• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 雁飛兔走驚弦開,翠華按轡従天回。

    “雁飛兔走驚弦開,翠華按轡従天回。”詩句出處:《申王畫馬圖或謂為蔡肇作》;是宋朝詩人蘇軾的作品。

    天寶諸王愛名馬,千金爭致華軒下。
    當時不獨玉花驄,飛電流雲絕瀟灑。
    兩坊岐薛甯與申,憑陵內廄多清新。
    肉汗血盡龍種,紫袍玉帶真天人。
    驪山射獵包原隰,禦前急詔穿圍入。
    揚鞭一蹙破霜蹄,萬騎如風不能及。
    雁飛兔走驚弦開,翠華按轡従天回。
    五傢錦繡變一作遍山谷,百裡舄珥遺纖埃。
    青騾蜀棧兩一作西超忽,高準濃娥散荊棘。
    回首追風趁日飛,一作苜茫連天鳥自飛,五陵佳氣春蕭瑟。

    【註釋】:

    雁:

    ①大雁。群居水邊,善於遊泳和飛行,飛時排列成行。《詩經·邶風·匏有苦葉》:“雝雝(yōng yōng)鳴雁。”(雝雝:形容聲音柔和。)②通“贗”。偽造的;假的。《揮麈後錄》卷八:“浸漬數日,漆絮敗潰,雁跡盡露。”

    飛:

    ①鳥類和某些昆蟲鼓動翅膀在空中 飛行。屈原《天問》:“蒼鳥群飛。”杜甫《曲江二首》之二:“點水蜻蜓款款飛。”(款款:緩緩。)②物體憑借外力或機械作用在空中行動。《韓非子·外儲說左上》:“先生之巧,至能使木鳶(yuān)飛。”(木鳶:古代飛行器。鳶:鳥名。)③飛動;飄落。杜甫《閿鄉薑七少府設鱠戲贈長歌》:“無聲細下飛碎雪,有骨已剁觜春蔥。”張志和《漁父》:“八月九月蘆花飛。”④高。何晏《景福殿賦》:“飛宇承霓。”⑤無根據的;無緣無故的;意外的。《後漢書·周榮傳》:“若卒遇飛禍,無得殯斂。”⑥形容極快。《三國志·吳書·呂蒙傳》:“而飛書召蒙。”

    兔:

    ①哺乳動物。 頭部略像鼠,耳長,尾短,上唇中間裂開,後腿較長,善跳躍,跑得快。通稱兔子。《韓非子·五蠹》:“兔不可復得。”《詩經·王風·兔爰》:“有兔爰爰,雉離於羅。”(爰爰:自由自在的樣子。離:遭遇。羅:網。)②月亮的別稱。羅鄴《冬日寄獻庾員外》:“兔缺烏沈欲半年。”(烏:代指太陽。)

    走:

    ①跑;逃跑。《戰國策·趙策四》:“老臣病足,曾不能疾走。”《孟子·梁惠王上》:“棄甲曳兵而走。”杜甫《石壕吏》:“老翁逾墻走。”②步行。《禮記·玉藻》:“走而不趨。”(趨:快步走。)③奔向;趨向。晁錯《論貴粟疏》:“趨利如水走下,四方亡擇也。”(亡:無。)杜牧《阿房宮賦》:“驪山北構而西折,直走咸陽。”④移動;挪動。蘇軾《新灘阻風》:“初聞似搖扇,漸覺平沙走。”⑤離開;離去。《南史·張暢傳》:“今城內乏食,百姓咸有走情。”⑥通過;經由。蔣士銓《香祖樓·撻蚓》:“夫妻免得充軍,且向洋舡(chuán)走水。”(舡:同“船”。)⑦謙詞,等於說仆人。司馬遷《報任安書》:“太史公牛馬走司馬遷再拜言。”(牛馬走:意思是像牛馬一樣被驅使的仆人。)⑧謙稱,等於“我”。張衡《東京賦》:“走雖不敏,庶斯達矣。”(庶:希望。)[走狗]1. 善跑的獵狗。《史記·越王勾踐世傢》:“飛鳥盡,良弓藏。狡兔死,走狗烹。”2.受人豢養幫助作惡的人。《聊齋志異·田七郎》:“操杖隸皆紳傢走狗。”

    驚:

    ①馬受到突然刺激而受驚。《史記·袁盎晁錯列傳》:“如有馬驚車敗,陛下縱自輕,奈高廟、太後何?”《左傳·襄公二十八年》:“慶氏之馬善驚,士皆釋甲束馬。”(善:容易。束馬:將馬絆住以免驚跳奔逸。)②恐懼。《韓非子·說林下》:“人見蛇則驚駭。”③驚動;震動。《莊子· 達生》:“今汝飾知以驚愚,修身以明污。”《長恨歌》:“漁陽鼙鼓動地來,驚破《霓裳羽衣曲》。”張說《嶽州守歲》:“爆竹好驚眠。”④奇怪;驚異。陶潛《桃花源記》:“見漁人,乃大驚,問所從來。”⑤使吃驚。《春望》:“感時花濺淚,恨別鳥驚心。”⑥氣勢大而猛。《念奴嬌·赤壁懷古》:“亂石穿空,驚濤拍岸,卷起千堆雪。”⑦通“警”。警戒。《墨子·號令》:“卒有驚事,中軍疾擊鼓者三。”

    弦:

    ①弓上用以發箭的繩。《呂氏春秋·具備》:“中非獨弦也,而弦為中之具也。”②樂器上用以發音的絲線或金屬絲。《禮記·樂記》:“不學操縵(màn),不能安弦。”(操縵:操弄琴瑟之弦。)③弦樂器。白居易《琵琶行》:“主人下馬客在船,舉酒欲飲無管弦。”④彈奏琴瑟等弦樂器。《呂氏春秋·慎人》:“孔子烈然返瑟而弦。”⑤月半圓。陰歷初七、初八月亮缺上半,叫上弦;二十二、二十三月亮缺下半,叫下弦。謝靈運《七夕詠牛女》:“新明弦月上。”⑥數學名詞。1. 不等腰直角三角形中的斜邊。2. 直線與圓周相交於兩點,在圓周內的部分叫弦。⑦中醫術語。脈象之一。《史記·扁鵲倉公列傳》:“脈長而弦……其病主在於肝。”

