• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 庶以勤苦志,報茲劬勞顯。

    “庶以勤苦志,報茲劬勞顯。”詩句出處:《八哀詩·故秘書少監武功蘇公源明》;是唐朝詩人杜甫的作品。

    武功少也孤,徒步客徐兗。讀書東嶽中,十載考墳典。
    時下萊蕪郭,忍饑浮雲巘。負米晚為身,每食臉必泫。
    夜字照爇薪,垢衣生碧蘚。庶以勤苦志,報茲劬勞顯。
    學蔚醇儒姿,文包舊史善。灑落辭幽人,歸來潛京輦。
    射君東堂策,宗匠集精選。制可題未幹,乙科已大闡。
    文章日自負,吏祿亦累踐。晨趨閶闔內,足蹋宿昔趼。
    一麾出守還,黃屋朔風卷。不暇陪八駿,虜庭悲所遣。
    平生滿尊酒,斷此朋知展。憂憤病二秋,有恨石可轉。
    肅宗復社稷,得無逆順辨。范曄顧其兒,李斯憶黃犬。
    秘書茂松意,溟漲本末淺。青熒芙蓉劍,犀兕豈獨剸。
    反為後輩褻,予實苦懷緬。煌煌齋房芝,事絕萬手搴。
    垂之俟來者,正始征勸勉。不要懸黃金,胡為投乳畎。
    結交三十載,吾與誰遊衍。滎陽復冥莫,罪罟已橫罥。
    嗚呼子逝日,始泰則終蹇。長安米萬錢,凋喪盡馀喘。
    戰伐何當解,歸帆阻清沔。尚纏漳水疾,永負蒿裡餞。

    【註釋】:

    庶:

    ①眾多;多。《論語·子路》:“既庶矣,又何加焉?”②百姓。《左傳·昭公三十二年》:“三後之姓,於今為庶。”③古代以正妻所生長子以外的子女為庶,後以妾所生的子女為庶。與“嫡”相對。《左傳·文公十八年》:“殺嫡立庶。”④宗族中的支族。潘嶽《楊荊州誄》:“昭穆繁昌,枝庶分流。”(昭穆:指宗族。)⑤差不多;可以。《史記·五帝本紀》:“爾其庶矣!”(爾:你。)⑥希冀;期望。《後漢書·馮衍傳下》:“惟吾志之所庶兮,固與俗其不同。”(俗:世俗。)⑦副詞。1.表示希望。《詩經·大雅·生民》:“庶無罪悔。”2. 表示可能。《左傳 · 哀公六年》: “是以求長(zhǎng)君,庶亦能容群臣乎!”[庶幾]1.差不多;可以。《孟子·莊暴見孟子》:“王之好樂甚,則齊其庶幾乎。”2.表示希望與可能。《孟子·公孫醜下》:“王庶幾改之。”《漢書 ·李尋傳》:“唯有賢友強輔,庶幾可以保身命,全子孫,安國傢。”(輔:輔佐。)

    以:

    ①任用;使用。《楚辭·九章·涉江》:“忠不必用兮,賢不必以。”②緣故;原因。《詩經·邶風·旄丘》:“何其久也,必有以也。”③認為。《戰國策·齊策一》:“皆以美於徐公。”④介詞。1. 表示使用的對象。用;拿。《韓非子·難一》:“以子之矛陷子之楯,何如?”(陷:戳穿。)2.表示動作的涉及對象。與;同。《儀禮·鄉射禮》:“主人以賓三揖。”3. 表示動作的原因。因;因為。《史記·孫子吳起列傳》:“孫臏以此名顯天下。”4.表示動作的方式和依憑。憑借……身份;按照。《論語·學而》:“使民以時。”(使:役使。)5.表示動作的時間。在;於。《呂氏春秋·孟春》:“天子乃以元日祈谷於上帝。”(元日:吉日。)6. 表示動作的目的。曹操《步出夏門行》:“東臨碣石,以觀滄海。”⑤連詞。1.表示並列、相承等關系。相當於“而”。《史記·仲尼弟子列傳》:“城高以厚,地廣以深。”《國語·晉語四》:“狐偃,其舅也,而惠以有謀。”(惠:通“慧”。聰明。)2. 表示目的。為瞭;以便。《戰國策·東周策》:“秦假道於周以伐韓。”(假道:借路。)⑥助詞。用在往、來、上、下、內、外、前、後、左、右、東、西、南、北等方位詞前,表示對方位、時間、數量的限制。《呂氏春秋 · 上農》:“凡民自七尺以上,屬諸三官。”(三官:指農工商三種職業。)⑦通“已”。1.已經。《三國志·魏志·杜襲傳》:“吾計以定。”2.停止。《孟子·梁惠王上》:“無以,則王乎?”

