• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 況聞處處鬻男女,割慈忍愛還租庸。

    “況聞處處鬻男女,割慈忍愛還租庸。”詩句出處:《歲晏行》;是唐朝詩人杜甫的作品。

    歲雲暮矣多北風,瀟湘洞庭白雪中。漁父天寒網罟凍,
    莫徭射雁鳴桑弓。去年米貴闕軍食,今年米賤大傷農。
    高馬達官厭酒肉,此輩杼軸茅茨空。楚人重魚不重鳥,
    汝休枉殺南飛鴻。況聞處處鬻男女,割慈忍愛還租庸。
    往日用錢捉私鑄,今許鉛錫和青銅。刻泥為之最易得,
    好惡不合長相蒙。萬國城頭吹畫角,此曲哀怨何時終。

    【註釋】:

    況:

    ①比擬;比較。《漢書·高惠高後文功臣表序》:“以往況今,甚可悲傷。”《論衡·論死》:“案火災不能復燃以況之,死人不能復為鬼明矣。”②情形;狀況。高啟《送丁孝廉之錢塘》:“若見故人詢旅況,知君解說不煩書。”③副詞。更加。《國語·晉語一》:“以眾故,不敢愛親,眾況厚之。”《墨子·非攻》:“王況自縱也。”(王:指殷紂王。縱:放縱。)④連詞。何況。《左傳·宣公十二年》:“困獸猶鬥,況國相乎!”杜甫《兵車行》:“況復秦兵耐苦戰,被驅不異犬與雞!”⑤通“貺”。賜;賜予。《漢書·武帝紀》:“遭天地況施,著見景象,屑然如有聞。”(屑:輕微,微小。)《國語·魯語下》:“君以諸侯之故,況使臣以大禮。”

    聞:

    (一)①聽見。《韓非子·十過》:“先聞此聲者,其國必削。”②聽說。《韓詩外傳》卷七:“吾聞君子不食鱺(lǐ)魚。”③使上級聽到;報告上級。《韓非子·五蠹》:“令尹誅而楚奸不上聞。”④見聞;知識。《史記·儒林列傳序》:“小吏淺聞,不能究宣,無以明佈諭下。”⑤聞名。李白《贈孟浩然》:“風流天下聞。”⑥領會;掌握。韓愈《師說》:“聞道有先後,術業有專攻。”⑦嗅。《韓非子·十過》:“共王駕而自往,入其幄中,聞酒臭而還。” (二)wèn 名聲;聲譽。《論語·子罕》:“四十、五十而無聞焉,斯亦不足畏也已。”

    處:

    (一)①停留;休息。韓愈《答李翊書》:“處若忘,行若遺,儼乎其若思,茫乎其若迷。”②居住。屈原《九章·涉江》:“幽獨處乎山中。”范仲淹《嶽陽樓記》:“居廟堂之高,則憂其民,處江湖之遠,則憂其君。”③安;存。《史記·李斯列傳》:“人之賢不肖譬如鼠矣,在所自處耳。”④交往;相處。文天祥《指南錄後序》:“與貴酋相處二十日,爭曲直,屢當死。”⑤處置;辦理。《孔雀東南飛》:“處分適兄意,那得自任專!”⑥處罰。《晉書·食貨志》:“人間巧偽漸多,競濕谷以要(yāo)利,作薄絹以為市,雖處以嚴刑而不能禁也。”(要:求取。) (二)chù 處所;地方。《漢書·張騫傳》:“知水草處,軍得以不乏。”

    鬻:

    ①賣。《韓非子·難一》:“楚人有鬻循與矛者。”(楯:盾。)又買。《文心雕龍·情采》:“鬻聲釣世。”②通“育”。生育。《禮記·樂記》:“毛者孕鬻。”(毛者:指走獸。)又撫養。《詩經·豳風·鴟鴞》:“鬻子之閔斯。”(因為撫育小鳥累病瞭。閔:病。斯:語氣詞。)③zhōu(周)。通“粥”。粥。《三國志·魏書·管寧傳》:“飯鬻餬(hú胡)口,並日而食。”(餬口:勉強維持生活。並日而食:兩天隻吃一天的飯。)

    男:

    ①男性的。《詩經·小雅·斯幹》:“乃生男子。”又男人。《荀子·富國》:“男女之合,夫婦之分。”②兒子。杜甫《石壕吏》:“一男附書至,二男新戰死。”③古代五等爵位的最後一等。《禮記·王制》:“王者之制祿爵,公、侯、伯、子、男,凡五等。”④“男服”(古代王畿以外的“九服”或“五服”之一)的簡稱。《尚書·康誥》:“侯、甸、男、邦、采、衛。”

    女:

    (一)①女性。賈誼《論積貯疏》:“一女不織,或受之寒。”②少女。《詩經·周南·關雎》:“窈窕淑女,君子好逑。”③女兒。白居易《長恨歌》:“遂令天下父母心,不重生男重生女。”(男:兒子。)④小。《詩經·豳風·七月》:“猗(yī)彼女桑。”(猗:采摘。)劉禹錫《石頭城》:“淮水東邊舊時月,夜深還過女墻來。”⑤星宿名。二十八宿之一。又特指織女星。唐彥謙《夜泊東溪有懷》:“酒醒推篷坐,淒涼望女牛。”(牛:牽牛星。)(二)rǔ 代詞。表示第二人稱,相當於“你”或“你們”。後作“汝”。《荀子·議兵》:“今女不求之於本,而索之於末,此世之所以亂也。” (三)nǜ 將女兒嫁人。《左傳·桓公十一年》:“宋雍氏女於鄭莊公。”

    割:

    ①用刀割斷。陸遊《初夏幽居》:“雨霽郊原割麥忙。”②宰殺牲畜。《論語·陽貨》:“割雞焉用牛刀。”③分割;劃分。《三國志·吳書·魯肅傳》:“備遂割湘水為界,於是罷軍。”④割讓;舍棄。蘇洵《六國論》:“今日割五城,明日割十城,然後得一夕安寢。”⑤為害;災害。《尚書 ·堯典》:“湯湯(shāng)洪水方割。”(湯湯:大水急流貌。方割:正在為害。)⑥裁斷;剖析。《韓非子·揚權》:“上操度量,以割其下。”

    慈:

    ①(上對下)慈愛。《禮記·祭義》:“敬長慈幼。”杜甫《幼子》:“世難憐渠小,傢貧仰母慈。”(渠:第三人稱代詞。相當於“他”。)②仁慈。《老子》第六十七章:“夫慈,以戰則勝,以守則固。”《新書·道術》:“惻隱憐愛人謂之慈,反慈為忍。”③指母親。《聊齋志異·小謝》:“吾將速歸,以慰嚴慈。”(嚴:指父親。)[慈石]即磁鐵。《呂氏春秋·精通》:“慈石召鐵。”

    忍:

    ①忍耐;忍受;容忍。《論語·八佾》:“是可忍也,孰不可忍也。”②抑制;克制。屈原《離騷》:“縱欲而不忍。”③狠心;殘忍。《史記·孫子吳起列傳》:“魯人或惡(wù)吳起,曰:‘起之為人,猜忍人也。’”(猜:疑忌。)《左傳·文公元年》:“且是人也,蜂目而豺聲,忍人也。”④忍心。王粲《七哀詩》:“驅馬棄之去,不忍聽此言。”

    愛:

    ①親愛;喜歡;喜愛。《戰國策·趙策四》:“父母之愛子,則為之計深遠。”②心愛之物。《聊齋志異·石清虛》:“叟乃曰:‘石果君傢者耶,仆傢者耶?’答曰:‘誠屬君傢,但求割愛耳。’”③男女間有情有愛。蘇武《留別妻》:“結發為夫婦,恩愛兩不移。”④愛惜;憐惜;愛護。司馬遷《史記·陳涉世傢》:“吳廣素愛人。”⑤吝嗇;貪戀。《老子》:“甚愛必大費。”⑥對別人女兒的尊稱。裴同良《清和郡夫人張氏墓志》:“夫人張氏,府君賈秀曾孫,遊擊休利之愛。”(府君:古稱太守或對一般人的尊稱。遊擊:武官名。)⑦通“薆”。隱蔽。《禮記·禮運》:“故天不愛其道,地不愛其寶,人不愛其情。”

    還:

    (一)①返回;回到原地或恢復原位。《左傳·僖公二十四年》:“宋成公如楚,還,入於鄭,鄭伯將享之。”(鄭伯:指鄭文公。享:設宴招待。)《史記·項羽本紀》:“還軍霸上。”②恢復。《魏書·顯祖紀》:“諸非勞超遷者,亦各還初。”(勞:功勞。遷:晉升。)③交還;歸還。《荀子·堯問》:“然而吾所執贄而見者十人,還贄而見者三十人。”也指交納。杜甫《歲晏行》:“割慈忍愛還租庸。”(庸:抵償勞役的佈帛。)④顧;回頭。潘嶽《傷弱子辭》:“還眺兮墳瘞(yì),草莽莽兮木森森。”(瘞:埋葬物。)《史記·滑稽列傳》:“疾步數還顧。”⑤償還。江淹《恨賦》:“裂帛系書,誓還漢恩。”(系:綁。書:信。)⑥通“環”。環繞。陳亮《念奴嬌·登多景樓》:“危樓還望,嘆此意,今古幾人曾會。”⑦《漢書·食貨志上》:“還廬樹桑。”(廬:房舍。) (二)xuán ①旋轉。《國語·吳語》:“大夫種(zhǒng)勇而善謀,將還玩吳國於股掌之上,以得其志。”(種:指越大夫文種。玩:玩弄。)②立即;迅速。《荀子·王霸》:“如是則舜禹還至,王業還起。”③輕盈快捷的樣子。《詩經·齊風·還》:“子之還兮,遭我乎峱(náo)之間兮。”(峱:古山名。) (三)hái 副詞。①仍;尚。杜甫《泛江》詩:“亂離還奏樂,漂泊且聽歌。”②再;又。孟浩然《過故人莊》:“待到重陽日,還來就菊花。”③更。杜甫《奉待嚴大夫》詩:“殊方又喜故人來,重鎮還須濟世才。”