    開:

    ①開門。《呂氏春秋·愛類》:“昔上古龍門未開。”《老子》第二十七章:“善閉,無關楗而不可開。”(關楗:門閂。)②打開;張開。孟浩然《過故人莊》:“開軒面場圃,把酒話桑麻。”(軒:窗。)③舒展;開放。岑參《白雪歌送武判官歸京》:“忽如一夜春風來,千樹萬樹梨花開。”引申為舒展。李白《夢遊天姥吟留別》:“安能摧眉折腰事權貴,使我不得開心顏。”④伸展。杜甫《往在》:“京都不再火,涇渭開愁容。”(火:戰火。)崔玨《哭李商隱》:“一生襟抱未曾開。”(襟抱:抱負。)⑤分開;分離。《呂氏春秋·貴信》:“地不剛,則凍閉不開。”阮籍《大人先生歌》:“天地解兮六合開。”(六合:天地四方。)引申為散開。杜甫《梅雨》:“雲霧密難開。”杜甫《雨》:“蛟龍鬥不開。”⑥切;割。⑦開辟;開發。《韓非子·初見秦》:“開地數千裡,此其大功也。”《晉書· 羊祜傳》:“辟土開疆。”又為開通。《漢書·張騫傳》:“騫開外國道。”李白《望天門山》:“天門中斷楚江開。”引申為擴大,擴展。《荀子·富國》:“節其流,開其源。”杜甫《兵車行》:“武皇開邊意未已。”《史記·秦本紀》:“開地千裡。”《徐霞客遊記·滇遊日記十一》:“南逾山脊,為新開道。”⑧開創。《史記·秦本紀》:“為後世開業。”⑨開始。《詩經·周頌· 武》:“允文文王,克開厥後。”(允文:確實有文德。克:能夠。厥:其。)《論衡·書解》:“商鞅相孝公,為秦開帝業。”《後漢書·馮衍傳下》:“開歲發春兮,百卉含英。”⑩發動或操縱。杜甫《登白馬潭》:“水生春纜沒,日出野船開。”魏源《道光洋艘征撫記上》:“關天培開炮應之,擊斷洋船頭鼻,西兵多落海死。”(11)消散。范仲淹《嶽陽樓記》:“若夫淫雨霏霏,連月不開。”

    翠:

    ①“翡翠”的省稱。《楚辭·招魂》:“砥室翠翹(qiáo)。”(砥:石。翹:羽毛。)權德輿《旅館雪晴又睹新月眾興所感因成雜言》:“珠環翠佩聲珊珊。”(佩:佩飾。珊珊:玉聲。)②青綠色。李白《廬山謠》:“翠影紅霞映朝日。”③一種青綠色的雌鳥,也叫“翠鳥。”左思《蜀都賦》:“孔翠群翔,犀象競馳。”

    華:

    (一)①草木所開的花。後作“花”。《詩經·召南·何彼穠矣》:“華如桃李。”《詩經· 周南·桃夭》:“桃之夭夭,灼灼其華。”又指開花。《禮記·月令》:“桃始華。”②從中間剖開。《禮記·曲禮上》:“為天子削瓜者副之,巾以絺;為國君者華之,巾以绤。”(二)huá ①光彩;光輝。謝莊《月賦》:“增華臺室,揚采軒宮。”(臺室、軒宮:皆星座名。)又輝映。何遜《秋夕仰贈從兄寘南》:“高樹北風響,空庭秋月華。”②出現在太陽或月亮周圍的彩色光環,古人以為吉兆。李程《日五色賦》:“祥開日華。”(祥:吉祥。)③華麗;華美。曹植《洛神賦》:“華容婀娜,令我忘餐。”又指人物美麗有風采。陸機《贈紀士》:“華顏婉如玉。”④精華。王勃《滕王閣序》:“物華天寶,龍光射牛鬥之墟。”⑤才學。韓愈《送鄭十校理得洛字》:“才子富文華。”又指文采。杜甫《贈比部蕭郎中十兄》:“詞華傾後輩。”(傾:使欽佩。)⑥聲譽;名聲。張九齡《和許給事中直夜簡諸公》:“聲華大國寶。”⑦繁盛。劉得仁《樂遊原春望》:“始覺繁華地,應無不醉人。”⑧顯貴。王績《策杖尋隱士》:“歲歲長如此,方知輕世華。”⑨浮華。《後漢書·周舉傳》:“但務其華,不求其實。”⑩歲月;時光。沈佺期《春閨》:“歲華空自擲。”又年輕;年少。李商隱《錦瑟》:“錦瑟無端五十弦,一弦一柱思華年。”(11)(頭發)花白。蘇軾《念奴嬌·赤壁懷古》:“故國神遊,多情應笑我,早生華發。”(12)中國古稱華夏,省稱“華”。亦專指漢族。《左傳·定公十年》:“夷不亂華。”(夷:古稱少數民族名。)(13)通“嘩”。喧嘩。《晏子春秋·內篇問上二十》:“不掩君過,諫乎前,不華乎外。”(乎:於。) (三)huà 通“樺”。司馬相如《上林賦》:“華楓枰櫨。”

    按:

    ①用手向下壓。《史記·絳侯周勃世傢》:“於是天子乃按轡(pèi)徐行。”(轡:韁繩。徐:慢慢地。)許慎《說文解字·禾部》:“按,下也。”楊炯《王勃集序》:“壯而不虛,剛而能潤,雕而不碎,按而彌堅。”②止住不動。《商君書·農戰》:“興兵而伐,必取;按兵不伐,必富。”《管子·霸言》:“按強助弱。”③抑制。《聊齋志異·狐懲淫》:“強自按抑,燥渴愈急。”④查考;考察。賈誼《治安策》:“按之當今之務。”⑤依照。屈原《九章·惜往日》:“弗省察而按實兮,聽讒人之虛辭。”⑥巡行;巡視。《史記·衛將軍驃騎列傳》:“遂西定河南地,按榆溪舊塞。”(榆溪:地名。)⑦副詞。表時間。然後;於是;就。《荀子·富國》:“人皆失喪之,我按起而治之。”