    勤:

    ①勤勞;辛苦;勞苦。《論語·微子》:“四體不勤,五谷不分。”王建《賽神曲》:“新婦上酒勿辭勤,使爾舅姑有所苦!”②使之勞苦。《國語·周語上》:“佈令陳辭而又不至,則增修德而無勤民於遠。”③名詞,勤勞的事。張衡《思玄賦》:“幽獨守此仄陋兮,敢怠遑而舍勤!”(仄陋:出身卑微。遑:暇,偷閑。)④功績;功勞。《周書·賀拔勝傳》:“將軍首舉義兵,共除奸道,功勤未立,逆有此謀,可謂速禍,未見其福。”(逆:反。速禍:招禍。)⑤努力幹;積極用;做事盡力。《尚書·蔡仲之命》:“克勤無怠。”⑥幫助;援助。《左傳·僖公三年》:“齊方勤我,棄德不祥。”⑦慰問;慰勞。韓愈《送楊支使序》:“夫樂道人之善,以勤其歸者,乃吾之心也。”⑧殷切;殷勤。孫復《答張浻書》:“兩辱手書,辭意勤至。”⑨憂愁;憂慮。韋應物《送宣州周錄事》:“惟當存令德,可以解悁(juān)勤。”(悁:憂愁。)⑩經常;頻繁地;次數多。劉開《問說》:“好學而不勤問,非真能好學者也。”

    苦:

    (一)①苦菜。《詩經·唐風·采苓》:“采苦采苦,首陽之下。”(首陽:山名。)②苦味。與“甘”、“甜”相對。《國語·晉語一》:“言之大甘,其中必苦。”(大:太。)③辛苦;勞苦。《史記·項羽本紀》:“勞苦而功高如此,未有封侯之賞。”佚名《衣銘》:“桑蠶苦,女工難。”④痛苦。杜甫《石壕吏》:“婦啼一何苦。”⑤苦於。佚名《忼慨歌》:“貪吏常苦富,廉吏常苦貧。”⑥刻苦;勤學。白居易《與元九書》:“蓋以苦學力文所致。”(蓋:大概。)⑦甚;很。曹操《短歌行》:“譬如朝露,去日苦多。” (二)gǔ 通“盬”。粗劣。《管子·小匡》:“辨其功苦。”(功:堅固。)

    志:

    ①心意。《尚書·舜典》:“詩言志。”②志向。《史記·陳涉世傢》:“燕雀安知鴻鵠(hú胡)之志哉!”③通“痣”。皮膚上的斑痕。《梁書·沈約傳》:“約左目重瞳(tóng)子,腰有紫志。”④通“幟”。旗幟。《史記·劉敬叔孫通列傳》:“設兵張旗志。”

    報:

    ①斷獄;判決。《史記·酷吏列傳》:“是日皆報,殺四百馀人。”②報答。《左傳·成公三年》:“無怨無德,不知所報。”③指報復。陸遊《長歌行》:“國仇未報壯士老,匣中寶劍夜有聲。”④回報;報應。《詩經·大雅·抑》:“投我以桃,報之以李。”⑤報告;告訴。《史記· 蒙恬列傳》:“使者還報。”⑥回復;答復。王安石《答司馬諫議書》:“故略上報。”(所以簡略地寫信答復。)⑦報酬;酬勞。《詩經·小雅·甫田》:“報以介福,萬壽無疆。”⑧古指政府文書抄本及政治情報。蘇軾《小飲公瑾州中》:“坐觀邸報談迂叟,閑說滁山憶醉翁。”(邸:京邸。迂叟:指司馬光。醉翁:指歐陽修。)

    茲:

    (一)①草木滋盛。《詩經·邶風·泉水》:“我思肥泉,茲之永嘆。”(肥泉:古水名。)②年。《國語·魯語上》:“今茲海其有災乎? 夫廣川之鳥獸,恒知避其災也。”(恒:經常。)《呂氏春秋·任地》:“今茲美禾,來茲美麥。”③今;現在。洪仁玕《資政新篇》:“茲謹將所見聞者條陳於後。”(條陳:分條陳述。)④代詞。表示指示。1. 此;這裡。李白《送友人》:“揮手自茲去,蕭蕭班馬鳴。”(蕭蕭:馬鳴聲。班馬:離群的馬。)《論語·子罕》:“文王既設,文不在茲乎?”2.這樣。《國語·楚語上》:“餘恐德之不類,茲故不言。”⑤副詞。益;更加。《墨子·尚同上》:“其人茲眾,其所謂義者亦茲眾。”⑥語氣詞。相當於“吧”;“呀”。《尚書·立政》:“周公曰:‘嗚呼! 休茲!’”(休:美。) (二)cí[龜(qiū)茲]見“龜”。