    庸:

    ①用;任用。《商君書·農戰》:“夫國庸民以言,則民不畜於農。”②功勞;功績。庾信《請功臣襲封表》:“崇德旌庸。”(旌:表彰。)③酬賞有功者。《左傳·昭公三十二年》:“而伯父有榮施,先王庸之。”(施:功績。)④經常的;不變的。《孟子·告子上》:“庸敬在兄,斯須之敬在鄉人。”(斯須:暫時。鄉人:本地人。)⑤平凡的;普通的。《新唐書·傅奕傳》:“嚇愚欺庸。”⑥低劣。《晉書·李特載記》:“劉禪有如此之地而面縛於人,豈非庸才邪?”⑦受雇於人而從事勞作。後作“傭(傭)”。《史記·范雎蔡澤列傳》:“臣為人庸賃(lìn)。”(臣:對自己的謙稱。賃:做雇工。)⑧被雇用的人。《韓非子·五蠹》:“澤居苦水者,買庸而決竇。”(決竇:挖排水道。)⑨副詞。表示反問。相當於“豈”。《管子·大匡》:“雖得賢,庸必能用之乎?”⑩或許;大概。《左傳·僖公十五年》:“晉其庸可冀乎?”(11)城。後來寫作“墉”。《詩經·大雅·崧高》:“以作爾庸。”(12)大鐘。後寫作“鏞”。《詩經·商頌·那》:“庸鼓有斁。”(斁yì:盛大的樣子。)(13)古國名。春秋時為楚所滅。在今湖北省竹山縣東南。[庸詎jù]難道。嚴忌《哀時命》:“庸詎知其吉兇?”


  • 况闻处处鬻男女,割慈忍爱还租庸。

    “况闻处处鬻男女,割慈忍爱还租庸。”诗句出处:《岁晏行》;是唐朝诗人杜甫的作品。

    岁云暮矣多北风,潇湘洞庭白雪中。渔父天寒网罟冻,
    莫徭射雁鸣桑弓。去年米贵阙军食,今年米贱大伤农。
    高马达官厌酒肉,此辈杼轴茅茨空。楚人重鱼不重鸟,
    汝休枉杀南飞鸿。况闻处处鬻男女,割慈忍爱还租庸。
    往日用钱捉私铸,今许铅锡和青铜。刻泥为之最易得,
    好恶不合长相蒙。万国城头吹画角,此曲哀怨何时终。

    【注释】:

    况:

    ①比拟;比较。《汉书·高惠高后文功臣表序》:“以往况今,甚可悲伤。”《论衡·论死》:“案火灾不能复燃以况之,死人不能复为鬼明矣。”②情形;状况。高启《送丁孝廉之钱塘》:“若见故人询旅况,知君解说不烦书。”③副词。更加。《国语·晋语一》:“以众故,不敢爱亲,众况厚之。”《墨子·非攻》:“王况自纵也。”(王:指殷纣王。纵:放纵。)④连词。何况。《左传·宣公十二年》:“困兽犹斗,况国相乎!”杜甫《兵车行》:“况复秦兵耐苦战,被驱不异犬与鸡!”⑤通“贶”。赐;赐予。《汉书·武帝纪》:“遭天地况施,著见景象,屑然如有闻。”(屑:轻微,微小。)《国语·鲁语下》:“君以诸侯之故,况使臣以大礼。”

    闻:

    (一)①听见。《韩非子·十过》:“先闻此声者,其国必削。”②听说。《韩诗外传》卷七:“吾闻君子不食鲡(lǐ)鱼。”③使上级听到;报告上级。《韩非子·五蠹》:“令尹诛而楚奸不上闻。”④见闻;知识。《史记·儒林列传序》:“小吏浅闻,不能究宣,无以明布谕下。”⑤闻名。李白《赠孟浩然》:“风流天下闻。”⑥领会;掌握。韩愈《师说》:“闻道有先后,术业有专攻。”⑦嗅。《韩非子·十过》:“共王驾而自往,入其幄中,闻酒臭而还。” (二)wèn 名声;声誉。《论语·子罕》:“四十、五十而无闻焉,斯亦不足畏也已。”

    处:

    (一)①停留;休息。韩愈《答李翊书》:“处若忘,行若遗,俨乎其若思,茫乎其若迷。”②居住。屈原《九章·涉江》:“幽独处乎山中。”范仲淹《岳阳楼记》:“居庙堂之高,则忧其民,处江湖之远,则忧其君。”③安;存。《史记·李斯列传》:“人之贤不肖譬如鼠矣,在所自处耳。”④交往;相处。文天祥《指南录后序》:“与贵酋相处二十日,争曲直,屡当死。”⑤处置;办理。《孔雀东南飞》:“处分适兄意,那得自任专!”⑥处罚。《晋书·食货志》:“人间巧伪渐多,竞湿谷以要(yāo)利,作薄绢以为市,虽处以严刑而不能禁也。”(要:求取。) (二)chù 处所;地方。《汉书·张骞传》:“知水草处,军得以不乏。”

