• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 黠蠶不作繭,未老輒自僵。

    “黠蠶不作繭,未老輒自僵。”詩句出處:《葉濤致遠見和二詩,復次其韻》;是宋朝詩人蘇軾的作品。

    聞公少已悟,拄杖久倚床。
    笑我老而癡,負鼓欲求亡。
    庶幾東門子,柱史安敢望。
    嗜毒戲猛獸,慮患先不詳。
    囊破蛇已走,尚未省齒傷。
    妙哉兩篇詩,洗我千結腸。
    黠蠶不作繭,未老輒自僵。
    永謝湯火厄,泠然超無方。

    【註釋】:

    黠:

    ①堅強。葛洪《抱樸子·外篇·行品》:“凌強禦而無憚、雖險逼而不沮者,黠人也。”②聰慧。《晉書·顧愷之傳》:“愷之體中疾黠各半。”③狡猾;奸詐。《後漢書·明帝紀》:“吏黠不能禁。”

    不:

    (一)①不。《後漢書·班超傳》:“不入虎穴,不得虎子。”《詩經·魏風·伐檀》:“不狩不獵,胡瞻爾庭有縣(懸)特兮。”(特:三歲的獸。)②非;不是。《荀子·君道》:“能中是者取之,是豈不必得之之道也哉?”③無;沒有。《左傳·襄公二十三年》:“不德而有功。”④未。《孟子·梁惠王上》:“直不百步耳,是亦走也。”⑤句中助詞。無實義。《逸周書·皇門》:“我不則寅哉寅哉!”[不祿]士死的諱稱。《禮記·曲禮下》:“天子曰崩,諸侯曰薨,大夫曰卒,士曰不祿。” (二)fū花萼。後作“柎”。《詩經·小雅·常棣》:“常棣之華,鄂不(wěi)。”(常棣:即棠梨樹。 鄂:同“萼”。 :有光采。)

    作:

    ①起;起立。《論語·先進》:“舍瑟而作。”②興起;產生。《史記·秦始皇本紀》:“古者天下散亂,莫之能一,是以諸侯並作。”(一:統一。)又起身。《管子·弟子職》:“夜寐蚤作。”(寐:睡。蚤:通“早”。)《孟子·公孫醜上》:“由湯至於武丁,賢聖之君六七作。”《韓非子·解老》:“大奸作則小盜隨。”③始。《尚書· 禹貢》:“萊夷作牧。”(萊夷:地名。牧:放牧。)④勞作;工作。《莊子·讓王》:“日出而作,日入而息。”楊惲《報孫會宗書》:“田傢作苦。”⑤創作;寫作。《孟子·梁惠王下》:“孔子懼,作《春秋》。”《呂氏春秋·勿躬》:“容成作歷。”(容成:傳說中黃帝臣,歷法的創造者。)王充《論衡·定賢》:“譬猶工匠之作器也。”⑥名詞,指作品。蕭統《文選序》:“則有‘憑虛’、‘亡是’之作。”⑦事務。鮑照《采桑》:“季春梅始落,女工事蠶作。”(事:從事。)⑧擔當;充任。《論語·子路》:“人而無恒,不可以作巫醫。”(而:假如。)劉義慶《世說新語·方正》:“敦槐作關中都督,甚得民情。”⑨當成;算做。羅公升《溪上》:“門前溪一發,我作五湖看。”(一發:一根頭發。)又成為。李賀《浩歌》:“南風吹山作平地。”⑩通“詛”。詛咒。《詩經·大雅·蕩》:“侯作侯祝。”(侯:語氣詞。)(11)通“詐”。欺騙。《史記·孟子荀卿列傳》:“作先合,然後引之大道。”[作色]臉上變色。指神情嚴肅起來或發怒。《禮記·哀公問》:“孔子愀(qiǎo)然作色。”(愀然:容色改變的樣子。)

    繭:

    ①蠶等昆蟲在變成蛹之前吐絲做成的殼。《淮南子·泰族》:“繭之性為絲。”②繭絲。張煌言《和於湛之海上原韻》:“不是孤臣甘浪跡,肯將獨繭著漁竿。”③絲綿袍。《左傳·襄公二十一年》:“重繭衣裘,鮮食而寢。”《禮記·玉藻》:“纊(kuàng)為繭,缊為袍。”(纊:絲綿。缊:舊絲綿。)④通“趼”。腳掌或手掌因磨擦而形成的厚皮。《漢書·敘傳上》:“申(包胥)重繭以存荊。”《戰國策·宋衛策》:“墨子聞之,百舍重繭,往見公輸般。”