    劬:

    ①辛勞;勞苦;辛苦。張衡《歸田賦》:“雖日夕而忘劬。”②慰勞。《禮記·內則》:“食(sì)子者三年而出,見於公宮則劬。”(食子者:指入宮為國君撫養兒子的士妻或大夫妾。)

    勞:

    (一)①勞動;勞作。《論語·為政》:“有事弟子服其勞。”又勞動者或勞動力的簡稱。②勞苦;操勞。《左傳·僖公三十二年》:“師勞力竭。”③功勞;功績。《貞觀政要·擇要》:“賞當其勞,無功者自退。”④費;煩。《詩經·邶風·燕燕》:“瞻望弗及,實勞我心。”⑤慰勞;慰問。《儀禮·覲禮》:“(侯氏)北而立,王勞之。”司馬遷《報任安書》:“然陵一呼勞軍,士無不起。” (二)lào 通“耢”。一種耙地的農具。賈思勰《齊民要術·耕田》:“春耕尋手勞。”

    顯:

    ①明顯。《周易·系辭下》:“夫《周易》彰往而察來,而微顯闡幽。”②顯露。柳宗元《鈷鉧潭西小丘記》:“美竹露,奇石顯。”③顯揚。《孟子·公孫醜上》:“晏子以其君顯。”④顯赫;顯貴。《孟子 · 離婁下》:“其妻問所與飲者,則盡富貴也,而未嘗有顯者來。”⑤舊時對已故先人的尊稱。《尚書·文侯之命》:“汝克紹乃顯祖。”


  • 庶以勤苦志,报兹劬劳显。

    “庶以勤苦志,报兹劬劳显。”诗句出处:《八哀诗·故秘书少监武功苏公源明》;是唐朝诗人杜甫的作品。

    武功少也孤,徒步客徐兖。读书东岳中,十载考坟典。
    时下莱芜郭,忍饥浮云巘。负米晚为身,每食脸必泫。
    夜字照爇薪,垢衣生碧藓。庶以勤苦志,报兹劬劳显。
    学蔚醇儒姿,文包旧史善。洒落辞幽人,归来潜京辇。
    射君东堂策,宗匠集精选。制可题未干,乙科已大阐。
    文章日自负,吏禄亦累践。晨趋阊阖内,足蹋宿昔趼。
    一麾出守还,黄屋朔风卷。不暇陪八骏,虏庭悲所遣。
    平生满尊酒,断此朋知展。忧愤病二秋,有恨石可转。
    肃宗复社稷,得无逆顺辨。范晔顾其儿,李斯忆黄犬。
    秘书茂松意,溟涨本末浅。青荧芙蓉剑,犀兕岂独剸。
    反为后辈亵,予实苦怀缅。煌煌斋房芝,事绝万手搴。
    垂之俟来者,正始征劝勉。不要悬黄金,胡为投乳畎。
    结交三十载,吾与谁游衍。荥阳复冥莫,罪罟已横罥。
    呜呼子逝日,始泰则终蹇。长安米万钱,凋丧尽馀喘。
    战伐何当解,归帆阻清沔。尚缠漳水疾,永负蒿里饯。

    【注释】:

    庶:

    ①众多;多。《论语·子路》:“既庶矣,又何加焉?”②百姓。《左传·昭公三十二年》:“三后之姓,于今为庶。”③古代以正妻所生长子以外的子女为庶,后以妾所生的子女为庶。与“嫡”相对。《左传·文公十八年》:“杀嫡立庶。”④宗族中的支族。潘岳《杨荆州诔》:“昭穆繁昌,枝庶分流。”(昭穆:指宗族。)⑤差不多;可以。《史记·五帝本纪》:“尔其庶矣!”(尔:你。)⑥希冀;期望。《后汉书·冯衍传下》:“惟吾志之所庶兮,固与俗其不同。”(俗:世俗。)⑦副词。1.表示希望。《诗经·大雅·生民》:“庶无罪悔。”2. 表示可能。《左传 · 哀公六年》: “是以求长(zhǎng)君,庶亦能容群臣乎!”[庶几]1.差不多;可以。《孟子·庄暴见孟子》:“王之好乐甚,则齐其庶几乎。”2.表示希望与可能。《孟子·公孙丑下》:“王庶几改之。”《汉书 ·李寻传》:“唯有贤友强辅,庶几可以保身命,全子孙,安国家。”(辅:辅佐。)

    以:

