• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 曰嘻遷哉,迫厄卑污。

    “曰嘻遷哉,迫厄卑污。”詩句出處:《潭州新學詩》;是宋朝詩人王安石的作品。

    有嘉新學,潭守所作。
    守者誰歟,仲庶氏吳。
    振養矜寡,衣之褰襦。
    黔首鼓歌,吏靜不求。
    乃相廟序,生師所廬。
    上漏旁穿,燥濕不除。
    曰嘻遷哉,迫厄卑污。
    當其壞時,適可以謀。
    營地慮工,伐楩楠櫧。
    撤故就新,為此渠渠。
    潭人來止,相語而喜。
    我知視成,無豫經始。
    公升在堂,從者如水。
    公曰誨汝,潭之士子。
    古之讀書,凡以為己。
    躬行孝悌,由義而仕。
    神聽汝助,況於閭裡。
    無實而荂,非聖自是。
    雖大得意,吾猶汝恥。
    士下其手,公言無尤。
    請詩我歌,以遠公休。

    【註釋】:

    曰:

    ①說。《孫子兵法·計篇》:“孫子曰:‘兵者國之大事。’”②叫做;稱為。韓愈《師說》:“士大夫之族,曰師曰弟子雲者,則群聚而笑之。”(族:類。)③助詞。1.用於句首。《詩經·小雅·采薇》:“曰歸曰歸,歲亦莫止。”2.用於句中。《詩經· 豳(bīn)風· 東山》:“我東曰歸,我心西悲。”

    嘻:

    ①喜笑。《論衡·異虛》:“禹乃嘻笑而稱曰。”②嘆詞。1.《莊子·養生主》:“嘻,善哉!”2. 表示哀嘆。《列子·天瑞》:“國氏曰:‘嘻! 若失為盜之道至此乎?’”(國氏:齊太公之後,此指其一富戶。盜:指充分利用天時地利。)3.表示不滿。《戰國策·趙策三》:“辛垣衍快(yàng)然不悅曰:‘嘻! 亦太甚矣,先生之言也!’”(辛垣衍:魏客將軍。怏然:不悅貌。)

    遷:

    ①登;上升。《詩經·小雅·伐木》:“出自幽谷,遷於喬木。”(喬木:高大的樹木。)②遷移;轉移。《詩經·衛風·氓》:“以爾車來,以我賄遷。”③變更;變動。《禮記·大傳》:“有百世不遷之宗。”④調動官職(多指提升)。《後漢書·張衡傳》:“再遷為太史令。”⑤貶謫;放逐。《漢書·文帝紀》:“長沙王長謀反,廢,遷蜀嚴道。”(嚴道:舊縣名,今四川榮經縣地。)

    哉:

    ①語氣詞。1. 表示感嘆。相當於“啊”、“呀”。《史記· 陳涉世傢》:“陳涉太息曰:‘嗟乎,燕雀安知鴻鵠之志哉!’”2. 表示反問。相當於“呢”、“嗎”。彭端淑《為學一首示子侄》:“人之立志顧不如蜀鄙之僧哉?”(顧:反而。鄙:邊地。)3.表示疑問。相當於“嗎”、“呢”。《莊子· 山木》:“此何鳥哉?”②通“才(cái)”。副詞。方才;剛剛。《尚書·武成》:“厥四月,哉生明。王來自商,至於豐。”(王:指周武王。豐:周舊都。)

    迫:

    ①靠近;接近。《墨子·備穴》:“下迫地。”②逼迫;強迫。《孟子·滕文公下》:“迫,斯可見矣。”③催促。杜甫《戲題王宰畫山水圖歌》:“能事不受相促迫,王宰始肯留真跡。”(能事:擅長的事。)④危急;緊迫。《莊子·山木》:“夫以利合者,迫窮禍患害相棄也。”④狹窄。常璩《華陽國志·蜀志》:“土地雖迫,山水特美好。”

    厄:

    ①困苦;災難。王逸《九思·遭厄》:“悼屈子兮遭厄。”《谷梁傳·僖公二十二年》:“吾子不推人危,不攻人厄。”②使受困;為難;迫害。《史記·季佈欒佈列傳》:“高祖急,顧丁公曰:‘兩賢豈相厄哉?’”高旭《甘肅旱災感賦》之一:“天既災於前,官復厄於後。”③通“軛”。駕車時套在牲口脖子上的曲木。《韓非子·外儲說左上》:“鄭縣人有得車軛者,而不知其名。”

    卑:

    ①卑賤。諸葛亮《出師表》:“先帝不以臣卑鄙,三顧臣於草廬之中。”(先帝:指劉備。鄙:見識短淺。)②地勢低。《史記·賈誼傳》:“賈生既辭往行,聞長沙卑濕。”③卑鄙。《史記·五宗世傢》:“(趙王)彭祖為人巧佞卑諂。”④謙卑。《論衡·語增》:“時或待士卑恭,不驕白屋人。”(白屋:貧士所居。)⑤輕視。晁錯《論貴粟疏》:“吏之所卑,法之所尊。”⑥衰微。《國語·周語上》:“王室其將卑乎。”

    污:

    (一)①停積不流的水。《晉書·周訪傳》:“前岡見一牛眠山污中。”②污穢;臟東西。《左傳·宣公十五年》:“川澤納污,山藪藏疾。”③不清潔;骯臟。文天祥《正氣歌》序:“駢肩雜遝,腥臊汙垢。”④弄臟;玷污。《呂氏春秋 · 不侵》:“必以其血污其衣。”《後漢書·黃瓊傳》:“皦皦者易污。”⑤奸邪;行為不正。《鶡(hé)冠子·亡鐵(fū)》:“污官亂治,不奉會犯法,其罪加民。”(鐵:斧頭。)⑥低窪。《國語·周語下》:“陂塘污庳,以鐘其美。” (二)wā 掘地為坑。《禮記·禮運》:“污尊而杯飲。”


  • 曰嘻迁哉,迫厄卑污。

    “曰嘻迁哉,迫厄卑污。”诗句出处:《潭州新学诗》;是宋朝诗人王安石的作品。

    有嘉新学,潭守所作。
    守者谁欤,仲庶氏吴。
    振养矜寡,衣之褰襦。
    黔首鼓歌,吏静不求。
    乃相庙序,生师所庐。
    上漏旁穿,燥湿不除。
    曰嘻迁哉,迫厄卑污。
    当其坏时,适可以谋。
    营地虑工,伐楩楠槠。
    撤故就新,为此渠渠。
    潭人来止,相语而喜。
    我知视成,无豫经始。
    公升在堂,从者如水。
    公曰诲汝,潭之士子。
    古之读书,凡以为己。
    躬行孝悌,由义而仕。
    神听汝助,况於闾里。
    无实而荂,非圣自是。
    虽大得意,吾犹汝耻。
    士下其手,公言无尤。
    请诗我歌,以远公休。

    【注释】:

    曰:

    ①说。《孙子兵法·计篇》:“孙子曰:‘兵者国之大事。’”②叫做;称为。韩愈《师说》:“士大夫之族,曰师曰弟子云者,则群聚而笑之。”(族:类。)③助词。1.用于句首。《诗经·小雅·采薇》:“曰归曰归,岁亦莫止。”2.用于句中。《诗经· 豳(bīn)风· 东山》:“我东曰归,我心西悲。”

    嘻:

    ①喜笑。《论衡·异虚》:“禹乃嘻笑而称曰。”②叹词。1.《庄子·养生主》:“嘻,善哉!”2. 表示哀叹。《列子·天瑞》:“国氏曰:‘嘻! 若失为盗之道至此乎?’”(国氏:齐太公之后,此指其一富户。盗:指充分利用天时地利。)3.表示不满。《战国策·赵策三》:“辛垣衍快(yàng)然不悦曰:‘嘻! 亦太甚矣,先生之言也!’”(辛垣衍:魏客将军。怏然:不悦貌。)