    未:

    ①十二地支之一。《春秋·莊公二十四年》:“六月辛未,朔,日有食之。”②十二時辰之一,即午後一時至三時。③十二生肖屬羊。④副詞。1.表示否定。a.相當於“不”。《詩經·周頌·小毖》:“未堪傢多難。”b.相當於“沒有”、“不曾”。《詩經 · 召南·草蟲》:“未見君子,我心傷悲。”2. 用在句尾,表示疑問。相當於“否”。《後漢書·劉表傳》:“言出子口而入吾耳,可以言未?”

    老:

    ①年歲大。《詩經·邶風·擊鼓》:“與子偕老。”(偕:一同。)《老子》第十八章:“民至老死不相往來。”②衰老。辛棄疾《永遇樂·京口北固亭懷古》:“廉頗老矣,尚能飯否?”③老年人。《戰國策·齊策》:“民扶老攜幼,迎君道中。”特用於對資深長者的敬稱。《詩經·小雅·十月之交》:“不憖遺一老。”(憖yìn:願)④老死;終老。死的諱稱。張溥《五人墓碑記》:“令五人者保其首領以老於戶牖之下。”⑤敬老,養老。《孟子·梁惠王上》:“老吾老以及人之老。”⑥熟練,有經驗。歐陽修《為君難論》:“其父奢,趙之名將,老用於兵者也。”⑦對公卿大夫的總稱。《左傳·昭公十三年》:“天子之老,請帥王賦。”也指大夫的傢臣《論語·憲問》:“孟公綽為趙魏老則優。”(孟公綽:魯大夫。趙魏:都是晉國的世卿。)⑧告老;年老退休。《左傳·襄公三年》:“祁奚請老。”(祁奚:晉大夫。)⑨年久的;歷時久遠的。原來的(與“新”相對)。方苞《獄中雜記》:“而獄中為老監者四,監五室。”⑩陳舊的。歸有光《項脊軒志》:“百年老屋,塵泥滲漉。”(11)前綴。用於稱人、排列次序和某些動植物名。蘇軾《江城子·密州出獵》:“老夫聊發少年狂。”

    輒:

    ①專擅;獨斷專行。劉知幾《史通·疑古》:“夫姬氏爵乃諸侯,而輒行征伐。”②副詞。1.每每;總是。《後漢書·張衡傳》:“衡不慕當世,所居之官,輒積年不徙。”(徙:調職。)2. 即;就。《三國志·魏書·荀彧傳》:“表請彧勞軍於譙,因輒留彧。”

    自:

    ①自己。《詩經·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②親自。宋濂《送東陽馬生序》:“每假借於藏書之傢,手自筆錄,計日以還。”《史記·蕭相國世傢》:“高祖自將。”③自然。《史記·李將軍列傳》:“諺曰:‘桃李無言,下自成蹊。’”(蹊:小徑;小路。)④介詞。1.從。《孟子·滕文公上》:“有為神農之言者許行,自楚之滕。”(神農:傳說為古代造耒耜、興農業的帝王。許行:當時的農學傢。)《論語·學而》:“有朋自遠方來。”2. 由於。《史記·屈原賈生列傳》:“屈平之作《離騷》,蓋自怨生也。”《漢書·灌夫傳》:“侯自我得之,自我捐之,無所恨。”⑤連詞。表示假設。可譯為假如。《左傳·成公十六年》:“唯聖人能內外無患,自非聖人,外寧必有內憂。”⑥連詞。表示假設的讓步。可譯為即使。《漢書·高祖紀下》:“高祖不修文學,而性明達,好謀能聽,自監門戍卒,見之如舊。”又《杜周傳》:“自京師不曉,況於遠方?”