    ①任用;使用。《楚辞·九章·涉江》:“忠不必用兮,贤不必以。”②缘故;原因。《诗经·邶风·旄丘》:“何其久也,必有以也。”③认为。《战国策·齐策一》:“皆以美于徐公。”④介词。1. 表示使用的对象。用;拿。《韩非子·难一》:“以子之矛陷子之楯,何如?”(陷:戳穿。)2.表示动作的涉及对象。与;同。《仪礼·乡射礼》:“主人以宾三揖。”3. 表示动作的原因。因;因为。《史记·孙子吴起列传》:“孙膑以此名显天下。”4.表示动作的方式和依凭。凭借……身份;按照。《论语·学而》:“使民以时。”(使:役使。)5.表示动作的时间。在;于。《吕氏春秋·孟春》:“天子乃以元日祈谷于上帝。”(元日:吉日。)6. 表示动作的目的。曹操《步出夏门行》:“东临碣石,以观沧海。”⑤连词。1.表示并列、相承等关系。相当于“而”。《史记·仲尼弟子列传》:“城高以厚,地广以深。”《国语·晋语四》:“狐偃,其舅也,而惠以有谋。”(惠:通“慧”。聪明。)2. 表示目的。为了;以便。《战国策·东周策》:“秦假道于周以伐韩。”(假道:借路。)⑥助词。用在往、来、上、下、内、外、前、后、左、右、东、西、南、北等方位词前,表示对方位、时间、数量的限制。《吕氏春秋 · 上农》:“凡民自七尺以上,属诸三官。”(三官:指农工商三种职业。)⑦通“已”。1.已经。《三国志·魏志·杜袭传》:“吾计以定。”2.停止。《孟子·梁惠王上》:“无以,则王乎?”

    勤:

    ①勤劳;辛苦;劳苦。《论语·微子》:“四体不勤,五谷不分。”王建《赛神曲》:“新妇上酒勿辞勤,使尔舅姑有所苦!”②使之劳苦。《国语·周语上》:“布令陈辞而又不至,则增修德而无勤民于远。”③名词,勤劳的事。张衡《思玄赋》:“幽独守此仄陋兮,敢怠遑而舍勤!”(仄陋:出身卑微。遑:暇,偷闲。)④功绩;功劳。《周书·贺拔胜传》:“将军首举义兵,共除奸道,功勤未立,逆有此谋,可谓速祸,未见其福。”(逆:反。速祸:招祸。)⑤努力干;积极用;做事尽力。《尚书·蔡仲之命》:“克勤无怠。”⑥帮助;援助。《左传·僖公三年》:“齐方勤我,弃德不祥。”⑦慰问;慰劳。韩愈《送杨支使序》:“夫乐道人之善,以勤其归者,乃吾之心也。”⑧殷切;殷勤。孙复《答张浻书》:“两辱手书,辞意勤至。”⑨忧愁;忧虑。韦应物《送宣州周录事》:“惟当存令德,可以解悁(juān)勤。”(悁:忧愁。)⑩经常;频繁地;次数多。刘开《问说》:“好学而不勤问,非真能好学者也。”

    苦:

    (一)①苦菜。《诗经·唐风·采苓》:“采苦采苦,首阳之下。”(首阳:山名。)②苦味。与“甘”、“甜”相对。《国语·晋语一》:“言之大甘,其中必苦。”(大:太。)③辛苦;劳苦。《史记·项羽本纪》:“劳苦而功高如此,未有封侯之赏。”佚名《衣铭》:“桑蚕苦,女工难。”④痛苦。杜甫《石壕吏》:“妇啼一何苦。”⑤苦于。佚名《忼慨歌》:“贪吏常苦富,廉吏常苦贫。”⑥刻苦;勤学。白居易《与元九书》:“盖以苦学力文所致。”(盖:大概。)⑦甚;很。曹操《短歌行》:“譬如朝露,去日苦多。” (二)gǔ 通“盬”。粗劣。《管子·小匡》:“辨其功苦。”(功:坚固。)

    志:

    ①心意。《尚书·舜典》:“诗言志。”②志向。《史记·陈涉世家》:“燕雀安知鸿鹄(hú胡)之志哉!”③通“痣”。皮肤上的斑痕。《梁书·沈约传》:“约左目重瞳(tóng)子,腰有紫志。”④通“帜”。旗帜。《史记·刘敬叔孙通列传》:“设兵张旗志。”

    报:

