• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 投僧避夜雨,古檠昏無膏。

    “投僧避夜雨,古檠昏無膏。”詩句出處:《自舒州追送朱氏女弟憩獨山館宿木瘤僧舍明日》;是宋朝詩人王安石的作品。

    晨霜踐河梁,落日憩亭皋。
    念彼千裡行,惻惻我心勞。
    攬轡上層岡,下臨百仞濠。
    寒流咽欲絕,魚龜久已逃。
    暮行苦邅回,細路隱蓬蒿。
    驚麏出馬前,鳥駭亡其曹。
    投僧避夜雨,古檠昏無膏。
    山木鳴四壁,疑身在波濤。
    平明長安嶺,飛雪忽滿袍。
    天低浮雲深,更覺所向高。

    【註釋】:

    投:

    ①擲;拋;扔。《詩經·小雅·巷伯》:“取彼譖人,投畀豺虎。”《左傳·莊公三十二年》:“犖(luò)有力焉,能投蓋於稷門。”(犖:人名。蓋:車蓋。稷門:魯都南門。)②揮;甩。《左傳·宣公十四年》:“楚子聞之,投袂而起。”③扔掉;拋棄。陶潛《辛醜歲七月赴假還江陵夜行塗中作》:“投冠旋舊墟,不為好爵縈。”(冠:指官帽。旋:還;返。縈:拘牽。)④投入。《史記·屈原賈生列傳》:“遂自投汩羅以死。”《呂氏春秋·察今》:“有過於江上者,見人方引嬰兒而欲投之江中。”⑤相合;迎合。李白《秋日贈元六兄林宗》:“投分三十載,榮枯所共歡。”⑥投靠;投奔。《資治通鑒·漢獻帝建安十三年》:“備曰:‘與蒼梧太守吳巨有舊,欲往投之。’”(舊:老交情。)《南史·王懿傳》:“有遠來相投者,莫不竭力營贍。”⑦投宿。杜甫《石壕吏》:“暮投石壕村,有吏夜捉人。”⑧到;臨近。牟融《題朱慶餘居》:“寂寥荒館下,投老欲何為?”王安石《送程公辟之豫章》:“九江右投貢與章,楊瀾吹漂浩無旁。”⑨贈送。《詩經·衛風·木桃》:“投我以木桃,報之以瓊瑤。”⑩趁。高啟《書博雞者事》:“又投間蔑污使君。”

    避:

    ①回避;躲開。《莊子·刻意》:“此江海之士,避世之人,閑暇者之所好也。”(好:喜好。)②讓。葛洪《抱樸子·外篇·知止》:“告退避賢,潔而且安。”③遜;亞於。晁錯《論貴粟疏》:“今海內為一,土地人民之眾不避湯禹。”④防止。權德輿《送別沅泛》:“廢業固相受,避嫌誠自私。”

    古:

    ①往昔;歷時久遠。與“今”相對。《周易·系辭下》:“上古穴居野處,後世聖人易之以宮室。”(易:換。宮室:房舍。)蘇軾《水調歌頭》:“人有悲歡離合,月有陰晴圓缺,此事古難全。”②指古代的事物;舊;原來。《古詩十九首》之十六:“良人惟古歡,枉駕惠前綏。”③久遠;古老。趙與時《賓退錄》卷三:“客土二字,其來甚古。”④古體詩的簡稱。或稱古風、古詩。與近體詩相對,不受平仄、對仗等格律的限制,形式比較自由。《詩藪·古體上》:“歌至五、七言古,全不入樂矣。”

    檠:

    (一)①一種器具,用以矯正弓弩,也作“㯳”。《淮南子·修務》:“弓待檠而後能調,劍待砥(dǐ)而後能利。”(砥:磨刀石。)②矯正弓弩。《漢書·蘇武傳》:“武能網紡繳,檠弓弩。”③燈架。《紅樓夢》第四十五回:“淚燭搖搖爇(ruò)短檠,牽愁照恨動離情。”(爇:燒。)④指燈。庾信《對燭賦》:“蓮帳寒檠窗拂曙。” (二)jìng 有足的盤碟。《漢書·地理志下》“其田民飲食以籩豆”顏師古註:“以竹曰籩,以木曰豆,若今之檠也。”《洛陽伽藍記·法雲寺》:“金瓶銀瓫百餘口,甌檠盤盒稱是。”(瓫 pén:同“盆”。)

