• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 稼穡既殄絕,川澤復枯槁。

    “稼穡既殄絕,川澤復枯槁。”詩句出處:《效古二首》;是唐朝詩人儲光羲的作品。

    晨登涼風臺,暮走邯鄲道。曜靈何赫烈,四野無青草。
    大軍北集燕,天子西居鎬。婦人役州縣,丁男事征討。
    老幼相別離,哭泣無昏早。稼穡既殄絕,川澤復枯槁。
    曠哉遠此憂,冥冥商山皓。
    東風吹大河,河水如倒流。河洲塵沙起,有若黃雲浮。
    赬霞燒廣澤,洪曜赫高丘。野老泣相語,無地可蔭休。
    翰林有客卿,獨負蒼生憂。中夜起躑躅,思欲獻厥謀。
    君門峻且深,踠足空夷猶。

    【註釋】:

    稼:

    ①種植谷物。《論語·憲問》:“禹、稷躬稼而有天下。”(禹、稷:人名。躬:親自。)《呂氏春秋·審己》:“稼生於野而藏於倉。”②泛指田間作物。《後漢書·和帝紀》:“比年雨多傷稼。”(比年:近年。)《詩經·魏風·伐檀》:“不稼不穡,胡取禾三百億兮。”

    穡:

    ①成熟而可收割的莊稼。束晳《補亡詩六首》之三:“參(shēn)參其穡。”(參參:長而茂盛。)②收割莊稼。《詩經·魏風·伐檀》:“不稼不穡,胡取禾三百廛兮?”③泛指農業耕作。潘嶽《藉田賦》:“勸穡以足百姓。”(勸:獎勵。足:充足。)④通“嗇”。節儉;愛惜。《左傳· 昭公元年》:“大國省穡而用之。”⑤愁苦。《逸周書·皇門》:“小民率穡。”

    既:

    ①盡;終瞭。《左傳·僖公二十二年》:“楚人未既濟。”②副詞。已經。《論語·陽貨》:“既得之,患失之。”(患:擔心。)③連詞。1. 常與“且”、“又”呼應,表示二種情況並存。《詩經·大雅·烝民》:“既明且哲,以保其身。”2. 則;就。《論語·季氏》:“既來之,則安之。”

    殄:

    ①盡。《淮南子·本經》:“上掩天光,下殄地財。”②消滅;滅絕。《尚書·盤庚中》:“顛越不恭,暫遇奸宄(guǐ),我乃劓(yì)殄滅之。”(顛越:墮落;不守禮法。奸宄:胡作非為的人。劓:割除;鏟除。)③殘害。《左傳·宣公二年》:“(羊斟)以其私憾,敗國殄民。”(羊斟:宋主帥華元的禦者,因未食肉而禦華元入鄭軍,華元被俘,宋敗。)④疲弊。《國語·魯語上》:“鑄名器,藏寶財,固民之殄病是待。”⑤昏迷。王充《論衡·論死》:“案人殄復悟,死從來者,與夢相似,然則夢、殄、死,一實也。”(悟:蘇醒。)⑥通“腆”。美;善。《詩經·邶風·新臺》:“燕婉之求,籧篨不殄。”(籧篨qúchú:粗竹席。比喻有殘疾不能彎腰。)

    絕:

    ①斷;截斷。《史記·伍子胥列傳》:“楚發兵絕吳兵之後,不得歸。”②《孟子·滕文公上》:“今滕絕長補短,將五十裡也。”引申為斷絕。《論語·堯曰》:“繼絕世,舉逸民。”《抱樸子·交際》:“乃發憤著論,杜門絕交。”又特指氣絕身亡。《呂氏春秋·知接》:“蒙衣袂而絕乎壽宮。”③橫度;穿過。《荀子·勸學》:“假舟楫者,非能水也,而絕江河。”(假:借助。楫:槳。)《呂氏春秋·悔過》:“今行數千裡,又絕諸侯之地以襲國,臣不知其可也。”④極;非常。《史記·呂不韋列傳》:“呂不韋取邯鄲諸姬絕好善舞者與居。”又特指極遙遠的。《史記·衛將軍驃騎列傳》:“因前使絕國功,封騫博望侯。”(騫:張騫。)又指極好的,獨一無二的。《漢書·敘傳上》:“逢蒙絕技於弧矢。”(逢蒙:古代善於射箭的人。弧:弓。)《後漢書·班彪傳附班固》:“此六子者,皆有殊行絕才。”[絕頂]1. 山的最高峰。杜甫《望嶽》:“會當凌絕頂,一覽眾山小。”(會當:定當。)2. 非常的。

