• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 曲終王子啟聖人,臣父願為唐外臣。

    “曲終王子啟聖人,臣父願為唐外臣。”詩句出處:《驃國樂》;是唐朝詩人白居易的作品。

    驃國樂,驃國樂,出自大海西南角。雍羌之子舒難陀,
    來獻南音奉正朔。德宗立仗禦紫庭,黈纊不塞為爾聽。
    玉螺一吹椎髻聳,銅鼓一擊文身踴。珠纓炫轉星宿搖,
    花鬘鬥藪龍蛇動。曲終王子啟聖人,臣父願為唐外臣。
    左右歡呼何翕習,至尊德廣之所及。須臾百辟詣閣門,
    俯伏拜表賀至尊。伏見驃人獻新樂,請書國史傳子孫。
    時有擊壤老農父,暗測君心閑獨語。聞君政化甚聖明,
    欲感人心致太平。感人在近不在遠,太平由實非由聲。
    觀身理國國可濟,君如心兮民如體。體生疾苦心憯淒,
    民得和平君愷悌。貞元之民若未安,驃樂雖聞君不嘆。
    貞元之民茍無病,驃樂不來君亦聖。驃樂驃樂徒喧喧,
    不如聞此芻蕘言。

    【註釋】:

    曲:

    (一)①彎;不直。與“直”相對。《荀子·勸學》:“木直中繩,輮以為輪,其曲中規。”②不正;不公正;不正派。《戰國策·秦策五》:“趙王之臣有韓倉者,以曲合於趙王。”陸賈《新語·辨惑》:“懷曲而合邪。”(合:迎合。邪:偏邪。)③局部;一部分。《淮南子·繆稱》:“察一曲者,不可與言化。”④委婉曲折。元結《惡(wù)曲篇》:“未嘗曲氣以轉聲,曲辭以達意。”⑤泛指彎曲之處。吳融《壁畫折竹雜言》:“渭曲逢,湘江別。”(渭:水名。)⑥偏僻之處。嚴忌《哀時命》:“塊獨守此曲隅兮。”(塊:孤獨。隅:角落。) (二)qǔ ①韻文的一種。通常指宋以來的南曲和北曲,同詞的體裁相近,但格式較為自由。分戲曲、散曲兩類,元明以來甚為流行。②歌曲。王褒《長安有狹邪行》:“塗歌楊柳曲,巷飲榴花樽。”(塗:同“途”。樽:酒器。)③樂曲。劉禹錫《楊柳枝詞九首》之一:“請君莫奏前朝曲。”

    終:

    ①終瞭;結束。《詩經·大雅·蕩》:“靡(mí)不有初,鮮(xiǎn)克有終。”(靡:無。鮮:少。克:能。)《孫子兵法·勢篇》:“終而復始,日月是也。”②生命完結;死。《史記·刺客列傳》:“老母今以天年終,政將為知己者用。”(政:人名。)③自始至終。《戰國策·魏策四》:“受地於先王,願終守之。”④副詞。終歸;終於。《戰國策·齊策二》:“為蛇足者,終亡其酒。”⑤盡;全。《老子》:“驟雨不終日。”[終……且……]既……又……。《詩經·邶風·終風》:“終風且暴。”(暴:急雨。)

    王:

    (一)①夏商周時代最高統治者的稱號。秦始皇以後改稱皇帝。《尚書·盤庚上》:“王命眾,悉至於庭。”(悉:都;全。)②春秋戰國時期的諸侯。《孟子·梁惠王上》:“王好戰,請以戰喻。”③漢以後的最高封爵。《漢書·諸侯王表》:“武帝施主父之冊,下推恩之令,使諸侯王得分戶邑以封子弟,不行黜涉而藩國自析。”(主父:人名。冊:同“策”。析:削弱。)④諸侯或外族來朝見天子。《尚書·大禹謨》:“四夷來王。”⑤首領;同類中最特出或最大者。杜甫《前出塞》:“射人先射馬,擒賊先擒王。”⑥古代對祖父母輩的尊稱。《爾雅·釋親》:“父之考為王父,父之妣(bǐ)為王母。” (二)wàng ①統治同傢。《史記·項羽本紀》:“沛公欲王關中。”《商君書·更法》:“三代不同禮而王。”②成就王業。《孟子·梁惠王上》:“七十者衣(yì)帛(bó)食肉,黎民不饑不寒,然而不王者,未之有也。”

    子:

    ①孩子,兼指男女。《詩經·豳風· 七月》:“同我婦子,饁彼南畝。”(饁yè:送飯。南畝:指田地。)②兒子或女兒。《戰國策·趙策四》:“丈夫亦愛憐其少子乎?”此指兒子。《韓非子·說林上》:“衛人嫁其子。”此指女兒。③人的通稱,或指男;或指女。《詩經·邶風·匏有苦葉》:“招招舟子,人涉印否?”(涉:過河。印āng:我。)《周南·桃夭》:“之子於歸,宜其室傢。”(之:此。歸:出嫁。)④尊稱,多指男子。《詩經·衛風·氓》:“匪我愆期,子無良媒。”(匪:非。愆qiān:錯,誤。)⑤動物的卵或幼小的動物。《詩經·小雅·小宛》:“螟嶺有子,蜾蠃負之。”(螟蛉mínglíng:一種吃禾心的害蟲。蜾蠃guǒluǒ:細腰蜂。)《後漢書·班超傳》:“不入虎穴,不得虎子。”⑥植物的果實或種子。劉義慶《世說新語·雅量》:“樹在道邊而多子,此必苦李。”李紳《憫農》之一:“春種一粒粟,秋收萬顆子。”⑦古代五等爵位的第四等。《禮記·王制》:“王者之制祿爵:公、侯、伯、子、男凡五等。”⑧地支的第一位,常與天幹相配以紀日、紀年。《春秋 · 桓公十八年》:“夏四月丙子,公薨於齊。”韓愈《息國夫人墓志銘》:“元和七年甲子,日南至,以疾卒。”(元和:唐憲宗年號。日南至:指夏至。)又指十二時辰之一,即子時,自夜十一時至次日晨一時。⑨利息。《史記·貨殖列傳》:“子貸金錢千貫。”

    啟:

    ①開門;打開。《左傳·隱公元年》:“太叔完聚,繕甲兵,具卒乘(shèng),夫人將啟之。”(乘:指戰車。)②打通;開通。《南史·梁元帝紀》:“鑿河津於孟門,百川復啟。”(孟門:山名。在今山西吉縣西。)③開辟;開拓。《尚書· 武成》:“惟先王建邦啟士。”④開始。陸雲《南征賦》:“長角哀叫以命旅,金鼓隱訇而啟發。”(隱:通“殷”。震動。訇:鼓聲。)⑤開導;啟發。《論語·述而》:“不憤不啟。”⑥招致;引起。陳康祺《郎潛紀聞》卷一:“萬一交聘啟隙。”(交聘:指外交談判。)⑦稟告;陳述。《吳子·圖國》:“必告於祖廟,啟於元龜。”⑧古代的奏疏。《南史·王彧(yù)傳》:“上疾篤,遣使送藥賜景文死……乃墨啟答飭。”(景文:王彧字。飭:通“敕”。皇帝的命令。)⑨萌發;萌芽。《荀子 · 天論》:“繁啟蕃長於春夏。”⑩古指立春、立夏。《左傳·僖公五年》:“分至啟閉,必書雲物。”(分:春分、秋分。至:夏至、冬至。閉:立秋、立冬。雲物:天象雲氣。)(11)通“䁈”。 視;看。 《論語· 泰伯》:“曾子有疾,召門弟子曰:‘啟予足,啟予手!’”(12)通“跽(jì)”。長跪;蹲坐。《南齊書·高帝紀上》:“億兆夷人,啟處靡厝。”

    聖:

    ①通達事理;事事精通;超越常人。《孟子·盡心下》:“充實之謂美,充實而有光輝之謂大,大而化之之謂聖,聖而不可知之之謂神。”(大而化之:既表現出瞭光輝,又能融會貫通。)②聖明;品德智慧極高的人。《孟子·萬章下》:“孔子,聖之時者也。”《禮記·樂記》:“作者之謂聖,述者之謂明,聖明者,述作之謂也。”③對某門學問、技藝有很高成就的人。《抱樸子·辨問》:“善刻削之尤巧者則謂之木聖。”④神通。佚名《鎖齊天大聖》第二折:“奉上帝敕令,著吾神統領十萬天兵,與此妖魔鬥聖,走一遭去。”⑤封建時代稱帝王或與帝王有關的事物。《史記·秦始皇本紀》:“大聖作治,建定法度,顯箸綱紀。”

    臣:

    ①戰俘。《禮記·少儀》:“臣則左之。”(左之:指用左手牽戰俘。)②男性奴隸。《韓非子·五蠹》:“雖臣虜之苦,不苦於此矣。”(雖:即使。)③國君統屬的民眾。《詩經·小雅·北山》:“率土之濱,莫非王臣。”(率土:在境域之內。)④君主制時代的官員。《三國志·蜀書·諸葛亮傳》:“漢室傾頹,奸臣竊命,主上蒙塵。”⑤為臣;稱臣。《史記·刺客列傳·荊軻》:“趙不能支秦,必入臣;入臣則禍至燕。”(支:抵抗。)⑥指盡臣子之責。《三國演義》第三回:“(董卓)統西川大軍二十萬,常有不臣之心。”⑦古時臣民對君主的謙稱。《商君書·更法》:“臣聞之,疑行無成,疑事無功。”⑧作為一般人的謙稱。《墨子·公輸》:“北方有侮臣者,願借子殺之。”

    父:

    (一)①父親。《論語·學而》:“父在觀其志,父沒觀其行。”(沒:通“歿”,死。)②對傢族或親戚中男性長輩的稱呼。《爾雅·釋親》:“父三考為王父,父之妣為王母;王父之考為曾祖王父,王父之母為曾祖王母。”③為古代天子對同姓諸侯、諸侯對同姓大夫的尊稱。《詩經 · 小雅 · 伐木》:“既有肥羜(zhù),以速諸父。”(羜:幼羊。速:召請。)④泛指動物雄性。左思《吳都賦》:“其上則猿父哀吟。” (二)fǔ ①對老年人的尊稱。《史記·伍子胥列傳》:“此劍值百金,以與父。”②同“甫”。對成年男子的美稱,多附在名字後面。王安石《遊褒禪山記》:“四人者:廬陵蕭君圭君玉,長樂王回深父,餘弟安國平父、安上純父。”(廬陵:今江西吉安縣。蕭君圭君玉:蕭君圭字君玉。長樂:地名,在今福建。王回深父:王回字深父。下文“平父”“純父”同。)③為從事某一類行業男子的通稱。柳宗元《鈷鉧潭西小丘記》:“農夫漁父過而陋之。”④開始。《老子》第四十二章:“強梁者不得其死,吾將以為教父。”(強梁:強橫,強悍。其死:指正常死亡。以為:“以”後省代詞“此”“之”等,意思是用這句話作為……)

    願:

    老實;謹慎。《尚書·皋陶謨》:“願而恭。”《晉書·汝陰哀王謨傳》:“為人恭願,才不及中人。”

    為:

    (一)①做。《詩經·周頌·豐年》:“為酒為醴,烝畀祖妣。”(烝:進獻。畀:給予。)《論語·學而》:“其為人也孝弟(tì)。”(弟:同“悌”。友愛。)②制作;創作。《禮記·曲禮下》:“為宮室,不斬於丘木。”(丘木:墓地的樹。)《漢書·枚乘傳》:“司馬相如善為文而遲。”(遲:慢。)③治理。《商君書·農戰》:“善為國者,倉廩雖滿,不偷於農。”(偷:怠惰;忽視。)《論語·為政》:“為政以德。”④行為。范仲淹《嶽陽樓記》:“予嘗求古仁人之心,或異二者之為。”(嘗:曾經。)⑤充當。《論語·為政》:“溫故而知新,可以為師矣。”(溫:溫習。故:舊的知識。)⑥當作。李白《夢遊天姥吟留別》:“霓為衣兮風為馬。”⑦變為;成為。屈原《離騷》:“蘭芷變而不芳兮,荃蕙化而為茅。”(蘭、芷、荃、蕙:皆香草名。)⑧認為。《孟子·公孫醜上》:“而子為我願之乎?”(子:你。)⑨是。《左傳·宣公三年》:“餘為伯儵,餘而祖也。”⑩介詞。1. 表被動。被。《三國志 · 吳書· 呂蒙傳》:“為張遼等所襲。”2.表對象。對;向。《戰國策·韓策二》:“(嚴仲子)因為聶政語曰:‘臣有仇。’”(11)連詞。如果。《戰國策·秦策四》:“秦為知之,必不救也。”(12)語氣詞。1. 與“何”相配,表疑問語氣。《論語·季氏》:“何以伐為?”(伐:進攻。)2. 多用於句未,表示反問語氣。《漢書·外戚傳下·趙皇後》:“今故告之,反怒為!”(故:故意。) (二)wèi ①幫助。《詩經·大雅·鳧鷖》:“公屍燕飲,福祿來為。”②介詞。1. 表對象。替。《論語·學而》:“為人謀而不忠乎?”2. 表原因。因為。《荀子·天論》:“天行有常,不為堯存,不為桀亡。”3. 表目的。為瞭。《孔雀東南飛》:“慎勿為婦死。”③通“偽”。假裝。《禮記·檀弓下》:“夫子為弗聞也者而過之。”

    唐:

    ①虛誇不實。《莊子·天下》:“荒唐之言。”②大;廣大。枚乘《七發》:“浩唐之心。”③空;徒然。《法華經·普門品》:“福不唐捐。”(捐:棄。)《莊子·田子方》:“彼已盡矣,而女求之以為有,是求馬於唐肆也。”④庭院內或宗廟內的道路。《詩經·陳風·防有鵲巢》:“中唐有甓(pì)。”(甓:磚。)⑤周代諸侯國名。1. 周成王弟叔虞的封國。在今山西省翼城縣南。2. 周代侯國,春秋時為楚所滅。在今湖北省隨州市西北。⑥朝代名。1. 傳說為上古時帝堯所建,稱陶唐氏。2.隋亡後李淵所建(公元618—907年),建都長安。

    外:

    ①疏遠。《周易·泰》:“內君子而外小人,君子道長(zhǎng),小人道消也。”(內:親近。長:增長。消:減少。)《韓非子·愛臣》:“此君人者所外也。”(君人者:國君。)②外邊;外部。與“內”相對。《孟子·告子下》:“入則無法傢拂士,出則無敵國外患者,國恒亡。”《史記·屈原賈生列傳》:“懷王以不知忠臣之分,故內惑於鄭袖,外欺於張儀。”③外表。《法言·修身》:“其為外也肅括。”④其他的。《孟子·滕文公下》:“外人稱夫子好辯,敢問何也?”⑤不正規的;非正式的。《論衡·案書》:“《國語》、《左氏》之外傳也。”⑥排除;除去。《淮南子·精神》:“外此,其餘無足利矣。”⑦稱父系之外的親屬。《爾雅·釋親》:“母之考為外王父。”

    臣:

    ①戰俘。《禮記·少儀》:“臣則左之。”(左之:指用左手牽戰俘。)②男性奴隸。《韓非子·五蠹》:“雖臣虜之苦,不苦於此矣。”(雖:即使。)③國君統屬的民眾。《詩經·小雅·北山》:“率土之濱,莫非王臣。”(率土:在境域之內。)④君主制時代的官員。《三國志·蜀書·諸葛亮傳》:“漢室傾頹,奸臣竊命,主上蒙塵。”⑤為臣;稱臣。《史記·刺客列傳·荊軻》:“趙不能支秦,必入臣;入臣則禍至燕。”(支:抵抗。)⑥指盡臣子之責。《三國演義》第三回:“(董卓)統西川大軍二十萬,常有不臣之心。”⑦古時臣民對君主的謙稱。《商君書·更法》:“臣聞之,疑行無成,疑事無功。”⑧作為一般人的謙稱。《墨子·公輸》:“北方有侮臣者,願借子殺之。”


  • 曲终王子启圣人,臣父愿为唐外臣。

    “曲终王子启圣人,臣父愿为唐外臣。”诗句出处:《骠国乐》;是唐朝诗人白居易的作品。

    骠国乐,骠国乐,出自大海西南角。雍羌之子舒难陀,
    来献南音奉正朔。德宗立仗御紫庭,黈纩不塞为尔听。
    玉螺一吹椎髻耸,铜鼓一击文身踊。珠缨炫转星宿摇,
    花鬘斗薮龙蛇动。曲终王子启圣人,臣父愿为唐外臣。
    左右欢呼何翕习,至尊德广之所及。须臾百辟诣阁门,
    俯伏拜表贺至尊。伏见骠人献新乐,请书国史传子孙。
    时有击壤老农父,暗测君心闲独语。闻君政化甚圣明,
    欲感人心致太平。感人在近不在远,太平由实非由声。
    观身理国国可济,君如心兮民如体。体生疾苦心憯凄,
    民得和平君恺悌。贞元之民若未安,骠乐虽闻君不叹。
    贞元之民苟无病,骠乐不来君亦圣。骠乐骠乐徒喧喧,
    不如闻此刍荛言。

    【注释】:

    曲:

    (一)①弯;不直。与“直”相对。《荀子·劝学》:“木直中绳,輮以为轮,其曲中规。”②不正;不公正;不正派。《战国策·秦策五》:“赵王之臣有韩仓者,以曲合于赵王。”陆贾《新语·辨惑》:“怀曲而合邪。”(合:迎合。邪:偏邪。)③局部;一部分。《淮南子·缪称》:“察一曲者,不可与言化。”④委婉曲折。元结《恶(wù)曲篇》:“未尝曲气以转声,曲辞以达意。”⑤泛指弯曲之处。吴融《壁画折竹杂言》:“渭曲逢,湘江别。”(渭:水名。)⑥偏僻之处。严忌《哀时命》:“块独守此曲隅兮。”(块:孤独。隅:角落。) (二)qǔ ①韵文的一种。通常指宋以来的南曲和北曲,同词的体裁相近,但格式较为自由。分戏曲、散曲两类,元明以来甚为流行。②歌曲。王褒《长安有狭邪行》:“涂歌杨柳曲,巷饮榴花樽。”(涂:同“途”。樽:酒器。)③乐曲。刘禹锡《杨柳枝词九首》之一:“请君莫奏前朝曲。”

    终:

    ①终了;结束。《诗经·大雅·荡》:“靡(mí)不有初,鲜(xiǎn)克有终。”(靡:无。鲜:少。克:能。)《孙子兵法·势篇》:“终而复始,日月是也。”②生命完结;死。《史记·刺客列传》:“老母今以天年终,政将为知己者用。”(政:人名。)③自始至终。《战国策·魏策四》:“受地于先王,愿终守之。”④副词。终归;终于。《战国策·齐策二》:“为蛇足者,终亡其酒。”⑤尽;全。《老子》:“骤雨不终日。”[终……且……]既……又……。《诗经·邶风·终风》:“终风且暴。”(暴:急雨。)

    王:

    (一)①夏商周时代最高统治者的称号。秦始皇以后改称皇帝。《尚书·盘庚上》:“王命众,悉至于庭。”(悉:都;全。)②春秋战国时期的诸侯。《孟子·梁惠王上》:“王好战,请以战喻。”③汉以后的最高封爵。《汉书·诸侯王表》:“武帝施主父之册,下推恩之令,使诸侯王得分户邑以封子弟,不行黜涉而藩国自析。”(主父:人名。册:同“策”。析:削弱。)④诸侯或外族来朝见天子。《尚书·大禹谟》:“四夷来王。”⑤首领;同类中最特出或最大者。杜甫《前出塞》:“射人先射马,擒贼先擒王。”⑥古代对祖父母辈的尊称。《尔雅·释亲》:“父之考为王父,父之妣(bǐ)为王母。” (二)wàng ①统治同家。《史记·项羽本纪》:“沛公欲王关中。”《商君书·更法》:“三代不同礼而王。”②成就王业。《孟子·梁惠王上》:“七十者衣(yì)帛(bó)食肉,黎民不饥不寒,然而不王者,未之有也。”

    子:

    ①孩子,兼指男女。《诗经·豳风· 七月》:“同我妇子,馌彼南亩。”(馌yè:送饭。南亩:指田地。)②儿子或女儿。《战国策·赵策四》:“丈夫亦爱怜其少子乎?”此指儿子。《韩非子·说林上》:“卫人嫁其子。”此指女儿。③人的通称,或指男;或指女。《诗经·邶风·匏有苦叶》:“招招舟子,人涉印否?”(涉:过河。印āng:我。)《周南·桃夭》:“之子于归,宜其室家。”(之:此。归:出嫁。)④尊称,多指男子。《诗经·卫风·氓》:“匪我愆期,子无良媒。”(匪:非。愆qiān:错,误。)⑤动物的卵或幼小的动物。《诗经·小雅·小宛》:“螟岭有子,蜾蠃负之。”(螟蛉mínglíng:一种吃禾心的害虫。蜾蠃guǒluǒ:细腰蜂。)《后汉书·班超传》:“不入虎穴,不得虎子。”⑥植物的果实或种子。刘义庆《世说新语·雅量》:“树在道边而多子,此必苦李。”李绅《悯农》之一:“春种一粒粟,秋收万颗子。”⑦古代五等爵位的第四等。《礼记·王制》:“王者之制禄爵:公、侯、伯、子、男凡五等。”⑧地支的第一位,常与天干相配以纪日、纪年。《春秋 · 桓公十八年》:“夏四月丙子,公薨于齐。”韩愈《息国夫人墓志铭》:“元和七年甲子,日南至,以疾卒。”(元和:唐宪宗年号。日南至:指夏至。)又指十二时辰之一,即子时,自夜十一时至次日晨一时。⑨利息。《史记·货殖列传》:“子贷金钱千贯。”

    启:

    ①开门;打开。《左传·隐公元年》:“太叔完聚,缮甲兵,具卒乘(shèng),夫人将启之。”(乘:指战车。)②打通;开通。《南史·梁元帝纪》:“凿河津于孟门,百川复启。”(孟门:山名。在今山西吉县西。)③开辟;开拓。《尚书· 武成》:“惟先王建邦启士。”④开始。陆云《南征赋》:“长角哀叫以命旅,金鼓隐訇而启发。”(隐:通“殷”。震动。訇:鼓声。)⑤开导;启发。《论语·述而》:“不愤不启。”⑥招致;引起。陈康祺《郎潜纪闻》卷一:“万一交聘启隙。”(交聘:指外交谈判。)⑦禀告;陈述。《吴子·图国》:“必告于祖庙,启于元龟。”⑧古代的奏疏。《南史·王彧(yù)传》:“上疾笃,遣使送药赐景文死……乃墨启答饬。”(景文:王彧字。饬:通“敕”。皇帝的命令。)⑨萌发;萌芽。《荀子 · 天论》:“繁启蕃长于春夏。”⑩古指立春、立夏。《左传·僖公五年》:“分至启闭,必书云物。”(分:春分、秋分。至:夏至、冬至。闭:立秋、立冬。云物:天象云气。)(11)通“䁈”。 视;看。 《论语· 泰伯》:“曾子有疾,召门弟子曰:‘启予足,启予手!’”(12)通“跽(jì)”。长跪;蹲坐。《南齐书·高帝纪上》:“亿兆夷人,启处靡厝。”

    圣:

    ①通达事理;事事精通;超越常人。《孟子·尽心下》:“充实之谓美,充实而有光辉之谓大,大而化之之谓圣,圣而不可知之之谓神。”(大而化之:既表现出了光辉,又能融会贯通。)②圣明;品德智慧极高的人。《孟子·万章下》:“孔子,圣之时者也。”《礼记·乐记》:“作者之谓圣,述者之谓明,圣明者,述作之谓也。”③对某门学问、技艺有很高成就的人。《抱朴子·辨问》:“善刻削之尤巧者则谓之木圣。”④神通。佚名《锁齐天大圣》第二折:“奉上帝敕令,着吾神统领十万天兵,与此妖魔斗圣,走一遭去。”⑤封建时代称帝王或与帝王有关的事物。《史记·秦始皇本纪》:“大圣作治,建定法度,显箸纲纪。”

    臣:

    ①战俘。《礼记·少仪》:“臣则左之。”(左之:指用左手牵战俘。)②男性奴隶。《韩非子·五蠹》:“虽臣虏之苦,不苦于此矣。”(虽:即使。)③国君统属的民众。《诗经·小雅·北山》:“率土之滨,莫非王臣。”(率土:在境域之内。)④君主制时代的官员。《三国志·蜀书·诸葛亮传》:“汉室倾颓,奸臣窃命,主上蒙尘。”⑤为臣;称臣。《史记·刺客列传·荆轲》:“赵不能支秦,必入臣;入臣则祸至燕。”(支:抵抗。)⑥指尽臣子之责。《三国演义》第三回:“(董卓)统西川大军二十万,常有不臣之心。”⑦古时臣民对君主的谦称。《商君书·更法》:“臣闻之,疑行无成,疑事无功。”⑧作为一般人的谦称。《墨子·公输》:“北方有侮臣者,愿借子杀之。”

    父:

    (一)①父亲。《论语·学而》:“父在观其志,父没观其行。”(没:通“殁”,死。)②对家族或亲戚中男性长辈的称呼。《尔雅·释亲》:“父三考为王父,父之妣为王母;王父之考为曾祖王父,王父之母为曾祖王母。”③为古代天子对同姓诸侯、诸侯对同姓大夫的尊称。《诗经 · 小雅 · 伐木》:“既有肥羜(zhù),以速诸父。”(羜:幼羊。速:召请。)④泛指动物雄性。左思《吴都赋》:“其上则猿父哀吟。” (二)fǔ ①对老年人的尊称。《史记·伍子胥列传》:“此剑值百金,以与父。”②同“甫”。对成年男子的美称,多附在名字后面。王安石《游褒禅山记》:“四人者:庐陵萧君圭君玉,长乐王回深父,余弟安国平父、安上纯父。”(庐陵:今江西吉安县。萧君圭君玉:萧君圭字君玉。长乐:地名,在今福建。王回深父:王回字深父。下文“平父”“纯父”同。)③为从事某一类行业男子的通称。柳宗元《钴鉧潭西小丘记》:“农夫渔父过而陋之。”④开始。《老子》第四十二章:“强梁者不得其死,吾将以为教父。”(强梁:强横,强悍。其死:指正常死亡。以为:“以”后省代词“此”“之”等,意思是用这句话作为……)

    愿:

    老实;谨慎。《尚书·皋陶谟》:“愿而恭。”《晋书·汝阴哀王谟传》:“为人恭愿,才不及中人。”

    为:

    (一)①做。《诗经·周颂·丰年》:“为酒为醴,烝畀祖妣。”(烝:进献。畀:给予。)《论语·学而》:“其为人也孝弟(tì)。”(弟:同“悌”。友爱。)②制作;创作。《礼记·曲礼下》:“为宫室,不斩于丘木。”(丘木:墓地的树。)《汉书·枚乘传》:“司马相如善为文而迟。”(迟:慢。)③治理。《商君书·农战》:“善为国者,仓廪虽满,不偷于农。”(偷:怠惰;忽视。)《论语·为政》:“为政以德。”④行为。范仲淹《岳阳楼记》:“予尝求古仁人之心,或异二者之为。”(尝:曾经。)⑤充当。《论语·为政》:“温故而知新,可以为师矣。”(温:温习。故:旧的知识。)⑥当作。李白《梦游天姥吟留别》:“霓为衣兮风为马。”⑦变为;成为。屈原《离骚》:“兰芷变而不芳兮,荃蕙化而为茅。”(兰、芷、荃、蕙:皆香草名。)⑧认为。《孟子·公孙丑上》:“而子为我愿之乎?”(子:你。)⑨是。《左传·宣公三年》:“余为伯儵,余而祖也。”⑩介词。1. 表被动。被。《三国志 · 吴书· 吕蒙传》:“为张辽等所袭。”2.表对象。对;向。《战国策·韩策二》:“(严仲子)因为聂政语曰:‘臣有仇。’”(11)连词。如果。《战国策·秦策四》:“秦为知之,必不救也。”(12)语气词。1. 与“何”相配,表疑问语气。《论语·季氏》:“何以伐为?”(伐:进攻。)2. 多用于句未,表示反问语气。《汉书·外戚传下·赵皇后》:“今故告之,反怒为!”(故:故意。) (二)wèi ①帮助。《诗经·大雅·凫鹥》:“公尸燕饮,福禄来为。”②介词。1. 表对象。替。《论语·学而》:“为人谋而不忠乎?”2. 表原因。因为。《荀子·天论》:“天行有常,不为尧存,不为桀亡。”3. 表目的。为了。《孔雀东南飞》:“慎勿为妇死。”③通“伪”。假装。《礼记·檀弓下》:“夫子为弗闻也者而过之。”

    唐:

    ①虚夸不实。《庄子·天下》:“荒唐之言。”②大;广大。枚乘《七发》:“浩唐之心。”③空;徒然。《法华经·普门品》:“福不唐捐。”(捐:弃。)《庄子·田子方》:“彼已尽矣,而女求之以为有,是求马于唐肆也。”④庭院内或宗庙内的道路。《诗经·陈风·防有鹊巢》:“中唐有甓(pì)。”(甓:砖。)⑤周代诸侯国名。1. 周成王弟叔虞的封国。在今山西省翼城县南。2. 周代侯国,春秋时为楚所灭。在今湖北省随州市西北。⑥朝代名。1. 传说为上古时帝尧所建,称陶唐氏。2.隋亡后李渊所建(公元618—907年),建都长安。

    外:

    ①疏远。《周易·泰》:“内君子而外小人,君子道长(zhǎng),小人道消也。”(内:亲近。长:增长。消:减少。)《韩非子·爱臣》:“此君人者所外也。”(君人者:国君。)②外边;外部。与“内”相对。《孟子·告子下》:“入则无法家拂士,出则无敌国外患者,国恒亡。”《史记·屈原贾生列传》:“怀王以不知忠臣之分,故内惑于郑袖,外欺于张仪。”③外表。《法言·修身》:“其为外也肃括。”④其他的。《孟子·滕文公下》:“外人称夫子好辩,敢问何也?”⑤不正规的;非正式的。《论衡·案书》:“《国语》、《左氏》之外传也。”⑥排除;除去。《淮南子·精神》:“外此,其余无足利矣。”⑦称父系之外的亲属。《尔雅·释亲》:“母之考为外王父。”

    臣:

    ①战俘。《礼记·少仪》:“臣则左之。”(左之:指用左手牵战俘。)②男性奴隶。《韩非子·五蠹》:“虽臣虏之苦,不苦于此矣。”(虽:即使。)③国君统属的民众。《诗经·小雅·北山》:“率土之滨,莫非王臣。”(率土:在境域之内。)④君主制时代的官员。《三国志·蜀书·诸葛亮传》:“汉室倾颓,奸臣窃命,主上蒙尘。”⑤为臣;称臣。《史记·刺客列传·荆轲》:“赵不能支秦,必入臣;入臣则祸至燕。”(支:抵抗。)⑥指尽臣子之责。《三国演义》第三回:“(董卓)统西川大军二十万,常有不臣之心。”⑦古时臣民对君主的谦称。《商君书·更法》:“臣闻之,疑行无成,疑事无功。”⑧作为一般人的谦称。《墨子·公输》:“北方有侮臣者,愿借子杀之。”


  • qu zhong wang zi qi sheng ren ,chen fu yuan wei tang wai chen 。

    “qu zhong wang zi qi sheng ren ,chen fu yuan wei tang wai chen 。”shi gou chu chu :《biao guo le 》;shi tang chao shi ren bai ju yi de zuo pin 。

    biao guo le ,biao guo le ,chu zi da hai xi na jiao 。yong qiang zhi zi shu nan tuo ,
    lai suo na yin feng zheng shuo 。de zong li zhang yu zi ting ,tou kuang bu sai wei er ting 。
    yu luo yi chui chui ji song ,tong gu yi ji wen shen yong 。zhu ying xuan zhuai xing su yao ,
    hua man dou sou long she dong 。qu zhong wang zi qi sheng ren ,chen fu yuan wei tang wai chen 。
    zuo you huan hu he xi xi ,zhi zun de an zhi suo ji 。xu yu bai bi yi ge men ,
    fu fu bai biao he zhi zun 。fu jian biao ren suo xin le ,qing shu guo shi chuan zi sun 。
    shi you ji rang lao nong fu ,an ce jun xin xian du yu 。wen jun zheng hua shen sheng ming ,
    yu gan ren xin zhi tai ping 。gan ren zai jin bu zai yuan ,tai ping you shi fei you sheng 。
    guan shen li guo guo ke ji ,jun ru xin xi min ru ti 。ti sheng ji ku xin can qi ,
    min de he ping jun kai ti 。zhen yuan zhi min re wei an ,biao le sui wen jun bu tan 。
    zhen yuan zhi min gou mo bing ,biao le bu lai jun yi sheng 。biao le biao le tu xuan xuan ,
    bu ru wen ci chu rao yan 。

    【zhu shi 】:

    qu :

    (yi )①wan ;bu zhi 。yu “zhi ”xiang dui 。《xun zi ·quan xue 》:“mu zhi zhong sheng ,rou yi wei lun ,ji qu zhong gui 。”②bu zheng ;bu gong zheng ;bu zheng pa 。《zhan guo ce ·qin ce wu 》:“zhao wang zhi chen you han cang zhe ,yi qu ge yu zhao wang 。”liu gu 《xin yu ·bian huo 》:“huai qu er ge xie 。”(ge :ying ge 。xie :pian xie 。)③ju bu ;yi bu fen 。《huai na zi ·miao chen 》:“cha yi qu zhe ,bu ke yu yan hua 。”④wei wan qu she 。yuan jie 《e (wù)qu pian 》:“wei chang qu qi yi zhuai sheng ,qu ci yi da yi 。”⑤fan zhi wan qu zhi chu 。wu rong 《bi hua she zhu za yan 》:“wei qu feng ,xiang jiang bie 。”(wei :shui ming 。)⑥pian pi zhi chu 。yan ji 《ai shi ming 》:“kuai du shou ci qu yu xi 。”(kuai :gu du 。yu :jiao la 。) (er )qǔ ①yun wen de yi chong 。tong chang zhi song yi lai de na qu he bei qu ,tong ci de ti cai xiang jin ,dan ge shi jiao wei zi you 。fen hu qu 、san qu liang lei ,yuan ming yi lai shen wei liu hang 。②ge qu 。wang bao 《chang an you xia xie hang 》:“tu ge yang liu qu ,hang yin liu hua zun 。”(tu :tong “tu ”。zun :jiu qi 。)③le qu 。liu yu xi 《yang liu zhi ci jiu shou 》zhi yi :“qing jun mo zou qian chao qu 。”

    zhong :

