• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 碣石歲崢嶸,天地日蛙黽。

    “碣石歲崢嶸,天地日蛙黽。”詩句出處:《故右仆射相國張公九齡》;是唐朝詩人杜甫的作品。

    杜甫
    相國生南紀,金璞無留礦。仙鶴下人間,獨立霜毛整。
    矯然江海思,復與雲路永。寂寞想土階,未遑等箕潁。
    上君白玉堂,倚君金華省。碣石歲崢嶸,天地日蛙黽。
    退食吟大庭,何心記榛梗。骨驚畏曩哲,鬒變負人境。
    雖蒙換蟬冠,右地恧多幸。敢忘二疏歸,痛迫蘇耽井。
    紫綬映暮年,荊州謝所領。庾公興不淺,黃霸鎮每靜。
    賓客引調同,諷詠在務屏。詩罷地有馀,篇終語清省。
    一陽發陰管,淑氣含公鼎。乃知君子心,用才文章境。
    散帙起翠螭,倚薄巫廬並。綺麗玄暉擁,箋誄任昉騁。
    自我一傢則,未缺隻字警。千秋滄海南,名系朱鳥影。
    歸老守故林,戀闕悄延頸。波濤良史筆,蕪絕大庾嶺。
    向時禮數隔,制作難上請。再讀徐孺碑,猶思理煙艇。

    【註釋】:

    碣:

    ①圓頂石碑。班固《封燕然山銘》:“封神丘兮建隆碣。”《南史·文學傳·顏協》:“荊楚碑碣皆協所書。”(碑:方頂的石碑。)項斯《經李白墓》:“遊魂應到蜀,小碣豈旌(jīng)賢。”(旌:表揚。)②標識。《漢書·揚雄傳上》:“碣以崇山。”(碣:用如動詞,作標識。)③標志物;界碑。《魏書·序紀》:“自杏城以北八十裡,迄長城厚,夾道立碣,與晉分界。”[碣石]山名。

    石:

    (一)①石頭;石塊。《列子·湯問》:“且焉置土石?”②碑碣;石刻。陸機《文賦》:“被金石以廣德,流管弦而日新。”③石磬,古樂器名,八音之一。《韓非子·說疑》:“不聽鐘石之聲。”④古代用以治病的石針。《韓非子·喻老》:“(病)在肌膚,針石所及也。” (二)dàn (舊讀shí) ①古代重量單位。一百二十斤為一石。《墨子·魯問》:“而任五十石之重。”②容量單位。十鬥為一石。韓愈《雜說》四:“馬之千裡者,一食或盡粟一石。”

    歲:

    ①星名。即木星。《左傳·襄公二十八年》:“歲在星紀。”②年。《尚書·堯典》:“期,三百有六旬有六日,以閏月定四時成年。”③光陰;時間;時光。元稹《遣春十首》之七:“莫倚顏似花,君看歲如水。”④年齡。崔顥《江畔老人愁》:“少年欲知老人歲,豈知今年一百五。”⑤年景;年成;收成。《鹽鐵論·力耕》:“豐年歲登,則儲積以備乏絕。”(登:莊稼豐收。)

    崢:

    [崢嶸(róng)]1. 形容山勢高峻。也單作“崢”。左思《蜀都賦》:“經三峽之崢嶸。”秦韜玉《問古》:“高為五嶽太崢嶸。”2.深遠;深邃的樣子。《楚辭·遠遊》:“下崢嶸而無地,上寥廓而無天。”(寥廓:空曠。)司馬相如《上林賦》:“刻削崢嶸。”

    天:

    ①人的頭部。《呂氏春秋·論人》:“適耳目,節嗜欲,釋智謀,去巧故……若此,則無以害其天矣。”(釋:去除。巧故:偽詐。)②天空。王充《論衡·談天》:“察當今天去地甚高,古天與今無異。”《敕勒歌》:“天似穹(qióng)廬,籠蓋四野。”(穹廬:氈帳。)③在額上刺字的刑罰。《周易· 睽》:“其人天且劓。”(劓:割掉鼻子的刑罰。)④天氣;氣候。《呂氏春秋·季春》:“行秋令,則天多沉陰。”⑤自然界。《荀子·天論》:“天行有常,不為堯存,不為桀亡。”⑥自然形成的。《莊子·養生主》:“依乎天理,批大郤,導大窾。”⑦上帝;自然界的主宰。《春秋繁露 ·郊祭》:“天者,百神之大君也。”⑧天命;天意。《左傳·成公十六年》:“國之存亡,天也。”⑨依憑;依靠者。《儀禮· 喪服》:“夫者,妻之天也。”