    僵:

    ①仰面倒下。《漢書·金日䃅傳》:“走趨臥內欲入,行觸寶瑟,僵。”(走:跑。臥內:寢宮。)又泛指倒下。《漢書·賈誼傳》:“不植則僵。”(植:豎立。)《史記·蘇秦列傳》:“詳僵而棄酒。”(詳:通“佯”。假裝。)②僵硬。《史記·淮南衡山列傳》:“僵屍千裡,流血頃畝,百姓力竭,欲為亂者十傢而五。”《列子·仲尼》:“體將僵者先亟(jí)奔佚(yì)。”(亟:趕快。奔佚:奔跑。)③[僵梁]兇暴,強橫。僵,通“疆”。《異苑》卷曰:“秦始皇,何僵梁,開吾戶,據吾床。”


  • 黠蚕不作茧,未老辄自僵。

    “黠蚕不作茧,未老辄自僵。”诗句出处:《叶涛致远见和二诗,复次其韵》;是宋朝诗人苏轼的作品。

    闻公少已悟,拄杖久倚床。
    笑我老而痴,负鼓欲求亡。
    庶几东门子,柱史安敢望。
    嗜毒戏猛兽,虑患先不详。
    囊破蛇已走,尚未省齿伤。
    妙哉两篇诗,洗我千结肠。
    黠蚕不作茧,未老辄自僵。
    永谢汤火厄,泠然超无方。

    【注释】:

    黠:

    ①坚强。葛洪《抱朴子·外篇·行品》:“凌强御而无惮、虽险逼而不沮者,黠人也。”②聪慧。《晋书·顾恺之传》:“恺之体中疾黠各半。”③狡猾;奸诈。《后汉书·明帝纪》:“吏黠不能禁。”

    不:

    (一)①不。《后汉书·班超传》:“不入虎穴,不得虎子。”《诗经·魏风·伐檀》:“不狩不猎,胡瞻尔庭有县(悬)特兮。”(特:三岁的兽。)②非;不是。《荀子·君道》:“能中是者取之,是岂不必得之之道也哉?”③无;没有。《左传·襄公二十三年》:“不德而有功。”④未。《孟子·梁惠王上》:“直不百步耳,是亦走也。”⑤句中助词。无实义。《逸周书·皇门》:“我不则寅哉寅哉!”[不禄]士死的讳称。《礼记·曲礼下》:“天子曰崩,诸侯曰薨,大夫曰卒,士曰不禄。” (二)fū花萼。后作“柎”。《诗经·小雅·常棣》:“常棣之华,鄂不(wěi)。”(常棣:即棠梨树。 鄂:同“萼”。 :有光采。)

    作:

    ①起;起立。《论语·先进》:“舍瑟而作。”②兴起;产生。《史记·秦始皇本纪》:“古者天下散乱,莫之能一,是以诸侯并作。”(一:统一。)又起身。《管子·弟子职》:“夜寐蚤作。”(寐:睡。蚤:通“早”。)《孟子·公孙丑上》:“由汤至于武丁,贤圣之君六七作。”《韩非子·解老》:“大奸作则小盗随。”③始。《尚书· 禹贡》:“莱夷作牧。”(莱夷:地名。牧:放牧。)④劳作;工作。《庄子·让王》:“日出而作,日入而息。”杨恽《报孙会宗书》:“田家作苦。”⑤创作;写作。《孟子·梁惠王下》:“孔子惧,作《春秋》。”《吕氏春秋·勿躬》:“容成作历。”(容成:传说中黄帝臣,历法的创造者。)王充《论衡·定贤》:“譬犹工匠之作器也。”⑥名词,指作品。萧统《文选序》:“则有‘凭虚’、‘亡是’之作。”⑦事务。鲍照《采桑》:“季春梅始落,女工事蚕作。”(事:从事。)⑧担当;充任。《论语·子路》:“人而无恒,不可以作巫医。”(而:假如。)刘义庆《世说新语·方正》:“敦槐作关中都督,甚得民情。”⑨当成;算做。罗公升《溪上》:“门前溪一发,我作五湖看。”(一发:一根头发。)又成为。李贺《浩歌》:“南风吹山作平地。”⑩通“诅”。诅咒。《诗经·大雅·荡》:“侯作侯祝。”(侯:语气词。)(11)通“诈”。欺骗。《史记·孟子荀卿列传》:“作先合,然后引之大道。”[作色]脸上变色。指神情严肃起来或发怒。《礼记·哀公问》:“孔子愀(qiǎo)然作色。”(愀然:容色改变的样子。)

    茧:

    ①蚕等昆虫在变成蛹之前吐丝做成的壳。《淮南子·泰族》:“茧之性为丝。”②茧丝。张煌言《和于湛之海上原韵》:“不是孤臣甘浪迹,肯将独茧着渔竿。”③丝绵袍。《左传·襄公二十一年》:“重茧衣裘,鲜食而寝。”《礼记·玉藻》:“纩(kuàng)为茧,缊为袍。”(纩:丝绵。缊:旧丝绵。)④通“趼”。脚掌或手掌因磨擦而形成的厚皮。《汉书·叙传上》:“申(包胥)重茧以存荆。”《战国策·宋卫策》:“墨子闻之,百舍重茧,往见公输般。”

