 。”(ji :gu zi 。)you zhi fu zhu ren yuan 、fu shou 。《li ji ·tan gong xia 》:“teng cheng gong zhi sang ,shi zi shu jing shu diao ,jin shu ,zi fu hui bai wei jie 。”(shu :shu xin 。)⑥gu dai te zhi zai bin zhu zhi jian chuan da hua yu de ren ,ye shi bin fang de sui cong ren yuan 。《yi li · xiang yin jiu li 》:“jie qu zu hai shou di zi 。”《zuo chuan ·zhao gong yuan nian 》:“chu gong zi wei pin yu zheng ,ju qu yu gong sun duan shi ,wu ju wei jie 。”fan zhi chuan di xiao xi de ren ,xin shi 。《wen xin diao long ·shu ji 》:“chun qiu pin fan ,shu jie mi cheng 。”《xun zi ·da lve 》:“zhu hou xiang jian ,qing wei jie 。”⑦du ;chan du 。yan yan zhi 《tao zheng shi lei 》:“zi er jie ju 。”(er :ni 。)⑧zheng zhi ;you qi jie 。bai ju yi 《kuo yi er shou 》zhi er :“kuang yu fang ju jie 。”(fang :zheng zhi 。)⑨kai jia 。《zuo chuan ·cheng gong er nian 》:“bu jie ma er chi zhi 。”《li ji ·qu li shang 》:“jie zhe bu bai 。”⑩zhi jia ke lei dong wu 。liu yun 《zeng zheng man ji shi si shou 》zhi yi :“qian jie yuan yue ,fei diao yun xiang 。”《li ji ·yue ling 》:“jie chong bai gu 。”《huai na zi ·de xing 》:“fan jie zhe sheng yu shu gui 。”(11)ge 。“yi jie ”lian yong 。《teng wang ge xu 》:“bo san che wei ming ,yi jie shu sheng 。”(12)tong “gai ”。xiao cao 。bi yu wei xiao 。《meng zi ·mo zhang shang 》:“yi jie bu yi yu ren 。”《zhan guo ce ·ji ce si 》:“meng chang jun wei xiang shu shi nian mo qian jie zhi huo zhe ,feng xuan zhi ji ye 。”you bi yu xian xi 。《hou han shu ·kong rong chuan 》:“wang wen er jun you zhi fa zhi ping ,yi wei xiao jie ,dang shou jiu hao 。”[jie yi ]xuan nian ;fang zai xin shang (duo zhi bu ru yi de shi )。《hou han shu ·du shang chuan 》:“suo wang shao shao ,he zu jie yi 。”(wang :diu shi 。)yu :
(yi )①gei yu ;shou yu 。《lun yu ·yong ye 》:“yuan sai wei zhi zai ,yu zhi su jiu bai 。”(yuan sai :kong zi di zi 。zai :guan ming 。su :zhi feng lu 。)②bang zhu 。《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“jun bu yu sheng zhe ,er yu bu sheng zhe 。”③zan hu 。《lun yu ·shu er 》:“yu ji jin ye ,bu yu ji tui ye 。”④jie jiao ;qin fu 。《xun zi ·wang ba 》:“bu qi ji yu 。”(ji yu :zhi suo jie jiao de guo jia 。)⑤meng guo ;you bang 。《xun zi ·wang zhi 》:“wang duo zhi ren ,ba duo zhi yu ,jiang duo zhi de 。”(zhi :ji 。ren :zhi xian shi 。)⑥dang yu ;gong shi ren 。《hou han shu ·kou rong chuan 》:“yu ren shao suo yu ,yi ci jian hai yu quan chong 。”(quan chong :quan chen ;chong chen 。)⑦jie ci 。xiang dang yu “gen ”。《zhuang zi ·xiao yao you 》:“tiao yu xue jiu xiao zhi 。”⑧lian ci 。1. xiang dang yu “he ”。《han shu ·gu yi chuan 》:“tai zi zhi shan ,zai yu zao yu jiao yu shua zuo you 。”2.[yu ji ]biao shi bi jiao 。《lun yu ·ba yi 》:“yu ji she ye ,ning jian 。”⑨dui fu 。《shi ji ·yan shao gong shi jia 》:“pang nuan yi yu er 。”(er )yú yu qi ci 。1. yong zai gou wei biao shi yi wen 。《shi ji ·chu li zi gan mao lie chuan 》:“qing ming zhi ji bu ru wen xin hou zhuan yu ?”(wen xin hou :zhi lv bu wei 。zhuan :zhuan quan 。)2. yong zai gou wei biao shi gan tan 。《li ji ·zhong yong 》:“shun ji da zhi ye yu !”(zhi :zhi 。)yi shang yi yi hou zuo “yu ”。 (san )yù can jia 。《zuo chuan ·xi gong san shi er nian 》:“jian shu zhi zi yu shi 。”(shi :jun dui 。)
今日更新
-
导引冲和气,觉春生酒面。
[2020-05-03]
-
褘衣俱侍、玳筵启。
[2020-05-03]
-
贤均樛木,宜颂二南诗。
[2020-05-03]
-
奉圣德、坤宁俱备。
[2020-05-03]
-
移棹采初开,嗅金缨留取。
[2020-05-03]
今日推荐
-
惟有暗香长在,饱参清露霏微。
[2020-02-16]
-
檐外几声风玉,丁东敲断人肠。
[2020-02-16]
-
春晚不拈红粉,碧窗自录仙书。
[2020-02-16]
-
人似行云不见。
[2020-02-16]
-
羞容似替人垂泪。
[2020-02-16]