    川:

    水道;河流。《周禮·考工記·匠人》:“兩山之間,必有川焉。”《商君書·弱民》:“濟大川而無舡(xiāng)楫。”

    澤:

    ①光澤;潤澤。屈原《離騷》:“芳與澤其雜糅兮。”(雜糅:混雜糅合。)②濕潤。《齊民要術·栽樹》:“時時灌溉,常令潤澤。”③雨露。王安石《上杜學士開河書》:“幸而雨澤時至。”(時至:按時到來。)④水匯聚處;沼澤。《楚辭·漁父》:“屈原既放,遊於江潭,行吟澤畔。”⑤恩惠;恩澤。《史記·滑稽列傳》:“故西門豹為鄴令,名聞天下,澤流後世。”⑥遺風;影響。《孟子·離婁下》:“君子之澤,五世而斬。”(斬:斷絕。)

    復:

    ①返回;回歸。《左傳·宣公二年》:“宣子未出山而復。”崔顥《黃鶴樓》:“黃鶴一去不復返。”②恢復。《呂氏春秋·慎大》:“武王於是復盤庚之政。”③報復。《孟子·滕文公下》:“為匹夫匹婦復仇也。”④回報;回復。《孟子·梁惠王上》:“有復於王者曰。”⑤副詞。再;又。曹植《送應氏》:“側足無行徑,荒疇不復田。”⑥免除賦稅徭役。《漢書·五行志下之下》:“裁什一之稅,復三日之役。”

    枯:

    ①草木枯槁。《呂氏春秋·孟夏》:“行冬令,則草木早枯。”陶潛《雜詩十二首》之七:“寒風拂枯條。”②幹癟;憔悴。《楚辭·漁父》:“形容枯槁。”

    槁:

    (一)①草木幹枯。《莊子·齊物論》:“形固可使如槁木,而心固可使如死灰乎?”②枯木。《史記·禮書》:“然而秦師至鄢郢,舉若振槁。”(鄢、郢:地名。振:動,擊。)③幹瘦;憔悴。《史記·屈原賈生列傳》:“屈原至於江濱,被發行吟澤畔。顏色憔悴,形容枯槁。”④敲打。潘嶽《河陽縣作》之一:“颎如槁石火。” (二)kào 犒勞。《周禮·秋官·小行人》:“若國師役,則令槁禬之。” (三)gāo 通“篙”。撐船竿。左思《吳都賦》:“槁工檝師,選自番禺。”


  • 稼穑既殄绝,川泽复枯槁。

    “稼穑既殄绝,川泽复枯槁。”诗句出处:《效古二首》;是唐朝诗人储光羲的作品。

    晨登凉风台,暮走邯郸道。曜灵何赫烈,四野无青草。
    大军北集燕,天子西居镐。妇人役州县,丁男事征讨。
    老幼相别离,哭泣无昏早。稼穑既殄绝,川泽复枯槁。
    旷哉远此忧,冥冥商山皓。
    东风吹大河,河水如倒流。河洲尘沙起,有若黄云浮。
    赪霞烧广泽,洪曜赫高丘。野老泣相语,无地可荫休。
    翰林有客卿,独负苍生忧。中夜起踯躅,思欲献厥谋。
    君门峻且深,踠足空夷犹。