    昏:

    ①天剛黑的時候;黃昏。《左傳·哀公二十三年》:“昏而受命。”《詩經·陳風· 東門之楊》:“昏以為期”。②結婚。後作“婚”。《詩經·邶風·谷風》:“宴爾新昏,如兄如弟。”《左傳·隱公七年》:“鄭伯許之,乃成昏。”③昏暗。歸有光《項脊軒志》:“日過午已昏。”④糊塗;昏憒。《詩經·小雅·小宛》:“彼昏不知。”《莊子· 天地》:“若愚若昏。”⑤迷亂;昏花。《三國志·吳書·賀邵傳》:“偶有逆迕,昏醉之言耳。”⑥通“暋(mǐn)”。勉力。潘嶽《藉田賦》:“情欣樂於昏作兮。”

    無:

    ①沒有。跟“有”相對。陸遊《遊山西村》:“山重水復疑無路。”②副詞。表示否定,相當於“不”。《商君書·農戰》:“民以此為教,則粟焉得無少,而兵焉得弱也?”③連詞。表示條件,相當於“無論”、“不論”。《詩經·魯頌·灃水》:“不小不大,從公於邁。”④通“毋”。不要。《古詩源·箜篌引》:“公無渡河,公竟渡河。墮河而死,當奈公何!”⑤非;不是。《管子·形勢》:“則國非其國,而民無其民也。”⑥語氣詞。用於疑問句末,表示疑問,相當於“否”。白居易《問劉十九》:“晚來天欲雪,能飲一杯無?”

    膏:

    (一)①肥肉。《孟子·告子上》:“所以不願人之膏粱之味也。”(願:希望得到。粱:細糧。)②照明用的油脂。韓愈《進學解》:“焚膏油以繼晷(guǐ)。”(晷:日影,喻時間。)韓愈《答李翊書》:“養其根而俟其實,加其膏而希其光。”③濃稠的膏狀物。《詩經 · 衛風·伯兮》:“豈無膏沐,誰適為容?”(沐:洗頭。誰適:為瞭取悅誰。為容:打扮。)④肥沃的。《史記·貨殖列傳》:“膏壤沃野千裡。”⑤藥膏。《後漢書·方術傳》:“既而縫合,傅以神膏,四五日創愈。”⑥甘美。《禮記·禮運》:“故天降膏露,地出醴泉。” (二)gào ①滋潤。《詩經·曹風·下泉》:“芃芃黍苗,陰雨膏之。”②註入油脂使其潤滑。韓愈《送李願歸盤谷序》:“膏吾車兮秣吾馬。”(秣馬:喂馬。)③毛筆蘸墨掭勻。馮惟敏《不伏老》第一折:“磨的墨濃,膏的筆飽。”


  • 投僧避夜雨,古檠昏无膏。

    “投僧避夜雨,古檠昏无膏。”诗句出处:《自舒州追送朱氏女弟憩独山馆宿木瘤僧舍明日》;是宋朝诗人王安石的作品。

    晨霜践河梁,落日憩亭皋。
    念彼千里行,恻恻我心劳。
    揽辔上层冈,下临百仞濠。
    寒流咽欲绝,鱼龟久已逃。
    暮行苦邅回,细路隐蓬蒿。
    惊麏出马前,鸟骇亡其曹。
    投僧避夜雨,古檠昏无膏。
    山木鸣四壁,疑身在波涛。
    平明长安岭,飞雪忽满袍。
    天低浮云深,更觉所向高。

    【注释】:

    投:

    ①掷;抛;扔。《诗经·小雅·巷伯》:“取彼谮人,投畀豺虎。”《左传·庄公三十二年》:“荦(luò)有力焉,能投盖于稷门。”(荦:人名。盖:车盖。稷门:鲁都南门。)②挥;甩。《左传·宣公十四年》:“楚子闻之,投袂而起。”③扔掉;抛弃。陶潜《辛丑岁七月赴假还江陵夜行涂中作》:“投冠旋旧墟,不为好爵萦。”(冠:指官帽。旋:还;返。萦:拘牵。)④投入。《史记·屈原贾生列传》:“遂自投汩罗以死。”《吕氏春秋·察今》:“有过于江上者,见人方引婴儿而欲投之江中。”⑤相合;迎合。李白《秋日赠元六兄林宗》:“投分三十载,荣枯所共欢。”⑥投靠;投奔。《资治通鉴·汉献帝建安十三年》:“备曰:‘与苍梧太守吴巨有旧,欲往投之。’”(旧:老交情。)《南史·王懿传》:“有远来相投者,莫不竭力营赡。”⑦投宿。杜甫《石壕吏》:“暮投石壕村,有吏夜捉人。”⑧到;临近。牟融《题朱庆余居》:“寂寥荒馆下,投老欲何为?”王安石《送程公辟之豫章》:“九江右投贡与章,杨澜吹漂浩无旁。”⑨赠送。《诗经·卫风·木桃》:“投我以木桃,报之以琼瑶。”⑩趁。高启《书博鸡者事》:“又投间蔑污使君。”

    避:

    ①回避;躲开。《庄子·刻意》:“此江海之士,避世之人,闲暇者之所好也。”(好:喜好。)②让。葛洪《抱朴子·外篇·知止》:“告退避贤,洁而且安。”③逊;亚于。晁错《论贵粟疏》:“今海内为一,土地人民之众不避汤禹。”④防止。权德舆《送别沅泛》:“废业固相受,避嫌诚自私。”

    古:

    ①往昔;历时久远。与“今”相对。《周易·系辞下》:“上古穴居野处,后世圣人易之以宫室。”(易:换。宫室:房舍。)苏轼《水调歌头》:“人有悲欢离合,月有阴晴圆缺,此事古难全。”②指古代的事物;旧;原来。《古诗十九首》之十六:“良人惟古欢,枉驾惠前绥。”③久远;古老。赵与时《宾退录》卷三:“客土二字,其来甚古。”④古体诗的简称。或称古风、古诗。与近体诗相对,不受平仄、对仗等格律的限制,形式比较自由。《诗薮·古体上》:“歌至五、七言古,全不入乐矣。”

    檠:

    (一)①一种器具,用以矫正弓弩,也作“㯳”。《淮南子·修务》:“弓待檠而后能调,剑待砥(dǐ)而后能利。”(砥:磨刀石。)②矫正弓弩。《汉书·苏武传》:“武能网纺缴,檠弓弩。”③灯架。《红楼梦》第四十五回:“泪烛摇摇爇(ruò)短檠,牵愁照恨动离情。”(爇:烧。)④指灯。庾信《对烛赋》:“莲帐寒檠窗拂曙。” (二)jìng 有足的盘碟。《汉书·地理志下》“其田民饮食以笾豆”颜师古注:“以竹曰笾,以木曰豆,若今之檠也。”《洛阳伽蓝记·法云寺》:“金瓶银瓫百余口,瓯檠盘盒称是。”(瓫 pén:同“盆”。)

    昏:

    ①天刚黑的时候;黄昏。《左传·哀公二十三年》:“昏而受命。”《诗经·陈风· 东门之杨》:“昏以为期”。②结婚。后作“婚”。《诗经·邶风·谷风》:“宴尔新昏,如兄如弟。”《左传·隐公七年》:“郑伯许之,乃成昏。”③昏暗。归有光《项脊轩志》:“日过午已昏。”④糊涂;昏愦。《诗经·小雅·小宛》:“彼昏不知。”《庄子· 天地》:“若愚若昏。”⑤迷乱;昏花。《三国志·吴书·贺邵传》:“偶有逆迕,昏醉之言耳。”⑥通“暋(mǐn)”。勉力。潘岳《藉田赋》:“情欣乐于昏作兮。”