    轡:

    ①駕馭牲口用的韁繩。《左傳·宣公十二年》:“代禦執轡。”②牽,套。王禹偁《唐河店嫗傳》:“聞虜至,或父母轡馬,妻子弓矢。”(虜:賊寇。)[轡頭]駕馭牲口用的嚼子和韁繩。古樂府《木蘭詩》:“南市買轡頭,北市買長鞭。”

    咎:

    (一)①不吉;災禍。《左傳·僖公二十三年》:“違天,必有大咎。”《史記·魏公子列傳》:“天與弗取,反受其咎。”(與:給與。)《呂氏春秋·侈樂》:“棄寶者必離其咎。”(寶:貴重事物。離:通“罹”。遭受。)②罪過。《出師表》:“若無興德之言,則責攸之、禕、允等之慢,以彰其咎。”陳琳《為袁紹檄豫州》:“(九江太守)身首被梟懸之誅,妻孥受灰滅之咎。”(被:遭受。梟:懸首於木。誅:懲罰。妻孥:妻子兒女。)③責備;追究。《史記·屈原列傳》:“楚人既咎子蘭以勸懷王入秦而不反也。”《三國志·魏書·陳琳傳》:“太祖愛其才而不咎。”(太祖:指曹操。)④憎惡;仇視。《尚書·西伯戡黎序》:“殷始咎周。”《史記·殷本紀》:“及西伯伐饑國,滅之,紂之臣祖伊聞而咎周。” (二)gāo ①同“皋”。姓。《三國志·蜀書·諸葛亮傳》:“咎繇(yáo),大賢也;周公,聖人也。”(咎繇:即皋陶,舜臣。周公:姬旦。)②通“鼛”。一種大鼓。《後漢書·馬融傳》:“伐咎鼓,撞華鐘。”(伐:敲擊。)

    亍:

    小步而行。《文選·左思〈魏都賦〉》:“澤馬亍阜。”李周翰註:“亍,小步。”又《顏延之〈赭白馬賦〉》:“秀驥齊亍。”呂向註:“亍,行貌。”參見“彳亍”。


  • 雁飞兔走惊弦开,翠华按辔従天回。

    “雁飞兔走惊弦开,翠华按辔従天回。”诗句出处:《申王画马图或谓为蔡肇作》;是宋朝诗人苏轼的作品。

    天宝诸王爱名马,千金争致华轩下。
    当时不独玉花骢,飞电流云绝潇洒。
    两坊岐薛甯与申,凭陵内厩多清新。
    肉汗血尽龙种,紫袍玉带真天人。
    骊山射猎包原隰,御前急诏穿围入。
    扬鞭一蹙破霜蹄,万骑如风不能及。
    雁飞兔走惊弦开,翠华按辔従天回。
    五家锦绣变一作遍山谷,百里舄珥遗纤埃。
    青骡蜀栈两一作西超忽,高准浓娥散荆棘。
    回首追风趁日飞,一作苜茫连天鸟自飞,五陵佳气春萧瑟。

    【注释】:

    雁:

    ①大雁。群居水边,善于游泳和飞行,飞时排列成行。《诗经·邶风·匏有苦叶》:“雝雝(yōng yōng)鸣雁。”(雝雝:形容声音柔和。)②通“赝”。伪造的;假的。《挥麈后录》卷八:“浸渍数日,漆絮败溃,雁迹尽露。”

    飞:

    ①鸟类和某些昆虫鼓动翅膀在空中 飞行。屈原《天问》:“苍鸟群飞。”杜甫《曲江二首》之二:“点水蜻蜓款款飞。”(款款:缓缓。)②物体凭借外力或机械作用在空中行动。《韩非子·外储说左上》:“先生之巧,至能使木鸢(yuān)飞。”(木鸢:古代飞行器。鸢:鸟名。)③飞动;飘落。杜甫《阌乡姜七少府设鲙戏赠长歌》:“无声细下飞碎雪,有骨已剁觜春葱。”张志和《渔父》:“八月九月芦花飞。”④高。何晏《景福殿赋》:“飞宇承霓。”⑤无根据的;无缘无故的;意外的。《后汉书·周荣传》:“若卒遇飞祸,无得殡敛。”⑥形容极快。《三国志·吴书·吕蒙传》:“而飞书召蒙。”

    兔:

    ①哺乳动物。 头部略像鼠,耳长,尾短,上唇中间裂开,后腿较长,善跳跃,跑得快。通称兔子。《韩非子·五蠹》:“兔不可复得。”《诗经·王风·兔爰》:“有兔爰爰,雉离于罗。”(爰爰:自由自在的样子。离:遭遇。罗:网。)②月亮的别称。罗邺《冬日寄献庾员外》:“兔缺乌沈欲半年。”(乌:代指太阳。)

    走:

    ①跑;逃跑。《战国策·赵策四》:“老臣病足,曾不能疾走。”《孟子·梁惠王上》:“弃甲曳兵而走。”杜甫《石壕吏》:“老翁逾墙走。”②步行。《礼记·玉藻》:“走而不趋。”(趋:快步走。)③奔向;趋向。晁错《论贵粟疏》:“趋利如水走下,四方亡择也。”(亡:无。)杜牧《阿房宫赋》:“骊山北构而西折,直走咸阳。”④移动;挪动。苏轼《新滩阻风》:“初闻似摇扇,渐觉平沙走。”⑤离开;离去。《南史·张畅传》:“今城内乏食,百姓咸有走情。”⑥通过;经由。蒋士铨《香祖楼·挞蚓》:“夫妻免得充军,且向洋舡(chuán)走水。”(舡:同“船”。)⑦谦词,等于说仆人。司马迁《报任安书》:“太史公牛马走司马迁再拜言。”(牛马走:意思是像牛马一样被驱使的仆人。)⑧谦称,等于“我”。张衡《东京赋》:“走虽不敏,庶斯达矣。”(庶:希望。)[走狗]1. 善跑的猎狗。《史记·越王勾践世家》:“飞鸟尽,良弓藏。狡兔死,走狗烹。”2.受人豢养帮助作恶的人。《聊斋志异·田七郎》:“操杖隶皆绅家走狗。”

