- 繁体
- 简体
- 拼音
-
奴溫婢飽身晏起,致茲快活良有因。
“奴溫婢飽身晏起,致茲快活良有因。”詩句出處:《雪中晏起偶詠所懷兼呈張常侍韋》;是唐朝詩人白居易的作品。
南傢貰米出凌晨。我獨何者無此弊,復帳重衾暖若春。
怕寒放懶不肯動,日高眠足方頻伸。瓶中有酒爐有炭,
甕中有飯庖有薪。奴溫婢飽身晏起,致茲快活良有因。
上無皋陶伯益廊廟材,的不能匡君輔國活生民。
下無巢父許由箕潁操,又不能食薇飲水自苦辛。
君不見南山悠悠多白雲,又不見西京浩浩唯紅塵。
紅塵鬧熱白雲冷,好於冷熱中間安置身。三年僥幸忝洛尹,
兩任優穩為商賓。非賢非愚非智慧,不貴不富不賤貧。
冉冉老去過六十,騰騰閑來經七春。不知張韋與皇甫,
私喚我作何如人。
【註釋】:
奴:
①奴隸。《論語·微子》:“箕子為之奴。”後男稱奴,女稱婢。《三國志·魏志·毛玠傳》:“漢律,罪人妻子,沒為奴婢,黥(qíng)面。”(黥面:刺面塗墨。)②對人的賤稱。《後漢書·嚴光傳》:“帝笑曰:‘狂奴故態也。’”③仆人,仆從。辛延年《羽林郎》:“昔有霍傢奴,姓馮名子都。”④古代婦女自稱的謙詞。《敦煌曲子詞·望江南》:“與奴吹散月邊雲,照見負心人。”⑤古代宦官對皇帝及皇室的自稱。《新唐書·宦者下·李輔國》:“(輔國)至謂帝曰:‘大傢弟坐宮中,外事聽老奴處決。’”(大傢:皇帝。弟:隻管。)⑥名詞後綴。加於某些動植物及雜物等名稱之後。顧況《諒公洞庭孤橘歌》:“不羨江陵千木奴。”(木奴:指柑橘。)⑦通“駑”。劣馬。《墨子·魯問》:“今有固車良馬於此,又有奴馬四隅之輪於此,使之擇焉,子將何乘?”溫:
①水名。即今貴州省遵義市東的洪江。發源於大婁山,流入烏江。②暖。《山海經·大荒東經》:“大荒之中……有谷曰溫源谷。”③略加熱;使溫。《世說新語·任誕》:“桓為設酒。不能冷飲,頻語左右,令溫酒來。”(桓:桓玄,晉人。)④和氣;柔和。《詩經·邶風·燕燕》:“終溫且惠,淑慎其身。”⑤溫習;復習。《論語·為政》:“溫故而知新,可以為師矣。”⑥同“瘟”。溫病;熱病。《素問·至真要大論》:“勞者溫之,結者散之。”⑦豐足。劉祁《歸潛志》卷十三:“傢資頗溫。”⑧通“慍”。惱怒。婢:
①古代罪人及其眷屬沒入官府從事賤役,稱奴婢。奴本為男女通稱,後男稱奴,女稱婢。《史記·扁鵲倉公列傳》:“妾願入身為官婢,以贖父刑罪。”《新唐書·百官志一》:“凡反逆相坐,沒其傢配官曹,長役為官奴婢……中奴、丁婢,二當一役。”(坐:牽連。中:十一歲以上。丁:二十歲以上。役:勞役。)②使女。白居易《續古》詩:“豪傢多婢仆,門內頗驕奢。”(驕奢:驕橫奢侈。)③古代婦女自稱的謙辭。《左傳·僖公十五年》:“若晉君朝以入,則婢子夕以死。”(婢子:秦穆公夫人自稱。)飽:
①吃足。戴復古《庚子薦饑》詩:“十傢九不飽,升米百馀錢。”②滿足。《詩經·大雅·既醉》:“既醉以酒,既飽以德。”身:
①人或動物的軀幹。屈原《九歌· 國殤》:“首身離兮心不懲。”(不懲:不戒悔。)②身體。《荀子·非相》:“衛靈公有臣曰公孫呂,身長七尺。”③樹的主幹。《爾雅·釋木》:“樅,松葉柏身。”④自身;自己。《韓非子·五蠹》:“兔不可復得,而身為宋國笑。”⑤自己的品德、才力、行為等。《論語·學而》:“吾日三省吾身。”⑥親自。《韓非子·五蠹》:“禹之王天下也,身執耒臿以為民先。”⑦我。《三國志·蜀書·張飛傳》:“身是張翼德也。”晏:
①天晴無雲。《漢書·揚雄傳》:“於是天清日晏。”②鮮艷;華美。《詩經·鄭風·羔裘》:“羔裘晏兮,三英粲兮。”(羔裘:羊皮襖。三英:指皮衣上的裝飾物。)③同“宴”。平靜;安定。劉義慶《世說新語·品藻》:“荊門晝掩,閑庭晏然。”(荊門:柴門。)④晚;遲。梅堯臣《依韻答李晉卿結交篇》:“平生相與親,晏歲誰可決?”[晏駕]古時對帝王死亡的委婉說法。班固《漢書·江充傳》:“充見上年老,恐晏駕後為太子所誅。”[晏晏]1.和悅。《詩經·衛風·氓》:“總角之宴,言笑晏晏。”(總角:古代未成年發型。借指幼年。)2.盛大的樣子。宋玉《九辯》:“被荷裯之晏晏兮。”(被pī:披著。裯dāo:短衣。)起:
①[動]站起,起來。《莊子·齊物論》:“曩子坐,今子~。”②[動]起床。《孟子·盡心上》:“雞鳴而~。”③[動]起身,出發。《墨子·公輸》:“子墨子聞之,~於魯。”④[動]興起。《荀子·天論》:“一廢一~,應子以貫,理貫不亂。”⑤[動]發動。賈誼《論積貯疏》:“遠方之能疑者,並舉而爭~矣。”⑥[動]起用。《泰州海陵縣主薄許君墓志銘》:“有拔而~之。”⑦[動]修建。李華《吊古戰場文》:“秦~長城,竟海為關。”⑧[動]開始。《史記·李斯列傳》:“明法度,定律令,皆以始皇~。”⑨[動]出身。《漢書·蕭何曹參傳》:“蕭何曹參皆~刀筆吏。”致:
①送達。《荀子·解蔽》:“遠方莫不致其珍。”又使送達。《周禮·夏官·懷方氏》:“掌來遠方之民,致方貢,致遠物。”②取得;求得。《荀子·勸學》:“假輿馬者,非利足也,而致千裡。”《禮記·大學》:“致知在格物。”(格物:推究事物之理。格:推究。)③傳達;表達。《晉書·簡文帝紀》:“致意尊公,傢國之事,遂至於此。”《漢書·朱傅傳》:“遣吏存問致意。”④招引;招來。《三國志·蜀書·諸葛亮傳》:“此人可就見,不可屈致也。”⑤導致。張居正《答荊州趙知府》:“頑奴犯法,致煩尊慮,惶愧不可言。”⑥獻出;盡。《論語·子張》:“士見危致命,見得思義。”《論語·學而》:“事君能致其身。”⑦竭盡。《荀子·勸學》:“色從,而後可與言道之致。”⑧意態;情趣。《魏書·茹皓傳》:“樹草栽木,頗有野致。”⑨副詞。極。《荀子 · 仲尼》:“非致隆高也。”(隆:高。)⑩招引;引來。《鹽鐵論·本議》:“致市民,聚萬貨。”(11)到。《周髀算經》:“引繩致地而識(zhì志)之。”茲:
(一)①草木滋盛。《詩經·邶風·泉水》:“我思肥泉,茲之永嘆。”(肥泉:古水名。)②年。《國語·魯語上》:“今茲海其有災乎? 夫廣川之鳥獸,恒知避其災也。”(恒:經常。)《呂氏春秋·任地》:“今茲美禾,來茲美麥。”③今;現在。洪仁玕《資政新篇》:“茲謹將所見聞者條陳於後。”(條陳:分條陳述。)④代詞。表示指示。1. 此;這裡。李白《送友人》:“揮手自茲去,蕭蕭班馬鳴。”(蕭蕭:馬鳴聲。班馬:離群的馬。)《論語·子罕》:“文王既設,文不在茲乎?”2.這樣。《國語·楚語上》:“餘恐德之不類,茲故不言。”⑤副詞。益;更加。《墨子·尚同上》:“其人茲眾,其所謂義者亦茲眾。”⑥語氣詞。相當於“吧”;“呀”。《尚書·立政》:“周公曰:‘嗚呼! 休茲!’”(休:美。) (二)cí[龜(qiū)茲]見“龜”。快:
①喜悅;痛快。《孟子·梁惠王上》:“抑王興甲兵,危士臣,構怨於諸侯,然後快於心與?”(抑:還是。構:結。)《戰國策·秦策五》:“文信侯去而不快。”(文信侯:指秦國的呂不韋。)②稱心。《北史·劉延明傳》:“吾有一女,欲覓一快女婿。”③放縱;放肆。《戰國策·趙策二》:“恭於教而不快。”④迅速。《晉書·王湛傳》:“此馬雖快,然力薄不堪苦行。”(堪:經得起。)古詩《折楊柳歌辭》:“健兒須快馬。”⑤豪爽;爽快。《三國志·蜀書·黃權傳》:“黃公衡,快士也。”《舊唐書·張延賞傳》:“武人性快。”⑥鋒利。《齊民要術·雜說》:“調習器械,務令快利。”杜甫《戲題王宰畫山水圖歌》:“焉得並州快剪刀。”[快快]肆意。《荀子·榮辱》:“快快而亡者怒也。”《淮南子·繆稱》:“桀、紂日快快以致於死。”活:
①生存;存在。(與“死”相對)《莊子·外物》:“吾得鬥升之水然活耳。”《韓非子·解老》:“以腸胃為根本,不食則不能活。”②使……存活。《後漢書·華佗傳》:“佗臨死,出一卷書與獄吏,曰:‘此可以活人。’”③生計;謀生手段。杜甫《聞斛斯六官未歸》:“本賣文為活,翻令室倒懸。”《魏書·北海王洋傳》:“自今而後,不願富貴,但令母子相保,共汝掃市作活也。”④活動;不固定。蘇軾《汲江煎茶》:“活水還須活火烹,自臨釣石取深清。”⑤生動;活潑。鄭谷《錦二首》之一:“春水濯來雲雁活,夜機挑處雨燈寒。”良:
①善良;賢良。《禮記·禮運》:“父慈、子孝、兄良、弟弟(tì)。”(弟:同“悌”。友愛。)《後漢書·左雄傳》:“民所以安而無怨者,政平吏良也。”(平:安定。)②善良、賢良的人。張衡《思玄賦》:“尚前良之遺風兮。”(尚:崇尚。)③優良;精美。《孟子·滕文公下》:“天下之良工也。”④副詞。1.的確;果然。《漢書·李尋傳》:“良有不得已,可賜以財貨,不可私以官位。”《史記·趙世傢》:“諸將以為趙氏孤兒良已死。”2. 甚;很。《漢書·馮唐傳》:“上既聞廉頗、李牧為人,良悅。”[良人]1.婦女稱丈夫。《孟子·離婁下》:“良人者,所仰望而終身也。”2.善良的人。韓愈《原毀》:“是足為良人矣。”(是:這就。)3.有才能的人。《詩經·秦風·黃鳥》:“彼蒼者天,殲我良人。”有:
(一)①與“無”相對。1. 表示占有、具有、領有。《論語·公冶長》:“陳文子有馬十乘(shèng)。”(乘:四匹。)諸葛亮《草廬對》:“孫權據有江東。”2.表示存在。曹丕《雜詩》:“西北有浮雲,亭亭如車蓋。”3. 表示發生。《三國志·蜀書·諸葛亮傳》:“天下有變,則命一上將將荊州之軍以向宛、洛。”②豐收。儲光羲《觀競渡》:“能令秋大有,鼓吹遠相催。”③表示不定指。跟“某”相近。李白《菩薩蠻》:“暝色入高樓,有人樓上愁。”④助詞。1. 多用於朝代名稱的前面。《詩經·大雅·文王》:“有周不顯,帝命不時。”2. 用於形容詞前面。《詩經·鄭風·女曰雞鳴》:“明星有爛。”(爛:燦爛。) (二)yòu 通“又”。用於整數與零數之間。《論語·為政》:“吾十有五而志於學。”《史記·秦始皇本紀》:“三十有七年,親巡天下。”因:
①憑借;依靠。《孟子·離婁上》:“為高必因丘陵,為下必因川澤。”《國語·鄭語》:“(謝西)其民沓貪而忍,不可因也。”②繼續;沿襲。《論語·先進》:“千乘(shèng)之國,攝乎大國之間,加之以師旅,因之以饑饉(jǐn),由也為之,比(bì)及三年,可使有勇,且知方也。”(乘:一車四馬。攝:夾處。饑饉:荒年。比:等到。方:義方。)《漢書·循吏傳》:“光因循守職,無所改作。”(光:霍光。循:遵循。)③原因;緣由。鄒陽《獄中上梁王書》:“無因而至前也。”④因緣。寒山《詩三百五首》之二百三十八:“唯作地獄滓,不修正直因,忽然無常到,定知亂紛紛。”(無常:傳說為陰曹索命的鬼。)⑤介詞。1. 表示事情發生的原因。相當於“因為”、“由於”。《史記·衛將軍驃騎列傳》:“因前使絕國功,封騫博望侯。”2. 表示行為的條件。相當於“通過”。《鹽鐵論·論儒》:“孔子適衛,因嬖(bì)臣彌子瑕以見衛夫人,子路不悅。”(嬖:被寵愛。)3.表示行為的根據。《史記·孫子吳起列傳》:“善戰者因其勢而利導之。”4. 表示順應情勢。《警世通言·白娘子永鎮雷峰塔》:“因風吹火,用力不多。”⑥連詞。連接短語或句子,表示順承。“於是”。《史記·高祖本紀》:“秦軍解,因大破之。”(解:松懈。) -
奴温婢饱身晏起,致兹快活良有因。
“奴温婢饱身晏起,致兹快活良有因。”诗句出处:《雪中晏起偶咏所怀兼呈张常侍韦》;是唐朝诗人白居易的作品。
南家贳米出凌晨。我独何者无此弊,复帐重衾暖若春。
怕寒放懒不肯动,日高眠足方频伸。瓶中有酒炉有炭,
瓮中有饭庖有薪。奴温婢饱身晏起,致兹快活良有因。
上无皋陶伯益廊庙材,的不能匡君辅国活生民。
下无巢父许由箕颍操,又不能食薇饮水自苦辛。
君不见南山悠悠多白云,又不见西京浩浩唯红尘。
红尘闹热白云冷,好于冷热中间安置身。三年侥幸忝洛尹,
两任优稳为商宾。非贤非愚非智慧,不贵不富不贱贫。
冉冉老去过六十,腾腾闲来经七春。不知张韦与皇甫,
私唤我作何如人。
【注释】:
奴:
①奴隶。《论语·微子》:“箕子为之奴。”后男称奴,女称婢。《三国志·魏志·毛玠传》:“汉律,罪人妻子,没为奴婢,黥(qíng)面。”(黥面:刺面涂墨。)②对人的贱称。《后汉书·严光传》:“帝笑曰:‘狂奴故态也。’”③仆人,仆从。辛延年《羽林郎》:“昔有霍家奴,姓冯名子都。”④古代妇女自称的谦词。《敦煌曲子词·望江南》:“与奴吹散月边云,照见负心人。”⑤古代宦官对皇帝及皇室的自称。《新唐书·宦者下·李辅国》:“(辅国)至谓帝曰:‘大家弟坐宫中,外事听老奴处决。’”(大家:皇帝。弟:只管。)⑥名词后缀。加于某些动植物及杂物等名称之后。顾况《谅公洞庭孤橘歌》:“不羡江陵千木奴。”(木奴:指柑橘。)⑦通“驽”。劣马。《墨子·鲁问》:“今有固车良马于此,又有奴马四隅之轮于此,使之择焉,子将何乘?”温:
①水名。即今贵州省遵义市东的洪江。发源于大娄山,流入乌江。②暖。《山海经·大荒东经》:“大荒之中……有谷曰温源谷。”③略加热;使温。《世说新语·任诞》:“桓为设酒。不能冷饮,频语左右,令温酒来。”(桓:桓玄,晋人。)④和气;柔和。《诗经·邶风·燕燕》:“终温且惠,淑慎其身。”⑤温习;复习。《论语·为政》:“温故而知新,可以为师矣。”⑥同“瘟”。温病;热病。《素问·至真要大论》:“劳者温之,结者散之。”⑦丰足。刘祁《归潜志》卷十三:“家资颇温。”⑧通“愠”。恼怒。婢:
①古代罪人及其眷属没入官府从事贱役,称奴婢。奴本为男女通称,后男称奴,女称婢。《史记·扁鹊仓公列传》:“妾愿入身为官婢,以赎父刑罪。”《新唐书·百官志一》:“凡反逆相坐,没其家配官曹,长役为官奴婢……中奴、丁婢,二当一役。”(坐:牵连。中:十一岁以上。丁:二十岁以上。役:劳役。)②使女。白居易《续古》诗:“豪家多婢仆,门内颇骄奢。”(骄奢:骄横奢侈。)③古代妇女自称的谦辞。《左传·僖公十五年》:“若晋君朝以入,则婢子夕以死。”(婢子:秦穆公夫人自称。)饱:
①吃足。戴复古《庚子荐饥》诗:“十家九不饱,升米百馀钱。”②满足。《诗经·大雅·既醉》:“既醉以酒,既饱以德。”身:
①人或动物的躯干。屈原《九歌· 国殇》:“首身离兮心不惩。”(不惩:不戒悔。)②身体。《荀子·非相》:“卫灵公有臣曰公孙吕,身长七尺。”③树的主干。《尔雅·释木》:“枞,松叶柏身。”④自身;自己。《韩非子·五蠹》:“兔不可复得,而身为宋国笑。”⑤自己的品德、才力、行为等。《论语·学而》:“吾日三省吾身。”⑥亲自。《韩非子·五蠹》:“禹之王天下也,身执耒臿以为民先。”⑦我。《三国志·蜀书·张飞传》:“身是张翼德也。”晏:
①天晴无云。《汉书·扬雄传》:“于是天清日晏。”②鲜艳;华美。《诗经·郑风·羔裘》:“羔裘晏兮,三英粲兮。”(羔裘:羊皮袄。三英:指皮衣上的装饰物。)③同“宴”。平静;安定。刘义庆《世说新语·品藻》:“荆门昼掩,闲庭晏然。”(荆门:柴门。)④晚;迟。梅尧臣《依韵答李晋卿结交篇》:“平生相与亲,晏岁谁可决?”[晏驾]古时对帝王死亡的委婉说法。班固《汉书·江充传》:“充见上年老,恐晏驾后为太子所诛。”[晏晏]1.和悦。《诗经·卫风·氓》:“总角之宴,言笑晏晏。”(总角:古代未成年发型。借指幼年。)2.盛大的样子。宋玉《九辩》:“被荷裯之晏晏兮。”(被pī:披着。裯dāo:短衣。)起:
①[动]站起,起来。《庄子·齐物论》:“曩子坐,今子~。”②[动]起床。《孟子·尽心上》:“鸡鸣而~。”③[动]起身,出发。《墨子·公输》:“子墨子闻之,~于鲁。”④[动]兴起。《荀子·天论》:“一废一~,应子以贯,理贯不乱。”⑤[动]发动。贾谊《论积贮疏》:“远方之能疑者,并举而争~矣。”⑥[动]起用。《泰州海陵县主薄许君墓志铭》:“有拔而~之。”⑦[动]修建。李华《吊古战场文》:“秦~长城,竟海为关。”⑧[动]开始。《史记·李斯列传》:“明法度,定律令,皆以始皇~。”⑨[动]出身。《汉书·萧何曹参传》:“萧何曹参皆~刀笔吏。”致:
①送达。《荀子·解蔽》:“远方莫不致其珍。”又使送达。《周礼·夏官·怀方氏》:“掌来远方之民,致方贡,致远物。”②取得;求得。《荀子·劝学》:“假舆马者,非利足也,而致千里。”《礼记·大学》:“致知在格物。”(格物:推究事物之理。格:推究。)③传达;表达。《晋书·简文帝纪》:“致意尊公,家国之事,遂至于此。”《汉书·朱傅传》:“遣吏存问致意。”④招引;招来。《三国志·蜀书·诸葛亮传》:“此人可就见,不可屈致也。”⑤导致。张居正《答荆州赵知府》:“顽奴犯法,致烦尊虑,惶愧不可言。”⑥献出;尽。《论语·子张》:“士见危致命,见得思义。”《论语·学而》:“事君能致其身。”⑦竭尽。《荀子·劝学》:“色从,而后可与言道之致。”⑧意态;情趣。《魏书·茹皓传》:“树草栽木,颇有野致。”⑨副词。极。《荀子 · 仲尼》:“非致隆高也。”(隆:高。)⑩招引;引来。《盐铁论·本议》:“致市民,聚万货。”(11)到。《周髀算经》:“引绳致地而识(zhì志)之。”兹:
(一)①草木滋盛。《诗经·邶风·泉水》:“我思肥泉,兹之永叹。”(肥泉:古水名。)②年。《国语·鲁语上》:“今兹海其有灾乎? 夫广川之鸟兽,恒知避其灾也。”(恒:经常。)《吕氏春秋·任地》:“今兹美禾,来兹美麦。”③今;现在。洪仁玕《资政新篇》:“兹谨将所见闻者条陈于后。”(条陈:分条陈述。)④代词。表示指示。1. 此;这里。李白《送友人》:“挥手自兹去,萧萧班马鸣。”(萧萧:马鸣声。班马:离群的马。)《论语·子罕》:“文王既设,文不在兹乎?”2.这样。《国语·楚语上》:“余恐德之不类,兹故不言。”⑤副词。益;更加。《墨子·尚同上》:“其人兹众,其所谓义者亦兹众。”⑥语气词。相当于“吧”;“呀”。《尚书·立政》:“周公曰:‘呜呼! 休兹!’”(休:美。) (二)cí[龟(qiū)兹]见“龟”。快:
①喜悦;痛快。《孟子·梁惠王上》:“抑王兴甲兵,危士臣,构怨于诸侯,然后快于心与?”(抑:还是。构:结。)《战国策·秦策五》:“文信侯去而不快。”(文信侯:指秦国的吕不韦。)②称心。《北史·刘延明传》:“吾有一女,欲觅一快女婿。”③放纵;放肆。《战国策·赵策二》:“恭于教而不快。”④迅速。《晋书·王湛传》:“此马虽快,然力薄不堪苦行。”(堪:经得起。)古诗《折杨柳歌辞》:“健儿须快马。”⑤豪爽;爽快。《三国志·蜀书·黄权传》:“黄公衡,快士也。”《旧唐书·张延赏传》:“武人性快。”⑥锋利。《齐民要术·杂说》:“调习器械,务令快利。”杜甫《戏题王宰画山水图歌》:“焉得并州快剪刀。”[快快]肆意。《荀子·荣辱》:“快快而亡者怒也。”《淮南子·缪称》:“桀、纣日快快以致于死。”活:
①生存;存在。(与“死”相对)《庄子·外物》:“吾得斗升之水然活耳。”《韩非子·解老》:“以肠胃为根本,不食则不能活。”②使……存活。《后汉书·华佗传》:“佗临死,出一卷书与狱吏,曰:‘此可以活人。’”③生计;谋生手段。杜甫《闻斛斯六官未归》:“本卖文为活,翻令室倒悬。”《魏书·北海王洋传》:“自今而后,不愿富贵,但令母子相保,共汝扫市作活也。”④活动;不固定。苏轼《汲江煎茶》:“活水还须活火烹,自临钓石取深清。”⑤生动;活泼。郑谷《锦二首》之一:“春水濯来云雁活,夜机挑处雨灯寒。”良:
①善良;贤良。《礼记·礼运》:“父慈、子孝、兄良、弟弟(tì)。”(弟:同“悌”。友爱。)《后汉书·左雄传》:“民所以安而无怨者,政平吏良也。”(平:安定。)②善良、贤良的人。张衡《思玄赋》:“尚前良之遗风兮。”(尚:崇尚。)③优良;精美。《孟子·滕文公下》:“天下之良工也。”④副词。1.的确;果然。《汉书·李寻传》:“良有不得已,可赐以财货,不可私以官位。”《史记·赵世家》:“诸将以为赵氏孤儿良已死。”2. 甚;很。《汉书·冯唐传》:“上既闻廉颇、李牧为人,良悦。”[良人]1.妇女称丈夫。《孟子·离娄下》:“良人者,所仰望而终身也。”2.善良的人。韩愈《原毁》:“是足为良人矣。”(是:这就。)3.有才能的人。《诗经·秦风·黄鸟》:“彼苍者天,歼我良人。”有:
(一)①与“无”相对。1. 表示占有、具有、领有。《论语·公冶长》:“陈文子有马十乘(shèng)。”(乘:四匹。)诸葛亮《草庐对》:“孙权据有江东。”2.表示存在。曹丕《杂诗》:“西北有浮云,亭亭如车盖。”3. 表示发生。《三国志·蜀书·诸葛亮传》:“天下有变,则命一上将将荆州之军以向宛、洛。”②丰收。储光羲《观竞渡》:“能令秋大有,鼓吹远相催。”③表示不定指。跟“某”相近。李白《菩萨蛮》:“暝色入高楼,有人楼上愁。”④助词。1. 多用于朝代名称的前面。《诗经·大雅·文王》:“有周不显,帝命不时。”2. 用于形容词前面。《诗经·郑风·女曰鸡鸣》:“明星有烂。”(烂:灿烂。) (二)yòu 通“又”。用于整数与零数之间。《论语·为政》:“吾十有五而志于学。”《史记·秦始皇本纪》:“三十有七年,亲巡天下。”因:
①凭借;依靠。《孟子·离娄上》:“为高必因丘陵,为下必因川泽。”《国语·郑语》:“(谢西)其民沓贪而忍,不可因也。”②继续;沿袭。《论语·先进》:“千乘(shèng)之国,摄乎大国之间,加之以师旅,因之以饥馑(jǐn),由也为之,比(bì)及三年,可使有勇,且知方也。”(乘:一车四马。摄:夹处。饥馑:荒年。比:等到。方:义方。)《汉书·循吏传》:“光因循守职,无所改作。”(光:霍光。循:遵循。)③原因;缘由。邹阳《狱中上梁王书》:“无因而至前也。”④因缘。寒山《诗三百五首》之二百三十八:“唯作地狱滓,不修正直因,忽然无常到,定知乱纷纷。”(无常:传说为阴曹索命的鬼。)⑤介词。1. 表示事情发生的原因。相当于“因为”、“由于”。《史记·卫将军骠骑列传》:“因前使绝国功,封骞博望侯。”2. 表示行为的条件。相当于“通过”。《盐铁论·论儒》:“孔子适卫,因嬖(bì)臣弥子瑕以见卫夫人,子路不悦。”(嬖:被宠爱。)3.表示行为的根据。《史记·孙子吴起列传》:“善战者因其势而利导之。”4. 表示顺应情势。《警世通言·白娘子永镇雷峰塔》:“因风吹火,用力不多。”⑥连词。连接短语或句子,表示顺承。“于是”。《史记·高祖本纪》:“秦军解,因大破之。”(解:松懈。) -
nu wen bi bao shen yan qi ,zhi ci kuai huo liang you yin 。
“nu wen bi bao shen yan qi ,zhi ci kuai huo liang you yin 。”shi gou chu chu :《xue zhong yan qi ou yong suo huai jian cheng zhang chang shi wei 》;shi tang chao shi ren bai ju yi de zuo pin 。
na jia shi mi chu ling chen 。wo du he zhe mo ci bi ,fu zhang chong qin nuan re chun 。
pa han fang lan bu ken dong ,ri gao mian zu fang pin shen 。ping zhong you jiu lu you tan ,
weng zhong you fan pao you xin 。nu wen bi bao shen yan qi ,zhi ci kuai huo liang you yin 。
shang mo gao tao bai yi lang miao cai ,de bu neng kuang jun fu guo huo sheng min 。
xia mo chao fu hu you ji ying cao ,you bu neng shi wei yin shui zi ku xin 。
jun bu jian na shan you you duo bai yun ,you bu jian xi jing hao hao wei gong chen 。
gong chen nao re bai yun leng ,hao yu leng re zhong jian an zhi shen 。san nian jiao xing tian luo yin ,
liang ren you wen wei shang bin 。fei xian fei yu fei zhi hui ,bu gui bu fu bu jian pin 。
ran ran lao qu guo liu shi ,teng teng xian lai jing qi chun 。bu zhi zhang wei yu huang fu ,
si huan wo zuo he ru ren 。
【zhu shi 】:
nu :
①nu li 。《lun yu ·wei zi 》:“ji zi wei zhi nu 。”hou nan chen nu ,nv chen bi 。《san guo zhi ·wei zhi ·mao jie chuan 》:“han lv ,zui ren qi zi ,mei wei nu bi ,qing (qíng)mian 。”(qing mian :ci mian tu mo 。)②dui ren de jian chen 。《hou han shu ·yan guang chuan 》:“di xiao yue :‘kuang nu gu tai ye 。’”③pu ren ,pu cong 。xin yan nian 《yu lin lang 》:“xi you huo jia nu ,xing feng ming zi dou 。”④gu dai fu nv zi chen de qian ci 。《dui huang qu zi ci ·wang jiang na 》:“yu nu chui san yue bian yun ,zhao jian fu xin ren 。”⑤gu dai huan guan dui huang di ji huang shi de zi chen 。《xin tang shu ·huan zhe xia ·li fu guo 》:“(fu guo )zhi wei di yue :‘da jia di zuo gong zhong ,wai shi ting lao nu chu jue 。’”(da jia :huang di 。di :zhi guan 。)⑥ming ci hou chuo 。jia yu mou xie dong zhi wu ji za wu deng ming chen zhi hou 。gu kuang 《liang gong dong ting gu ju ge 》:“bu xian jiang ling qian mu nu 。”(mu nu :zhi gan ju 。)⑦tong “nu ”。lie ma 。《mo zi ·lu wen 》:“jin you gu che liang ma yu ci ,you you nu ma si yu zhi lun yu ci ,shi zhi ze yan ,zi jiang he cheng ?”wen :