    鬻:

    ①卖。《韩非子·难一》:“楚人有鬻循与矛者。”(楯:盾。)又买。《文心雕龙·情采》:“鬻声钓世。”②通“育”。生育。《礼记·乐记》:“毛者孕鬻。”(毛者:指走兽。)又抚养。《诗经·豳风·鸱鸮》:“鬻子之闵斯。”(因为抚育小鸟累病了。闵:病。斯:语气词。)③zhōu(周)。通“粥”。粥。《三国志·魏书·管宁传》:“饭鬻餬(hú胡)口,并日而食。”(餬口:勉强维持生活。并日而食:两天只吃一天的饭。)

    男:

    ①男性的。《诗经·小雅·斯干》:“乃生男子。”又男人。《荀子·富国》:“男女之合,夫妇之分。”②儿子。杜甫《石壕吏》:“一男附书至,二男新战死。”③古代五等爵位的最后一等。《礼记·王制》:“王者之制禄爵,公、侯、伯、子、男,凡五等。”④“男服”(古代王畿以外的“九服”或“五服”之一)的简称。《尚书·康诰》:“侯、甸、男、邦、采、卫。”

    女:

    (一)①女性。贾谊《论积贮疏》:“一女不织,或受之寒。”②少女。《诗经·周南·关雎》:“窈窕淑女,君子好逑。”③女儿。白居易《长恨歌》:“遂令天下父母心,不重生男重生女。”(男:儿子。)④小。《诗经·豳风·七月》:“猗(yī)彼女桑。”(猗:采摘。)刘禹锡《石头城》:“淮水东边旧时月,夜深还过女墙来。”⑤星宿名。二十八宿之一。又特指织女星。唐彦谦《夜泊东溪有怀》:“酒醒推篷坐,凄凉望女牛。”(牛:牵牛星。)(二)rǔ 代词。表示第二人称,相当于“你”或“你们”。后作“汝”。《荀子·议兵》:“今女不求之于本,而索之于末,此世之所以乱也。” (三)nǜ 将女儿嫁人。《左传·桓公十一年》:“宋雍氏女于郑庄公。”

    割:

    ①用刀割断。陆游《初夏幽居》:“雨霁郊原割麦忙。”②宰杀牲畜。《论语·阳货》:“割鸡焉用牛刀。”③分割;划分。《三国志·吴书·鲁肃传》:“备遂割湘水为界,于是罢军。”④割让;舍弃。苏洵《六国论》:“今日割五城,明日割十城,然后得一夕安寝。”⑤为害;灾害。《尚书 ·尧典》:“汤汤(shāng)洪水方割。”(汤汤:大水急流貌。方割:正在为害。)⑥裁断;剖析。《韩非子·扬权》:“上操度量,以割其下。”

    慈:

    ①(上对下)慈爱。《礼记·祭义》:“敬长慈幼。”杜甫《幼子》:“世难怜渠小,家贫仰母慈。”(渠:第三人称代词。相当于“他”。)②仁慈。《老子》第六十七章:“夫慈,以战则胜,以守则固。”《新书·道术》:“恻隐怜爱人谓之慈,反慈为忍。”③指母亲。《聊斋志异·小谢》:“吾将速归,以慰严慈。”(严:指父亲。)[慈石]即磁铁。《吕氏春秋·精通》:“慈石召铁。”

    忍:

    ①忍耐;忍受;容忍。《论语·八佾》:“是可忍也,孰不可忍也。”②抑制;克制。屈原《离骚》:“纵欲而不忍。”③狠心;残忍。《史记·孙子吴起列传》:“鲁人或恶(wù)吴起,曰:‘起之为人,猜忍人也。’”(猜:疑忌。)《左传·文公元年》:“且是人也,蜂目而豺声,忍人也。”④忍心。王粲《七哀诗》:“驱马弃之去,不忍听此言。”

    爱:

    ①亲爱;喜欢;喜爱。《战国策·赵策四》:“父母之爱子,则为之计深远。”②心爱之物。《聊斋志异·石清虚》:“叟乃曰:‘石果君家者耶,仆家者耶?’答曰:‘诚属君家,但求割爱耳。’”③男女间有情有爱。苏武《留别妻》:“结发为夫妇,恩爱两不移。”④爱惜;怜惜;爱护。司马迁《史记·陈涉世家》:“吴广素爱人。”⑤吝啬;贪恋。《老子》:“甚爱必大费。”⑥对别人女儿的尊称。裴同良《清和郡夫人张氏墓志》:“夫人张氏,府君贾秀曾孙,游击休利之爱。”(府君:古称太守或对一般人的尊称。游击:武官名。)⑦通“薆”。隐蔽。《礼记·礼运》:“故天不爱其道,地不爱其宝,人不爱其情。”

    还:

    (一)①返回;回到原地或恢复原位。《左传·僖公二十四年》:“宋成公如楚,还,入于郑,郑伯将享之。”(郑伯:指郑文公。享:设宴招待。)《史记·项羽本纪》:“还军霸上。”②恢复。《魏书·显祖纪》:“诸非劳超迁者,亦各还初。”(劳:功劳。迁:晋升。)③交还;归还。《荀子·尧问》:“然而吾所执贽而见者十人,还贽而见者三十人。”也指交纳。杜甫《岁晏行》:“割慈忍爱还租庸。”(庸:抵偿劳役的布帛。)④顾;回头。潘岳《伤弱子辞》:“还眺兮坟瘗(yì),草莽莽兮木森森。”(瘗:埋葬物。)《史记·滑稽列传》:“疾步数还顾。”⑤偿还。江淹《恨赋》:“裂帛系书,誓还汉恩。”(系:绑。书:信。)⑥通“环”。环绕。陈亮《念奴娇·登多景楼》:“危楼还望,叹此意,今古几人曾会。”⑦《汉书·食货志上》:“还庐树桑。”(庐:房舍。) (二)xuán ①旋转。《国语·吴语》:“大夫种(zhǒng)勇而善谋,将还玩吴国于股掌之上,以得其志。”(种:指越大夫文种。玩:玩弄。)②立即;迅速。《荀子·王霸》:“如是则舜禹还至,王业还起。”③轻盈快捷的样子。《诗经·齐风·还》:“子之还兮,遭我乎峱(náo)之间兮。”(峱:古山名。) (三)hái 副词。①仍;尚。杜甫《泛江》诗:“乱离还奏乐,漂泊且听歌。”②再;又。孟浩然《过故人庄》:“待到重阳日,还来就菊花。”③更。杜甫《奉待严大夫》诗:“殊方又喜故人来,重镇还须济世才。”

    庸:

    ①用;任用。《商君书·农战》:“夫国庸民以言,则民不畜于农。”②功劳;功绩。庾信《请功臣袭封表》:“崇德旌庸。”(旌:表彰。)③酬赏有功者。《左传·昭公三十二年》:“而伯父有荣施,先王庸之。”(施:功绩。)④经常的;不变的。《孟子·告子上》:“庸敬在兄,斯须之敬在乡人。”(斯须:暂时。乡人:本地人。)⑤平凡的;普通的。《新唐书·傅奕传》:“嚇愚欺庸。”⑥低劣。《晋书·李特载记》:“刘禅有如此之地而面缚于人,岂非庸才邪?”⑦受雇于人而从事劳作。后作“傭(佣)”。《史记·范雎蔡泽列传》:“臣为人庸赁(lìn)。”(臣:对自己的谦称。赁:做雇工。)⑧被雇用的人。《韩非子·五蠹》:“泽居苦水者,买庸而决窦。”(决窦:挖排水道。)⑨副词。表示反问。相当于“岂”。《管子·大匡》:“虽得贤,庸必能用之乎?”⑩或许;大概。《左传·僖公十五年》:“晋其庸可冀乎?”(11)城。后来写作“墉”。《诗经·大雅·崧高》:“以作尔庸。”(12)大钟。后写作“镛”。《诗经·商颂·那》:“庸鼓有斁。”(斁yì:盛大的样子。)(13)古国名。春秋时为楚所灭。在今湖北省竹山县东南。[庸讵jù]难道。严忌《哀时命》:“庸讵知其吉凶?”


  • kuang wen chu chu yu nan nv ,ge ci ren ai hai zu yong 。

    “kuang wen chu chu yu nan nv ,ge ci ren ai hai zu yong 。”shi gou chu chu :《sui yan hang 》;shi tang chao shi ren du fu de zuo pin 。

    sui yun mu yi duo bei feng ,xiao xiang dong ting bai xue zhong 。yu fu tian han wang gu dong ,
    mo yao she yan ming sang gong 。qu nian mi gui que jun shi ,jin nian mi jian da shang nong 。
    gao ma da guan ya jiu rou ,ci bei zhu zhou mao ci kong 。chu ren chong yu bu chong diao ,
    ru xiu wang sha na fei hong 。kuang wen chu chu yu nan nv ,ge ci ren ai hai zu yong 。
    wang ri yong qian zhuo si zhu ,jin hu qian xi he qing tong 。ke ni wei zhi zui yi de ,
    hao e bu ge chang xiang meng 。mo guo cheng tou chui hua jiao ,ci qu ai yuan he shi zhong 。

    【zhu shi 】:

    kuang :