    惊:

    ①马受到突然刺激而受惊。《史记·袁盎晁错列传》:“如有马惊车败,陛下纵自轻,奈高庙、太后何?”《左传·襄公二十八年》:“庆氏之马善惊,士皆释甲束马。”(善:容易。束马:将马绊住以免惊跳奔逸。)②恐惧。《韩非子·说林下》:“人见蛇则惊骇。”③惊动;震动。《庄子· 达生》:“今汝饰知以惊愚,修身以明污。”《长恨歌》:“渔阳鼙鼓动地来,惊破《霓裳羽衣曲》。”张说《岳州守岁》:“爆竹好惊眠。”④奇怪;惊异。陶潜《桃花源记》:“见渔人,乃大惊,问所从来。”⑤使吃惊。《春望》:“感时花溅泪,恨别鸟惊心。”⑥气势大而猛。《念奴娇·赤壁怀古》:“乱石穿空,惊涛拍岸,卷起千堆雪。”⑦通“警”。警戒。《墨子·号令》:“卒有惊事,中军疾击鼓者三。”

    弦:

    ①弓上用以发箭的绳。《吕氏春秋·具备》:“中非独弦也,而弦为中之具也。”②乐器上用以发音的丝线或金属丝。《礼记·乐记》:“不学操缦(màn),不能安弦。”(操缦:操弄琴瑟之弦。)③弦乐器。白居易《琵琶行》:“主人下马客在船,举酒欲饮无管弦。”④弹奏琴瑟等弦乐器。《吕氏春秋·慎人》:“孔子烈然返瑟而弦。”⑤月半圆。阴历初七、初八月亮缺上半,叫上弦;二十二、二十三月亮缺下半,叫下弦。谢灵运《七夕咏牛女》:“新明弦月上。”⑥数学名词。1. 不等腰直角三角形中的斜边。2. 直线与圆周相交于两点,在圆周内的部分叫弦。⑦中医术语。脉象之一。《史记·扁鹊仓公列传》:“脉长而弦……其病主在于肝。”

    开:

    ①开门。《吕氏春秋·爱类》:“昔上古龙门未开。”《老子》第二十七章:“善闭,无关楗而不可开。”(关楗:门闩。)②打开;张开。孟浩然《过故人庄》:“开轩面场圃,把酒话桑麻。”(轩:窗。)③舒展;开放。岑参《白雪歌送武判官归京》:“忽如一夜春风来,千树万树梨花开。”引申为舒展。李白《梦游天姥吟留别》:“安能摧眉折腰事权贵,使我不得开心颜。”④伸展。杜甫《往在》:“京都不再火,泾渭开愁容。”(火:战火。)崔珏《哭李商隐》:“一生襟抱未曾开。”(襟抱:抱负。)⑤分开;分离。《吕氏春秋·贵信》:“地不刚,则冻闭不开。”阮籍《大人先生歌》:“天地解兮六合开。”(六合:天地四方。)引申为散开。杜甫《梅雨》:“云雾密难开。”杜甫《雨》:“蛟龙斗不开。”⑥切;割。⑦开辟;开发。《韩非子·初见秦》:“开地数千里,此其大功也。”《晋书· 羊祜传》:“辟土开疆。”又为开通。《汉书·张骞传》:“骞开外国道。”李白《望天门山》:“天门中断楚江开。”引申为扩大,扩展。《荀子·富国》:“节其流,开其源。”杜甫《兵车行》:“武皇开边意未已。”《史记·秦本纪》:“开地千里。”《徐霞客游记·滇游日记十一》:“南逾山脊,为新开道。”⑧开创。《史记·秦本纪》:“为后世开业。”⑨开始。《诗经·周颂· 武》:“允文文王,克开厥后。”(允文:确实有文德。克:能够。厥:其。)《论衡·书解》:“商鞅相孝公,为秦开帝业。”《后汉书·冯衍传下》:“开岁发春兮,百卉含英。”⑩发动或操纵。杜甫《登白马潭》:“水生春缆没,日出野船开。”魏源《道光洋艘征抚记上》:“关天培开炮应之,击断洋船头鼻,西兵多落海死。”(11)消散。范仲淹《岳阳楼记》:“若夫淫雨霏霏,连月不开。”

    翠:

    ①“翡翠”的省称。《楚辞·招魂》:“砥室翠翘(qiáo)。”(砥:石。翘:羽毛。)权德舆《旅馆雪晴又睹新月众兴所感因成杂言》:“珠环翠佩声珊珊。”(佩:佩饰。珊珊:玉声。)②青绿色。李白《庐山谣》:“翠影红霞映朝日。”③一种青绿色的雌鸟,也叫“翠鸟。”左思《蜀都赋》:“孔翠群翔,犀象竞驰。”

    华:

    (一)①草木所开的花。后作“花”。《诗经·召南·何彼秾矣》:“华如桃李。”《诗经· 周南·桃夭》:“桃之夭夭,灼灼其华。”又指开花。《礼记·月令》:“桃始华。”②从中间剖开。《礼记·曲礼上》:“为天子削瓜者副之,巾以絺;为国君者华之,巾以绤。”(二)huá ①光彩;光辉。谢庄《月赋》:“增华台室,扬采轩宫。”(台室、轩宫:皆星座名。)又辉映。何逊《秋夕仰赠从兄寘南》:“高树北风响,空庭秋月华。”②出现在太阳或月亮周围的彩色光环,古人以为吉兆。李程《日五色赋》:“祥开日华。”(祥:吉祥。)③华丽;华美。曹植《洛神赋》:“华容婀娜,令我忘餐。”又指人物美丽有风采。陆机《赠纪士》:“华颜婉如玉。”④精华。王勃《滕王阁序》:“物华天宝,龙光射牛斗之墟。”⑤才学。韩愈《送郑十校理得洛字》:“才子富文华。”又指文采。杜甫《赠比部萧郎中十兄》:“词华倾后辈。”(倾:使钦佩。)⑥声誉;名声。张九龄《和许给事中直夜简诸公》:“声华大国宝。”⑦繁盛。刘得仁《乐游原春望》:“始觉繁华地,应无不醉人。”⑧显贵。王绩《策杖寻隐士》:“岁岁长如此,方知轻世华。”⑨浮华。《后汉书·周举传》:“但务其华,不求其实。”⑩岁月;时光。沈佺期《春闺》:“岁华空自掷。”又年轻;年少。李商隐《锦瑟》:“锦瑟无端五十弦,一弦一柱思华年。”(11)(头发)花白。苏轼《念奴娇·赤壁怀古》:“故国神游,多情应笑我,早生华发。”(12)中国古称华夏,省称“华”。亦专指汉族。《左传·定公十年》:“夷不乱华。”(夷:古称少数民族名。)(13)通“哗”。喧哗。《晏子春秋·内篇问上二十》:“不掩君过,谏乎前,不华乎外。”(乎:于。) (三)huà 通“桦”。司马相如《上林赋》:“华枫枰栌。”

    按:

    ①用手向下压。《史记·绛侯周勃世家》:“于是天子乃按辔(pèi)徐行。”(辔:缰绳。徐:慢慢地。)许慎《说文解字·禾部》:“按,下也。”杨炯《王勃集序》:“壮而不虚,刚而能润,雕而不碎,按而弥坚。”②止住不动。《商君书·农战》:“兴兵而伐,必取;按兵不伐,必富。”《管子·霸言》:“按强助弱。”③抑制。《聊斋志异·狐惩淫》:“强自按抑,燥渴愈急。”④查考;考察。贾谊《治安策》:“按之当今之务。”⑤依照。屈原《九章·惜往日》:“弗省察而按实兮,听谗人之虚辞。”⑥巡行;巡视。《史记·卫将军骠骑列传》:“遂西定河南地,按榆溪旧塞。”(榆溪:地名。)⑦副词。表时间。然后;于是;就。《荀子·富国》:“人皆失丧之,我按起而治之。”

    辔:

    ①驾驭牲口用的缰绳。《左传·宣公十二年》:“代御执辔。”②牵,套。王禹偁《唐河店妪传》:“闻虏至,或父母辔马,妻子弓矢。”(虏:贼寇。)[辔头]驾驭牲口用的嚼子和缰绳。古乐府《木兰诗》:“南市买辔头,北市买长鞭。”

    咎:

    (一)①不吉;灾祸。《左传·僖公二十三年》:“违天,必有大咎。”《史记·魏公子列传》:“天与弗取,反受其咎。”(与:给与。)《吕氏春秋·侈乐》:“弃宝者必离其咎。”(宝:贵重事物。离:通“罹”。遭受。)②罪过。《出师表》:“若无兴德之言,则责攸之、祎、允等之慢,以彰其咎。”陈琳《为袁绍檄豫州》:“(九江太守)身首被枭悬之诛,妻孥受灰灭之咎。”(被:遭受。枭:悬首于木。诛:惩罚。妻孥:妻子儿女。)③责备;追究。《史记·屈原列传》:“楚人既咎子兰以劝怀王入秦而不反也。”《三国志·魏书·陈琳传》:“太祖爱其才而不咎。”(太祖:指曹操。)④憎恶;仇视。《尚书·西伯戡黎序》:“殷始咎周。”《史记·殷本纪》:“及西伯伐饥国,灭之,纣之臣祖伊闻而咎周。” (二)gāo ①同“皋”。姓。《三国志·蜀书·诸葛亮传》:“咎繇(yáo),大贤也;周公,圣人也。”(咎繇:即皋陶,舜臣。周公:姬旦。)②通“鼛”。一种大鼓。《后汉书·马融传》:“伐咎鼓,撞华钟。”(伐:敲击。)

    亍:

    小步而行。《文选·左思〈魏都赋〉》:“泽马亍阜。”李周翰注:“亍,小步。”又《颜延之〈赭白马赋〉》:“秀骥齐亍。”吕向注:“亍,行貌。”参见“彳亍”。


  • yan fei tu zou jing xian kai ,cui hua an pei cong tian hui 。

    “yan fei tu zou jing xian kai ,cui hua an pei cong tian hui 。”shi gou chu chu :《shen wang hua ma tu huo wei wei cai zhao zuo 》;shi song chao shi ren su shi de zuo pin 。

    tian bao zhu wang ai ming ma ,qian jin zheng zhi hua xuan xia 。
    dang shi bu du yu hua cong ,fei dian liu yun jue xiao sa 。
    liang fang qi xue ning yu shen ,ping ling nei jiu duo qing xin 。
    rou han xie jin long chong ,zi pao yu dai zhen tian ren 。
    li shan she lie bao yuan xi ,yu qian ji zhao chuan wei ru 。
    yang bian yi cu po shuang ti ,mo ji ru feng bu neng ji 。
    yan fei tu zou jing xian kai ,cui hua an pei cong tian hui 。
    wu jia jin xiu bian yi zuo bian shan gu ,bai li xi er wei qian ai 。
    qing luo shu zhan liang yi zuo xi chao hu ,gao zhun nong e san jing ji 。
    hui shou zhui feng chen ri fei ,yi zuo mu mang lian tian diao zi fei ,wu ling jia qi chun xiao se 。

    【zhu shi 】:

    yan :

    ①da yan 。qun ju shui bian ,shan yu you yong he fei hang ,fei shi pai lie cheng hang 。《shi jing ·bei feng ·pao you ku xie 》:“yong yong (yōng yōng)ming yan 。”(yong yong :xing rong sheng yin rou he 。)②tong “yan ”。wei zao de ;jia de 。《hui zhu hou lu 》juan ba :“jin zi shu ri ,qi xu bai hui ,yan ji jin lou 。”

    fei :

