• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 詔書惻怛信深厚,吏能淺薄空勞苦。

    “詔書惻怛信深厚,吏能淺薄空勞苦。”詩句出處:《寄劉孝叔》;是宋朝詩人蘇軾的作品。

    君王有意誅驕虜,椎破銅山鑄銅虎。
    聯翩三十七將軍,走馬西來各開府。
    南山伐木作車軸,東海取鼉漫戰鼓。
    汗流奔走誰敢後,恐乏軍興污質斧。
    保甲連村團未遍,方田訟牒紛如雨。
    爾來手實降新書,抉剔根株窮脈縷。
    詔書惻怛信深厚,吏能淺薄空勞苦。
    平生學問止流俗,眾裡笙竽誰比數。
    忽令獨奏鳳將雛,倉卒欲吹那得譜。
    況復連年苦饑饉,剝嚙草木啖泥土。
    今年雨雪頗應時,又報蝗蟲生翅股。
    憂來洗盞欲強醉,寂寞虛齋臥空AA8。
    公廚十日不生煙,更望紅裙踏筵舞。
    故人屢寄山中信,隻有當歸無別語。
    方將雀鼠偷太倉,未肯衣冠掛神武。
    吳興丈人真得道,平日立朝非小補。
    自従四方冠蓋鬧,歸作二浙湖山主。
    高蹤已自雜漁釣,大隱何曾棄簪組。
    去年相従殊未足,問道已許談其粗。
    逝將棄官往卒業,俗緣未盡那得睹。
    公傢隻在霅溪上,上有白雲如白羽。
    應憐進退苦皇皇,更把安心教初祖。

    【註釋】:

    詔:

    告訴;告知。《尚書·微子》:“多瘠罔詔。”(瘠:疾苦。罔:無處。)②告誡;教誨。《呂氏春秋·審分》:“問而不詔,知而不為。”③皇帝下達命令。《史記·文帝本紀》:“於是詔丞相罷官。”④皇帝的命令或文告。《史記·秦始皇本紀》:“遵奉遺詔,永承重戒。”⑤征召。《後漢書·馮衍傳》:“詔伊尹於亳(bó)郊兮。”⑥古代西南少數民族首領的稱號。

    書:

    ①書寫;用文字記錄。《周易·系辭上》:“書不盡言,言不盡意。”《左傳·隱公七年》:“滕侯卒,不書名,未同盟也。”②書法。《新唐書·三宗諸子傳》:“(李)范好學,工書。”③書法的字體。《漢書·藝文志》:“六體者,古文、奇字、篆書、隸書、繆篆、蟲書。”④指文字。《南史·陳伯之傳》:“伯之不識書。”⑤書籍。《論語· 先進》:“何必讀書,然後為學?”⑥特指古代典籍《尚書》,為五經之一,內容主要是上古帝王的文誥。《孟子·盡心下》:“盡信《書》,則不如無《書》。”⑦書信。《左傳· 昭公六年》:“叔向使詒子產書。”⑧公文;文書。《漢書·刑法志》:“民知爭端矣,將棄禮而征於書。”(征:征引。書:指刑法。)古樂府《木蘭詩》:“軍書十二卷,卷卷有爺名。”⑨指帝王的詔書。《後漢書·禮儀志上》:“立春之日,下寬大之書曰……”⑩臣下的奏章。岑參《寄左省杜拾遺》:“聖朝無闕事,自覺諫書稀。”(闕:缺點。)

    惻:

    ①悲傷。《漢書·成帝紀》:“未聞在位有惻然者,孰當助朕憂之。”杜甫《京兆杜氏墓志》:“中內痛兮鬼神惻。”②誠懇。常“懇惻”連用。王安石《上皇帝萬言書》:“以吾至誠懇惻之心,力行而為之倡。”(倡:帶頭。)[惻隱]同情;憐憫。《警世通言·旌陽宮鐵樹鎮妖》:“既放其生而又追戮之,是心無惻隱也。”

    怛:

    ①憂傷;痛苦。《詩經·檜風·匪風》:“顧瞻周道,中心怛兮。”(周道:大道。中心:心中。)《鹽鐵論·誅秦》:“支體傷而心慘怛。”②驚恐。《史記·文帝本紀》:“為之怛惕不安。”

    信:

    ①誠實;真實。《老子》:“信言不美,美言不信。”②副詞。實在;的確。杜甫《兵車行》:“信知生男惡,反是生女好。”③信用。《左傳·桓公十二年》:“戰焉,宋無信也。君子曰:‘茍信無繼,盟無益也。’”(茍:如果。繼:繼續。盟:結盟。)④相信。王充《論衡·問孔》:“世儒學者,好信師而是古。”⑤信奉。《論語· 子張》:“信道不篤。”(篤:堅定。)⑥音訊;消息。杜甫《喜達行在所》詩:“西憶岐陽信。”⑦信函。元稹《書樂天紙》詩:“半封京信半題詩。”⑧古指傳遞信件的人。杜甫《寄彭州高三十五君》:“書成無信將。”(書:書信。將:送。)⑨信符;憑證。《後漢書·烏桓鮮卑傳》:“大人有所召呼,則刻木為信,雖無文字,而部眾不敢違犯。”(大人:酋長。)⑩隨意;隨便。白居易《琵琶行》:“低眉信手續續彈。”(11)同“芯(xìn)”。(12)古通“伸(shēn)”。伸展。揚雄《解嘲》:“是以士頗得信其舌而奮其筆。”

    深:

    ①水深。與“淺”相對。《詩經·小雅·小旻(mín)》:“如臨深淵,如履薄冰。”②從上到下或從外到裡距離遠。《左傳·襄公二十一年》:“深山大澤,實生龍蛇。”③深厚;密切。杜甫《羌村三首》之三:“請為父老歌,艱難愧深情。”④深入;深刻。《戰國策·趙策四》:“父母之愛子,則為之計深遠。”又精到。⑤精深;深奧。《論衡· 自紀》:“何以為辯? 喻深以淺。”⑥厲害;深重。《韓非子·喻老》:“君之病在肌膚,不治將益深。”⑦刻毒;殘酷。《戰國策·燕策三》:“秦之遇將軍,可謂深矣:父母宗族皆為戮沒。”(將軍:指樊於[wū]期。遇:對待。)⑧色彩濃重。白居易《買花》:“一叢深色花,十戶中人賦。”⑨時間久。陸遊《入蜀記》:“是日風靜,舟行頗遲,又深秋潦(lǎo)縮。”(潦縮:積水下降。)⑩副詞。表示程度較高,相當於“很”、“非常”。《史記·汲黯鄭當時列傳》:“然至其輔少主,守城深堅,招之不來。”