    ①bi ni ;bi jiao 。《han shu ·gao hui gao hou wen gong chen biao xu 》:“yi wang kuang jin ,shen ke bei shang 。”《lun heng ·lun si 》:“an huo zai bu neng fu ran yi kuang zhi ,si ren bu neng fu wei gui ming yi 。”②qing xing ;zhuang kuang 。gao qi 《song ding xiao lian zhi qian tang 》:“re jian gu ren xun lv kuang ,zhi jun jie shui bu fan shu 。”③fu ci 。geng jia 。《guo yu ·jin yu yi 》:“yi zhong gu ,bu gan ai qin ,zhong kuang hou zhi 。”《mo zi ·fei gong 》:“wang kuang zi zong ye 。”(wang :zhi yan zhou wang 。zong :fang zong 。)④lian ci 。he kuang 。《zuo chuan ·xuan gong shi er nian 》:“kun shou you dou ,kuang guo xiang hu !”du fu 《bing che hang 》:“kuang fu qin bing nai ku zhan ,bei qu bu yi quan yu ji !”⑤tong “kuang ”。ci ;ci yu 。《han shu ·wu di ji 》:“zao tian de kuang shi ,zhe jian jing xiang ,xie ran ru you wen 。”(xie :qing wei ,wei xiao 。)《guo yu ·lu yu xia 》:“jun yi zhu hou zhi gu ,kuang shi chen yi da li 。”

    wen :

    (yi )①ting jian 。《han fei zi ·shi guo 》:“xian wen ci sheng zhe ,ji guo bi xiao 。”②ting shui 。《han shi wai chuan 》juan qi :“wu wen jun zi bu shi li (lǐ)yu 。”③shi shang ji ting dao ;bao gao shang ji 。《han fei zi ·wu du 》:“ling yin zhu er chu jian bu shang wen 。”④jian wen ;zhi shi 。《shi ji ·ru lin lie chuan xu 》:“xiao li jian wen ,bu neng jiu xuan ,mo yi ming bu yu xia 。”⑤wen ming 。li bai 《zeng meng hao ran 》:“feng liu tian xia wen 。”⑥ling hui ;zhang wo 。han yu 《shi shui 》:“wen dao you xian hou ,shu ye you zhuan gong 。”⑦xiu 。《han fei zi ·shi guo 》:“gong wang jia er zi wang ,ru ji wo zhong ,wen jiu chou er hai 。” (er )wèn ming sheng ;sheng yu 。《lun yu ·zi han 》:“si shi 、wu shi er mo wen yan ,si yi bu zu wei ye yi 。”

    chu :

    (yi )①ting liu ;xiu xi 。han yu 《da li yi shu 》:“chu re wang ,hang re wei ,yan hu ji re sai ,mang hu ji re mi 。”②ju zhu 。qu yuan 《jiu zhang ·she jiang 》:“you du chu hu shan zhong 。”fan zhong yan 《yue yang lou ji 》:“ju miao tang zhi gao ,ze you ji min ,chu jiang hu zhi yuan ,ze you ji jun 。”③an ;cun 。《shi ji ·li si lie chuan 》:“ren zhi xian bu xiao pi ru shu yi ,zai suo zi chu er 。”④jiao wang ;xiang chu 。wen tian xiang 《zhi na lu hou xu 》:“yu gui qiu xiang chu er shi ri ,zheng qu zhi ,lv dang si 。”⑤chu zhi ;ban li 。《kong qiao dong na fei 》:“chu fen kuo xiong yi ,na de zi ren zhuan !”⑥chu fa 。《jin shu ·shi huo zhi 》:“ren jian qiao wei jian duo ,jing shi gu yi yao (yāo)li ,zuo bao juan yi wei shi ,sui chu yi yan xing er bu neng jin ye 。”(yao :qiu qu 。) (er )chù chu suo ;de fang 。《han shu ·zhang jian chuan 》:“zhi shui cao chu ,jun de yi bu fa 。”

    yu :

    ①mai 。《han fei zi ·nan yi 》:“chu ren you yu xun yu mao zhe 。”(dun :dun 。)you mai 。《wen xin diao long ·qing cai 》:“yu sheng diao shi 。”②tong “yo ”。sheng yo 。《li ji ·le ji 》:“mao zhe yun yu 。”(mao zhe :zhi zou shou 。)you fu yang 。《shi jing ·bin feng ·chi xiao 》:“yu zi zhi min si 。”(yin wei fu yo xiao diao lei bing le 。min :bing 。si :yu qi ci 。)③zhōu(zhou )。tong “yu ”。yu 。《san guo zhi ·wei shu ·guan ning chuan 》:“fan yu hu (húhu )kou ,bing ri er shi 。”(hu kou :mian jiang wei chi sheng huo 。bing ri er shi :liang tian zhi chi yi tian de fan 。)

    nan :

    ①nan xing de 。《shi jing ·xiao ya ·si gan 》:“nai sheng nan zi 。”you nan ren 。《xun zi ·fu guo 》:“nan nv zhi ge ,fu fu zhi fen 。”②er zi 。du fu 《dan hao li 》:“yi nan fu shu zhi ,er nan xin zhan si 。”③gu dai wu deng jue wei de zui hou yi deng 。《li ji ·wang zhi 》:“wang zhe zhi zhi lu jue ,gong 、hou 、bai 、zi 、nan ,fan wu deng 。”④“nan fu ”(gu dai wang ji yi wai de “jiu fu ”huo “wu fu ”zhi yi )de jian chen 。《shang shu ·kang gao 》:“hou 、dian 、nan 、bang 、cai 、wei 。”

    nv :