    迁:

    ①登;上升。《诗经·小雅·伐木》:“出自幽谷,迁于乔木。”(乔木:高大的树木。)②迁移;转移。《诗经·卫风·氓》:“以尔车来,以我贿迁。”③变更;变动。《礼记·大传》:“有百世不迁之宗。”④调动官职(多指提升)。《后汉书·张衡传》:“再迁为太史令。”⑤贬谪;放逐。《汉书·文帝纪》:“长沙王长谋反,废,迁蜀严道。”(严道:旧县名,今四川荣经县地。)

    哉:

    ①语气词。1. 表示感叹。相当于“啊”、“呀”。《史记· 陈涉世家》:“陈涉太息曰:‘嗟乎,燕雀安知鸿鹄之志哉!’”2. 表示反问。相当于“呢”、“吗”。彭端淑《为学一首示子侄》:“人之立志顾不如蜀鄙之僧哉?”(顾:反而。鄙:边地。)3.表示疑问。相当于“吗”、“呢”。《庄子· 山木》:“此何鸟哉?”②通“才(cái)”。副词。方才;刚刚。《尚书·武成》:“厥四月,哉生明。王来自商,至于丰。”(王:指周武王。丰:周旧都。)

    迫:

    ①靠近;接近。《墨子·备穴》:“下迫地。”②逼迫;强迫。《孟子·滕文公下》:“迫,斯可见矣。”③催促。杜甫《戏题王宰画山水图歌》:“能事不受相促迫,王宰始肯留真迹。”(能事:擅长的事。)④危急;紧迫。《庄子·山木》:“夫以利合者,迫穷祸患害相弃也。”④狭窄。常璩《华阳国志·蜀志》:“土地虽迫,山水特美好。”

    厄:

    ①困苦;灾难。王逸《九思·遭厄》:“悼屈子兮遭厄。”《谷梁传·僖公二十二年》:“吾子不推人危,不攻人厄。”②使受困;为难;迫害。《史记·季布栾布列传》:“高祖急,顾丁公曰:‘两贤岂相厄哉?’”高旭《甘肃旱灾感赋》之一:“天既灾于前,官复厄于后。”③通“轭”。驾车时套在牲口脖子上的曲木。《韩非子·外储说左上》:“郑县人有得车轭者,而不知其名。”

    卑:

    ①卑贱。诸葛亮《出师表》:“先帝不以臣卑鄙,三顾臣于草庐之中。”(先帝:指刘备。鄙:见识短浅。)②地势低。《史记·贾谊传》:“贾生既辞往行,闻长沙卑湿。”③卑鄙。《史记·五宗世家》:“(赵王)彭祖为人巧佞卑谄。”④谦卑。《论衡·语增》:“时或待士卑恭,不骄白屋人。”(白屋:贫士所居。)⑤轻视。晁错《论贵粟疏》:“吏之所卑,法之所尊。”⑥衰微。《国语·周语上》:“王室其将卑乎。”

    污:

    (一)①停积不流的水。《晋书·周访传》:“前冈见一牛眠山污中。”②污秽;脏东西。《左传·宣公十五年》:“川泽纳污,山薮藏疾。”③不清洁;肮脏。文天祥《正气歌》序:“骈肩杂遝,腥臊汙垢。”④弄脏;玷污。《吕氏春秋 · 不侵》:“必以其血污其衣。”《后汉书·黄琼传》:“皦皦者易污。”⑤奸邪;行为不正。《鹖(hé)冠子·亡铁(fū)》:“污官乱治,不奉会犯法,其罪加民。”(铁:斧头。)⑥低洼。《国语·周语下》:“陂塘污庳,以钟其美。” (二)wā 掘地为坑。《礼记·礼运》:“污尊而杯饮。”