    厚:

    ①與“薄”相對。《莊子·逍遙遊》:“風之積也不厚,則其負大翼也無力。”②厚度。《天工開物·舟車》:“糧船初制底長五丈 二尺,其板厚二寸。”《墨子·備高臨》:“輪厚尺二寸。”③深。《左傳·宣公二年》:“晉靈公不君,厚斂以雕墻。”《韓非子·難二》:“賞厚而信。”④多;豐厚。《史記·范雎蔡澤列傳》:“勞大者其祿厚。”⑤寬厚;厚道。《論語·學而》:“慎終追遠,民德歸厚矣”。⑥醇厚;味道濃。《韓非子·揚權》:“夫香美脆味,厚酒肥肉,甘口而病形。”⑦看重;厚道。《宋史·范仲淹傳》:“六曰厚農桑。”《呂氏春秋·審時》:“凡農之道,厚之為寶。”

    吏:

    ①古代官員的通稱。《尚書·胤征》:“天吏逸德,烈於猛火。”(君王的官吏喪失德行,對於百姓比烈火還厲害。)賈誼《新書·大政上》:“君能為善,則吏必能為善矣;吏能為善,則民必能為善矣。”②低級官吏或官府的差役。杜甫《石壕吏》:“暮投石壕村,有吏夜捉人。”《史記·李斯列傳》:“為郡小吏。”

    能:

    ①能力;才能。《荀子·王制》:“無能不官,無功不賞。”②有能力;有才能。諸葛亮《出師表》:“先帝稱之曰能。”③能夠;勝任。《論語·先進》:“非曰能之,願學焉。”④擅長;善於。蔡元培《圖畫》:“善畫者多工書而能詩。”(書:書法。)⑤和睦,親善。《左傳·襄公二十二年》:“令尹之不能,爾所知也。”⑥如此;這般。杜甫《茅屋為秋風所破歌》:“南村群童欺我老無力,忍能對面為盜賊。”(忍:忍心。)⑦及,達到。王安石《遊褒禪山記》:“蓋餘所至,比好遊者尚不能十一。”⑧副詞。約同“乃”、“於是”。《管子·權修》:“二者不失,則民能可得而官也。”⑨通“耐”。忍耐,禁得起。《淮南子·地形》:“食水者善遊能寒。”(食水:指魚鱉囧鶩等。)

    淺:

    (一)①水淺。與“深”相對。王安石《蒲葉》:“蒲葉清淺水,杏花和暖風。”②從上到下或從外到內距離小(跟“深”相對)。王周《過武寧縣》:“岸回驚水急,山淺見天多。”③膚淺;淺薄。《左傳·昭公十二年》:“深思而淺謀。”④淺顯;明白易懂。《論衡·超奇》:“若夫陸賈、董仲舒,論說世事……然而淺露易見,觀讀之者,猶曰傳記。”⑤歷時短暫。司馬遷《報任安書》:“又迫賤事,相見日淺。”⑥感情薄;不深厚。杜甫《病馬》:“物微意不淺,感動一沉吟。”⑦顏色淡。劉禹錫《楊枝詞二首》之一:“迎得春光先到來,淺黃輕綠映樓臺。”⑧狹;少;微小。《呂氏春秋·先己》:“吾地不淺,吾民不寡。” (二)jiàn [淺淺]1.水流得疾的樣子。王維《輞(wǎng)川集·欒傢瀨》:“颯颯秋雨中,淺淺石溜瀉。”2. 流水聲。

    薄:

    ①草木叢生之地。《楚辭·九章·涉江》:“露申辛夷,死林薄兮。”②迫近。李密《陳情表》:“日薄西山,氣息奄奄。”③厚度小。與“厚”相對。《詩經·小雅·小旻》:“戰戰兢兢,如臨深淵,如履薄冰。”④微;少。《荀子·非相》:“知行淺薄。”⑤淡。與“濃”相對。《莊子·胠篋》:“魯酒薄而邯鄲圍。”⑥土地貧瘠。《三國志·魏書·諸葛亮傳》:“薄田十五頃。”⑦減輕。晁錯《論貴粟疏》:“薄賦斂,廣畜積。”⑧輕視。杜甫《戲為六絕·五》:“不薄今人愛古人。”⑨助詞。用於句首。《詩經·周南·葛覃》:“薄污我私,薄浣我衣。”⑩通“箔”。1.簾子。《禮記·曲禮上》:“帷薄之外不趨。”2.養蠶的篩子或席子。《史記·周勃世傢》:“勃以織薄曲為生。”(曲:與“薄”義同。)

    空:

    (一)①空虛;什麼也沒有。《韓非子·初見秦》:“囷倉空虛。”宋玉《風賦》:“空穴來風。”王維《鹿砦》:“空山不見人。”②不實;空泛。《史記·廉頗藺相如列傳》:“秦貪,負其強,以空言求璧。”③白白地。《漢書·匈奴傳》:“兵不空出。”④天空;空中。李白《送孟浩然之廣陵》:“孤帆遠影碧空盡。”⑤佛教用語。佛教認為一切事物的現象並無實體,都是空的。《般若心經》:“色即是空,空即是色。”(色:指物質現象。) (二)kǒng 孔;洞穴。《周禮· 考工記·函人》:“眡(shì)其鉆空。”(眡:視。)《史記·五帝本紀》:“舜穿井為匿空旁出。”(三)kòng ①窮困。《詩經·小雅·節南山》:“不宜空我師。”(空:用如使動,使……窮困。師:眾;眾人。)《論語·先進》:“回也其庶乎,屢空。”(回:顏回。庶:庶幾;差不多。)②缺少。《法言·問神》:“昔之說《書》者序以百,而《酒誥》之篇俄空焉。”(《酒誥》:《尚書》中的篇名。)白居易《春憶二林寺舊遊》:“最慚僧社題橋處,十八人名空一人。”③間隙;空子。《三國志·吳書·周魴傳》:“看伺空隙,欲復為亂。”④閑著;未被利用的。《史記·蕭相國世傢》:“上林中多空地。”(上林:苑囿名。)《論衡·命義》:“伯牛空居,而遭惡疾。”(伯牛:冉耕,字伯牛。空居:閑居在傢。)