①shui ming 。ji jin gui zhou sheng zun yi shi dong de hong jiang 。fa yuan yu da lou shan ,liu ru wu jiang 。②nuan 。《shan hai jing ·da huang dong jing 》:“da huang zhi zhong ……you gu yue wen yuan gu 。”③lve jia re ;shi wen 。《shi shui xin yu ·ren dan 》:“huan wei she jiu 。bu neng leng yin ,pin yu zuo you ,ling wen jiu lai 。”(huan :huan xuan ,jin ren 。)④he qi ;rou he 。《shi jing ·bei feng ·yan yan 》:“zhong wen ju hui ,shu shen ji shen 。”⑤wen xi ;fu xi 。《lun yu ·wei zheng 》:“wen gu er zhi xin ,ke yi wei shi yi 。”⑥tong “wen ”。wen bing ;re bing 。《su wen ·zhi zhen yao da lun 》:“lao zhe wen zhi ,jie zhe san zhi 。”⑦feng zu 。liu qi 《gui qian zhi 》juan shi san :“jia zi po wen 。”⑧tong “yun ”。nao nu 。bi :
①gu dai zui ren ji ji juan shu mei ru guan fu cong shi jian yi ,chen nu bi 。nu ben wei nan nv tong chen ,hou nan chen nu ,nv chen bi 。《shi ji ·bian que cang gong lie chuan 》:“qie yuan ru shen wei guan bi ,yi shu fu xing zui 。”《xin tang shu ·bai guan zhi yi 》:“fan fan ni xiang zuo ,mei ji jia pei guan cao ,chang yi wei guan nu bi ……zhong nu 、ding bi ,er dang yi yi 。”(zuo :qian lian 。zhong :shi yi sui yi shang 。ding :er shi sui yi shang 。yi :lao yi 。)②shi nv 。bai ju yi 《xu gu 》shi :“hao jia duo bi pu ,men nei po jiao she 。”(jiao she :jiao heng she chi 。)③gu dai fu nv zi chen de qian ci 。《zuo chuan ·xi gong shi wu nian 》:“re jin jun chao yi ru ,ze bi zi xi yi si 。”(bi zi :qin mu gong fu ren zi chen 。)bao :
①chi zu 。dai fu gu 《geng zi jian ji 》shi :“shi jia jiu bu bao ,sheng mi bai yu qian 。”②man zu 。《shi jing ·da ya ·ji zui 》:“ji zui yi jiu ,ji bao yi de 。”shen :
①ren huo dong wu de qu gan 。qu yuan 《jiu ge · guo shang 》:“shou shen li xi xin bu cheng 。”(bu cheng :bu jie hui 。)②shen ti 。《xun zi ·fei xiang 》:“wei ling gong you chen yue gong sun lv ,shen chang qi che 。”③shu de zhu gan 。《er ya ·shi mu 》:“cong ,song xie bai shen 。”④zi shen ;zi ji 。《han fei zi ·wu du 》:“tu bu ke fu de ,er shen wei song guo xiao 。”⑤zi ji de pin de 、cai li 、hang wei deng 。《lun yu ·xue er 》:“wu ri san sheng wu shen 。”⑥qin zi 。《han fei zi ·wu du 》:“yu zhi wang tian xia ye ,shen zhi lei cha yi wei min xian 。”⑦wo 。《san guo zhi ·shu shu ·zhang fei chuan 》:“shen shi zhang yi de ye 。”yan :
①tian qing mo yun 。《han shu ·yang xiong chuan 》:“yu shi tian qing ri yan 。”②xian yan ;hua mei 。《shi jing ·zheng feng ·gao qiu 》:“gao qiu yan xi ,san ying can xi 。”(gao qiu :yang pi ao 。san ying :zhi pi yi shang de zhuang shi wu 。)③tong “yan ”。ping jing ;an ding 。liu yi qing 《shi shui xin yu ·pin zao 》:“jing men zhou yan ,xian ting yan ran 。”(jing men :chai men 。)④wan ;chi 。mei yao chen 《yi yun da li jin qing jie jiao pian 》:“ping sheng xiang yu qin ,yan sui shei ke jue ?”[yan jia ]gu shi dui di wang si wang de wei wan shui fa 。ban gu 《han shu ·jiang chong chuan 》:“chong jian shang nian lao ,kong yan jia hou wei tai zi suo zhu 。”[yan yan ]1.he yue 。《shi jing ·wei feng ·mang 》:“zong jiao zhi yan ,yan xiao yan yan 。”(zong jiao :gu dai wei cheng nian fa xing 。jie zhi you nian 。)2.cheng da de yang zi 。song yu 《jiu bian 》:“bei he chou zhi yan yan xi 。”(bei pī:pi zhao 。chou dāo:duan yi 。)qi :