    ①断狱;判决。《史记·酷吏列传》:“是日皆报,杀四百馀人。”②报答。《左传·成公三年》:“无怨无德,不知所报。”③指报复。陆游《长歌行》:“国仇未报壮士老,匣中宝剑夜有声。”④回报;报应。《诗经·大雅·抑》:“投我以桃,报之以李。”⑤报告;告诉。《史记· 蒙恬列传》:“使者还报。”⑥回复;答复。王安石《答司马谏议书》:“故略上报。”(所以简略地写信答复。)⑦报酬;酬劳。《诗经·小雅·甫田》:“报以介福,万寿无疆。”⑧古指政府文书抄本及政治情报。苏轼《小饮公瑾州中》:“坐观邸报谈迂叟,闲说滁山忆醉翁。”(邸:京邸。迂叟:指司马光。醉翁:指欧阳修。)

    兹:

    (一)①草木滋盛。《诗经·邶风·泉水》:“我思肥泉,兹之永叹。”(肥泉:古水名。)②年。《国语·鲁语上》:“今兹海其有灾乎? 夫广川之鸟兽,恒知避其灾也。”(恒:经常。)《吕氏春秋·任地》:“今兹美禾,来兹美麦。”③今;现在。洪仁玕《资政新篇》:“兹谨将所见闻者条陈于后。”(条陈:分条陈述。)④代词。表示指示。1. 此;这里。李白《送友人》:“挥手自兹去,萧萧班马鸣。”(萧萧:马鸣声。班马:离群的马。)《论语·子罕》:“文王既设,文不在兹乎?”2.这样。《国语·楚语上》:“余恐德之不类,兹故不言。”⑤副词。益;更加。《墨子·尚同上》:“其人兹众,其所谓义者亦兹众。”⑥语气词。相当于“吧”;“呀”。《尚书·立政》:“周公曰:‘呜呼! 休兹!’”(休:美。) (二)cí[龟(qiū)兹]见“龟”。

    劬:

    ①辛劳;劳苦;辛苦。张衡《归田赋》:“虽日夕而忘劬。”②慰劳。《礼记·内则》:“食(sì)子者三年而出,见于公宫则劬。”(食子者:指入宫为国君抚养儿子的士妻或大夫妾。)

    劳:

    (一)①劳动;劳作。《论语·为政》:“有事弟子服其劳。”又劳动者或劳动力的简称。②劳苦;操劳。《左传·僖公三十二年》:“师劳力竭。”③功劳;功绩。《贞观政要·择要》:“赏当其劳,无功者自退。”④费;烦。《诗经·邶风·燕燕》:“瞻望弗及,实劳我心。”⑤慰劳;慰问。《仪礼·觐礼》:“(侯氏)北而立,王劳之。”司马迁《报任安书》:“然陵一呼劳军,士无不起。” (二)lào 通“耢”。一种耙地的农具。贾思勰《齐民要术·耕田》:“春耕寻手劳。”

    显:

    ①明显。《周易·系辞下》:“夫《周易》彰往而察来,而微显阐幽。”②显露。柳宗元《钴鉧潭西小丘记》:“美竹露,奇石显。”③显扬。《孟子·公孙丑上》:“晏子以其君显。”④显赫;显贵。《孟子 · 离娄下》:“其妻问所与饮者,则尽富贵也,而未尝有显者来。”⑤旧时对已故先人的尊称。《尚书·文侯之命》:“汝克绍乃显祖。”


  • shu yi qin ku zhi ,bao ci qu lao xian 。

    “shu yi qin ku zhi ,bao ci qu lao xian 。”shi gou chu chu :《ba ai shi ·gu bi shu shao jian wu gong su gong yuan ming 》;shi tang chao shi ren du fu de zuo pin 。

    wu gong shao ye gu ,tu bu ke xu yan 。dou shu dong yue zhong ,shi zai kao fen dian 。
    shi xia lai wu guo ,ren ji fu yun yan 。fu mi wan wei shen ,mei shi lian bi xuan 。
    ye zi zhao ruo xin ,gou yi sheng bi xian 。shu yi qin ku zhi ,bao ci qu lao xian 。
    xue wei chun ru zi ,wen bao jiu shi shan 。sa la ci you ren ,gui lai qian jing nian 。
    she jun dong tang ce ,zong jiang ji jing shua 。zhi ke ti wei gan ,yi ke yi da chan 。
    wen zhang ri zi fu ,li lu yi lei jian 。chen qu chang he nei ,zu ta su xi jian 。
    yi hui chu shou hai ,huang wu shuo feng juan 。bu xia pei ba jun ,lu ting bei suo qian 。
    ping sheng man zun jiu ,duan ci peng zhi zhan 。you fen bing er qiu ,you hen dan ke zhuai 。
    su zong fu she ji ,de mo ni shun bian 。fan ye gu ji er ,li si yi huang quan 。
    bi shu mao song yi ,ming zhang ben mo jian 。qing ying fu rong jian ,xi si qi du tuan 。
    fan wei hou bei xie ,yu shi ku huai mian 。huang huang zhai fang zhi ,shi jue mo shou qian 。
    chui zhi qi lai zhe ,zheng shi zheng quan mian 。bu yao xuan huang jin ,hu wei tou ru quan 。
    jie jiao san shi zai ,wu yu shei you yan 。xing yang fu ming mo ,zui gu yi heng juan 。
    wu hu zi shi ri ,shi tai ze zhong jian 。chang an mi mo qian ,diao sang jin yu chuan 。
    zhan fa he dang jie ,gui fan zu qing mian 。shang chan zhang shui ji ,yong fu hao li jian 。