    无:

    ①没有。跟“有”相对。陆游《游山西村》:“山重水复疑无路。”②副词。表示否定,相当于“不”。《商君书·农战》:“民以此为教,则粟焉得无少,而兵焉得弱也?”③连词。表示条件,相当于“无论”、“不论”。《诗经·鲁颂·沣水》:“不小不大,从公于迈。”④通“毋”。不要。《古诗源·箜篌引》:“公无渡河,公竟渡河。堕河而死,当奈公何!”⑤非;不是。《管子·形势》:“则国非其国,而民无其民也。”⑥语气词。用于疑问句末,表示疑问,相当于“否”。白居易《问刘十九》:“晚来天欲雪,能饮一杯无?”

    膏:

    (一)①肥肉。《孟子·告子上》:“所以不愿人之膏粱之味也。”(愿:希望得到。粱:细粮。)②照明用的油脂。韩愈《进学解》:“焚膏油以继晷(guǐ)。”(晷:日影,喻时间。)韩愈《答李翊书》:“养其根而俟其实,加其膏而希其光。”③浓稠的膏状物。《诗经 · 卫风·伯兮》:“岂无膏沐,谁适为容?”(沐:洗头。谁适:为了取悦谁。为容:打扮。)④肥沃的。《史记·货殖列传》:“膏壤沃野千里。”⑤药膏。《后汉书·方术传》:“既而缝合,傅以神膏,四五日创愈。”⑥甘美。《礼记·礼运》:“故天降膏露,地出醴泉。” (二)gào ①滋润。《诗经·曹风·下泉》:“芃芃黍苗,阴雨膏之。”②注入油脂使其润滑。韩愈《送李愿归盘谷序》:“膏吾车兮秣吾马。”(秣马:喂马。)③毛笔蘸墨掭匀。冯惟敏《不伏老》第一折:“磨的墨浓,膏的笔饱。”


  • tou seng bi ye yu ,gu qing hun mo gao 。

    “tou seng bi ye yu ,gu qing hun mo gao 。”shi gou chu chu :《zi shu zhou zhui song zhu shi nv di qi du shan guan su mu liu seng she ming ri 》;shi song chao shi ren wang an dan de zuo pin 。

    chen shuang jian he liang ,la ri qi ting gao 。
    nian bi qian li hang ,ce ce wo xin lao 。
    lan pei shang ceng gang ,xia lin bai ren hao 。
    han liu yan yu jue ,yu gui jiu yi tao 。
    mu hang ku zhan hui ,xi lu yin peng hao 。
    jing jun chu ma qian ,diao hai wang ji cao 。
    tou seng bi ye yu ,gu qing hun mo gao 。
    shan mu ming si bi ,yi shen zai bo tao 。
    ping ming chang an ling ,fei xue hu man pao 。
    tian di fu yun shen ,geng jiao suo xiang gao 。

    【zhu shi 】:

    tou :