    ①zhong le ;jie shu 。《shi jing ·da ya ·dang 》:“mi (mí)bu you chu ,xian (xiǎn)ke you zhong 。”(mi :mo 。xian :shao 。ke :neng 。)《sun zi bing fa ·shi pian 》:“zhong er fu shi ,ri yue shi ye 。”②sheng ming wan jie ;si 。《shi ji ·ci ke lie chuan 》:“lao mu jin yi tian nian zhong ,zheng jiang wei zhi ji zhe yong 。”(zheng :ren ming 。)③zi shi zhi zhong 。《zhan guo ce ·wei ce si 》:“shou de yu xian wang ,yuan zhong shou zhi 。”④fu ci 。zhong gui ;zhong yu 。《zhan guo ce ·ji ce er 》:“wei she zu zhe ,zhong wang ji jiu 。”⑤jin ;quan 。《lao zi 》:“zhou yu bu zhong ri 。”[zhong ……ju ……]ji ……you ……。《shi jing ·bei feng ·zhong feng 》:“zhong feng ju bao 。”(bao :ji yu 。)

    wang :

    (yi )①xia shang zhou shi dai zui gao tong zhi zhe de chen hao 。qin shi huang yi hou gai chen huang di 。《shang shu ·pan geng shang 》:“wang ming zhong ,xi zhi yu ting 。”(xi :dou ;quan 。)②chun qiu zhan guo shi ji de zhu hou 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“wang hao zhan ,qing yi zhan yu 。”③han yi hou de zui gao feng jue 。《han shu ·zhu hou wang biao 》:“wu di shi zhu fu zhi ce ,xia tui en zhi ling ,shi zhu hou wang de fen hu yi yi feng zi di ,bu hang chu she er fan guo zi xi 。”(zhu fu :ren ming 。ce :tong “ce ”。xi :xiao ruo 。)④zhu hou huo wai zu lai chao jian tian zi 。《shang shu ·da yu mo 》:“si yi lai wang 。”⑤shou ling ;tong lei zhong zui te chu huo zui da zhe 。du fu 《qian chu sai 》:“she ren xian she ma ,qin zei xian qin wang 。”⑥gu dai dui zu fu mu bei de zun chen 。《er ya ·shi qin 》:“fu zhi kao wei wang fu ,fu zhi bi (bǐ)wei wang mu 。” (er )wàng ①tong zhi tong jia 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“pei gong yu wang guan zhong 。”《shang jun shu ·geng fa 》:“san dai bu tong li er wang 。”②cheng jiu wang ye 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“qi shi zhe yi (yì)bo (bó)shi rou ,li min bu ji bu han ,ran er bu wang zhe ,wei zhi you ye 。”

    zi :

    ①hai zi ,jian zhi nan nv 。《shi jing ·bin feng · qi yue 》:“tong wo fu zi ,ye bi na mu 。”(ye yè:song fan 。na mu :zhi tian de 。)②er zi huo nv er 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“zhang fu yi ai lian ji shao zi hu ?”ci zhi er zi 。《han fei zi ·shui lin shang 》:“wei ren jia ji zi 。”ci zhi nv er 。③ren de tong chen ,huo zhi nan ;huo zhi nv 。《shi jing ·bei feng ·pao you ku xie 》:“qiao qiao zhou zi ,ren she yin fou ?”(she :guo he 。yin āng:wo 。)《zhou na ·tao wai 》:“zhi zi yu gui ,yi ji shi jia 。”(zhi :ci 。gui :chu jia 。)④zun chen ,duo zhi nan zi 。《shi jing ·wei feng ·mang 》:“fei wo qian ji ,zi mo liang mei 。”(fei :fei 。qian qiān:cuo ,wu 。)⑤dong wu de luan huo you xiao de dong wu 。《shi jing ·xiao ya ·xiao wan 》:“ming ling you zi ,guo luo fu zhi 。”(ming ling mínglíng:yi chong chi he xin de hai chong 。guo luo guǒluǒ:xi yao feng 。)《hou han shu ·ban chao chuan 》:“bu ru hu xue ,bu de hu zi 。”⑥zhi wu de guo shi huo chong zi 。liu yi qing 《shi shui xin yu ·ya liang 》:“shu zai dao bian er duo zi ,ci bi ku li 。”li shen 《min nong 》zhi yi :“chun chong yi li su ,qiu shou mo ke zi 。”⑦gu dai wu deng jue wei de di si deng 。《li ji ·wang zhi 》:“wang zhe zhi zhi lu jue :gong 、hou 、bai 、zi 、nan fan wu deng 。”⑧de zhi de di yi wei ,chang yu tian gan xiang pei yi ji ri 、ji nian 。《chun qiu · huan gong shi ba nian 》:“xia si yue bing zi ,gong hong yu ji 。”han yu 《xi guo fu ren mu zhi ming 》:“yuan he qi nian jia zi ,ri na zhi ,yi ji cu 。”(yuan he :tang xian zong nian hao 。ri na zhi :zhi xia zhi 。)you zhi shi er shi chen zhi yi ,ji zi shi ,zi ye shi yi shi zhi ci ri chen yi shi 。⑨li xi 。《shi ji ·huo shi lie chuan 》:“zi dai jin qian qian guan 。”

    qi :