    地:

    ①大地。與“天”相對。《管子·形勢解》:“地生養萬物。”②陸地;地面。《左傳·僖公四年》:“公(晉獻公)至,毒而獻之。公祭之地,地墳(fèn);與犬,犬斃。”(墳:隆起。)③土地;田地。《周禮·地官·載師》:“以廛裡任國中之地,以場圃任園地。”(廛:城市中的空地。國中:指王城之內。)④領土;疆土。《孟子·離婁上》:“爭地以戰,殺人盈野。”⑤地方;場所。《孫子兵法·虛實》:“先處戰地而待敵者佚。”⑥處境;地位。《史記·李斯列傳》:“久處卑賤之位,困苦之地。”⑦指境界。齊己《移居西湖作》:“隻待秋聲滌心地,衲衣新洗健形容。”(衲衣:僧衣。)⑧地步。杜甫《奉送魏六丈佑少府之交廣》:“議論有餘地,公侯來未遲。”⑨路程。李白《妾薄命》:“長門一步地,不肯暫回車。”⑩通“第”。副詞。但;隻。《漢書·丙吉傳》:“西曹地忍之,此不過污丞相車茵耳。”

    黽:

    (一)蛙的一種。《周禮·秋官·蟈氏》:“蟈氏掌去蛙黽。”《國語·越語下》:“而蛙黽之與同渚。”(渚zhǔ:水中小塊陸地。) (二)mǐn 勉力;努力。《詩經·邶風·谷風》:“黽勉同心,不宜有怒。” (三)miǎn 古地名,在今河南澠池縣。《史記·留侯世傢》:“洛陽東有城皋,西有殽、黽。”《戰國策·齊策一》:“趙入朝黽黽。” (四)méng [黽塞]古要塞名。在今河南信陽西南平靖關。《戰國策·楚策四》:“不知夫穰侯方受命乎秦王,填黽塞之內,而投己乎黽塞之外。”


  • 碣石岁峥嵘,天地日蛙黾。

    “碣石岁峥嵘,天地日蛙黾。”诗句出处:《故右仆射相国张公九龄》;是唐朝诗人杜甫的作品。

    杜甫
    相国生南纪,金璞无留矿。仙鹤下人间,独立霜毛整。
    矫然江海思,复与云路永。寂寞想土阶,未遑等箕颍。
    上君白玉堂,倚君金华省。碣石岁峥嵘,天地日蛙黾。
    退食吟大庭,何心记榛梗。骨惊畏曩哲,鬒变负人境。
    虽蒙换蝉冠,右地恧多幸。敢忘二疏归,痛迫苏耽井。
    紫绶映暮年,荆州谢所领。庾公兴不浅,黄霸镇每静。
    宾客引调同,讽咏在务屏。诗罢地有馀,篇终语清省。
    一阳发阴管,淑气含公鼎。乃知君子心,用才文章境。
    散帙起翠螭,倚薄巫庐并。绮丽玄晖拥,笺诔任昉骋。
    自我一家则,未缺只字警。千秋沧海南,名系朱鸟影。
    归老守故林,恋阙悄延颈。波涛良史笔,芜绝大庾岭。
    向时礼数隔,制作难上请。再读徐孺碑,犹思理烟艇。

    【注释】:

    碣:

    ①圆顶石碑。班固《封燕然山铭》:“封神丘兮建隆碣。”《南史·文学传·颜协》:“荆楚碑碣皆协所书。”(碑:方顶的石碑。)项斯《经李白墓》:“游魂应到蜀,小碣岂旌(jīng)贤。”(旌:表扬。)②标识。《汉书·扬雄传上》:“碣以崇山。”(碣:用如动词,作标识。)③标志物;界碑。《魏书·序纪》:“自杏城以北八十里,迄长城厚,夹道立碣,与晋分界。”[碣石]山名。

    石:

    (一)①石头;石块。《列子·汤问》:“且焉置土石?”②碑碣;石刻。陆机《文赋》:“被金石以广德,流管弦而日新。”③石磬,古乐器名,八音之一。《韩非子·说疑》:“不听钟石之声。”④古代用以治病的石针。《韩非子·喻老》:“(病)在肌肤,针石所及也。” (二)dàn (旧读shí) ①古代重量单位。一百二十斤为一石。《墨子·鲁问》:“而任五十石之重。”②容量单位。十斗为一石。韩愈《杂说》四:“马之千里者,一食或尽粟一石。”