①[dong ]zhan qi ,qi lai 。《zhuang zi ·ji wu lun 》:“nang zi zuo ,jin zi ~。”②[dong ]qi chuang 。《meng zi ·jin xin shang 》:“ji ming er ~。”③[dong ]qi shen ,chu fa 。《mo zi ·gong shu 》:“zi mo zi wen zhi ,~yu lu 。”④[dong ]xing qi 。《xun zi ·tian lun 》:“yi fei yi ~,ying zi yi guan ,li guan bu luan 。”⑤[dong ]fa dong 。gu yi 《lun ji zhu shu 》:“yuan fang zhi neng yi zhe ,bing ju er zheng ~yi 。”⑥[dong ]qi yong 。《tai zhou hai ling xian zhu bao hu jun mu zhi ming 》:“you ba er ~zhi 。”⑦[dong ]xiu jian 。li hua 《diao gu zhan chang wen 》:“qin ~chang cheng ,jing hai wei guan 。”⑧[dong ]kai shi 。《shi ji ·li si lie chuan 》:“ming fa du ,ding lv ling ,jie yi shi huang ~。”⑨[dong ]chu shen 。《han shu ·xiao he cao can chuan 》:“xiao he cao can jie ~dao bi li 。”zhi :
①song da 。《xun zi ·jie bi 》:“yuan fang mo bu zhi ji zhen 。”you shi song da 。《zhou li ·xia guan ·huai fang shi 》:“zhang lai yuan fang zhi min ,zhi fang gong ,zhi yuan wu 。”②qu de ;qiu de 。《xun zi ·quan xue 》:“jia yu ma zhe ,fei li zu ye ,er zhi qian li 。”《li ji ·da xue 》:“zhi zhi zai ge wu 。”(ge wu :tui jiu shi wu zhi li 。ge :tui jiu 。)③chuan da ;biao da 。《jin shu ·jian wen di ji 》:“zhi yi zun gong ,jia guo zhi shi ,sui zhi yu ci 。”《han shu ·zhu fu chuan 》:“qian li cun wen zhi yi 。”④qiao yin ;qiao lai 。《san guo zhi ·shu shu ·zhu ge liang chuan 》:“ci ren ke jiu jian ,bu ke qu zhi ye 。”⑤dao zhi 。zhang ju zheng 《da jing zhou zhao zhi fu 》:“wan nu fan fa ,zhi fan zun lv ,huang kui bu ke yan 。”⑥suo chu ;jin 。《lun yu ·zi zhang 》:“shi jian wei zhi ming ,jian de sai yi 。”《lun yu ·xue er 》:“shi jun neng zhi ji shen 。”⑦jie jin 。《xun zi ·quan xue 》:“se cong ,er hou ke yu yan dao zhi zhi 。”⑧yi tai ;qing qu 。《wei shu ·ru hao chuan 》:“shu cao zai mu ,po you ye zhi 。”⑨fu ci 。ji 。《xun zi · zhong ni 》:“fei zhi long gao ye 。”(long :gao 。)⑩qiao yin ;yin lai 。《yan tie lun ·ben yi 》:“zhi shi min ,ju mo huo 。”(11)dao 。《zhou bi suan jing 》:“yin sheng zhi de er shi (zhìzhi )zhi 。”ci :
(yi )①cao mu zi cheng 。《shi jing ·bei feng ·quan shui 》:“wo sai fei quan ,ci zhi yong tan 。”(fei quan :gu shui ming 。)②nian 。《guo yu ·lu yu shang 》:“jin ci hai ji you zai hu ? fu an chuan zhi diao shou ,heng zhi bi ji zai ye 。”(heng :jing chang 。)《lv shi chun qiu ·ren de 》:“jin ci mei he ,lai ci mei mai 。”③jin ;xian zai 。hong ren gan 《zi zheng xin pian 》:“ci jin jiang suo jian wen zhe tiao chen yu hou 。”(tiao chen :fen tiao chen shu 。)④dai ci 。biao shi zhi shi 。1. ci ;zhe li 。li bai 《song you ren 》:“hui shou zi ci qu ,xiao xiao ban ma ming 。”(xiao xiao :ma ming sheng 。ban ma :li qun de ma 。)《lun yu ·zi han 》:“wen wang ji she ,wen bu zai ci hu ?”2.zhe yang 。《guo yu ·chu yu shang 》:“yu kong de zhi bu lei ,ci gu bu yan 。”⑤fu ci 。yi ;geng jia 。《mo zi ·shang tong shang 》:“ji ren ci zhong ,ji suo wei yi zhe yi ci zhong 。”⑥yu qi ci 。xiang dang yu “ba ”;“ya ”。《shang shu ·li zheng 》:“zhou gong yue :‘wu hu ! xiu ci !’”(xiu :mei 。) (er )cí[gui (qiū)ci ]jian “gui ”。kuai :