    勞:

    (一)①勞動;勞作。《論語·為政》:“有事弟子服其勞。”又勞動者或勞動力的簡稱。②勞苦;操勞。《左傳·僖公三十二年》:“師勞力竭。”③功勞;功績。《貞觀政要·擇要》:“賞當其勞,無功者自退。”④費;煩。《詩經·邶風·燕燕》:“瞻望弗及,實勞我心。”⑤慰勞;慰問。《儀禮·覲禮》:“(侯氏)北而立,王勞之。”司馬遷《報任安書》:“然陵一呼勞軍,士無不起。” (二)lào 通“耢”。一種耙地的農具。賈思勰《齊民要術·耕田》:“春耕尋手勞。”

    苦:

    (一)①苦菜。《詩經·唐風·采苓》:“采苦采苦,首陽之下。”(首陽:山名。)②苦味。與“甘”、“甜”相對。《國語·晉語一》:“言之大甘,其中必苦。”(大:太。)③辛苦;勞苦。《史記·項羽本紀》:“勞苦而功高如此,未有封侯之賞。”佚名《衣銘》:“桑蠶苦,女工難。”④痛苦。杜甫《石壕吏》:“婦啼一何苦。”⑤苦於。佚名《忼慨歌》:“貪吏常苦富,廉吏常苦貧。”⑥刻苦;勤學。白居易《與元九書》:“蓋以苦學力文所致。”(蓋:大概。)⑦甚;很。曹操《短歌行》:“譬如朝露,去日苦多。” (二)gǔ 通“盬”。粗劣。《管子·小匡》:“辨其功苦。”(功:堅固。)


  • 诏书恻怛信深厚,吏能浅薄空劳苦。

    “诏书恻怛信深厚,吏能浅薄空劳苦。”诗句出处:《寄刘孝叔》;是宋朝诗人苏轼的作品。

    君王有意诛骄虏,椎破铜山铸铜虎。
    联翩三十七将军,走马西来各开府。
    南山伐木作车轴,东海取鼍漫战鼓。
    汗流奔走谁敢后,恐乏军兴污质斧。
    保甲连村团未遍,方田讼牒纷如雨。
    尔来手实降新书,抉剔根株穷脉缕。
    诏书恻怛信深厚,吏能浅薄空劳苦。
    平生学问止流俗,众里笙竽谁比数。
    忽令独奏凤将雏,仓卒欲吹那得谱。
    况复连年苦饥馑,剥啮草木啖泥土。
    今年雨雪颇应时,又报蝗虫生翅股。
    忧来洗盏欲强醉,寂寞虚斋卧空AA8。
    公厨十日不生烟,更望红裙踏筵舞。
    故人屡寄山中信,只有当归无别语。
    方将雀鼠偷太仓,未肯衣冠挂神武。
    吴兴丈人真得道,平日立朝非小补。
    自従四方冠盖闹,归作二浙湖山主。
    高踪已自杂渔钓,大隐何曾弃簪组。
    去年相従殊未足,问道已许谈其粗。
    逝将弃官往卒业,俗缘未尽那得睹。
    公家只在霅溪上,上有白云如白羽。
    应怜进退苦皇皇,更把安心教初祖。

    【注释】:

    诏:

    告诉;告知。《尚书·微子》:“多瘠罔诏。”(瘠:疾苦。罔:无处。)②告诫;教诲。《吕氏春秋·审分》:“问而不诏,知而不为。”③皇帝下达命令。《史记·文帝本纪》:“于是诏丞相罢官。”④皇帝的命令或文告。《史记·秦始皇本纪》:“遵奉遗诏,永承重戒。”⑤征召。《后汉书·冯衍传》:“诏伊尹于亳(bó)郊兮。”⑥古代西南少数民族首领的称号。

    书:

    ①书写;用文字记录。《周易·系辞上》:“书不尽言,言不尽意。”《左传·隐公七年》:“滕侯卒,不书名,未同盟也。”②书法。《新唐书·三宗诸子传》:“(李)范好学,工书。”③书法的字体。《汉书·艺文志》:“六体者,古文、奇字、篆书、隶书、缪篆、虫书。”④指文字。《南史·陈伯之传》:“伯之不识书。”⑤书籍。《论语· 先进》:“何必读书,然后为学?”⑥特指古代典籍《尚书》,为五经之一,内容主要是上古帝王的文诰。《孟子·尽心下》:“尽信《书》,则不如无《书》。”⑦书信。《左传· 昭公六年》:“叔向使诒子产书。”⑧公文;文书。《汉书·刑法志》:“民知争端矣,将弃礼而征于书。”(征:征引。书:指刑法。)古乐府《木兰诗》:“军书十二卷,卷卷有爷名。”⑨指帝王的诏书。《后汉书·礼仪志上》:“立春之日,下宽大之书曰……”⑩臣下的奏章。岑参《寄左省杜拾遗》:“圣朝无阙事,自觉谏书稀。”(阙:缺点。)

    恻:

    ①悲伤。《汉书·成帝纪》:“未闻在位有恻然者,孰当助朕忧之。”杜甫《京兆杜氏墓志》:“中内痛兮鬼神恻。”②诚恳。常“恳恻”连用。王安石《上皇帝万言书》:“以吾至诚恳恻之心,力行而为之倡。”(倡:带头。)[恻隐]同情;怜悯。《警世通言·旌阳宫铁树镇妖》:“既放其生而又追戮之,是心无恻隐也。”

    怛:

    ①忧伤;痛苦。《诗经·桧风·匪风》:“顾瞻周道,中心怛兮。”(周道:大道。中心:心中。)《盐铁论·诛秦》:“支体伤而心惨怛。”②惊恐。《史记·文帝本纪》:“为之怛惕不安。”

    信:

    ①诚实;真实。《老子》:“信言不美,美言不信。”②副词。实在;的确。杜甫《兵车行》:“信知生男恶,反是生女好。”③信用。《左传·桓公十二年》:“战焉,宋无信也。君子曰:‘苟信无继,盟无益也。’”(苟:如果。继:继续。盟:结盟。)④相信。王充《论衡·问孔》:“世儒学者,好信师而是古。”⑤信奉。《论语· 子张》:“信道不笃。”(笃:坚定。)⑥音讯;消息。杜甫《喜达行在所》诗:“西忆岐阳信。”⑦信函。元稹《书乐天纸》诗:“半封京信半题诗。”⑧古指传递信件的人。杜甫《寄彭州高三十五君》:“书成无信将。”(书:书信。将:送。)⑨信符;凭证。《后汉书·乌桓鲜卑传》:“大人有所召呼,则刻木为信,虽无文字,而部众不敢违犯。”(大人:酋长。)⑩随意;随便。白居易《琵琶行》:“低眉信手续续弹。”(11)同“芯(xìn)”。(12)古通“伸(shēn)”。伸展。扬雄《解嘲》:“是以士颇得信其舌而奋其笔。”

    深:

    ①水深。与“浅”相对。《诗经·小雅·小旻(mín)》:“如临深渊,如履薄冰。”②从上到下或从外到里距离远。《左传·襄公二十一年》:“深山大泽,实生龙蛇。”③深厚;密切。杜甫《羌村三首》之三:“请为父老歌,艰难愧深情。”④深入;深刻。《战国策·赵策四》:“父母之爱子,则为之计深远。”又精到。⑤精深;深奥。《论衡· 自纪》:“何以为辩? 喻深以浅。”⑥厉害;深重。《韩非子·喻老》:“君之病在肌肤,不治将益深。”⑦刻毒;残酷。《战国策·燕策三》:“秦之遇将军,可谓深矣:父母宗族皆为戮没。”(将军:指樊於[wū]期。遇:对待。)⑧色彩浓重。白居易《买花》:“一丛深色花,十户中人赋。”⑨时间久。陆游《入蜀记》:“是日风静,舟行颇迟,又深秋潦(lǎo)缩。”(潦缩:积水下降。)⑩副词。表示程度较高,相当于“很”、“非常”。《史记·汲黯郑当时列传》:“然至其辅少主,守城深坚,招之不来。”

    厚:

    ①与“薄”相对。《庄子·逍遥游》:“风之积也不厚,则其负大翼也无力。”②厚度。《天工开物·舟车》:“粮船初制底长五丈 二尺,其板厚二寸。”《墨子·备高临》:“轮厚尺二寸。”③深。《左传·宣公二年》:“晋灵公不君,厚敛以雕墙。”《韩非子·难二》:“赏厚而信。”④多;丰厚。《史记·范雎蔡泽列传》:“劳大者其禄厚。”⑤宽厚;厚道。《论语·学而》:“慎终追远,民德归厚矣”。⑥醇厚;味道浓。《韩非子·扬权》:“夫香美脆味,厚酒肥肉,甘口而病形。”⑦看重;厚道。《宋史·范仲淹传》:“六曰厚农桑。”《吕氏春秋·审时》:“凡农之道,厚之为宝。”

    吏:

    ①古代官员的通称。《尚书·胤征》:“天吏逸德,烈于猛火。”(君王的官吏丧失德行,对于百姓比烈火还厉害。)贾谊《新书·大政上》:“君能为善,则吏必能为善矣;吏能为善,则民必能为善矣。”②低级官吏或官府的差役。杜甫《石壕吏》:“暮投石壕村,有吏夜捉人。”《史记·李斯列传》:“为郡小吏。”

    能:

    ①能力;才能。《荀子·王制》:“无能不官,无功不赏。”②有能力;有才能。诸葛亮《出师表》:“先帝称之曰能。”③能够;胜任。《论语·先进》:“非曰能之,愿学焉。”④擅长;善于。蔡元培《图画》:“善画者多工书而能诗。”(书:书法。)⑤和睦,亲善。《左传·襄公二十二年》:“令尹之不能,尔所知也。”⑥如此;这般。杜甫《茅屋为秋风所破歌》:“南村群童欺我老无力,忍能对面为盗贼。”(忍:忍心。)⑦及,达到。王安石《游褒禅山记》:“盖余所至,比好游者尚不能十一。”⑧副词。约同“乃”、“于是”。《管子·权修》:“二者不失,则民能可得而官也。”⑨通“耐”。忍耐,禁得起。《淮南子·地形》:“食水者善游能寒。”(食水:指鱼鳖囧鹜等。)

    浅:

    (一)①水浅。与“深”相对。王安石《蒲叶》:“蒲叶清浅水,杏花和暖风。”②从上到下或从外到内距离小(跟“深”相对)。王周《过武宁县》:“岸回惊水急,山浅见天多。”③肤浅;浅薄。《左传·昭公十二年》:“深思而浅谋。”④浅显;明白易懂。《论衡·超奇》:“若夫陆贾、董仲舒,论说世事……然而浅露易见,观读之者,犹曰传记。”⑤历时短暂。司马迁《报任安书》:“又迫贱事,相见日浅。”⑥感情薄;不深厚。杜甫《病马》:“物微意不浅,感动一沉吟。”⑦颜色淡。刘禹锡《杨枝词二首》之一:“迎得春光先到来,浅黄轻绿映楼台。”⑧狭;少;微小。《吕氏春秋·先己》:“吾地不浅,吾民不寡。” (二)jiàn [浅浅]1.水流得疾的样子。王维《辋(wǎng)川集·栾家濑》:“飒飒秋雨中,浅浅石溜泻。”2. 流水声。

    薄:

    ①草木丛生之地。《楚辞·九章·涉江》:“露申辛夷,死林薄兮。”②迫近。李密《陈情表》:“日薄西山,气息奄奄。”③厚度小。与“厚”相对。《诗经·小雅·小旻》:“战战兢兢,如临深渊,如履薄冰。”④微;少。《荀子·非相》:“知行浅薄。”⑤淡。与“浓”相对。《庄子·胠箧》:“鲁酒薄而邯郸围。”⑥土地贫瘠。《三国志·魏书·诸葛亮传》:“薄田十五顷。”⑦减轻。晁错《论贵粟疏》:“薄赋敛,广畜积。”⑧轻视。杜甫《戏为六绝·五》:“不薄今人爱古人。”⑨助词。用于句首。《诗经·周南·葛覃》:“薄污我私,薄浣我衣。”⑩通“箔”。1.帘子。《礼记·曲礼上》:“帷薄之外不趋。”2.养蚕的筛子或席子。《史记·周勃世家》:“勃以织薄曲为生。”(曲:与“薄”义同。)

    空:

    (一)①空虚;什么也没有。《韩非子·初见秦》:“囷仓空虚。”宋玉《风赋》:“空穴来风。”王维《鹿砦》:“空山不见人。”②不实;空泛。《史记·廉颇蔺相如列传》:“秦贪,负其强,以空言求璧。”③白白地。《汉书·匈奴传》:“兵不空出。”④天空;空中。李白《送孟浩然之广陵》:“孤帆远影碧空尽。”⑤佛教用语。佛教认为一切事物的现象并无实体,都是空的。《般若心经》:“色即是空,空即是色。”(色:指物质现象。) (二)kǒng 孔;洞穴。《周礼· 考工记·函人》:“眡(shì)其钻空。”(眡:视。)《史记·五帝本纪》:“舜穿井为匿空旁出。”(三)kòng ①穷困。《诗经·小雅·节南山》:“不宜空我师。”(空:用如使动,使……穷困。师:众;众人。)《论语·先进》:“回也其庶乎,屡空。”(回:颜回。庶:庶几;差不多。)②缺少。《法言·问神》:“昔之说《书》者序以百,而《酒诰》之篇俄空焉。”(《酒诰》:《尚书》中的篇名。)白居易《春忆二林寺旧游》:“最惭僧社题桥处,十八人名空一人。”③间隙;空子。《三国志·吴书·周鲂传》:“看伺空隙,欲复为乱。”④闲着;未被利用的。《史记·萧相国世家》:“上林中多空地。”(上林:苑囿名。)《论衡·命义》:“伯牛空居,而遭恶疾。”(伯牛:冉耕,字伯牛。空居:闲居在家。)

    劳:

    (一)①劳动;劳作。《论语·为政》:“有事弟子服其劳。”又劳动者或劳动力的简称。②劳苦;操劳。《左传·僖公三十二年》:“师劳力竭。”③功劳;功绩。《贞观政要·择要》:“赏当其劳,无功者自退。”④费;烦。《诗经·邶风·燕燕》:“瞻望弗及,实劳我心。”⑤慰劳;慰问。《仪礼·觐礼》:“(侯氏)北而立,王劳之。”司马迁《报任安书》:“然陵一呼劳军,士无不起。” (二)lào 通“耢”。一种耙地的农具。贾思勰《齐民要术·耕田》:“春耕寻手劳。”

    苦:

    (一)①苦菜。《诗经·唐风·采苓》:“采苦采苦,首阳之下。”(首阳:山名。)②苦味。与“甘”、“甜”相对。《国语·晋语一》:“言之大甘,其中必苦。”(大:太。)③辛苦;劳苦。《史记·项羽本纪》:“劳苦而功高如此,未有封侯之赏。”佚名《衣铭》:“桑蚕苦,女工难。”④痛苦。杜甫《石壕吏》:“妇啼一何苦。”⑤苦于。佚名《忼慨歌》:“贪吏常苦富,廉吏常苦贫。”⑥刻苦;勤学。白居易《与元九书》:“盖以苦学力文所致。”(盖:大概。)⑦甚;很。曹操《短歌行》:“譬如朝露,去日苦多。” (二)gǔ 通“盬”。粗劣。《管子·小匡》:“辨其功苦。”(功:坚固。)


  • zhao shu ce da xin shen hou ,li neng jian bao kong lao ku 。

    “zhao shu ce da xin shen hou ,li neng jian bao kong lao ku 。”shi gou chu chu :《ji liu xiao shu 》;shi song chao shi ren su shi de zuo pin 。

    jun wang you yi zhu jiao lu ,chui po tong shan zhu tong hu 。
    lian pian san shi qi jiang jun ,zou ma xi lai ge kai fu 。
    na shan fa mu zuo che zhou ,dong hai qu tuo man zhan gu 。
    han liu ben zou shei gan hou ,kong fa jun xing wu zhi fu 。
    bao jia lian cun tuan wei bian ,fang tian song die fen ru yu 。
    er lai shou shi jiang xin shu ,jue ti gen zhu qiong mai lv 。
    zhao shu ce da xin shen hou ,li neng jian bao kong lao ku 。
    ping sheng xue wen zhi liu su ,zhong li sheng yu shei bi shu 。
    hu ling du zou feng jiang chu ,cang cu yu chui na de pu 。
    kuang fu lian nian ku ji jin ,bao nie cao mu dan ni tu 。
    jin nian yu xue po ying shi ,you bao huang chong sheng chi gu 。
    you lai xi zhan yu jiang zui ,ji mo xu zhai wo kong AA8。
    gong chu shi ri bu sheng yan ,geng wang gong qun ta yan wu 。
    gu ren lv ji shan zhong xin ,zhi you dang gui mo bie yu 。
    fang jiang qiao shu tou tai cang ,wei ken yi guan gua shen wu 。
    wu xing zhang ren zhen de dao ,ping ri li chao fei xiao bu 。
    zi cong si fang guan gai nao ,gui zuo er zhe hu shan zhu 。
    gao zong yi zi za yu diao ,da yin he ceng qi zan zu 。
    qu nian xiang cong shu wei zu ,wen dao yi hu tan ji cu 。
    shi jiang qi guan wang cu ye ,su yuan wei jin na de du 。
    gong jia zhi zai sha xi shang ,shang you bai yun ru bai yu 。
    ying lian jin tui ku huang huang ,geng ba an xin jiao chu zu 。