    岁:

    ①星名。即木星。《左传·襄公二十八年》:“岁在星纪。”②年。《尚书·尧典》:“期,三百有六旬有六日,以闰月定四时成年。”③光阴;时间;时光。元稹《遣春十首》之七:“莫倚颜似花,君看岁如水。”④年龄。崔颢《江畔老人愁》:“少年欲知老人岁,岂知今年一百五。”⑤年景;年成;收成。《盐铁论·力耕》:“丰年岁登,则储积以备乏绝。”(登:庄稼丰收。)

    峥:

    [峥嵘(róng)]1. 形容山势高峻。也单作“峥”。左思《蜀都赋》:“经三峡之峥嵘。”秦韬玉《问古》:“高为五岳太峥嵘。”2.深远;深邃的样子。《楚辞·远游》:“下峥嵘而无地,上寥廓而无天。”(寥廓:空旷。)司马相如《上林赋》:“刻削峥嵘。”

    天:

    ①人的头部。《吕氏春秋·论人》:“适耳目,节嗜欲,释智谋,去巧故……若此,则无以害其天矣。”(释:去除。巧故:伪诈。)②天空。王充《论衡·谈天》:“察当今天去地甚高,古天与今无异。”《敕勒歌》:“天似穹(qióng)庐,笼盖四野。”(穹庐:毡帐。)③在额上刺字的刑罚。《周易· 睽》:“其人天且劓。”(劓:割掉鼻子的刑罚。)④天气;气候。《吕氏春秋·季春》:“行秋令,则天多沉阴。”⑤自然界。《荀子·天论》:“天行有常,不为尧存,不为桀亡。”⑥自然形成的。《庄子·养生主》:“依乎天理,批大郤,导大窾。”⑦上帝;自然界的主宰。《春秋繁露 ·郊祭》:“天者,百神之大君也。”⑧天命;天意。《左传·成公十六年》:“国之存亡,天也。”⑨依凭;依靠者。《仪礼· 丧服》:“夫者,妻之天也。”

    地:

    ①大地。与“天”相对。《管子·形势解》:“地生养万物。”②陆地;地面。《左传·僖公四年》:“公(晋献公)至,毒而献之。公祭之地,地坟(fèn);与犬,犬斃。”(坟:隆起。)③土地;田地。《周礼·地官·载师》:“以廛里任国中之地,以场圃任园地。”(廛:城市中的空地。国中:指王城之内。)④领土;疆土。《孟子·离娄上》:“争地以战,杀人盈野。”⑤地方;场所。《孙子兵法·虚实》:“先处战地而待敌者佚。”⑥处境;地位。《史记·李斯列传》:“久处卑贱之位,困苦之地。”⑦指境界。齐己《移居西湖作》:“只待秋声涤心地,衲衣新洗健形容。”(衲衣:僧衣。)⑧地步。杜甫《奉送魏六丈佑少府之交广》:“议论有余地,公侯来未迟。”⑨路程。李白《妾薄命》:“长门一步地,不肯暂回车。”⑩通“第”。副词。但;只。《汉书·丙吉传》:“西曹地忍之,此不过污丞相车茵耳。”

    黾:

    (一)蛙的一种。《周礼·秋官·蝈氏》:“蝈氏掌去蛙黾。”《国语·越语下》:“而蛙黾之与同渚。”(渚zhǔ:水中小块陆地。) (二)mǐn 勉力;努力。《诗经·邶风·谷风》:“黾勉同心,不宜有怒。” (三)miǎn 古地名,在今河南渑池县。《史记·留侯世家》:“洛阳东有城皋,西有殽、黾。”《战国策·齐策一》:“赵入朝黾黾。” (四)méng [黾塞]古要塞名。在今河南信阳西南平靖关。《战国策·楚策四》:“不知夫穰侯方受命乎秦王,填黾塞之内,而投己乎黾塞之外。”