  • yue xi qian zai ,pai e bei wu 。

    “yue xi qian zai ,pai e bei wu 。”shi gou chu chu :《tan zhou xin xue shi 》;shi song chao shi ren wang an dan de zuo pin 。

    you jia xin xue ,tan shou suo zuo 。
    shou zhe shei yu ,zhong shu shi wu 。
    zhen yang jin gua ,yi zhi qian ru 。
    qian shou gu ge ,li jing bu qiu 。
    nai xiang miao xu ,sheng shi suo lu 。
    shang lou pang chuan ,zao shi bu chu 。
    yue xi qian zai ,pai e bei wu 。
    dang ji huai shi ,kuo ke yi mou 。
    ying de lv gong ,fa pian nan zhu 。
    che gu jiu xin ,wei ci qu qu 。
    tan ren lai zhi ,xiang yu er xi 。
    wo zhi shi cheng ,mo yu jing shi 。
    gong sheng zai tang ,cong zhe ru shui 。
    gong yue hui ru ,tan zhi shi zi 。
    gu zhi dou shu ,fan yi wei ji 。
    gong hang xiao ti ,you yi er shi 。
    shen ting ru zhu ,kuang wu lv li 。
    mo shi er fu ,fei sheng zi shi 。
    sui da de yi ,wu you ru chi 。
    shi xia ji shou ,gong yan mo you 。
    qing shi wo ge ,yi yuan gong xiu 。

    【zhu shi 】:

    yue :

    ①shui 。《sun zi bing fa ·ji pian 》:“sun zi yue :‘bing zhe guo zhi da shi 。’”②jiao zuo ;chen wei 。han yu 《shi shui 》:“shi da fu zhi zu ,yue shi yue di zi yun zhe ,ze qun ju er xiao zhi 。”(zu :lei 。)③zhu ci 。1.yong yu gou shou 。《shi jing ·xiao ya ·cai wei 》:“yue gui yue gui ,sui yi mo zhi 。”2.yong yu gou zhong 。《shi jing · bin (bīn)feng · dong shan 》:“wo dong yue gui ,wo xin xi bei 。”

    xi :

    ①xi xiao 。《lun heng ·yi xu 》:“yu nai xi xiao er chen yue 。”②tan ci 。1.《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“xi ,shan zai !”2. biao shi ai tan 。《lie zi ·tian rui 》:“guo shi yue :‘xi ! re shi wei dao zhi dao zhi ci hu ?’”(guo shi :ji tai gong zhi hou ,ci zhi ji yi fu hu 。dao :zhi chong fen li yong tian shi de li 。)3.biao shi bu man 。《zhan guo ce ·zhao ce san 》:“xin yuan yan kuai (yàng)ran bu yue yue :‘xi ! yi tai shen yi ,xian sheng zhi yan ye !’”(xin yuan yan :wei ke jiang jun 。yang ran :bu yue mao 。)

    qian :

    ①deng ;shang sheng 。《shi jing ·xiao ya ·fa mu 》:“chu zi you gu ,qian yu qiao mu 。”(qiao mu :gao da de shu mu 。)②qian yi ;zhuai yi 。《shi jing ·wei feng ·mang 》:“yi er che lai ,yi wo hui qian 。”③bian geng ;bian dong 。《li ji ·da chuan 》:“you bai shi bu qian zhi zong 。”④diao dong guan zhi (duo zhi di sheng )。《hou han shu ·zhang heng chuan 》:“zai qian wei tai shi ling 。”⑤bian zhe ;fang zhu 。《han shu ·wen di ji 》:“chang sha wang chang mou fan ,fei ,qian shu yan dao 。”(yan dao :jiu xian ming ,jin si chuan rong jing xian de 。)

    zai :