    【zhu shi 】:

    zhao :

    gao su ;gao zhi 。《shang shu ·wei zi 》:“duo ji wang zhao 。”(ji :ji ku 。wang :mo chu 。)②gao jie ;jiao hui 。《lv shi chun qiu ·shen fen 》:“wen er bu zhao ,zhi er bu wei 。”③huang di xia da ming ling 。《shi ji ·wen di ben ji 》:“yu shi zhao cheng xiang ba guan 。”④huang di de ming ling huo wen gao 。《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“zun feng wei zhao ,yong cheng chong jie 。”⑤zheng shao 。《hou han shu ·feng yan chuan 》:“zhao yi yin yu bo (bó)jiao xi 。”⑥gu dai xi na shao shu min zu shou ling de chen hao 。

    shu :

    ①shu xie ;yong wen zi ji lu 。《zhou yi ·ji ci shang 》:“shu bu jin yan ,yan bu jin yi 。”《zuo chuan ·yin gong qi nian 》:“teng hou cu ,bu shu ming ,wei tong meng ye 。”②shu fa 。《xin tang shu ·san zong zhu zi chuan 》:“(li )fan hao xue ,gong shu 。”③shu fa de zi ti 。《han shu ·yi wen zhi 》:“liu ti zhe ,gu wen 、ji zi 、zhuan shu 、li shu 、miao zhuan 、chong shu 。”④zhi wen zi 。《na shi ·chen bai zhi chuan 》:“bai zhi bu shi shu 。”⑤shu ji 。《lun yu · xian jin 》:“he bi dou shu ,ran hou wei xue ?”⑥te zhi gu dai dian ji 《shang shu 》,wei wu jing zhi yi ,nei rong zhu yao shi shang gu di wang de wen gao 。《meng zi ·jin xin xia 》:“jin xin 《shu 》,ze bu ru mo 《shu 》。”⑦shu xin 。《zuo chuan · zhao gong liu nian 》:“shu xiang shi dai zi chan shu 。”⑧gong wen ;wen shu 。《han shu ·xing fa zhi 》:“min zhi zheng duan yi ,jiang qi li er zheng yu shu 。”(zheng :zheng yin 。shu :zhi xing fa 。)gu le fu 《mu lan shi 》:“jun shu shi er juan ,juan juan you ye ming 。”⑨zhi di wang de zhao shu 。《hou han shu ·li yi zhi shang 》:“li chun zhi ri ,xia kuan da zhi shu yue ……”⑩chen xia de zou zhang 。cen can 《ji zuo sheng du she wei 》:“sheng chao mo que shi ,zi jiao jian shu xi 。”(que :que dian 。)

    ce :

    ①bei shang 。《han shu ·cheng di ji 》:“wei wen zai wei you ce ran zhe ,shu dang zhu zhen you zhi 。”du fu 《jing zhao du shi mu zhi 》:“zhong nei tong xi gui shen ce 。”②cheng ken 。chang “ken ce ”lian yong 。wang an dan 《shang huang di mo yan shu 》:“yi wu zhi cheng ken ce zhi xin ,li hang er wei zhi chang 。”(chang :dai tou 。)[ce yin ]tong qing ;lian min 。《jing shi tong yan ·jing yang gong tie shu zhen yao 》:“ji fang ji sheng er you zhui lu zhi ,shi xin mo ce yin ye 。”

    da :

    ①you shang ;tong ku 。《shi jing ·gui feng ·fei feng 》:“gu zhan zhou dao ,zhong xin da xi 。”(zhou dao :da dao 。zhong xin :xin zhong 。)《yan tie lun ·zhu qin 》:“zhi ti shang er xin can da 。”②jing kong 。《shi ji ·wen di ben ji 》:“wei zhi da ti bu an 。”

    xin :

    ①cheng shi ;zhen shi 。《lao zi 》:“xin yan bu mei ,mei yan bu xin 。”②fu ci 。shi zai ;de que 。du fu 《bing che hang 》:“xin zhi sheng nan e ,fan shi sheng nv hao 。”③xin yong 。《zuo chuan ·huan gong shi er nian 》:“zhan yan ,song mo xin ye 。jun zi yue :‘gou xin mo ji ,meng mo yi ye 。’”(gou :ru guo 。ji :ji xu 。meng :jie meng 。)④xiang xin 。wang chong 《lun heng ·wen kong 》:“shi ru xue zhe ,hao xin shi er shi gu 。”⑤xin feng 。《lun yu · zi zhang 》:“xin dao bu du 。”(du :jian ding 。)⑥yin xun ;xiao xi 。du fu 《xi da hang zai suo 》shi :“xi yi qi yang xin 。”⑦xin han 。yuan zhen 《shu le tian zhi 》shi :“ban feng jing xin ban ti shi 。”⑧gu zhi chuan di xin jian de ren 。du fu 《ji peng zhou gao san shi wu jun 》:“shu cheng mo xin jiang 。”(shu :shu xin 。jiang :song 。)⑨xin fu ;ping zheng 。《hou han shu ·wu huan xian bei chuan 》:“da ren you suo shao hu ,ze ke mu wei xin ,sui mo wen zi ,er bu zhong bu gan wei fan 。”(da ren :qiu chang 。)⑩sui yi ;sui bian 。bai ju yi 《pi pa hang 》:“di mei xin shou xu xu dan 。”(11)tong “xin (xìn)”。(12)gu tong “shen (shēn)”。shen zhan 。yang xiong 《jie chao 》:“shi yi shi po de xin ji she er fen ji bi 。”

    shen :