  • jie dan sui zheng rong ,tian de ri wa mian 。

    “jie dan sui zheng rong ,tian de ri wa mian 。”shi gou chu chu :《gu you pu she xiang guo zhang gong jiu ling 》;shi tang chao shi ren du fu de zuo pin 。

    du fu
    xiang guo sheng na ji ,jin pu mo liu kuang 。xian he xia ren jian ,du li shuang mao zheng 。
    jiao ran jiang hai sai ,fu yu yun lu yong 。ji mo xiang tu jie ,wei huang deng ji ying 。
    shang jun bai yu tang ,yi jun jin hua sheng 。jie dan sui zheng rong ,tian de ri wa mian 。
    tui shi yin da ting ,he xin ji zhen geng 。gu jing wei nang zhe ,zhen bian fu ren jing 。
    sui meng huan chan guan ,you de nv duo xing 。gan wang er shu gui ,tong pai su dan jing 。
    zi shou ying mu nian ,jing zhou xie suo ling 。yu gong xing bu jian ,huang ba zhen mei jing 。
    bin ke yin diao tong ,feng yong zai wu bing 。shi ba de you yu ,pian zhong yu qing sheng 。
    yi yang fa yin guan ,shu qi han gong ding 。nai zhi jun zi xin ,yong cai wen zhang jing 。
    san zhi qi cui chi ,yi bao wu lu bing 。qi li xuan hui yong ,jian lei ren fang cheng 。
    zi wo yi jia ze ,wei que zhi zi jing 。qian qiu cang hai na ,ming ji zhu diao ying 。
    gui lao shou gu lin ,lian que qiao yan geng 。bo tao liang shi bi ,wu jue da yu ling 。
    xiang shi li shu ge ,zhi zuo nan shang qing 。zai dou xu ru bei ,you sai li yan ting 。

    【zhu shi 】:

    jie :

    ①yuan ding dan bei 。ban gu 《feng yan ran shan ming 》:“feng shen qiu xi jian long jie 。”《na shi ·wen xue chuan ·yan xie 》:“jing chu bei jie jie xie suo shu 。”(bei :fang ding de dan bei 。)xiang si 《jing li bai mu 》:“you hun ying dao shu ,xiao jie qi jing (jīng)xian 。”(jing :biao yang 。)②biao shi 。《han shu ·yang xiong chuan shang 》:“jie yi chong shan 。”(jie :yong ru dong ci ,zuo biao shi 。)③biao zhi wu ;jie bei 。《wei shu ·xu ji 》:“zi xing cheng yi bei ba shi li ,qi chang cheng hou ,ga dao li jie ,yu jin fen jie 。”[jie dan ]shan ming 。

    dan :

    (yi )①dan tou ;dan kuai 。《lie zi ·shang wen 》:“ju yan zhi tu dan ?”②bei jie ;dan ke 。liu ji 《wen fu 》:“bei jin dan yi an de ,liu guan xian er ri xin 。”③dan qing ,gu le qi ming ,ba yin zhi yi 。《han fei zi ·shui yi 》:“bu ting zhong dan zhi sheng 。”④gu dai yong yi zhi bing de dan zhen 。《han fei zi ·yu lao 》:“(bing )zai ji fu ,zhen dan suo ji ye 。” (er )dàn (jiu dou shí) ①gu dai chong liang chan wei 。yi bai er shi jin wei yi dan 。《mo zi ·lu wen 》:“er ren wu shi dan zhi chong 。”②rong liang chan wei 。shi dou wei yi dan 。han yu 《za shui 》si :“ma zhi qian li zhe ,yi shi huo jin su yi dan 。”

    sui :

    ①xing ming 。ji mu xing 。《zuo chuan ·xiang gong er shi ba nian 》:“sui zai xing ji 。”②nian 。《shang shu ·yao dian 》:“ji ,san bai you liu xun you liu ri ,yi run yue ding si shi cheng nian 。”③guang yin ;shi jian ;shi guang 。yuan zhen 《qian chun shi shou 》zhi qi :“mo yi yan shi hua ,jun kan sui ru shui 。”④nian ling 。cui hao 《jiang pan lao ren chou 》:“shao nian yu zhi lao ren sui ,qi zhi jin nian yi bai wu 。”⑤nian jing ;nian cheng ;shou cheng 。《yan tie lun ·li geng 》:“feng nian sui deng ,ze chu ji yi bei fa jue 。”(deng :zhuang jia feng shou 。)

    zheng :

    [zheng rong (róng)]1. xing rong shan shi gao jun 。ye chan zuo “zheng ”。zuo sai 《shu dou fu 》:“jing san xia zhi zheng rong 。”qin tao yu 《wen gu 》:“gao wei wu yue tai zheng rong 。”2.shen yuan ;shen sui de yang zi 。《chu ci ·yuan you 》:“xia zheng rong er mo de ,shang liao kuo er mo tian 。”(liao kuo :kong kuang 。)si ma xiang ru 《shang lin fu 》:“ke xiao zheng rong 。”

    tian :