    【zhu shi 】:

    shu :

    ①zhong duo ;duo 。《lun yu ·zi lu 》:“ji shu yi ,you he jia yan ?”②bai xing 。《zuo chuan ·zhao gong san shi er nian 》:“san hou zhi xing ,yu jin wei shu 。”③gu dai yi zheng qi suo sheng chang zi yi wai de zi nv wei shu ,hou yi qie suo sheng de zi nv wei shu 。yu “di ”xiang dui 。《zuo chuan ·wen gong shi ba nian 》:“sha di li shu 。”④zong zu zhong de zhi zu 。pan yue 《yang jing zhou lei 》:“zhao mu fan chang ,zhi shu fen liu 。”(zhao mu :zhi zong zu 。)⑤cha bu duo ;ke yi 。《shi ji ·wu di ben ji 》:“er ji shu yi !”(er :ni 。)⑥xi ji ;ji wang 。《hou han shu ·feng yan chuan xia 》:“wei wu zhi zhi suo shu xi ,gu yu su ji bu tong 。”(su :shi su 。)⑦fu ci 。1.biao shi xi wang 。《shi jing ·da ya ·sheng min 》:“shu mo zui hui 。”2. biao shi ke neng 。《zuo chuan · ai gong liu nian 》: “shi yi qiu chang (zhǎng)jun ,shu yi neng rong qun chen hu !”[shu ji ]1.cha bu duo ;ke yi 。《meng zi ·zhuang bao jian meng zi 》:“wang zhi hao le shen ,ze ji ji shu ji hu 。”2.biao shi xi wang yu ke neng 。《meng zi ·gong sun chou xia 》:“wang shu ji gai zhi 。”《han shu ·li xun chuan 》:“wei you xian you jiang fu ,shu ji ke yi bao shen ming ,quan zi sun ,an guo jia 。”(fu :fu zuo 。)

    yi :

    ①ren yong ;shi yong 。《chu ci ·jiu zhang ·she jiang 》:“zhong bu bi yong xi ,xian bu bi yi 。”②yuan gu ;yuan yin 。《shi jing ·bei feng ·mao qiu 》:“he ji jiu ye ,bi you yi ye 。”③ren wei 。《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“jie yi mei yu xu gong 。”④jie ci 。1. biao shi shi yong de dui xiang 。yong ;na 。《han fei zi ·nan yi 》:“yi zi zhi mao xian zi zhi dun ,he ru ?”(xian :chuo chuan 。)2.biao shi dong zuo de she ji dui xiang 。yu ;tong 。《yi li ·xiang she li 》:“zhu ren yi bin san yi 。”3. biao shi dong zuo de yuan yin 。yin ;yin wei 。《shi ji ·sun zi wu qi lie chuan 》:“sun bin yi ci ming xian tian xia 。”4.biao shi dong zuo de fang shi he yi ping 。ping jie ……shen fen ;an zhao 。《lun yu ·xue er 》:“shi min yi shi 。”(shi :yi shi 。)5.biao shi dong zuo de shi jian 。zai ;yu 。《lv shi chun qiu ·meng chun 》:“tian zi nai yi yuan ri qi gu yu shang di 。”(yuan ri :ji ri 。)6. biao shi dong zuo de mu de 。cao cao 《bu chu xia men hang 》:“dong lin jie dan ,yi guan cang hai 。”⑤lian ci 。1.biao shi bing lie 、xiang cheng deng guan ji 。xiang dang yu “er ”。《shi ji ·zhong ni di zi lie chuan 》:“cheng gao yi hou ,de an yi shen 。”《guo yu ·jin yu si 》:“hu yan ,ji jiu ye ,er hui yi you mou 。”(hui :tong “hui ”。cong ming 。)2. biao shi mu de 。wei le ;yi bian 。《zhan guo ce ·dong zhou ce 》:“qin jia dao yu zhou yi fa han 。”(jia dao :jie lu 。)⑥zhu ci 。yong zai wang 、lai 、shang 、xia 、nei 、wai 、qian 、hou 、zuo 、you 、dong 、xi 、na 、bei deng fang wei ci qian ,biao shi dui fang wei 、shi jian 、shu liang de xian zhi 。《lv shi chun qiu · shang nong 》:“fan min zi qi che yi shang ,shu zhu san guan 。”(san guan :zhi nong gong shang san chong zhi ye 。)⑦tong “yi ”。1.yi jing 。《san guo zhi ·wei zhi ·du xi chuan 》:“wu ji yi ding 。”2.ting zhi 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“mo yi ,ze wang hu ?”