①xi yue ;tong kuai 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“yi wang xing jia bing ,wei shi chen ,gou yuan yu zhu hou ,ran hou kuai yu xin yu ?”(yi :hai shi 。gou :jie 。)《zhan guo ce ·qin ce wu 》:“wen xin hou qu er bu kuai 。”(wen xin hou :zhi qin guo de lv bu wei 。)②chen xin 。《bei shi ·liu yan ming chuan 》:“wu you yi nv ,yu mi yi kuai nv xu 。”③fang zong ;fang si 。《zhan guo ce ·zhao ce er 》:“gong yu jiao er bu kuai 。”④xun su 。《jin shu ·wang zhan chuan 》:“ci ma sui kuai ,ran li bao bu kan ku hang 。”(kan :jing de qi 。)gu shi 《she yang liu ge ci 》:“jian er xu kuai ma 。”⑤hao shuang ;shuang kuai 。《san guo zhi ·shu shu ·huang quan chuan 》:“huang gong heng ,kuai shi ye 。”《jiu tang shu ·zhang yan shang chuan 》:“wu ren xing kuai 。”⑥feng li 。《ji min yao shu ·za shui 》:“diao xi qi xie ,wu ling kuai li 。”du fu 《hu ti wang zai hua shan shui tu ge 》:“yan de bing zhou kuai jian dao 。”[kuai kuai ]si yi 。《xun zi ·rong ru 》:“kuai kuai er wang zhe nu ye 。”《huai na zi ·miao chen 》:“jie 、zhou ri kuai kuai yi zhi yu si 。”huo :
①sheng cun ;cun zai 。(yu “si ”xiang dui )《zhuang zi ·wai wu 》:“wu de dou sheng zhi shui ran huo er 。”《han fei zi ·jie lao 》:“yi chang wei wei gen ben ,bu shi ze bu neng huo 。”②shi ……cun huo 。《hou han shu ·hua tuo chuan 》:“tuo lin si ,chu yi juan shu yu yu li ,yue :‘ci ke yi huo ren 。’”③sheng ji ;mou sheng shou duan 。du fu 《wen hu si liu guan wei gui 》:“ben mai wen wei huo ,fan ling shi dao xuan 。”《wei shu ·bei hai wang xiang chuan 》:“zi jin er hou ,bu yuan fu gui ,dan ling mu zi xiang bao ,gong ru sao shi zuo huo ye 。”④huo dong ;bu gu ding 。su shi 《ji jiang jian cha 》:“huo shui hai xu huo huo peng ,zi lin diao dan qu shen qing 。”⑤sheng dong ;huo po 。zheng gu 《jin er shou 》zhi yi :“chun shui zhuo lai yun yan huo ,ye ji tiao chu yu deng han 。”liang :
①shan liang ;xian liang 。《li ji ·li yun 》:“fu ci 、zi xiao 、xiong liang 、di di (tì)。”(di :tong “ti ”。you ai 。)《hou han shu ·zuo xiong chuan 》:“min suo yi an er mo yuan zhe ,zheng ping li liang ye 。”(ping :an ding 。)②shan liang 、xian liang de ren 。zhang heng 《sai xuan fu 》:“shang qian liang zhi wei feng xi 。”(shang :chong shang 。)③you liang ;jing mei 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“tian xia zhi liang gong ye 。”④fu ci 。1.de que ;guo ran 。《han shu ·li xun chuan 》:“liang you bu de yi ,ke ci yi cai huo ,bu ke si yi guan wei 。”《shi ji ·zhao shi jia 》:“zhu jiang yi wei zhao shi gu er liang yi si 。”2. shen ;hen 。《han shu ·feng tang chuan 》:“shang ji wen lian po 、li mu wei ren ,liang yue 。”[liang ren ]1.fu nv chen zhang fu 。《meng zi ·li lou xia 》:“liang ren zhe ,suo yang wang er zhong shen ye 。”2.shan liang de ren 。han yu 《yuan hui 》:“shi zu wei liang ren yi 。”(shi :zhe jiu 。)3.you cai neng de ren 。《shi jing ·qin feng ·huang diao 》:“bi cang zhe tian ,jian wo liang ren 。”you :