    ①shui shen 。yu “jian ”xiang dui 。《shi jing ·xiao ya ·xiao min (mín)》:“ru lin shen yuan ,ru lv bao bing 。”②cong shang dao xia huo cong wai dao li ju li yuan 。《zuo chuan ·xiang gong er shi yi nian 》:“shen shan da ze ,shi sheng long she 。”③shen hou ;mi qie 。du fu 《qiang cun san shou 》zhi san :“qing wei fu lao ge ,jian nan kui shen qing 。”④shen ru ;shen ke 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“fu mu zhi ai zi ,ze wei zhi ji shen yuan 。”you jing dao 。⑤jing shen ;shen ao 。《lun heng · zi ji 》:“he yi wei bian ? yu shen yi jian 。”⑥li hai ;shen chong 。《han fei zi ·yu lao 》:“jun zhi bing zai ji fu ,bu zhi jiang yi shen 。”⑦ke du ;can ku 。《zhan guo ce ·yan ce san 》:“qin zhi yu jiang jun ,ke wei shen yi :fu mu zong zu jie wei lu mei 。”(jiang jun :zhi fan wu [wū]ji 。yu :dui dai 。)⑧se cai nong chong 。bai ju yi 《mai hua 》:“yi cong shen se hua ,shi hu zhong ren fu 。”⑨shi jian jiu 。liu you 《ru shu ji 》:“shi ri feng jing ,zhou hang po chi ,you shen qiu lao (lǎo)su 。”(lao su :ji shui xia jiang 。)⑩fu ci 。biao shi cheng du jiao gao ,xiang dang yu “hen ”、“fei chang ”。《shi ji ·ji an zheng dang shi lie chuan 》:“ran zhi ji fu shao zhu ,shou cheng shen jian ,qiao zhi bu lai 。”

    hou :

    ①yu “bao ”xiang dui 。《zhuang zi ·xiao yao you 》:“feng zhi ji ye bu hou ,ze ji fu da yi ye mo li 。”②hou du 。《tian gong kai wu ·zhou che 》:“liang chuan chu zhi de chang wu zhang er che ,ji ban hou er cun 。”《mo zi ·bei gao lin 》:“lun hou che er cun 。”③shen 。《zuo chuan ·xuan gong er nian 》:“jin ling gong bu jun ,hou lian yi diao qiang 。”《han fei zi ·nan er 》:“shang hou er xin 。”④duo ;feng hou 。《shi ji ·fan ju cai ze lie chuan 》:“lao da zhe ji lu hou 。”⑤kuan hou ;hou dao 。《lun yu ·xue er 》:“shen zhong zhui yuan ,min de gui hou yi ”。⑥chun hou ;wei dao nong 。《han fei zi ·yang quan 》:“fu xiang mei cui wei ,hou jiu fei rou ,gan kou er bing xing 。”⑦kan chong ;hou dao 。《song shi ·fan zhong yan chuan 》:“liu yue hou nong sang 。”《lv shi chun qiu ·shen shi 》:“fan nong zhi dao ,hou zhi wei bao 。”

    li :

    ①gu dai guan yuan de tong chen 。《shang shu ·yin zheng 》:“tian li yi de ,lie yu meng huo 。”(jun wang de guan li sang shi de hang ,dui yu bai xing bi lie huo hai li hai 。)gu yi 《xin shu ·da zheng shang 》:“jun neng wei shan ,ze li bi neng wei shan yi ;li neng wei shan ,ze min bi neng wei shan yi 。”②di ji guan li huo guan fu de cha yi 。du fu 《dan hao li 》:“mu tou dan hao cun ,you li ye zhuo ren 。”《shi ji ·li si lie chuan 》:“wei jun xiao li 。”

    neng :

    ①neng li ;cai neng 。《xun zi ·wang zhi 》:“mo neng bu guan ,mo gong bu shang 。”②you neng li ;you cai neng 。zhu ge liang 《chu shi biao 》:“xian di chen zhi yue neng 。”③neng gou ;sheng ren 。《lun yu ·xian jin 》:“fei yue neng zhi ,yuan xue yan 。”④shan chang ;shan yu 。cai yuan pei 《tu hua 》:“shan hua zhe duo gong shu er neng shi 。”(shu :shu fa 。)⑤he mu ,qin shan 。《zuo chuan ·xiang gong er shi er nian 》:“ling yin zhi bu neng ,er suo zhi ye 。”⑥ru ci ;zhe ban 。du fu 《mao wu wei qiu feng suo po ge 》:“na cun qun tong qi wo lao mo li ,ren neng dui mian wei dao zei 。”(ren :ren xin 。)⑦ji ,da dao 。wang an dan 《you bao chan shan ji 》:“gai yu suo zhi ,bi hao you zhe shang bu neng shi yi 。”⑧fu ci 。yao tong “nai ”、“yu shi ”。《guan zi ·quan xiu 》:“er zhe bu shi ,ze min neng ke de er guan ye 。”⑨tong “nai ”。ren nai ,jin de qi 。《huai na zi ·de xing 》:“shi shui zhe shan you neng han 。”(shi shui :zhi yu bie jiong wu deng 。)

    jian :

    (yi )①shui jian 。yu “shen ”xiang dui 。wang an dan 《pu xie 》:“pu xie qing jian shui ,xing hua he nuan feng 。”②cong shang dao xia huo cong wai dao nei ju li xiao (gen “shen ”xiang dui )。wang zhou 《guo wu ning xian 》:“an hui jing shui ji ,shan jian jian tian duo 。”③fu jian ;jian bao 。《zuo chuan ·zhao gong shi er nian 》:“shen sai er jian mou 。”④jian xian ;ming bai yi dong 。《lun heng ·chao ji 》:“re fu liu gu 、dong zhong shu ,lun shui shi shi ……ran er jian lou yi jian ,guan dou zhi zhe ,you yue chuan ji 。”⑤li shi duan zan 。si ma qian 《bao ren an shu 》:“you pai jian shi ,xiang jian ri jian 。”⑥gan qing bao ;bu shen hou 。du fu 《bing ma 》:“wu wei yi bu jian ,gan dong yi chen yin 。”⑦yan se dan 。liu yu xi 《yang zhi ci er shou 》zhi yi :“ying de chun guang xian dao lai ,jian huang qing lu ying lou tai 。”⑧xia ;shao ;wei xiao 。《lv shi chun qiu ·xian ji 》:“wu de bu jian ,wu min bu gua 。” (er )jiàn [jian jian ]1.shui liu de ji de yang zi 。wang wei 《wang (wǎng)chuan ji ·luan jia lai 》:“sa sa qiu yu zhong ,jian jian dan liu xie 。”2. liu shui sheng 。

    bao :