    (yi )①nv xing 。gu yi 《lun ji zhu shu 》:“yi nv bu zhi ,huo shou zhi han 。”②shao nv 。《shi jing ·zhou na ·guan ju 》:“yao tiao shu nv ,jun zi hao qiu 。”③nv er 。bai ju yi 《chang hen ge 》:“sui ling tian xia fu mu xin ,bu chong sheng nan chong sheng nv 。”(nan :er zi 。)④xiao 。《shi jing ·bin feng ·qi yue 》:“yi (yī)bi nv sang 。”(yi :cai zhai 。)liu yu xi 《dan tou cheng 》:“huai shui dong bian jiu shi yue ,ye shen hai guo nv qiang lai 。”⑤xing su ming 。er shi ba su zhi yi 。you te zhi zhi nv xing 。tang yan qian 《ye bo dong xi you huai 》:“jiu xing tui peng zuo ,qi liang wang nv niu 。”(niu :qian niu xing 。)(er )rǔ dai ci 。biao shi di er ren chen ,xiang dang yu “ni ”huo “ni men ”。hou zuo “ru ”。《xun zi ·yi bing 》:“jin nv bu qiu zhi yu ben ,er suo zhi yu mo ,ci shi zhi suo yi luan ye 。” (san )nǜ jiang nv er jia ren 。《zuo chuan ·huan gong shi yi nian 》:“song yong shi nv yu zheng zhuang gong 。”

    ge :

    ①yong dao ge duan 。liu you 《chu xia you ju 》:“yu ji jiao yuan ge mai mang 。”②zai sha sheng chu 。《lun yu ·yang huo 》:“ge ji yan yong niu dao 。”③fen ge ;hua fen 。《san guo zhi ·wu shu ·lu su chuan 》:“bei sui ge xiang shui wei jie ,yu shi ba jun 。”④ge rang ;she qi 。su xun 《liu guo lun 》:“jin ri ge wu cheng ,ming ri ge shi cheng ,ran hou de yi xi an qin 。”⑤wei hai ;zai hai 。《shang shu ·yao dian 》:“shang shang (shāng)hong shui fang ge 。”(shang shang :da shui ji liu mao 。fang ge :zheng zai wei hai 。)⑥cai duan ;pou xi 。《han fei zi ·yang quan 》:“shang cao du liang ,yi ge ji xia 。”

    ci :

    ①(shang dui xia )ci ai 。《li ji ·ji yi 》:“jing chang ci you 。”du fu 《you zi 》:“shi nan lian qu xiao ,jia pin yang mu ci 。”(qu :di san ren chen dai ci 。xiang dang yu “ta ”。)②ren ci 。《lao zi 》di liu shi qi zhang :“fu ci ,yi zhan ze sheng ,yi shou ze gu 。”《xin shu ·dao shu 》:“ce yin lian ai ren wei zhi ci ,fan ci wei ren 。”③zhi mu qin 。《liao zhai zhi yi ·xiao xie 》:“wu jiang su gui ,yi wei yan ci 。”(yan :zhi fu qin 。)[ci dan ]ji ci tie 。《lv shi chun qiu ·jing tong 》:“ci dan shao tie 。”

    ren :

    ①ren nai ;ren shou ;rong ren 。《lun yu ·ba yi 》:“shi ke ren ye ,shu bu ke ren ye 。”②yi zhi ;ke zhi 。qu yuan 《li sao 》:“zong yu er bu ren 。”③hen xin ;can ren 。《shi ji ·sun zi wu qi lie chuan 》:“lu ren huo e (wù)wu qi ,yue :‘qi zhi wei ren ,cai ren ren ye 。’”(cai :yi ji 。)《zuo chuan ·wen gong yuan nian 》:“ju shi ren ye ,feng mu er chai sheng ,ren ren ye 。”④ren xin 。wang can 《qi ai shi 》:“qu ma qi zhi qu ,bu ren ting ci yan 。”

    ai :

    ①qin ai ;xi huan ;xi ai 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“fu mu zhi ai zi ,ze wei zhi ji shen yuan 。”②xin ai zhi wu 。《liao zhai zhi yi ·dan qing xu 》:“sou nai yue :‘dan guo jun jia zhe ye ,pu jia zhe ye ?’da yue :‘cheng shu jun jia ,dan qiu ge ai er 。’”③nan nv jian you qing you ai 。su wu 《liu bie qi 》:“jie fa wei fu fu ,en ai liang bu yi 。”④ai xi ;lian xi ;ai hu 。si ma qian 《shi ji ·chen she shi jia 》:“wu an su ai ren 。”⑤lin se ;tan lian 。《lao zi 》:“shen ai bi da fei 。”⑥dui bie ren nv er de zun chen 。pei tong liang 《qing he jun fu ren zhang shi mu zhi 》:“fu ren zhang shi ,fu jun gu xiu ceng sun ,you ji xiu li zhi ai 。”(fu jun :gu chen tai shou huo dui yi ban ren de zun chen 。you ji :wu guan ming 。)⑦tong “ai ”。yin bi 。《li ji ·li yun 》:“gu tian bu ai ji dao ,de bu ai ji bao ,ren bu ai ji qing 。”

    hai :