    【注释】:

    稼:

    ①种植谷物。《论语·宪问》:“禹、稷躬稼而有天下。”(禹、稷:人名。躬:亲自。)《吕氏春秋·审己》:“稼生于野而藏于仓。”②泛指田间作物。《后汉书·和帝纪》:“比年雨多伤稼。”(比年:近年。)《诗经·魏风·伐檀》:“不稼不穑,胡取禾三百亿兮。”

    穑:

    ①成熟而可收割的庄稼。束晳《补亡诗六首》之三:“参(shēn)参其穑。”(参参:长而茂盛。)②收割庄稼。《诗经·魏风·伐檀》:“不稼不穑,胡取禾三百廛兮?”③泛指农业耕作。潘岳《藉田赋》:“劝穑以足百姓。”(劝:奖励。足:充足。)④通“啬”。节俭;爱惜。《左传· 昭公元年》:“大国省穑而用之。”⑤愁苦。《逸周书·皇门》:“小民率穑。”

    既:

    ①尽;终了。《左传·僖公二十二年》:“楚人未既济。”②副词。已经。《论语·阳货》:“既得之,患失之。”(患:担心。)③连词。1. 常与“且”、“又”呼应,表示二种情况并存。《诗经·大雅·烝民》:“既明且哲,以保其身。”2. 则;就。《论语·季氏》:“既来之,则安之。”

    殄:

    ①尽。《淮南子·本经》:“上掩天光,下殄地财。”②消灭;灭绝。《尚书·盘庚中》:“颠越不恭,暂遇奸宄(guǐ),我乃劓(yì)殄灭之。”(颠越:堕落;不守礼法。奸宄:胡作非为的人。劓:割除;铲除。)③残害。《左传·宣公二年》:“(羊斟)以其私憾,败国殄民。”(羊斟:宋主帅华元的御者,因未食肉而御华元入郑军,华元被俘,宋败。)④疲弊。《国语·鲁语上》:“铸名器,藏宝财,固民之殄病是待。”⑤昏迷。王充《论衡·论死》:“案人殄复悟,死从来者,与梦相似,然则梦、殄、死,一实也。”(悟:苏醒。)⑥通“腆”。美;善。《诗经·邶风·新台》:“燕婉之求,籧篨不殄。”(籧篨qúchú:粗竹席。比喻有残疾不能弯腰。)

    绝:

    ①断;截断。《史记·伍子胥列传》:“楚发兵绝吴兵之后,不得归。”②《孟子·滕文公上》:“今滕绝长补短,将五十里也。”引申为断绝。《论语·尧曰》:“继绝世,举逸民。”《抱朴子·交际》:“乃发愤著论,杜门绝交。”又特指气绝身亡。《吕氏春秋·知接》:“蒙衣袂而绝乎寿宫。”③横度;穿过。《荀子·劝学》:“假舟楫者,非能水也,而绝江河。”(假:借助。楫:桨。)《吕氏春秋·悔过》:“今行数千里,又绝诸侯之地以袭国,臣不知其可也。”④极;非常。《史记·吕不韦列传》:“吕不韦取邯郸诸姬绝好善舞者与居。”又特指极遥远的。《史记·卫将军骠骑列传》:“因前使绝国功,封骞博望侯。”(骞:张骞。)又指极好的,独一无二的。《汉书·叙传上》:“逢蒙绝技于弧矢。”(逢蒙:古代善于射箭的人。弧:弓。)《后汉书·班彪传附班固》:“此六子者,皆有殊行绝才。”[绝顶]1. 山的最高峰。杜甫《望岳》:“会当凌绝顶,一览众山小。”(会当:定当。)2. 非常的。

    川:

    水道;河流。《周礼·考工记·匠人》:“两山之间,必有川焉。”《商君书·弱民》:“济大川而无舡(xiāng)楫。”

    泽:

    ①光泽;润泽。屈原《离骚》:“芳与泽其杂糅兮。”(杂糅:混杂糅合。)②湿润。《齐民要术·栽树》:“时时灌溉,常令润泽。”③雨露。王安石《上杜学士开河书》:“幸而雨泽时至。”(时至:按时到来。)④水汇聚处;沼泽。《楚辞·渔父》:“屈原既放,游于江潭,行吟泽畔。”⑤恩惠;恩泽。《史记·滑稽列传》:“故西门豹为邺令,名闻天下,泽流后世。”⑥遗风;影响。《孟子·离娄下》:“君子之泽,五世而斩。”(斩:断绝。)

    复:

    ①返回;回归。《左传·宣公二年》:“宣子未出山而复。”崔颢《黄鹤楼》:“黄鹤一去不复返。”②恢复。《吕氏春秋·慎大》:“武王于是复盘庚之政。”③报复。《孟子·滕文公下》:“为匹夫匹妇复仇也。”④回报;回复。《孟子·梁惠王上》:“有复于王者曰。”⑤副词。再;又。曹植《送应氏》:“侧足无行径,荒畴不复田。”⑥免除赋税徭役。《汉书·五行志下之下》:“裁什一之税,复三日之役。”

    枯:

    ①草木枯槁。《吕氏春秋·孟夏》:“行冬令,则草木早枯。”陶潜《杂诗十二首》之七:“寒风拂枯条。”②干瘪;憔悴。《楚辞·渔父》:“形容枯槁。”

    槁:

    (一)①草木干枯。《庄子·齐物论》:“形固可使如槁木,而心固可使如死灰乎?”②枯木。《史记·礼书》:“然而秦师至鄢郢,举若振槁。”(鄢、郢:地名。振:动,击。)③干瘦;憔悴。《史记·屈原贾生列传》:“屈原至于江滨,被发行吟泽畔。颜色憔悴,形容枯槁。”④敲打。潘岳《河阳县作》之一:“颎如槁石火。” (二)kào 犒劳。《周礼·秋官·小行人》:“若国师役,则令槁禬之。” (三)gāo 通“篙”。撑船竿。左思《吴都赋》:“槁工檝师,选自番禺。”


  • jia se ji tian jue ,chuan ze fu ku gao 。

    “jia se ji tian jue ,chuan ze fu ku gao 。”shi gou chu chu :《xiao gu er shou 》;shi tang chao shi ren chu guang xi de zuo pin 。

    chen deng liang feng tai ,mu zou han dan dao 。yao ling he he lie ,si ye mo qing cao 。
    da jun bei ji yan ,tian zi xi ju gao 。fu ren yi zhou xian ,ding nan shi zheng tao 。
    lao you xiang bie li ,ku qi mo hun zao 。jia se ji tian jue ,chuan ze fu ku gao 。
    kuang zai yuan ci you ,ming ming shang shan hao 。
    dong feng chui da he ,he shui ru dao liu 。he zhou chen sha qi ,you re huang yun fu 。
    cheng xia shao an ze ,hong yao he gao qiu 。ye lao qi xiang yu ,mo de ke yin xiu 。
    han lin you ke qing ,du fu cang sheng you 。zhong ye qi zhi zhu ,sai yu suo jue mou 。
    jun men jun ju shen ,wan zu kong yi you 。

    【zhu shi 】:

    jia :

    ①chong zhi gu wu 。《lun yu ·xian wen 》:“yu 、ji gong jia er you tian xia 。”(yu 、ji :ren ming 。gong :qin zi 。)《lv shi chun qiu ·shen ji 》:“jia sheng yu ye er cang yu cang 。”②fan zhi tian jian zuo wu 。《hou han shu ·he di ji 》:“bi nian yu duo shang jia 。”(bi nian :jin nian 。)《shi jing ·wei feng ·fa tan 》:“bu jia bu se ,hu qu he san bai yi xi 。”

    se :