    ①diao lei he mou xie kun chong gu dong chi bang zai kong zhong fei hang 。qu yuan 《tian wen 》:“cang diao qun fei 。”du fu 《qu jiang er shou 》zhi er :“dian shui qing ting kuan kuan fei 。”(kuan kuan :huan huan 。)②wu ti ping jie wai li huo ji xie zuo yong zai kong zhong hang dong 。《han fei zi ·wai chu shui zuo shang 》:“xian sheng zhi qiao ,zhi neng shi mu yuan (yuān)fei 。”(mu yuan :gu dai fei hang qi 。yuan :diao ming 。)③fei dong ;piao la 。du fu 《wen xiang jiang qi shao fu she kuai hu zeng chang ge 》:“mo sheng xi xia fei sui xue ,you gu yi duo zi chun cong 。”zhang zhi he 《yu fu 》:“ba yue jiu yue lu hua fei 。”④gao 。he yan 《jing fu dian fu 》:“fei yu cheng ni 。”⑤mo gen ju de ;mo yuan mo gu de ;yi wai de 。《hou han shu ·zhou rong chuan 》:“re cu yu fei huo ,mo de bin lian 。”⑥xing rong ji kuai 。《san guo zhi ·wu shu ·lv meng chuan 》:“er fei shu shao meng 。”

    tu :

    ①bu ru dong wu 。 tou bu lve xiang shu ,er chang ,wei duan ,shang chun zhong jian lie kai ,hou tui jiao chang ,shan tiao yue ,pao de kuai 。tong chen tu zi 。《han fei zi ·wu du 》:“tu bu ke fu de 。”《shi jing ·wang feng ·tu yuan 》:“you tu yuan yuan ,zhi li yu luo 。”(yuan yuan :zi you zi zai de yang zi 。li :zao yu 。luo :wang 。)②yue liang de bie chen 。luo ye 《dong ri ji suo yu yuan wai 》:“tu que wu shen yu ban nian 。”(wu :dai zhi tai yang 。)

    zou :

    ①pao ;tao pao 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“lao chen bing zu ,ceng bu neng ji zou 。”《meng zi ·liang hui wang shang 》:“qi jia ye bing er zou 。”du fu 《dan hao li 》:“lao weng yu qiang zou 。”②bu hang 。《li ji ·yu zao 》:“zou er bu qu 。”(qu :kuai bu zou 。)③ben xiang ;qu xiang 。chao cuo 《lun gui su shu 》:“qu li ru shui zou xia ,si fang wang ze ye 。”(wang :mo 。)du mu 《a fang gong fu 》:“li shan bei gou er xi she ,zhi zou xian yang 。”④yi dong ;nuo dong 。su shi 《xin tan zu feng 》:“chu wen shi yao shan ,jian jiao ping sha zou 。”⑤li kai ;li qu 。《na shi ·zhang chang chuan 》:“jin cheng nei fa shi ,bai xing xian you zou qing 。”⑥tong guo ;jing you 。jiang shi quan 《xiang zu lou ·ta yin 》:“fu qi mian de chong jun ,ju xiang xiang chuan (chuán)zou shui 。”(chuan :tong “chuan ”。)⑦qian ci ,deng yu shui pu ren 。si ma qian 《bao ren an shu 》:“tai shi gong niu ma zou si ma qian zai bai yan 。”(niu ma zou :yi sai shi xiang niu ma yi yang bei qu shi de pu ren 。)⑧qian chen ,deng yu “wo ”。zhang heng 《dong jing fu 》:“zou sui bu min ,shu si da yi 。”(shu :xi wang 。)[zou gou ]1. shan pao de lie gou 。《shi ji ·yue wang gou jian shi jia 》:“fei diao jin ,liang gong cang 。jiao tu si ,zou gou peng 。”2.shou ren huan yang bang zhu zuo e de ren 。《liao zhai zhi yi ·tian qi lang 》:“cao zhang li jie shen jia zou gou 。”

    jing :

    ①ma shou dao tu ran ci ji er shou jing 。《shi ji ·yuan ang chao cuo lie chuan 》:“ru you ma jing che bai ,bi xia zong zi qing ,nai gao miao 、tai hou he ?”《zuo chuan ·xiang gong er shi ba nian 》:“qing shi zhi ma shan jing ,shi jie shi jia shu ma 。”(shan :rong yi 。shu ma :jiang ma ban zhu yi mian jing tiao ben yi 。)②kong ju 。《han fei zi ·shui lin xia 》:“ren jian she ze jing hai 。”③jing dong ;zhen dong 。《zhuang zi · da sheng 》:“jin ru shi zhi yi jing yu ,xiu shen yi ming wu 。”《chang hen ge 》:“yu yang pi gu dong de lai ,jing po 《ni chang yu yi qu 》。”zhang shui 《yue zhou shou sui 》:“bao zhu hao jing mian 。”④ji guai ;jing yi 。tao qian 《tao hua yuan ji 》:“jian yu ren ,nai da jing ,wen suo cong lai 。”⑤shi chi jing 。《chun wang 》:“gan shi hua jian lei ,hen bie diao jing xin 。”⑥qi shi da er meng 。《nian nu jiao ·chi bi huai gu 》:“luan dan chuan kong ,jing tao pai an ,juan qi qian dui xue 。”⑦tong “jing ”。jing jie 。《mo zi ·hao ling 》:“cu you jing shi ,zhong jun ji ji gu zhe san 。”

    xian :

    ①gong shang yong yi fa jian de sheng 。《lv shi chun qiu ·ju bei 》:“zhong fei du xian ye ,er xian wei zhong zhi ju ye 。”②le qi shang yong yi fa yin de si xian huo jin shu si 。《li ji ·le ji 》:“bu xue cao man (màn),bu neng an xian 。”(cao man :cao long qin se zhi xian 。)③xian le qi 。bai ju yi 《pi pa hang 》:“zhu ren xia ma ke zai chuan ,ju jiu yu yin mo guan xian 。”④dan zou qin se deng xian le qi 。《lv shi chun qiu ·shen ren 》:“kong zi lie ran fan se er xian 。”⑤yue ban yuan 。yin li chu qi 、chu ba yue liang que shang ban ,jiao shang xian ;er shi er 、er shi san yue liang que xia ban ,jiao xia xian 。xie ling yun 《qi xi yong niu nv 》:“xin ming xian yue shang 。”⑥shu xue ming ci 。1. bu deng yao zhi jiao san jiao xing zhong de xie bian 。2. zhi xian yu yuan zhou xiang jiao yu liang dian ,zai yuan zhou nei de bu fen jiao xian 。⑦zhong yi shu yu 。mai xiang zhi yi 。《shi ji ·bian que cang gong lie chuan 》:“mai chang er xian ……ji bing zhu zai yu gan 。”

    kai :