    (yi )①fan hui ;hui dao yuan de huo hui fu yuan wei 。《zuo chuan ·xi gong er shi si nian 》:“song cheng gong ru chu ,hai ,ru yu zheng ,zheng bai jiang xiang zhi 。”(zheng bai :zhi zheng wen gong 。xiang :she yan qiao dai 。)《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“hai jun ba shang 。”②hui fu 。《wei shu ·xian zu ji 》:“zhu fei lao chao qian zhe ,yi ge hai chu 。”(lao :gong lao 。qian :jin sheng 。)③jiao hai ;gui hai 。《xun zi ·yao wen 》:“ran er wu suo zhi zhi er jian zhe shi ren ,hai zhi er jian zhe san shi ren 。”ye zhi jiao na 。du fu 《sui yan hang 》:“ge ci ren ai hai zu yong 。”(yong :di chang lao yi de bu bo 。)④gu ;hui tou 。pan yue 《shang ruo zi ci 》:“hai tiao xi fen yi (yì),cao mang mang xi mu sen sen 。”(yi :mai zang wu 。)《shi ji ·hua ji lie chuan 》:“ji bu shu hai gu 。”⑤chang hai 。jiang yan 《hen fu 》:“lie bo ji shu ,shi hai han en 。”(ji :bang 。shu :xin 。)⑥tong “huan ”。huan rao 。chen liang 《nian nu jiao ·deng duo jing lou 》:“wei lou hai wang ,tan ci yi ,jin gu ji ren ceng hui 。”⑦《han shu ·shi huo zhi shang 》:“hai lu shu sang 。”(lu :fang she 。) (er )xuán ①xuan zhuai 。《guo yu ·wu yu 》:“da fu chong (zhǒng)yong er shan mou ,jiang hai wan wu guo yu gu zhang zhi shang ,yi de ji zhi 。”(chong :zhi yue da fu wen chong 。wan :wan long 。)②li ji ;xun su 。《xun zi ·wang ba 》:“ru shi ze shun yu hai zhi ,wang ye hai qi 。”③qing ying kuai jie de yang zi 。《shi jing ·ji feng ·hai 》:“zi zhi hai xi ,zao wo hu nao (náo)zhi jian xi 。”(nao :gu shan ming 。) (san )hái fu ci 。①reng ;shang 。du fu 《fan jiang 》shi :“luan li hai zou le ,piao bo ju ting ge 。”②zai ;you 。meng hao ran 《guo gu ren zhuang 》:“dai dao chong yang ri ,hai lai jiu ju hua 。”③geng 。du fu 《feng dai yan da fu 》shi :“shu fang you xi gu ren lai ,chong zhen hai xu ji shi cai 。”

    yong :

    ①yong ;ren yong 。《shang jun shu ·nong zhan 》:“fu guo yong min yi yan ,ze min bu chu yu nong 。”②gong lao ;gong ji 。yu xin 《qing gong chen xi feng biao 》:“chong de jing yong 。”(jing :biao zhang 。)③chou shang you gong zhe 。《zuo chuan ·zhao gong san shi er nian 》:“er bai fu you rong shi ,xian wang yong zhi 。”(shi :gong ji 。)④jing chang de ;bu bian de 。《meng zi ·gao zi shang 》:“yong jing zai xiong ,si xu zhi jing zai xiang ren 。”(si xu :zan shi 。xiang ren :ben de ren 。)⑤ping fan de ;pu tong de 。《xin tang shu ·fu yi chuan 》:“嚇yu qi yong 。”⑥di lie 。《jin shu ·li te zai ji 》:“liu chan you ru ci zhi de er mian fu yu ren ,qi fei yong cai xie ?”⑦shou gu yu ren er cong shi lao zuo 。hou zuo “傭(yong )”。《shi ji ·fan ju cai ze lie chuan 》:“chen wei ren yong lin (lìn)。”(chen :dui zi ji de qian chen 。lin :zuo gu gong 。)⑧bei gu yong de ren 。《han fei zi ·wu du 》:“ze ju ku shui zhe ,mai yong er jue dou 。”(jue dou :wa pai shui dao 。)⑨fu ci 。biao shi fan wen 。xiang dang yu “qi ”。《guan zi ·da kuang 》:“sui de xian ,yong bi neng yong zhi hu ?”⑩huo hu ;da gai 。《zuo chuan ·xi gong shi wu nian 》:“jin ji yong ke ji hu ?”(11)cheng 。hou lai xie zuo “yong ”。《shi jing ·da ya ·song gao 》:“yi zuo er yong 。”(12)da zhong 。hou xie zuo “yong ”。《shi jing ·shang song ·na 》:“yong gu you du 。”(du yì:cheng da de yang zi 。)(13)gu guo ming 。chun qiu shi wei chu suo mie 。zai jin hu bei sheng zhu shan xian dong na 。[yong ju jù]nan dao 。yan ji 《ai shi ming 》:“yong ju zhi ji ji xiong ?”