    ①ren de tou bu 。《lv shi chun qiu ·lun ren 》:“kuo er mu ,jie shi yu ,shi zhi mou ,qu qiao gu ……re ci ,ze mo yi hai ji tian yi 。”(shi :qu chu 。qiao gu :wei zha 。)②tian kong 。wang chong 《lun heng ·tan tian 》:“cha dang jin tian qu de shen gao ,gu tian yu jin mo yi 。”《chi le ge 》:“tian shi qiong (qióng)lu ,long gai si ye 。”(qiong lu :zhan zhang 。)③zai e shang ci zi de xing fa 。《zhou yi · kui 》:“ji ren tian ju yi 。”(yi :ge diao bi zi de xing fa 。)④tian qi ;qi hou 。《lv shi chun qiu ·ji chun 》:“hang qiu ling ,ze tian duo chen yin 。”⑤zi ran jie 。《xun zi ·tian lun 》:“tian hang you chang ,bu wei yao cun ,bu wei jie wang 。”⑥zi ran xing cheng de 。《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“yi hu tian li ,pi da xi ,dao da kuan 。”⑦shang di ;zi ran jie de zhu zai 。《chun qiu fan lou ·jiao ji 》:“tian zhe ,bai shen zhi da jun ye 。”⑧tian ming ;tian yi 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“guo zhi cun wang ,tian ye 。”⑨yi ping ;yi kao zhe 。《yi li · sang fu 》:“fu zhe ,qi zhi tian ye 。”

    de :

    ①da de 。yu “tian ”xiang dui 。《guan zi ·xing shi jie 》:“de sheng yang mo wu 。”②liu de ;de mian 。《zuo chuan ·xi gong si nian 》:“gong (jin suo gong )zhi ,du er suo zhi 。gong ji zhi de ,de fen (fèn);yu quan ,quan 斃。”(fen :long qi 。)③tu de ;tian de 。《zhou li ·de guan ·zai shi 》:“yi chan li ren guo zhong zhi de ,yi chang pu ren yuan de 。”(chan :cheng shi zhong de kong de 。guo zhong :zhi wang cheng zhi nei 。)④ling tu ;jiang tu 。《meng zi ·li lou shang 》:“zheng de yi zhan ,sha ren ying ye 。”⑤de fang ;chang suo 。《sun zi bing fa ·xu shi 》:“xian chu zhan de er dai di zhe yi 。”⑥chu jing ;de wei 。《shi ji ·li si lie chuan 》:“jiu chu bei jian zhi wei ,kun ku zhi de 。”⑦zhi jing jie 。ji ji 《yi ju xi hu zuo 》:“zhi dai qiu sheng di xin de ,na yi xin xi jian xing rong 。”(na yi :seng yi 。)⑧de bu 。du fu 《feng song wei liu zhang you shao fu zhi jiao an 》:“yi lun you yu de ,gong hou lai wei chi 。”⑨lu cheng 。li bai 《qie bao ming 》:“chang men yi bu de ,bu ken zan hui che 。”⑩tong “di ”。fu ci 。dan ;zhi 。《han shu ·bing ji chuan 》:“xi cao de ren zhi ,ci bu guo wu cheng xiang che yin er 。”

    mian :

    (yi )wa de yi chong 。《zhou li ·qiu guan ·guo shi 》:“guo shi zhang qu wa mian 。”《guo yu ·yue yu xia 》:“er wa mian zhi yu tong zhu 。”(zhu zhǔ:shui zhong xiao kuai liu de 。) (er )mǐn mian li ;nu li 。《shi jing ·bei feng ·gu feng 》:“mian mian tong xin ,bu yi you nu 。” (san )miǎn gu de ming ,zai jin he na mian chi xian 。《shi ji ·liu hou shi jia 》:“luo yang dong you cheng gao ,xi you xiao 、mian 。”《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“zhao ru chao mian mian 。” (si )méng [mian sai ]gu yao sai ming 。zai jin he na xin yang xi na ping jing guan 。《zhan guo ce ·chu ce si 》:“bu zhi fu rang hou fang shou ming hu qin wang ,tian mian sai zhi nei ,er tou ji hu mian sai zhi wai 。”