    ①kai men ;da kai 。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“tai shu wan ju ,shan jia bing ,ju cu cheng (shèng),fu ren jiang qi zhi 。”(cheng :zhi zhan che 。)②da tong ;kai tong 。《na shi ·liang yuan di ji 》:“zao he jin yu meng men ,bai chuan fu qi 。”(meng men :shan ming 。zai jin shan xi ji xian xi 。)③kai bi ;kai ta 。《shang shu · wu cheng 》:“wei xian wang jian bang qi shi 。”④kai shi 。liu yun 《na zheng fu 》:“chang jiao ai jiao yi ming lv ,jin gu yin hong er qi fa 。”(yin :tong “yan ”。zhen dong 。hong :gu sheng 。)⑤kai dao ;qi fa 。《lun yu ·shu er 》:“bu fen bu qi 。”⑥qiao zhi ;yin qi 。chen kang qi 《lang qian ji wen 》juan yi :“mo yi jiao pin qi xi 。”(jiao pin :zhi wai jiao tan pan 。)⑦bing gao ;chen shu 。《wu zi ·tu guo 》:“bi gao yu zu miao ,qi yu yuan gui 。”⑧gu dai de zou shu 。《na shi ·wang yu (yù)chuan 》:“shang ji du ,qian shi song yao ci jing wen si ……nai mo qi da chi 。”(jing wen :wang yu zi 。chi :tong “chi ”。huang di de ming ling 。)⑨meng fa ;meng ya 。《xun zi · tian lun 》:“fan qi fan chang yu chun xia 。”⑩gu zhi li chun 、li xia 。《zuo chuan ·xi gong wu nian 》:“fen zhi qi bi ,bi shu yun wu 。”(fen :chun fen 、qiu fen 。zhi :xia zhi 、dong zhi 。bi :li qiu 、li dong 。yun wu :tian xiang yun qi 。)(11)tong “䁈”。 shi ;kan 。 《lun yu · tai bai 》:“ceng zi you ji ,shao men di zi yue :‘qi yu zu ,qi yu shou !’”(12)tong “ji (jì)”。chang gui ;cun zuo 。《na ji shu ·gao di ji shang 》:“yi zhao yi ren ,qi chu mi cuo 。”

    sheng :

    ①tong da shi li ;shi shi jing tong ;chao yue chang ren 。《meng zi ·jin xin xia 》:“chong shi zhi wei mei ,chong shi er you guang hui zhi wei da ,da er hua zhi zhi wei sheng ,sheng er bu ke zhi zhi zhi wei shen 。”(da er hua zhi :ji biao xian chu le guang hui ,you neng rong hui guan tong 。)②sheng ming ;pin de zhi hui ji gao de ren 。《meng zi ·mo zhang xia 》:“kong zi ,sheng zhi shi zhe ye 。”《li ji ·le ji 》:“zuo zhe zhi wei sheng ,shu zhe zhi wei ming ,sheng ming zhe ,shu zuo zhi wei ye 。”③dui mou men xue wen 、ji yi you hen gao cheng jiu de ren 。《bao piao zi ·bian wen 》:“shan ke xiao zhi you qiao zhe ze wei zhi mu sheng 。”④shen tong 。yi ming 《suo ji tian da sheng 》di er she :“feng shang di chi ling ,zhao wu shen tong ling shi mo tian bing ,yu ci yao mo dou sheng ,zou yi zao qu 。”⑤feng jian shi dai chen di wang huo yu di wang you guan de shi wu 。《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“da sheng zuo zhi ,jian ding fa du ,xian zhu gang ji 。”

    chen :

    ①zhan fu 。《li ji ·shao yi 》:“chen ze zuo zhi 。”(zuo zhi :zhi yong zuo shou qian zhan fu 。)②nan xing nu li 。《han fei zi ·wu du 》:“sui chen lu zhi ku ,bu ku yu ci yi 。”(sui :ji shi 。)③guo jun tong shu de min zhong 。《shi jing ·xiao ya ·bei shan 》:“lv tu zhi bin ,mo fei wang chen 。”(lv tu :zai jing yu zhi nei 。)④jun zhu zhi shi dai de guan yuan 。《san guo zhi ·shu shu ·zhu ge liang chuan 》:“han shi qing tui ,jian chen qie ming ,zhu shang meng chen 。”⑤wei chen ;chen chen 。《shi ji ·ci ke lie chuan ·jing ke 》:“zhao bu neng zhi qin ,bi ru chen ;ru chen ze huo zhi yan 。”(zhi :di kang 。)⑥zhi jin chen zi zhi ze 。《san guo yan yi 》di san hui :“(dong zhuo )tong xi chuan da jun er shi mo ,chang you bu chen zhi xin 。”⑦gu shi chen min dui jun zhu de qian chen 。《shang jun shu ·geng fa 》:“chen wen zhi ,yi hang mo cheng ,yi shi mo gong 。”⑧zuo wei yi ban ren de qian chen 。《mo zi ·gong shu 》:“bei fang you wu chen zhe ,yuan jie zi sha zhi 。”

    fu :

    (yi )①fu qin 。《lun yu ·xue er 》:“fu zai guan ji zhi ,fu mei guan ji hang 。”(mei :tong “mo ”,si 。)②dui jia zu huo qin qi zhong nan xing chang bei de chen hu 。《er ya ·shi qin 》:“fu san kao wei wang fu ,fu zhi bi wei wang mu ;wang fu zhi kao wei ceng zu wang fu ,wang fu zhi mu wei ceng zu wang mu 。”③wei gu dai tian zi dui tong xing zhu hou 、zhu hou dui tong xing da fu de zun chen 。《shi jing · xiao ya · fa mu 》:“ji you fei zhu (zhù),yi su zhu fu 。”(zhu :you yang 。su :shao qing 。)④fan zhi dong wu xiong xing 。zuo sai 《wu dou fu 》:“ji shang ze yuan fu ai yin 。” (er )fǔ ①dui lao nian ren de zun chen 。《shi ji ·wu zi xu lie chuan 》:“ci jian zhi bai jin ,yi yu fu 。”②tong “fu ”。dui cheng nian nan zi de mei chen ,duo fu zai ming zi hou mian 。wang an dan 《you bao chan shan ji 》:“si ren zhe :lu ling xiao jun gui jun yu ,chang le wang hui shen fu ,yu di an guo ping fu 、an shang chun fu 。”(lu ling :jin jiang xi ji an xian 。xiao jun gui jun yu :xiao jun gui zi jun yu 。chang le :de ming ,zai jin fu jian 。wang hui shen fu :wang hui zi shen fu 。xia wen “ping fu ”“chun fu ”tong 。)③wei cong shi mou yi lei hang ye nan zi de tong chen 。liu zong yuan 《gu mu tan xi xiao qiu ji 》:“nong fu yu fu guo er lou zhi 。”④kai shi 。《lao zi 》di si shi er zhang :“jiang liang zhe bu de ji si ,wu jiang yi wei jiao fu 。”(jiang liang :jiang heng ,jiang han 。ji si :zhi zheng chang si wang 。yi wei :“yi ”hou sheng dai ci “ci ”“zhi ”deng ,yi sai shi yong zhe gou hua zuo wei ……)

    yuan :

    lao shi ;jin shen 。《shang shu ·gao tao mo 》:“yuan er gong 。”《jin shu ·ru yin ai wang mo chuan 》:“wei ren gong yuan ,cai bu ji zhong ren 。”

    wei :