(yi )①yu “mo ”xiang dui 。1. biao shi zhan you 、ju you 、ling you 。《lun yu ·gong ye chang 》:“chen wen zi you ma shi cheng (shèng)。”(cheng :si pi 。)zhu ge liang 《cao lu dui 》:“sun quan ju you jiang dong 。”2.biao shi cun zai 。cao pi 《za shi 》:“xi bei you fu yun ,ting ting ru che gai 。”3. biao shi fa sheng 。《san guo zhi ·shu shu ·zhu ge liang chuan 》:“tian xia you bian ,ze ming yi shang jiang jiang jing zhou zhi jun yi xiang wan 、luo 。”②feng shou 。chu guang xi 《guan jing du 》:“neng ling qiu da you ,gu chui yuan xiang cui 。”③biao shi bu ding zhi 。gen “mou ”xiang jin 。li bai 《pu sa man 》:“ming se ru gao lou ,you ren lou shang chou 。”④zhu ci 。1. duo yong yu chao dai ming chen de qian mian 。《shi jing ·da ya ·wen wang 》:“you zhou bu xian ,di ming bu shi 。”2. yong yu xing rong ci qian mian 。《shi jing ·zheng feng ·nv yue ji ming 》:“ming xing you lan 。”(lan :can lan 。) (er )yòu tong “you ”。yong yu zheng shu yu ling shu zhi jian 。《lun yu ·wei zheng 》:“wu shi you wu er zhi yu xue 。”《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“san shi you qi nian ,qin xun tian xia 。”yin :
①ping jie ;yi kao 。《meng zi ·li lou shang 》:“wei gao bi yin qiu ling ,wei xia bi yin chuan ze 。”《guo yu ·zheng yu 》:“(xie xi )ji min da tan er ren ,bu ke yin ye 。”②ji xu ;yan xi 。《lun yu ·xian jin 》:“qian cheng (shèng)zhi guo ,she hu da guo zhi jian ,jia zhi yi shi lv ,yin zhi yi ji jin (jǐn),you ye wei zhi ,bi (bì)ji san nian ,ke shi you yong ,ju zhi fang ye 。”(cheng :yi che si ma 。she :ga chu 。ji jin :huang nian 。bi :deng dao 。fang :yi fang 。)《han shu ·xun li chuan 》:“guang yin xun shou zhi ,mo suo gai zuo 。”(guang :huo guang 。xun :zun xun 。)③yuan yin ;yuan you 。ju yang 《yu zhong shang liang wang shu 》:“mo yin er zhi qian ye 。”④yin yuan 。han shan 《shi san bai wu shou 》zhi er bai san shi ba :“wei zuo de yu zi ,bu xiu zheng zhi yin ,hu ran mo chang dao ,ding zhi luan fen fen 。”(mo chang :chuan shui wei yin cao suo ming de gui 。)⑤jie ci 。1. biao shi shi qing fa sheng de yuan yin 。xiang dang yu “yin wei ”、“you yu ”。《shi ji ·wei jiang jun biao ji lie chuan 》:“yin qian shi jue guo gong ,feng jian bo wang hou 。”2. biao shi hang wei de tiao jian 。xiang dang yu “tong guo ”。《yan tie lun ·lun ru 》:“kong zi kuo wei ,yin bi (bì)chen mi zi xia yi jian wei fu ren ,zi lu bu yue 。”(bi :bei chong ai 。)3.biao shi hang wei de gen ju 。《shi ji ·sun zi wu qi lie chuan 》:“shan zhan zhe yin ji shi er li dao zhi 。”4. biao shi shun ying qing shi 。《jing shi tong yan ·bai niang zi yong zhen lei feng da 》:“yin feng chui huo ,yong li bu duo 。”⑥lian ci 。lian jie duan yu huo gou zi ,biao shi shun cheng 。“yu shi ”。《shi ji ·gao zu ben ji 》:“qin jun jie ,yin da po zhi 。”(jie :song xie 。)
今日更新
-
导引冲和气,觉春生酒面。
[2020-05-03]
-
褘衣俱侍、玳筵启。
[2020-05-03]
-
贤均樛木,宜颂二南诗。
[2020-05-03]
-
奉圣德、坤宁俱备。
[2020-05-03]
-
移棹采初开,嗅金缨留取。
[2020-05-03]
今日推荐
-
惟有暗香长在,饱参清露霏微。
[2020-02-16]
-
檐外几声风玉,丁东敲断人肠。
[2020-02-16]
-
春晚不拈红粉,碧窗自录仙书。
[2020-02-16]
-
人似行云不见。
[2020-02-16]
-
羞容似替人垂泪。
[2020-02-16]