    ①kai men 。《lv shi chun qiu ·ai lei 》:“xi shang gu long men wei kai 。”《lao zi 》di er shi qi zhang :“shan bi ,mo guan jian er bu ke kai 。”(guan jian :men shuan 。)②da kai ;zhang kai 。meng hao ran 《guo gu ren zhuang 》:“kai xuan mian chang pu ,ba jiu hua sang ma 。”(xuan :chuang 。)③shu zhan ;kai fang 。cen can 《bai xue ge song wu pan guan gui jing 》:“hu ru yi ye chun feng lai ,qian shu mo shu li hua kai 。”yin shen wei shu zhan 。li bai 《meng you tian lao yin liu bie 》:“an neng cui mei she yao shi quan gui ,shi wo bu de kai xin yan 。”④shen zhan 。du fu 《wang zai 》:“jing dou bu zai huo ,jing wei kai chou rong 。”(huo :zhan huo 。)cui jue 《ku li shang yin 》:“yi sheng jin bao wei ceng kai 。”(jin bao :bao fu 。)⑤fen kai ;fen li 。《lv shi chun qiu ·gui xin 》:“de bu gang ,ze dong bi bu kai 。”ruan ji 《da ren xian sheng ge 》:“tian de jie xi liu ge kai 。”(liu ge :tian de si fang 。)yin shen wei san kai 。du fu 《mei yu 》:“yun wu mi nan kai 。”du fu 《yu 》:“jiao long dou bu kai 。”⑥qie ;ge 。⑦kai bi ;kai fa 。《han fei zi ·chu jian qin 》:“kai de shu qian li ,ci ji da gong ye 。”《jin shu · yang hu chuan 》:“bi tu kai jiang 。”you wei kai tong 。《han shu ·zhang jian chuan 》:“jian kai wai guo dao 。”li bai 《wang tian men shan 》:“tian men zhong duan chu jiang kai 。”yin shen wei kuo da ,kuo zhan 。《xun zi ·fu guo 》:“jie ji liu ,kai ji yuan 。”du fu 《bing che hang 》:“wu huang kai bian yi wei yi 。”《shi ji ·qin ben ji 》:“kai de qian li 。”《xu xia ke you ji ·dian you ri ji shi yi 》:“na yu shan ji ,wei xin kai dao 。”⑧kai chuang 。《shi ji ·qin ben ji 》:“wei hou shi kai ye 。”⑨kai shi 。《shi jing ·zhou song · wu 》:“yun wen wen wang ,ke kai jue hou 。”(yun wen :que shi you wen de 。ke :neng gou 。jue :ji 。)《lun heng ·shu jie 》:“shang yang xiang xiao gong ,wei qin kai di ye 。”《hou han shu ·feng yan chuan xia 》:“kai sui fa chun xi ,bai hui han ying 。”⑩fa dong huo cao zong 。du fu 《deng bai ma tan 》:“shui sheng chun lan mei ,ri chu ye chuan kai 。”wei yuan 《dao guang xiang sou zheng fu ji shang 》:“guan tian pei kai bao ying zhi ,ji duan xiang chuan tou bi ,xi bing duo la hai si 。”(11)xiao san 。fan zhong yan 《yue yang lou ji 》:“re fu yin yu fei fei ,lian yue bu kai 。”

    cui :

    ①“fei cui ”de sheng chen 。《chu ci ·qiao hun 》:“di shi cui qiao (qiáo)。”(di :dan 。qiao :yu mao 。)quan de yu 《lv guan xue qing you du xin yue zhong xing suo gan yin cheng za yan 》:“zhu huan cui pei sheng shan shan 。”(pei :pei shi 。shan shan :yu sheng 。)②qing lu se 。li bai 《lu shan yao 》:“cui ying gong xia ying chao ri 。”③yi chong qing lu se de ci diao ,ye jiao “cui diao 。”zuo sai 《shu dou fu 》:“kong cui qun xiang ,xi xiang jing chi 。”

    hua :