    ①yu qi ci 。1. biao shi gan tan 。xiang dang yu “a ”、“ya ”。《shi ji · chen she shi jia 》:“chen she tai xi yue :‘jie hu ,yan qiao an zhi hong gu zhi zhi zai !’”2. biao shi fan wen 。xiang dang yu “ne ”、“ma ”。peng duan shu 《wei xue yi shou shi zi zhi 》:“ren zhi li zhi gu bu ru shu bi zhi seng zai ?”(gu :fan er 。bi :bian de 。)3.biao shi yi wen 。xiang dang yu “ma ”、“ne ”。《zhuang zi · shan mu 》:“ci he diao zai ?”②tong “cai (cái)”。fu ci 。fang cai ;gang gang 。《shang shu ·wu cheng 》:“jue si yue ,zai sheng ming 。wang lai zi shang ,zhi yu feng 。”(wang :zhi zhou wu wang 。feng :zhou jiu dou 。)

    pai :

    ①kao jin ;jie jin 。《mo zi ·bei xue 》:“xia pai de 。”②bi pai ;jiang pai 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“pai ,si ke jian yi 。”③cui cu 。du fu 《hu ti wang zai hua shan shui tu ge 》:“neng shi bu shou xiang cu pai ,wang zai shi ken liu zhen ji 。”(neng shi :shan chang de shi 。)④wei ji ;jin pai 。《zhuang zi ·shan mu 》:“fu yi li ge zhe ,pai qiong huo huan hai xiang qi ye 。”④xia zhai 。chang qu 《hua yang guo zhi ·shu zhi 》:“tu de sui pai ,shan shui te mei hao 。”

    e :

    ①kun ku ;zai nan 。wang yi 《jiu sai ·zao e 》:“dao qu zi xi zao e 。”《gu liang chuan ·xi gong er shi er nian 》:“wu zi bu tui ren wei ,bu gong ren e 。”②shi shou kun ;wei nan ;pai hai 。《shi ji ·ji bu luan bu lie chuan 》:“gao zu ji ,gu ding gong yue :‘liang xian qi xiang e zai ?’”gao xu 《gan su han zai gan fu 》zhi yi :“tian ji zai yu qian ,guan fu e yu hou 。”③tong “e ”。jia che shi tao zai sheng kou bo zi shang de qu mu 。《han fei zi ·wai chu shui zuo shang 》:“zheng xian ren you de che e zhe ,er bu zhi ji ming 。”

    bei :

    ①bei jian 。zhu ge liang 《chu shi biao 》:“xian di bu yi chen bei bi ,san gu chen yu cao lu zhi zhong 。”(xian di :zhi liu bei 。bi :jian shi duan jian 。)②de shi di 。《shi ji ·gu yi chuan 》:“gu sheng ji ci wang hang ,wen chang sha bei shi 。”③bei bi 。《shi ji ·wu zong shi jia 》:“(zhao wang )peng zu wei ren qiao ning bei chan 。”④qian bei 。《lun heng ·yu zeng 》:“shi huo dai shi bei gong ,bu jiao bai wu ren 。”(bai wu :pin shi suo ju 。)⑤qing shi 。chao cuo 《lun gui su shu 》:“li zhi suo bei ,fa zhi suo zun 。”⑥cui wei 。《guo yu ·zhou yu shang 》:“wang shi ji jiang bei hu 。”

    wu :

    (yi )①ting ji bu liu de shui 。《jin shu ·zhou fang chuan 》:“qian gang jian yi niu mian shan wu zhong 。”②wu hui ;zang dong xi 。《zuo chuan ·xuan gong shi wu nian 》:“chuan ze na wu ,shan sou cang ji 。”③bu qing jie ;ang zang 。wen tian xiang 《zheng qi ge 》xu :“pian jian za ta ,xing sao 汙gou 。”④long zang ;dian wu 。《lv shi chun qiu · bu qin 》:“bi yi ji xie wu ji yi 。”《hou han shu ·huang qiong chuan 》:“jiao jiao zhe yi wu 。”⑤jian xie ;hang wei bu zheng 。《he (hé)guan zi ·wang tie (fū)》:“wu guan luan zhi ,bu feng hui fan fa ,ji zui jia min 。”(tie :fu tou 。)⑥di wa 。《guo yu ·zhou yu xia 》:“bei tang wu bi ,yi zhong ji mei 。” (er )wā jue de wei keng 。《li ji ·li yun 》:“wu zun er bei yin 。”