    未:

    ①十二地支之一。《春秋·庄公二十四年》:“六月辛未,朔,日有食之。”②十二时辰之一,即午后一时至三时。③十二生肖属羊。④副词。1.表示否定。a.相当于“不”。《诗经·周颂·小毖》:“未堪家多难。”b.相当于“没有”、“不曾”。《诗经 · 召南·草虫》:“未见君子,我心伤悲。”2. 用在句尾,表示疑问。相当于“否”。《后汉书·刘表传》:“言出子口而入吾耳,可以言未?”

    老:

    ①年岁大。《诗经·邶风·击鼓》:“与子偕老。”(偕:一同。)《老子》第十八章:“民至老死不相往来。”②衰老。辛弃疾《永遇乐·京口北固亭怀古》:“廉颇老矣,尚能饭否?”③老年人。《战国策·齐策》:“民扶老携幼,迎君道中。”特用于对资深长者的敬称。《诗经·小雅·十月之交》:“不慭遗一老。”(慭yìn:愿)④老死;终老。死的讳称。张溥《五人墓碑记》:“令五人者保其首领以老于户牖之下。”⑤敬老,养老。《孟子·梁惠王上》:“老吾老以及人之老。”⑥熟练,有经验。欧阳修《为君难论》:“其父奢,赵之名将,老用于兵者也。”⑦对公卿大夫的总称。《左传·昭公十三年》:“天子之老,请帅王赋。”也指大夫的家臣《论语·宪问》:“孟公绰为赵魏老则优。”(孟公绰:鲁大夫。赵魏:都是晋国的世卿。)⑧告老;年老退休。《左传·襄公三年》:“祁奚请老。”(祁奚:晋大夫。)⑨年久的;历时久远的。原来的(与“新”相对)。方苞《狱中杂记》:“而狱中为老监者四,监五室。”⑩陈旧的。归有光《项脊轩志》:“百年老屋,尘泥渗漉。”(11)前缀。用于称人、排列次序和某些动植物名。苏轼《江城子·密州出猎》:“老夫聊发少年狂。”

    辄:

    ①专擅;独断专行。刘知几《史通·疑古》:“夫姬氏爵乃诸侯,而辄行征伐。”②副词。1.每每;总是。《后汉书·张衡传》:“衡不慕当世,所居之官,辄积年不徙。”(徙:调职。)2. 即;就。《三国志·魏书·荀彧传》:“表请彧劳军于谯,因辄留彧。”

    自:

    ①自己。《诗经·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②亲自。宋濂《送东阳马生序》:“每假借于藏书之家,手自笔录,计日以还。”《史记·萧相国世家》:“高祖自将。”③自然。《史记·李将军列传》:“谚曰:‘桃李无言,下自成蹊。’”(蹊:小径;小路。)④介词。1.从。《孟子·滕文公上》:“有为神农之言者许行,自楚之滕。”(神农:传说为古代造耒耜、兴农业的帝王。许行:当时的农学家。)《论语·学而》:“有朋自远方来。”2. 由于。《史记·屈原贾生列传》:“屈平之作《离骚》,盖自怨生也。”《汉书·灌夫传》:“侯自我得之,自我捐之,无所恨。”⑤连词。表示假设。可译为假如。《左传·成公十六年》:“唯圣人能内外无患,自非圣人,外宁必有内忧。”⑥连词。表示假设的让步。可译为即使。《汉书·高祖纪下》:“高祖不修文学,而性明达,好谋能听,自监门戍卒,见之如旧。”又《杜周传》:“自京师不晓,况于远方?”