    ①cheng shou er ke shou ge de zhuang jia 。shu xi 《bu wang shi liu shou 》zhi san :“can (shēn)can ji se 。”(can can :chang er mao cheng 。)②shou ge zhuang jia 。《shi jing ·wei feng ·fa tan 》:“bu jia bu se ,hu qu he san bai chan xi ?”③fan zhi nong ye geng zuo 。pan yue 《ji tian fu 》:“quan se yi zu bai xing 。”(quan :jiang li 。zu :chong zu 。)④tong “se ”。jie jian ;ai xi 。《zuo chuan · zhao gong yuan nian 》:“da guo sheng se er yong zhi 。”⑤chou ku 。《yi zhou shu ·huang men 》:“xiao min lv se 。”

    ji :

    ①jin ;zhong le 。《zuo chuan ·xi gong er shi er nian 》:“chu ren wei ji ji 。”②fu ci 。yi jing 。《lun yu ·yang huo 》:“ji de zhi ,huan shi zhi 。”(huan :dan xin 。)③lian ci 。1. chang yu “ju ”、“you ”hu ying ,biao shi er chong qing kuang bing cun 。《shi jing ·da ya ·zheng min 》:“ji ming ju zhe ,yi bao ji shen 。”2. ze ;jiu 。《lun yu ·ji shi 》:“ji lai zhi ,ze an zhi 。”

    tian :

    ①jin 。《huai na zi ·ben jing 》:“shang yan tian guang ,xia tian de cai 。”②xiao mie ;mie jue 。《shang shu ·pan geng zhong 》:“dian yue bu gong ,zan yu jian gui (guǐ),wo nai yi (yì)tian mie zhi 。”(dian yue :duo la ;bu shou li fa 。jian gui :hu zuo fei wei de ren 。yi :ge chu ;chan chu 。)③can hai 。《zuo chuan ·xuan gong er nian 》:“(yang zhen )yi ji si han ,bai guo tian min 。”(yang zhen :song zhu shuai hua yuan de yu zhe ,yin wei shi rou er yu hua yuan ru zheng jun ,hua yuan bei fu ,song bai 。)④pi bi 。《guo yu ·lu yu shang 》:“zhu ming qi ,cang bao cai ,gu min zhi tian bing shi dai 。”⑤hun mi 。wang chong 《lun heng ·lun si 》:“an ren tian fu wu ,si cong lai zhe ,yu meng xiang shi ,ran ze meng 、tian 、si ,yi shi ye 。”(wu :su xing 。)⑥tong “tian ”。mei ;shan 。《shi jing ·bei feng ·xin tai 》:“yan wan zhi qiu ,qu chu bu tian 。”(qu chu qúchú:cu zhu xi 。bi yu you can ji bu neng wan yao 。)

    jue :

    ①duan ;jie duan 。《shi ji ·wu zi xu lie chuan 》:“chu fa bing jue wu bing zhi hou ,bu de gui 。”②《meng zi ·teng wen gong shang 》:“jin teng jue chang bu duan ,jiang wu shi li ye 。”yin shen wei duan jue 。《lun yu ·yao yue 》:“ji jue shi ,ju yi min 。”《bao piao zi ·jiao ji 》:“nai fa fen zhe lun ,du men jue jiao 。”you te zhi qi jue shen wang 。《lv shi chun qiu ·zhi jie 》:“meng yi mei er jue hu shou gong 。”③heng du ;chuan guo 。《xun zi ·quan xue 》:“jia zhou ji zhe ,fei neng shui ye ,er jue jiang he 。”(jia :jie zhu 。ji :jiang 。)《lv shi chun qiu ·hui guo 》:“jin hang shu qian li ,you jue zhu hou zhi de yi xi guo ,chen bu zhi ji ke ye 。”④ji ;fei chang 。《shi ji ·lv bu wei lie chuan 》:“lv bu wei qu han dan zhu ji jue hao shan wu zhe yu ju 。”you te zhi ji yao yuan de 。《shi ji ·wei jiang jun biao ji lie chuan 》:“yin qian shi jue guo gong ,feng jian bo wang hou 。”(jian :zhang jian 。)you zhi ji hao de ,du yi mo er de 。《han shu ·xu chuan shang 》:“feng meng jue ji yu hu shi 。”(feng meng :gu dai shan yu she jian de ren 。hu :gong 。)《hou han shu ·ban biao chuan fu ban gu 》:“ci liu zi zhe ,jie you shu hang jue cai 。”[jue ding ]1. shan de zui gao feng 。du fu 《wang yue 》:“hui dang ling jue ding ,yi lan zhong shan xiao 。”(hui dang :ding dang 。)2. fei chang de 。