    ①cao mu cong sheng zhi de 。《chu ci ·jiu zhang ·she jiang 》:“lou shen xin yi ,si lin bao xi 。”②pai jin 。li mi 《chen qing biao 》:“ri bao xi shan ,qi xi yan yan 。”③hou du xiao 。yu “hou ”xiang dui 。《shi jing ·xiao ya ·xiao min 》:“zhan zhan jing jing ,ru lin shen yuan ,ru lv bao bing 。”④wei ;shao 。《xun zi ·fei xiang 》:“zhi hang jian bao 。”⑤dan 。yu “nong ”xiang dui 。《zhuang zi ·qu qie 》:“lu jiu bao er han dan wei 。”⑥tu de pin ji 。《san guo zhi ·wei shu ·zhu ge liang chuan 》:“bao tian shi wu qing 。”⑦jian qing 。chao cuo 《lun gui su shu 》:“bao fu lian ,an chu ji 。”⑧qing shi 。du fu 《hu wei liu jue ·wu 》:“bu bao jin ren ai gu ren 。”⑨zhu ci 。yong yu gou shou 。《shi jing ·zhou na ·ge qin 》:“bao wu wo si ,bao huan wo yi 。”⑩tong “bo ”。1.lian zi 。《li ji ·qu li shang 》:“wei bao zhi wai bu qu 。”2.yang can de shai zi huo xi zi 。《shi ji ·zhou bo shi jia 》:“bo yi zhi bao qu wei sheng 。”(qu :yu “bao ”yi tong 。)

    kong :

    (yi )①kong xu ;shen me ye mei you 。《han fei zi ·chu jian qin 》:“qun cang kong xu 。”song yu 《feng fu 》:“kong xue lai feng 。”wang wei 《lu zhai 》:“kong shan bu jian ren 。”②bu shi ;kong fan 。《shi ji ·lian po lin xiang ru lie chuan 》:“qin tan ,fu ji jiang ,yi kong yan qiu bi 。”③bai bai de 。《han shu ·xiong nu chuan 》:“bing bu kong chu 。”④tian kong ;kong zhong 。li bai 《song meng hao ran zhi an ling 》:“gu fan yuan ying bi kong jin 。”⑤fo jiao yong yu 。fo jiao ren wei yi qie shi wu de xian xiang bing mo shi ti ,dou shi kong de 。《ban re xin jing 》:“se ji shi kong ,kong ji shi se 。”(se :zhi wu zhi xian xiang 。) (er )kǒng kong ;dong xue 。《zhou li · kao gong ji ·han ren 》:“shi (shì)ji zuan kong 。”(shi :shi 。)《shi ji ·wu di ben ji 》:“shun chuan jing wei ni kong pang chu 。”(san )kòng ①qiong kun 。《shi jing ·xiao ya ·jie na shan 》:“bu yi kong wo shi 。”(kong :yong ru shi dong ,shi ……qiong kun 。shi :zhong ;zhong ren 。)《lun yu ·xian jin 》:“hui ye ji shu hu ,lv kong 。”(hui :yan hui 。shu :shu ji ;cha bu duo 。)②que shao 。《fa yan ·wen shen 》:“xi zhi shui 《shu 》zhe xu yi bai ,er 《jiu gao 》zhi pian e kong yan 。”(《jiu gao 》:《shang shu 》zhong de pian ming 。)bai ju yi 《chun yi er lin si jiu you 》:“zui can seng she ti qiao chu ,shi ba ren ming kong yi ren 。”③jian xi ;kong zi 。《san guo zhi ·wu shu ·zhou fang chuan 》:“kan ci kong xi ,yu fu wei luan 。”④xian zhao ;wei bei li yong de 。《shi ji ·xiao xiang guo shi jia 》:“shang lin zhong duo kong de 。”(shang lin :yuan you ming 。)《lun heng ·ming yi 》:“bai niu kong ju ,er zao e ji 。”(bai niu :ran geng ,zi bai niu 。kong ju :xian ju zai jia 。)

    lao :

    (yi )①lao dong ;lao zuo 。《lun yu ·wei zheng 》:“you shi di zi fu ji lao 。”you lao dong zhe huo lao dong li de jian chen 。②lao ku ;cao lao 。《zuo chuan ·xi gong san shi er nian 》:“shi lao li jie 。”③gong lao ;gong ji 。《zhen guan zheng yao ·ze yao 》:“shang dang ji lao ,mo gong zhe zi tui 。”④fei ;fan 。《shi jing ·bei feng ·yan yan 》:“zhan wang fu ji ,shi lao wo xin 。”⑤wei lao ;wei wen 。《yi li ·jin li 》:“(hou shi )bei er li ,wang lao zhi 。”si ma qian 《bao ren an shu 》:“ran ling yi hu lao jun ,shi mo bu qi 。” (er )lào tong “lao ”。yi chong ba de de nong ju 。gu sai xie 《ji min yao shu ·geng tian 》:“chun geng xun shou lao 。”

    ku :

    (yi )①ku cai 。《shi jing ·tang feng ·cai ling 》:“cai ku cai ku ,shou yang zhi xia 。”(shou yang :shan ming 。)②ku wei 。yu “gan ”、“tian ”xiang dui 。《guo yu ·jin yu yi 》:“yan zhi da gan ,ji zhong bi ku 。”(da :tai 。)③xin ku ;lao ku 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“lao ku er gong gao ru ci ,wei you feng hou zhi shang 。”yi ming 《yi ming 》:“sang can ku ,nv gong nan 。”④tong ku 。du fu 《dan hao li 》:“fu ti yi he ku 。”⑤ku yu 。yi ming 《kang kai ge 》:“tan li chang ku fu ,lian li chang ku pin 。”⑥ke ku ;qin xue 。bai ju yi 《yu yuan jiu shu 》:“gai yi ku xue li wen suo zhi 。”(gai :da gai 。)⑦shen ;hen 。cao cao 《duan ge hang 》:“pi ru chao lou ,qu ri ku duo 。” (er )gǔ tong “gu ”。cu lie 。《guan zi ·xiao kuang 》:“bian ji gong ku 。”(gong :jian gu 。)