    qin :

    ①qin lao ;xin ku ;lao ku 。《lun yu ·wei zi 》:“si ti bu qin ,wu gu bu fen 。”wang jian 《sai shen qu 》:“xin fu shang jiu wu ci qin ,shi er jiu gu you suo ku !”②shi zhi lao ku 。《guo yu ·zhou yu shang 》:“bu ling chen ci er you bu zhi ,ze zeng xiu de er mo qin min yu yuan 。”③ming ci ,qin lao de shi 。zhang heng 《sai xuan fu 》:“you du shou ci ze lou xi ,gan dai huang er she qin !”(ze lou :chu shen bei wei 。huang :xia ,tou xian 。)④gong ji ;gong lao 。《zhou shu ·he ba sheng chuan 》:“jiang jun shou ju yi bing ,gong chu jian dao ,gong qin wei li ,ni you ci mou ,ke wei su huo ,wei jian ji fu 。”(ni :fan 。su huo :qiao huo 。)⑤nu li gan ;ji ji yong ;zuo shi jin li 。《shang shu ·cai zhong zhi ming 》:“ke qin mo dai 。”⑥bang zhu ;yuan zhu 。《zuo chuan ·xi gong san nian 》:“ji fang qin wo ,qi de bu xiang 。”⑦wei wen ;wei lao 。han yu 《song yang zhi shi xu 》:“fu le dao ren zhi shan ,yi qin ji gui zhe ,nai wu zhi xin ye 。”⑧yan qie ;yan qin 。sun fu 《da zhang jiong shu 》:“liang ru shou shu ,ci yi qin zhi 。”⑨you chou ;you lv 。wei ying wu 《song xuan zhou zhou lu shi 》:“wei dang cun ling de ,ke yi jie juan (juān)qin 。”(juan :you chou 。)⑩jing chang ;pin fan de ;ci shu duo 。liu kai 《wen shui 》:“hao xue er bu qin wen ,fei zhen neng hao xue zhe ye 。”

    ku :

    (yi )①ku cai 。《shi jing ·tang feng ·cai ling 》:“cai ku cai ku ,shou yang zhi xia 。”(shou yang :shan ming 。)②ku wei 。yu “gan ”、“tian ”xiang dui 。《guo yu ·jin yu yi 》:“yan zhi da gan ,ji zhong bi ku 。”(da :tai 。)③xin ku ;lao ku 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“lao ku er gong gao ru ci ,wei you feng hou zhi shang 。”yi ming 《yi ming 》:“sang can ku ,nv gong nan 。”④tong ku 。du fu 《dan hao li 》:“fu ti yi he ku 。”⑤ku yu 。yi ming 《kang kai ge 》:“tan li chang ku fu ,lian li chang ku pin 。”⑥ke ku ;qin xue 。bai ju yi 《yu yuan jiu shu 》:“gai yi ku xue li wen suo zhi 。”(gai :da gai 。)⑦shen ;hen 。cao cao 《duan ge hang 》:“pi ru chao lou ,qu ri ku duo 。” (er )gǔ tong “gu ”。cu lie 。《guan zi ·xiao kuang 》:“bian ji gong ku 。”(gong :jian gu 。)

    zhi :

    ①xin yi 。《shang shu ·shun dian 》:“shi yan zhi 。”②zhi xiang 。《shi ji ·chen she shi jia 》:“yan qiao an zhi hong gu (húhu )zhi zhi zai !”③tong “zhi ”。pi fu shang de ban hen 。《liang shu ·shen yao chuan 》:“yao zuo mu chong tong (tóng)zi ,yao you zi zhi 。”④tong “zhi ”。qi zhi 。《shi ji ·liu jing shu sun tong lie chuan 》:“she bing zhang qi zhi 。”

    bao :