    (yi )①cao mu suo kai de hua 。hou zuo “hua ”。《shi jing ·shao na ·he bi nong yi 》:“hua ru tao li 。”《shi jing · zhou na ·tao wai 》:“tao zhi wai wai ,zhuo zhuo ji hua 。”you zhi kai hua 。《li ji ·yue ling 》:“tao shi hua 。”②cong zhong jian pou kai 。《li ji ·qu li shang 》:“wei tian zi xiao gua zhe fu zhi ,jin yi chi ;wei guo jun zhe hua zhi ,jin yi xi 。”(er )huá ①guang cai ;guang hui 。xie zhuang 《yue fu 》:“zeng hua tai shi ,yang cai xuan gong 。”(tai shi 、xuan gong :jie xing zuo ming 。)you hui ying 。he xun 《qiu xi yang zeng cong xiong tian na 》:“gao shu bei feng xiang ,kong ting qiu yue hua 。”②chu xian zai tai yang huo yue liang zhou wei de cai se guang huan ,gu ren yi wei ji zhao 。li cheng 《ri wu se fu 》:“xiang kai ri hua 。”(xiang :ji xiang 。)③hua li ;hua mei 。cao zhi 《luo shen fu 》:“hua rong e na ,ling wo wang can 。”you zhi ren wu mei li you feng cai 。liu ji 《zeng ji shi 》:“hua yan wan ru yu 。”④jing hua 。wang bo 《teng wang ge xu 》:“wu hua tian bao ,long guang she niu dou zhi xu 。”⑤cai xue 。han yu 《song zheng shi jiao li de luo zi 》:“cai zi fu wen hua 。”you zhi wen cai 。du fu 《zeng bi bu xiao lang zhong shi xiong 》:“ci hua qing hou bei 。”(qing :shi qin pei 。)⑥sheng yu ;ming sheng 。zhang jiu ling 《he hu gei shi zhong zhi ye jian zhu gong 》:“sheng hua da guo bao 。”⑦fan cheng 。liu de ren 《le you yuan chun wang 》:“shi jiao fan hua de ,ying mo bu zui ren 。”⑧xian gui 。wang ji 《ce zhang xun yin shi 》:“sui sui chang ru ci ,fang zhi qing shi hua 。”⑨fu hua 。《hou han shu ·zhou ju chuan 》:“dan wu ji hua ,bu qiu ji shi 。”⑩sui yue ;shi guang 。shen quan ji 《chun gui 》:“sui hua kong zi zhi 。”you nian qing ;nian shao 。li shang yin 《jin se 》:“jin se mo duan wu shi xian ,yi xian yi zhu sai hua nian 。”(11)(tou fa )hua bai 。su shi 《nian nu jiao ·chi bi huai gu 》:“gu guo shen you ,duo qing ying xiao wo ,zao sheng hua fa 。”(12)zhong guo gu chen hua xia ,sheng chen “hua ”。yi zhuan zhi han zu 。《zuo chuan ·ding gong shi nian 》:“yi bu luan hua 。”(yi :gu chen shao shu min zu ming 。)(13)tong “hua ”。xuan hua 。《yan zi chun qiu ·nei pian wen shang er shi 》:“bu yan jun guo ,jian hu qian ,bu hua hu wai 。”(hu :yu 。) (san )huà tong “hua ”。si ma xiang ru 《shang lin fu 》:“hua feng ping lu 。”

    an :

    ①yong shou xiang xia ya 。《shi ji ·jiang hou zhou bo shi jia 》:“yu shi tian zi nai an pei (pèi)xu hang 。”(pei :jiang sheng 。xu :man man de 。)hu shen 《shui wen jie zi ·he bu 》:“an ,xia ye 。”yang jiong 《wang bo ji xu 》:“zhuang er bu xu ,gang er neng run ,diao er bu sui ,an er mi jian 。”②zhi zhu bu dong 。《shang jun shu ·nong zhan 》:“xing bing er fa ,bi qu ;an bing bu fa ,bi fu 。”《guan zi ·ba yan 》:“an jiang zhu ruo 。”③yi zhi 。《liao zhai zhi yi ·hu cheng yin 》:“jiang zi an yi ,zao ke yu ji 。”④cha kao ;kao cha 。gu yi 《zhi an ce 》:“an zhi dang jin zhi wu 。”⑤yi zhao 。qu yuan 《jiu zhang ·xi wang ri 》:“fu sheng cha er an shi xi ,ting chan ren zhi xu ci 。”⑥xun hang ;xun shi 。《shi ji ·wei jiang jun biao ji lie chuan 》:“sui xi ding he na de ,an yu xi jiu sai 。”(yu xi :de ming 。)⑦fu ci 。biao shi jian 。ran hou ;yu shi ;jiu 。《xun zi ·fu guo 》:“ren jie shi sang zhi ,wo an qi er zhi zhi 。”

    pei :

    ①jia yu sheng kou yong de jiang sheng 。《zuo chuan ·xuan gong shi er nian 》:“dai yu zhi pei 。”②qian ,tao 。wang yu cheng 《tang he dian yu chuan 》:“wen lu zhi ,huo fu mu pei ma ,qi zi gong shi 。”(lu :zei kou 。)[pei tou ]jia yu sheng kou yong de jiao zi he jiang sheng 。gu le fu 《mu lan shi 》:“na shi mai pei tou ,bei shi mai chang bian 。”

    jiu :

    (yi )①bu ji ;zai huo 。《zuo chuan ·xi gong er shi san nian 》:“wei tian ,bi you da jiu 。”《shi ji ·wei gong zi lie chuan 》:“tian yu fu qu ,fan shou ji jiu 。”(yu :gei yu 。)《lv shi chun qiu ·chi le 》:“qi bao zhe bi li ji jiu 。”(bao :gui chong shi wu 。li :tong “li ”。zao shou 。)②zui guo 。《chu shi biao 》:“re mo xing de zhi yan ,ze ze you zhi 、yi 、yun deng zhi man ,yi zhang ji jiu 。”chen lin 《wei yuan shao xi yu zhou 》:“(jiu jiang tai shou )shen shou bei xiao xuan zhi zhu ,qi nu shou hui mie zhi jiu 。”(bei :zao shou 。xiao :xuan shou yu mu 。zhu :cheng fa 。qi nu :qi zi er nv 。)③ze bei ;zhui jiu 。《shi ji ·qu yuan lie chuan 》:“chu ren ji jiu zi lan yi quan huai wang ru qin er bu fan ye 。”《san guo zhi ·wei shu ·chen lin chuan 》:“tai zu ai ji cai er bu jiu 。”(tai zu :zhi cao cao 。)④zeng e ;chou shi 。《shang shu ·xi bai kan li xu 》:“yan shi jiu zhou 。”《shi ji ·yan ben ji 》:“ji xi bai fa ji guo ,mie zhi ,zhou zhi chen zu yi wen er jiu zhou 。” (er )gāo ①tong “gao ”。xing 。《san guo zhi ·shu shu ·zhu ge liang chuan 》:“jiu yao (yáo),da xian ye ;zhou gong ,sheng ren ye 。”(jiu yao :ji gao tao ,shun chen 。zhou gong :ji dan 。)②tong “gao ”。yi chong da gu 。《hou han shu ·ma rong chuan 》:“fa jiu gu ,zhuang hua zhong 。”(fa :qiao ji 。)

    chu :

    xiao bu er hang 。《wen shua ·zuo sai 〈wei dou fu 〉》:“ze ma chu fu 。”li zhou han zhu :“chu ,xiao bu 。”you 《yan yan zhi 〈zhe bai ma fu 〉》:“xiu ji ji chu 。”lv xiang zhu :“chu ,hang mao 。”can jian “chi chu ”。