    僵:

    ①仰面倒下。《汉书·金日䃅传》:“走趋卧内欲入,行触宝瑟,僵。”(走:跑。卧内:寝宫。)又泛指倒下。《汉书·贾谊传》:“不植则僵。”(植:竖立。)《史记·苏秦列传》:“详僵而弃酒。”(详:通“佯”。假装。)②僵硬。《史记·淮南衡山列传》:“僵尸千里,流血顷亩,百姓力竭,欲为乱者十家而五。”《列子·仲尼》:“体将僵者先亟(jí)奔佚(yì)。”(亟:赶快。奔佚:奔跑。)③[僵梁]凶暴,强横。僵,通“疆”。《异苑》卷曰:“秦始皇,何僵梁,开吾户,据吾床。”


  • xia can bu zuo jian ,wei lao zhe zi jiang 。

    “xia can bu zuo jian ,wei lao zhe zi jiang 。”shi gou chu chu :《xie tao zhi yuan jian he er shi ,fu ci ji yun 》;shi song chao shi ren su shi de zuo pin 。

    wen gong shao yi wu ,zhu zhang jiu yi chuang 。
    xiao wo lao er chi ,fu gu yu qiu wang 。
    shu ji dong men zi ,zhu shi an gan wang 。
    shi du hu meng shou ,lv huan xian bu xiang 。
    nang po she yi zou ,shang wei sheng chi shang 。
    miao zai liang pian shi ,xi wo qian jie chang 。
    xia can bu zuo jian ,wei lao zhe zi jiang 。
    yong xie shang huo e ,ling ran chao mo fang 。

    【zhu shi 】:

    xia :

    ①jian jiang 。ge hong 《bao piao zi ·wai pian ·hang pin 》:“ling jiang yu er mo dan 、sui xian bi er bu ju zhe ,xia ren ye 。”②cong hui 。《jin shu ·gu kai zhi chuan 》:“kai zhi ti zhong ji xia ge ban 。”③jiao hua ;jian zha 。《hou han shu ·ming di ji 》:“li xia bu neng jin 。”

    bu :

    (yi )①bu 。《hou han shu ·ban chao chuan 》:“bu ru hu xue ,bu de hu zi 。”《shi jing ·wei feng ·fa tan 》:“bu shou bu lie ,hu zhan er ting you xian (xuan )te xi 。”(te :san sui de shou 。)②fei ;bu shi 。《xun zi ·jun dao 》:“neng zhong shi zhe qu zhi ,shi qi bu bi de zhi zhi dao ye zai ?”③mo ;mei you 。《zuo chuan ·xiang gong er shi san nian 》:“bu de er you gong 。”④wei 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“zhi bu bai bu er ,shi yi zou ye 。”⑤gou zhong zhu ci 。mo shi yi 。《yi zhou shu ·huang men 》:“wo bu ze yin zai yin zai !”[bu lu ]shi si de hui chen 。《li ji ·qu li xia 》:“tian zi yue beng ,zhu hou yue hong ,da fu yue cu ,shi yue bu lu 。” (er )fūhua e 。hou zuo “fu ”。《shi jing ·xiao ya ·chang di 》:“chang di zhi hua ,e bu (wěi)。”(chang di :ji tang li shu 。 e :tong “e ”。 :you guang cai 。)

    zuo :

    ①qi ;qi li 。《lun yu ·xian jin 》:“she se er zuo 。”②xing qi ;chan sheng 。《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“gu zhe tian xia san luan ,mo zhi neng yi ,shi yi zhu hou bing zuo 。”(yi :tong yi 。)you qi shen 。《guan zi ·di zi zhi 》:“ye mei zao zuo 。”(mei :shui 。zao :tong “zao ”。)《meng zi ·gong sun chou shang 》:“you shang zhi yu wu ding ,xian sheng zhi jun liu qi zuo 。”《han fei zi ·jie lao 》:“da jian zuo ze xiao dao sui 。”③shi 。《shang shu · yu gong 》:“lai yi zuo mu 。”(lai yi :de ming 。mu :fang mu 。)④lao zuo ;gong zuo 。《zhuang zi ·rang wang 》:“ri chu er zuo ,ri ru er xi 。”yang yun 《bao sun hui zong shu 》:“tian jia zuo ku 。”⑤chuang zuo ;xie zuo 。《meng zi ·liang hui wang xia 》:“kong zi ju ,zuo 《chun qiu 》。”《lv shi chun qiu ·wu gong 》:“rong cheng zuo li 。”(rong cheng :chuan shui zhong huang di chen ,li fa de chuang zao zhe 。)wang chong 《lun heng ·ding xian 》:“pi you gong jiang zhi zuo qi ye 。”⑥ming ci ,zhi zuo pin 。xiao tong 《wen shua xu 》:“ze you ‘ping xu ’、‘wang shi ’zhi zuo 。”⑦shi wu 。bao zhao 《cai sang 》:“ji chun mei shi la ,nv gong shi can zuo 。”(shi :cong shi 。)⑧dan dang ;chong ren 。《lun yu ·zi lu 》:“ren er mo heng ,bu ke yi zuo wu yi 。”(er :jia ru 。)liu yi qing 《shi shui xin yu ·fang zheng 》:“dui huai zuo guan zhong dou du ,shen de min qing 。”⑨dang cheng ;suan zuo 。luo gong sheng 《xi shang 》:“men qian xi yi fa ,wo zuo wu hu kan 。”(yi fa :yi gen tou fa 。)you cheng wei 。li he 《hao ge 》:“na feng chui shan zuo ping de 。”⑩tong “zu ”。zu zhou 。《shi jing ·da ya ·dang 》:“hou zuo hou zhu 。”(hou :yu qi ci 。)(11)tong “zha ”。qi pian 。《shi ji ·meng zi xun qing lie chuan 》:“zuo xian ge ,ran hou yin zhi da dao 。”[zuo se ]lian shang bian se 。zhi shen qing yan su qi lai huo fa nu 。《li ji ·ai gong wen 》:“kong zi qiao (qiǎo)ran zuo se 。”(qiao ran :rong se gai bian de yang zi 。)