    (yi )①zuo 。《shi jing ·zhou song ·feng nian 》:“wei jiu wei li ,zheng bi zu bi 。”(zheng :jin suo 。bi :gei yu 。)《lun yu ·xue er 》:“ji wei ren ye xiao di (tì)。”(di :tong “ti ”。you ai 。)②zhi zuo ;chuang zuo 。《li ji ·qu li xia 》:“wei gong shi ,bu zhan yu qiu mu 。”(qiu mu :mu de de shu 。)《han shu ·mei cheng chuan 》:“si ma xiang ru shan wei wen er chi 。”(chi :man 。)③zhi li 。《shang jun shu ·nong zhan 》:“shan wei guo zhe ,cang lin sui man ,bu tou yu nong 。”(tou :dai duo ;hu shi 。)《lun yu ·wei zheng 》:“wei zheng yi de 。”④hang wei 。fan zhong yan 《yue yang lou ji 》:“yu chang qiu gu ren ren zhi xin ,huo yi er zhe zhi wei 。”(chang :ceng jing 。)⑤chong dang 。《lun yu ·wei zheng 》:“wen gu er zhi xin ,ke yi wei shi yi 。”(wen :wen xi 。gu :jiu de zhi shi 。)⑥dang zuo 。li bai 《meng you tian lao yin liu bie 》:“ni wei yi xi feng wei ma 。”⑦bian wei ;cheng wei 。qu yuan 《li sao 》:“lan zhi bian er bu fang xi ,quan hui hua er wei mao 。”(lan 、zhi 、quan 、hui :jie xiang cao ming 。)⑧ren wei 。《meng zi ·gong sun chou shang 》:“er zi wei wo yuan zhi hu ?”(zi :ni 。)⑨shi 。《zuo chuan ·xuan gong san nian 》:“yu wei bai shu ,yu er zu ye 。”⑩jie ci 。1. biao bei dong 。bei 。《san guo zhi · wu shu · lv meng chuan 》:“wei zhang liao deng suo xi 。”2.biao dui xiang 。dui ;xiang 。《zhan guo ce ·han ce er 》:“(yan zhong zi )yin wei nie zheng yu yue :‘chen you chou 。’”(11)lian ci 。ru guo 。《zhan guo ce ·qin ce si 》:“qin wei zhi zhi ,bi bu jiu ye 。”(12)yu qi ci 。1. yu “he ”xiang pei ,biao yi wen yu qi 。《lun yu ·ji shi 》:“he yi fa wei ?”(fa :jin gong 。)2. duo yong yu gou wei ,biao shi fan wen yu qi 。《han shu ·wai qi chuan xia ·zhao huang hou 》:“jin gu gao zhi ,fan nu wei !”(gu :gu yi 。) (er )wèi ①bang zhu 。《shi jing ·da ya ·fu yi 》:“gong shi yan yin ,fu lu lai wei 。”②jie ci 。1. biao dui xiang 。ti 。《lun yu ·xue er 》:“wei ren mou er bu zhong hu ?”2. biao yuan yin 。yin wei 。《xun zi ·tian lun 》:“tian hang you chang ,bu wei yao cun ,bu wei jie wang 。”3. biao mu de 。wei le 。《kong qiao dong na fei 》:“shen wu wei fu si 。”③tong “wei ”。jia zhuang 。《li ji ·tan gong xia 》:“fu zi wei fu wen ye zhe er guo zhi 。”

    tang :

    ①xu kua bu shi 。《zhuang zi ·tian xia 》:“huang tang zhi yan 。”②da ;an da 。mei cheng 《qi fa 》:“hao tang zhi xin 。”③kong ;tu ran 。《fa hua jing ·pu men pin 》:“fu bu tang juan 。”(juan :qi 。)《zhuang zi ·tian zi fang 》:“bi yi jin yi ,er nv qiu zhi yi wei you ,shi qiu ma yu tang si ye 。”④ting yuan nei huo zong miao nei de dao lu 。《shi jing ·chen feng ·fang you que chao 》:“zhong tang you pi (pì)。”(pi :zhuan 。)⑤zhou dai zhu hou guo ming 。1. zhou cheng wang di shu yu de feng guo 。zai jin shan xi sheng yi cheng xian na 。2. zhou dai hou guo ,chun qiu shi wei chu suo mie 。zai jin hu bei sheng sui zhou shi xi bei 。⑥chao dai ming 。1. chuan shui wei shang gu shi di yao suo jian ,chen tao tang shi 。2.sui wang hou li yuan suo jian (gong yuan 618—907nian ),jian dou chang an 。

    wai :

    ①shu yuan 。《zhou yi ·tai 》:“nei jun zi er wai xiao ren ,jun zi dao chang (zhǎng),xiao ren dao xiao ye 。”(nei :qin jin 。chang :zeng chang 。xiao :jian shao 。)《han fei zi ·ai chen 》:“ci jun ren zhe suo wai ye 。”(jun ren zhe :guo jun 。)②wai bian ;wai bu 。yu “nei ”xiang dui 。《meng zi ·gao zi xia 》:“ru ze mo fa jia bi shi ,chu ze mo di guo wai huan zhe ,guo heng wang 。”《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“huai wang yi bu zhi zhong chen zhi fen ,gu nei huo yu zheng xiu ,wai qi yu zhang yi 。”③wai biao 。《fa yan ·xiu shen 》:“ji wei wai ye su gua 。”④ji ta de 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“wai ren chen fu zi hao bian ,gan wen he ye ?”⑤bu zheng gui de ;fei zheng shi de 。《lun heng ·an shu 》:“《guo yu 》、《zuo shi 》zhi wai chuan ye 。”⑥pai chu ;chu qu 。《huai na zi ·jing shen 》:“wai ci ,ji yu mo zu li yi 。”⑦chen fu ji zhi wai de qin shu 。《er ya ·shi qin 》:“mu zhi kao wei wai wang fu 。”

    chen :

    ①zhan fu 。《li ji ·shao yi 》:“chen ze zuo zhi 。”(zuo zhi :zhi yong zuo shou qian zhan fu 。)②nan xing nu li 。《han fei zi ·wu du 》:“sui chen lu zhi ku ,bu ku yu ci yi 。”(sui :ji shi 。)③guo jun tong shu de min zhong 。《shi jing ·xiao ya ·bei shan 》:“lv tu zhi bin ,mo fei wang chen 。”(lv tu :zai jing yu zhi nei 。)④jun zhu zhi shi dai de guan yuan 。《san guo zhi ·shu shu ·zhu ge liang chuan 》:“han shi qing tui ,jian chen qie ming ,zhu shang meng chen 。”⑤wei chen ;chen chen 。《shi ji ·ci ke lie chuan ·jing ke 》:“zhao bu neng zhi qin ,bi ru chen ;ru chen ze huo zhi yan 。”(zhi :di kang 。)⑥zhi jin chen zi zhi ze 。《san guo yan yi 》di san hui :“(dong zhuo )tong xi chuan da jun er shi mo ,chang you bu chen zhi xin 。”⑦gu shi chen min dui jun zhu de qian chen 。《shang jun shu ·geng fa 》:“chen wen zhi ,yi hang mo cheng ,yi shi mo gong 。”⑧zuo wei yi ban ren de qian chen 。《mo zi ·gong shu 》:“bei fang you wu chen zhe ,yuan jie zi sha zhi 。”