    ①zhi ;pao ;reng 。《shi jing ·xiao ya ·hang bai 》:“qu bi zen ren ,tou bi chai hu 。”《zuo chuan ·zhuang gong san shi er nian 》:“luo (luò)you li yan ,neng tou gai yu ji men 。”(luo :ren ming 。gai :che gai 。ji men :lu dou na men 。)②hui ;shuai 。《zuo chuan ·xuan gong shi si nian 》:“chu zi wen zhi ,tou mei er qi 。”③reng diao ;pao qi 。tao qian 《xin chou sui qi yue fu jia hai jiang ling ye hang tu zhong zuo 》:“tou guan xuan jiu xu ,bu wei hao jue ying 。”(guan :zhi guan mao 。xuan :hai ;fan 。ying :ju qian 。)④tou ru 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“sui zi tou gu luo yi si 。”《lv shi chun qiu ·cha jin 》:“you guo yu jiang shang zhe ,jian ren fang yin ying er er yu tou zhi jiang zhong 。”⑤xiang ge ;ying ge 。li bai 《qiu ri zeng yuan liu xiong lin zong 》:“tou fen san shi zai ,rong ku suo gong huan 。”⑥tou kao ;tou ben 。《zi zhi tong jian ·han suo di jian an shi san nian 》:“bei yue :‘yu cang wu tai shou wu ju you jiu ,yu wang tou zhi 。’”(jiu :lao jiao qing 。)《na shi ·wang yi chuan 》:“you yuan lai xiang tou zhe ,mo bu jie li ying shan 。”⑦tou su 。du fu 《dan hao li 》:“mu tou dan hao cun ,you li ye zhuo ren 。”⑧dao ;lin jin 。mou rong 《ti zhu qing yu ju 》:“ji liao huang guan xia ,tou lao yu he wei ?”wang an dan 《song cheng gong bi zhi yu zhang 》:“jiu jiang you tou gong yu zhang ,yang lan chui piao hao mo pang 。”⑨zeng song 。《shi jing ·wei feng ·mu tao 》:“tou wo yi mu tao ,bao zhi yi qiong yao 。”⑩chen 。gao qi 《shu bo ji zhe shi 》:“you tou jian mie wu shi jun 。”

    bi :

    ①hui bi ;duo kai 。《zhuang zi ·ke yi 》:“ci jiang hai zhi shi ,bi shi zhi ren ,xian xia zhe zhi suo hao ye 。”(hao :xi hao 。)②rang 。ge hong 《bao piao zi ·wai pian ·zhi zhi 》:“gao tui bi xian ,jie er ju an 。”③xun ;ya yu 。chao cuo 《lun gui su shu 》:“jin hai nei wei yi ,tu de ren min zhi zhong bu bi shang yu 。”④fang zhi 。quan de yu 《song bie yuan fan 》:“fei ye gu xiang shou ,bi xian cheng zi si 。”

    gu :

    ①wang xi ;li shi jiu yuan 。yu “jin ”xiang dui 。《zhou yi ·ji ci xia 》:“shang gu xue ju ye chu ,hou shi sheng ren yi zhi yi gong shi 。”(yi :huan 。gong shi :fang she 。)su shi 《shui diao ge tou 》:“ren you bei huan li ge ,yue you yin qing yuan que ,ci shi gu nan quan 。”②zhi gu dai de shi wu ;jiu ;yuan lai 。《gu shi shi jiu shou 》zhi shi liu :“liang ren wei gu huan ,wang jia hui qian sui 。”③jiu yuan ;gu lao 。zhao yu shi 《bin tui lu 》juan san :“ke tu er zi ,ji lai shen gu 。”④gu ti shi de jian chen 。huo chen gu feng 、gu shi 。yu jin ti shi xiang dui ,bu shou ping ze 、dui zhang deng ge lv de xian zhi ,xing shi bi jiao zi you 。《shi sou ·gu ti shang 》:“ge zhi wu 、qi yan gu ,quan bu ru le yi 。”

    qing :

    (yi )①yi chong qi ju ,yong yi jiao zheng gong nu ,ye zuo “㯳”。《huai na zi ·xiu wu 》:“gong dai qing er hou neng diao ,jian dai di (dǐ)er hou neng li 。”(di :mo dao dan 。)②jiao zheng gong nu 。《han shu ·su wu chuan 》:“wu neng wang fang jiao ,qing gong nu 。”③deng jia 。《gong lou meng 》di si shi wu hui :“lei zhu yao yao ruo (ruò)duan qing ,qian chou zhao hen dong li qing 。”(ruo :shao 。)④zhi deng 。yu xin 《dui zhu fu 》:“lian zhang han qing chuang bi shu 。” (er )jìng you zu de pan die 。《han shu ·de li zhi xia 》“ji tian min yin shi yi bian dou ”yan shi gu zhu :“yi zhu yue bian ,yi mu yue dou ,re jin zhi qing ye 。”《luo yang ga lan ji ·fa yun si 》:“jin ping yin pen bai yu kou ,ou qing pan he chen shi 。”(pen pén:tong “pen ”。)

    hun :