    jian :

    ①can deng kun chong zai bian cheng yong zhi qian tu si zuo cheng de ke 。《huai na zi ·tai zu 》:“jian zhi xing wei si 。”②jian si 。zhang huang yan 《he yu zhan zhi hai shang yuan yun 》:“bu shi gu chen gan lang ji ,ken jiang du jian zhao yu gan 。”③si mian pao 。《zuo chuan ·xiang gong er shi yi nian 》:“chong jian yi qiu ,xian shi er qin 。”《li ji ·yu zao 》:“kuang (kuàng)wei jian ,wen wei pao 。”(kuang :si mian 。wen :jiu si mian 。)④tong “jian ”。jiao zhang huo shou zhang yin mo ca er xing cheng de hou pi 。《han shu ·xu chuan shang 》:“shen (bao xu )chong jian yi cun jing 。”《zhan guo ce ·song wei ce 》:“mo zi wen zhi ,bai she chong jian ,wang jian gong shu ban 。”

    wei :

    ①shi er de zhi zhi yi 。《chun qiu ·zhuang gong er shi si nian 》:“liu yue xin wei ,shuo ,ri you shi zhi 。”②shi er shi chen zhi yi ,ji wu hou yi shi zhi san shi 。③shi er sheng xiao shu yang 。④fu ci 。1.biao shi fou ding 。a.xiang dang yu “bu ”。《shi jing ·zhou song ·xiao bi 》:“wei kan jia duo nan 。”b.xiang dang yu “mei you ”、“bu ceng ”。《shi jing · shao na ·cao chong 》:“wei jian jun zi ,wo xin shang bei 。”2. yong zai gou wei ,biao shi yi wen 。xiang dang yu “fou ”。《hou han shu ·liu biao chuan 》:“yan chu zi kou er ru wu er ,ke yi yan wei ?”

    lao :

    ①nian sui da 。《shi jing ·bei feng ·ji gu 》:“yu zi xie lao 。”(xie :yi tong 。)《lao zi 》di shi ba zhang :“min zhi lao si bu xiang wang lai 。”②cui lao 。xin qi ji 《yong yu le ·jing kou bei gu ting huai gu 》:“lian po lao yi ,shang neng fan fou ?”③lao nian ren 。《zhan guo ce ·ji ce 》:“min fu lao xie you ,ying jun dao zhong 。”te yong yu dui zi shen chang zhe de jing chen 。《shi jing ·xiao ya ·shi yue zhi jiao 》:“bu yin wei yi lao 。”(yin yìn:yuan )④lao si ;zhong lao 。si de hui chen 。zhang pu 《wu ren mu bei ji 》:“ling wu ren zhe bao ji shou ling yi lao yu hu you zhi xia 。”⑤jing lao ,yang lao 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“lao wu lao yi ji ren zhi lao 。”⑥shou lian ,you jing yan 。ou yang xiu 《wei jun nan lun 》:“ji fu she ,zhao zhi ming jiang ,lao yong yu bing zhe ye 。”⑦dui gong qing da fu de zong chen 。《zuo chuan ·zhao gong shi san nian 》:“tian zi zhi lao ,qing shuai wang fu 。”ye zhi da fu de jia chen 《lun yu ·xian wen 》:“meng gong chao wei zhao wei lao ze you 。”(meng gong chao :lu da fu 。zhao wei :dou shi jin guo de shi qing 。)⑧gao lao ;nian lao tui xiu 。《zuo chuan ·xiang gong san nian 》:“qi xi qing lao 。”(qi xi :jin da fu 。)⑨nian jiu de ;li shi jiu yuan de 。yuan lai de (yu “xin ”xiang dui )。fang bao 《yu zhong za ji 》:“er yu zhong wei lao jian zhe si ,jian wu shi 。”⑩chen jiu de 。gui you guang 《xiang ji xuan zhi 》:“bai nian lao wu ,chen ni shen lu 。”(11)qian chuo 。yong yu chen ren 、pai lie ci xu he mou xie dong zhi wu ming 。su shi 《jiang cheng zi ·mi zhou chu lie 》:“lao fu liao fa shao nian kuang 。”