    ①duan yu ;pan jue 。《shi ji ·ku li lie chuan 》:“shi ri jie bao ,sha si bai yu ren 。”②bao da 。《zuo chuan ·cheng gong san nian 》:“mo yuan mo de ,bu zhi suo bao 。”③zhi bao fu 。liu you 《chang ge hang 》:“guo chou wei bao zhuang shi lao ,xia zhong bao jian ye you sheng 。”④hui bao ;bao ying 。《shi jing ·da ya ·yi 》:“tou wo yi tao ,bao zhi yi li 。”⑤bao gao ;gao su 。《shi ji · meng tian lie chuan 》:“shi zhe hai bao 。”⑥hui fu ;da fu 。wang an dan 《da si ma jian yi shu 》:“gu lve shang bao 。”(suo yi jian lve de xie xin da fu 。)⑦bao chou ;chou lao 。《shi jing ·xiao ya ·fu tian 》:“bao yi jie fu ,mo shou mo jiang 。”⑧gu zhi zheng fu wen shu chao ben ji zheng zhi qing bao 。su shi 《xiao yin gong jin zhou zhong 》:“zuo guan di bao tan yu sou ,xian shui chu shan yi zui weng 。”(di :jing di 。yu sou :zhi si ma guang 。zui weng :zhi ou yang xiu 。)

    ci :

    (yi )①cao mu zi cheng 。《shi jing ·bei feng ·quan shui 》:“wo sai fei quan ,ci zhi yong tan 。”(fei quan :gu shui ming 。)②nian 。《guo yu ·lu yu shang 》:“jin ci hai ji you zai hu ? fu an chuan zhi diao shou ,heng zhi bi ji zai ye 。”(heng :jing chang 。)《lv shi chun qiu ·ren de 》:“jin ci mei he ,lai ci mei mai 。”③jin ;xian zai 。hong ren gan 《zi zheng xin pian 》:“ci jin jiang suo jian wen zhe tiao chen yu hou 。”(tiao chen :fen tiao chen shu 。)④dai ci 。biao shi zhi shi 。1. ci ;zhe li 。li bai 《song you ren 》:“hui shou zi ci qu ,xiao xiao ban ma ming 。”(xiao xiao :ma ming sheng 。ban ma :li qun de ma 。)《lun yu ·zi han 》:“wen wang ji she ,wen bu zai ci hu ?”2.zhe yang 。《guo yu ·chu yu shang 》:“yu kong de zhi bu lei ,ci gu bu yan 。”⑤fu ci 。yi ;geng jia 。《mo zi ·shang tong shang 》:“ji ren ci zhong ,ji suo wei yi zhe yi ci zhong 。”⑥yu qi ci 。xiang dang yu “ba ”;“ya ”。《shang shu ·li zheng 》:“zhou gong yue :‘wu hu ! xiu ci !’”(xiu :mei 。) (er )cí[gui (qiū)ci ]jian “gui ”。

    qu :

    ①xin lao ;lao ku ;xin ku 。zhang heng 《gui tian fu 》:“sui ri xi er wang qu 。”②wei lao 。《li ji ·nei ze 》:“shi (sì)zi zhe san nian er chu ,jian yu gong gong ze qu 。”(shi zi zhe :zhi ru gong wei guo jun fu yang er zi de shi qi huo da fu qie 。)

    lao :

    (yi )①lao dong ;lao zuo 。《lun yu ·wei zheng 》:“you shi di zi fu ji lao 。”you lao dong zhe huo lao dong li de jian chen 。②lao ku ;cao lao 。《zuo chuan ·xi gong san shi er nian 》:“shi lao li jie 。”③gong lao ;gong ji 。《zhen guan zheng yao ·ze yao 》:“shang dang ji lao ,mo gong zhe zi tui 。”④fei ;fan 。《shi jing ·bei feng ·yan yan 》:“zhan wang fu ji ,shi lao wo xin 。”⑤wei lao ;wei wen 。《yi li ·jin li 》:“(hou shi )bei er li ,wang lao zhi 。”si ma qian 《bao ren an shu 》:“ran ling yi hu lao jun ,shi mo bu qi 。” (er )lào tong “lao ”。yi chong ba de de nong ju 。gu sai xie 《ji min yao shu ·geng tian 》:“chun geng xun shou lao 。”

    xian :

    ①ming xian 。《zhou yi ·ji ci xia 》:“fu 《zhou yi 》zhang wang er cha lai ,er wei xian chan you 。”②xian lou 。liu zong yuan 《gu mu tan xi xiao qiu ji 》:“mei zhu lou ,ji dan xian 。”③xian yang 。《meng zi ·gong sun chou shang 》:“yan zi yi ji jun xian 。”④xian he ;xian gui 。《meng zi · li lou xia 》:“ji qi wen suo yu yin zhe ,ze jin fu gui ye ,er wei chang you xian zhe lai 。”⑤jiu shi dui yi gu xian ren de zun chen 。《shang shu ·wen hou zhi ming 》:“ru ke shao nai xian zu 。”