    ①tian gang hei de shi hou ;huang hun 。《zuo chuan ·ai gong er shi san nian 》:“hun er shou ming 。”《shi jing ·chen feng · dong men zhi yang 》:“hun yi wei ji ”。②jie hun 。hou zuo “hun ”。《shi jing ·bei feng ·gu feng 》:“yan er xin hun ,ru xiong ru di 。”《zuo chuan ·yin gong qi nian 》:“zheng bai hu zhi ,nai cheng hun 。”③hun an 。gui you guang 《xiang ji xuan zhi 》:“ri guo wu yi hun 。”④hu tu ;hun kui 。《shi jing ·xiao ya ·xiao wan 》:“bi hun bu zhi 。”《zhuang zi · tian de 》:“re yu re hun 。”⑤mi luan ;hun hua 。《san guo zhi ·wu shu ·he shao chuan 》:“ou you ni wu ,hun zui zhi yan er 。”⑥tong “min (mǐn)”。mian li 。pan yue 《ji tian fu 》:“qing xin le yu hun zuo xi 。”

    mo :

    ①mei you 。gen “you ”xiang dui 。liu you 《you shan xi cun 》:“shan chong shui fu yi mo lu 。”②fu ci 。biao shi fou ding ,xiang dang yu “bu ”。《shang jun shu ·nong zhan 》:“min yi ci wei jiao ,ze su yan de mo shao ,er bing yan de ruo ye ?”③lian ci 。biao shi tiao jian ,xiang dang yu “mo lun ”、“bu lun ”。《shi jing ·lu song ·feng shui 》:“bu xiao bu da ,cong gong yu mai 。”④tong “wu ”。bu yao 。《gu shi yuan ·kong hou yin 》:“gong mo du he ,gong jing du he 。duo he er si ,dang nai gong he !”⑤fei ;bu shi 。《guan zi ·xing shi 》:“ze guo fei ji guo ,er min mo ji min ye 。”⑥yu qi ci 。yong yu yi wen gou mo ,biao shi yi wen ,xiang dang yu “fou ”。bai ju yi 《wen liu shi jiu 》:“wan lai tian yu xue ,neng yin yi bei mo ?”

    gao :

    (yi )①fei rou 。《meng zi ·gao zi shang 》:“suo yi bu yuan ren zhi gao liang zhi wei ye 。”(yuan :xi wang de dao 。liang :xi liang 。)②zhao ming yong de you zhi 。han yu 《jin xue jie 》:“fen gao you yi ji gui (guǐ)。”(gui :ri ying ,yu shi jian 。)han yu 《da li yi shu 》:“yang ji gen er qi ji shi ,jia ji gao er xi ji guang 。”③nong chou de gao zhuang wu 。《shi jing · wei feng ·bai xi 》:“qi mo gao mu ,shei kuo wei rong ?”(mu :xi tou 。shei kuo :wei le qu yue shei 。wei rong :da ban 。)④fei wo de 。《shi ji ·huo shi lie chuan 》:“gao rang wo ye qian li 。”⑤yao gao 。《hou han shu ·fang shu chuan 》:“ji er feng ge ,fu yi shen gao ,si wu ri chuang yu 。”⑥gan mei 。《li ji ·li yun 》:“gu tian jiang gao lou ,de chu li quan 。” (er )gào ①zi run 。《shi jing ·cao feng ·xia quan 》:“peng peng shu miao ,yin yu gao zhi 。”②zhu ru you zhi shi ji run hua 。han yu 《song li yuan gui pan gu xu 》:“gao wu che xi mo wu ma 。”(mo ma :wei ma 。)③mao bi zhan mo tian yun 。feng wei min 《bu fu lao 》di yi she :“mo de mo nong ,gao de bi bao 。”