    zhe :

    ①zhuan shan ;du duan zhuan hang 。liu zhi ji 《shi tong ·yi gu 》:“fu ji shi jue nai zhu hou ,er zhe hang zheng fa 。”②fu ci 。1.mei mei ;zong shi 。《hou han shu ·zhang heng chuan 》:“heng bu mu dang shi ,suo ju zhi guan ,zhe ji nian bu xi 。”(xi :diao zhi 。)2. ji ;jiu 。《san guo zhi ·wei shu ·xun yu chuan 》:“biao qing yu lao jun yu qiao ,yin zhe liu yu 。”

    zi :

    ①zi ji 。《shi jing ·da ya ·wen wang 》:“yong yan pei ming ,zi qiu duo fu 。”(yan :tong “yan ”。pei ming :ge hu tian ming 。)《lao zi 》:“zhi ren zhe zhi ,zi zhi zhe ming 。”②qin zi 。song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“mei jia jie yu cang shu zhi jia ,shou zi bi lu ,ji ri yi hai 。”《shi ji ·xiao xiang guo shi jia 》:“gao zu zi jiang 。”③zi ran 。《shi ji ·li jiang jun lie chuan 》:“yan yue :‘tao li mo yan ,xia zi cheng qi 。’”(qi :xiao jing ;xiao lu 。)④jie ci 。1.cong 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“you wei shen nong zhi yan zhe hu hang ,zi chu zhi teng 。”(shen nong :chuan shui wei gu dai zao lei si 、xing nong ye de di wang 。hu hang :dang shi de nong xue jia 。)《lun yu ·xue er 》:“you peng zi yuan fang lai 。”2. you yu 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“qu ping zhi zuo 《li sao 》,gai zi yuan sheng ye 。”《han shu ·guan fu chuan 》:“hou zi wo de zhi ,zi wo juan zhi ,mo suo hen 。”⑤lian ci 。biao shi jia she 。ke yi wei jia ru 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“wei sheng ren neng nei wai mo huan ,zi fei sheng ren ,wai ning bi you nei you 。”⑥lian ci 。biao shi jia she de rang bu 。ke yi wei ji shi 。《han shu ·gao zu ji xia 》:“gao zu bu xiu wen xue ,er xing ming da ,hao mou neng ting ,zi jian men shu cu ,jian zhi ru jiu 。”you 《du zhou chuan 》:“zi jing shi bu xiao ,kuang yu yuan fang ?”

    jiang :

    ①yang mian dao xia 。《han shu ·jin ri 䃅chuan 》:“zou qu wo nei yu ru ,hang chu bao se ,jiang 。”(zou :pao 。wo nei :qin gong 。)you fan zhi dao xia 。《han shu ·gu yi chuan 》:“bu zhi ze jiang 。”(zhi :shu li 。)《shi ji ·su qin lie chuan 》:“xiang jiang er qi jiu 。”(xiang :tong “yang ”。jia zhuang 。)②jiang ying 。《shi ji ·huai na heng shan lie chuan 》:“jiang shi qian li ,liu xie qing mu ,bai xing li jie ,yu wei luan zhe shi jia er wu 。”《lie zi ·zhong ni 》:“ti jiang jiang zhe xian ji (jí)ben yi (yì)。”(ji :gan kuai 。ben yi :ben pao 。)③[jiang liang ]xiong bao ,jiang heng 。jiang ,tong “jiang ”。《yi yuan 》juan yue :“qin shi huang ,he jiang liang ,kai wu hu ,ju wu chuang 。”