    chuan :

    shui dao ;he liu 。《zhou li ·kao gong ji ·jiang ren 》:“liang shan zhi jian ,bi you chuan yan 。”《shang jun shu ·ruo min 》:“ji da chuan er mo chuan (xiāng)ji 。”

    ze :

    ①guang ze ;run ze 。qu yuan 《li sao 》:“fang yu ze ji za rou xi 。”(za rou :hun za rou ge 。)②shi run 。《ji min yao shu ·zai shu 》:“shi shi guan gai ,chang ling run ze 。”③yu lou 。wang an dan 《shang du xue shi kai he shu 》:“xing er yu ze shi zhi 。”(shi zhi :an shi dao lai 。)④shui hui ju chu ;zhao ze 。《chu ci ·yu fu 》:“qu yuan ji fang ,you yu jiang tan ,hang yin ze pan 。”⑤en hui ;en ze 。《shi ji ·hua ji lie chuan 》:“gu xi men bao wei ye ling ,ming wen tian xia ,ze liu hou shi 。”⑥wei feng ;ying xiang 。《meng zi ·li lou xia 》:“jun zi zhi ze ,wu shi er zhan 。”(zhan :duan jue 。)

    fu :

    ①fan hui ;hui gui 。《zuo chuan ·xuan gong er nian 》:“xuan zi wei chu shan er fu 。”cui hao 《huang he lou 》:“huang he yi qu bu fu fan 。”②hui fu 。《lv shi chun qiu ·shen da 》:“wu wang yu shi fu pan geng zhi zheng 。”③bao fu 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“wei pi fu pi fu fu chou ye 。”④hui bao ;hui fu 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“you fu yu wang zhe yue 。”⑤fu ci 。zai ;you 。cao zhi 《song ying shi 》:“ce zu mo hang jing ,huang chou bu fu tian 。”⑥mian chu fu shui yao yi 。《han shu ·wu hang zhi xia zhi xia 》:“cai shen yi zhi shui ,fu san ri zhi yi 。”

    ku :

    ①cao mu ku gao 。《lv shi chun qiu ·meng xia 》:“hang dong ling ,ze cao mu zao ku 。”tao qian 《za shi shi er shou 》zhi qi :“han feng bi ku tiao 。”②gan bie ;qiao cui 。《chu ci ·yu fu 》:“xing rong ku gao 。”

    gao :

    (yi )①cao mu gan ku 。《zhuang zi ·ji wu lun 》:“xing gu ke shi ru gao mu ,er xin gu ke shi ru si hui hu ?”②ku mu 。《shi ji ·li shu 》:“ran er qin shi zhi yan ying ,ju re zhen gao 。”(yan 、ying :de ming 。zhen :dong ,ji 。)③gan shou ;qiao cui 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“qu yuan zhi yu jiang bin ,bei fa hang yin ze pan 。yan se qiao cui ,xing rong ku gao 。”④qiao da 。pan yue 《he yang xian zuo 》zhi yi :“jiong ru gao dan huo 。” (er )kào kao lao 。《zhou li ·qiu guan ·xiao hang ren 》:“re guo shi yi ,ze ling gao gui zhi 。” (san )gāo tong “gao ”。cheng chuan gan 。zuo sai 《wu dou fu 》:“gao gong ji shi ,shua zi fan yu 。”