• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 淘米少汲水,汲多井水渾。

    “淘米少汲水,汲多井水渾。”詩句出處:《示從孫濟》;是唐朝詩人杜甫的作品。

    平明跨驢出,未知適誰門。權門多噂口沓,且復尋諸孫。
    諸孫貧無事,宅舍如荒村。堂前自生竹,堂後自生萱。
    萱草秋已死,竹枝霜不蕃。淘米少汲水,汲多井水渾。
    刈葵莫放手,放手傷葵根。阿翁懶惰久,覺兒行步奔。
    所來為宗族,亦不為盤飧。小人利口實,薄俗難可論。
    勿受外嫌猜,同姓古所敦。

    【註釋】:

    淘:

    ①通過沖洗除去雜質。《魏書·食貨志》:“又漢中舊有金戶千餘傢,常於漢水沙淘金,年終總輸。”(輸:繳納。)②沖刷。白居易《浪淘沙》:“暮去朝來淘不住,遂令東海變桑田。”③疏浚。劉若愚《酌中志·內府衙門職掌》:“率夫役淘浚宮中溝渠。”(內府:掌管皇室倉庫的官員。)

    少:

    (一)①數量少。與“多”相對。《左傳·哀公二年》:“陽虎曰:‘吾車少。’”②缺少;短少;差欠。《史記·平原君虞卿列傳》:“今少一人,願君即以遂備員而行矣。”③削弱。賈誼《治安策》:“欲天下之治安,莫若眾建諸侯而少其力。”④輕視;看輕;小看。《晉書·王濟傳》:“(濟)好以言傷物,儕(chái)類以此少之。”(儕類:同輩。)⑤不多時,表示時間短暫。《莊子·達生》:“少焉,果敗而反。”⑥副詞。表示程度淺。相當於“稍微”。《戰國策·趙策四》:“太後之色少解。” (二)shào ①年幼。與“老”相對。賀知章《回鄉偶書二首》之一:“少小離傢老大回,鄉音無改鬢毛衰(cuī)。”②少年人。《左傳·僖公二十八年》:“少長有禮,其可用也。”③排行最末的。《史記·孟嘗君列傳》:“田嬰者,齊威王少子。”

    汲:

    ①從井裡取水。泛指引水,打水。《周易·井》:“井渫(xiè)不食,為我心惻;可用汲。”(渫:淘去污泥。為:使。)也泛指打水。《呂氏春秋·察傳》:“宋之丁氏,傢無井而出溉汲。”②引薦;提拔。葉紹翁《四朝聞見錄·張於湖》:“參問前儒,汲揚後學,詞翰愈工。”③牽引;引導。羅隱《重送朗州張員外》:“誠知汲善心長在,爭奈幹時跡轉窮。”《周禮·考工記·匠人》:“凡任,索約,大汲其版。”

    多:

    ①數量大,與“少”相對。《孟子·公孫醜下》:“得道者多助,失道者寡助。”(得道:指得治國之道,即行仁政。寡:少。)王維《相思》:“願君多采擷。”②勝過;超過。湯顯祖《紫簫記·巧探》:“想他才似相如,貌多王粲。”(相如:司馬相如,漢辭賦傢。王粲:漢魏間人,貌美多才。)③稱贊;著重。《史記·季佈欒佈列傳》:“諸公皆多季佈能摧剛為柔,朱傢以此名聞當世。”《史記·魏其武安侯列傳》:“士亦以此多之。”④過分的;多餘的。《莊子·漁父》:“今子既上無君侯有司之勢,而下無大臣職事之官,而擅飭(chì)禮樂,選人倫以化齊民,不泰多事乎?”(飭:整頓。泰:太,過於,過分。)劉劭《人物志·體別》:“夫在多疑。”⑤增多。《荀子·天論》:“因物而多之,孰與騁能而化之?”⑥通“哆”,不正。《法言·吾子》:“中正則雅,多哇則鄭。”(哇:淫邪的樂聲。)⑦副詞。表示限定。約相當於“隻”、“僅僅”。朱浮《為幽州牧與彭寵書》:“此猶河濱之民捧土以塞孟津,多見其不知量也。”《論語·子張》:“人雖欲自絕,其何傷於日月乎? 多見其不知量也。”

    井:

    ①水井。《擊壤歌》:“鑿井而飲,耕田而食。”《漢書· 貨殖列傳》:“擅鹽井之利。”(擅:專有。)②井田。《天工開物·作咸·井鹽》:“鹽井周圍不過數寸,其上口一小盂覆之有餘。”③星宿名。二十八宿之一。李白《蜀道難》:“捫參歷井仰脅息,以手撫膺坐長嘆。”④人口聚居地;鄉裡。《孟子·萬章下》:“在國曰市井之臣,在野曰草莽之臣。”《史記·刺客列傳》:“臣所以降志辱身,居市井屠者,徒幸以養老母。”[井田]相傳我國殷周時代的一種土地制度。《孟子·滕文公上》:“方裡而井,井九百畝,其中為公田。八傢皆私百畝,同養公田,公事畢,然後敢治私事。”(方裡:縱橫各一裡。)

    渾:

    (一)①大水湧流聲。張協《七命》:“溟海渾濩(huò)湧其後。”(濩:形容水勢洶湧。)韓愈《進學解》:“上規姚姒,渾渾無涯。”②渾濁;不清亮。陸遊《遊山西村》:“莫笑農傢臘酒渾,豐年留客足雞豚。”《老子》第十五章:“渾兮其若濁。”③合為一體;混同。李華《雜詩六首》之一:“典樂忽涓微,波浪與天渾。”《淮南子·原道》:“大渾而為一。”《關尹子·二柱》:“渾人我,固天地。”④愚昧;糊塗。《商君書·壹言》:“塞而不開則民渾。”⑤天然的;純樸。郎廷槐等《師友詩傳錄》:“總之,漢祚鴻朗,文章作新,《安世》楚聲,渾純厚雅;漢武樂府,壯麗宏奇。”(《安世》:指漢樂歌《安世房中歌》。)《論衡·談天》:“元氣未分,渾沌為一。”⑥全然。李白《少年行》:“渾身裝束皆綺羅。”《齊民要術·炙法》:“塗肉,渾炙之。”⑦副詞。1. 簡直;幾乎。杜甫《峽中即事》:“雷聲忽送千峰雨,花氣渾如百和香。”2. 還;仍。杜甫《春望》:“白發搔更短,渾欲不勝簪。”3. 皆;都。王安石《若耶溪歸興》:“汀草岸花渾不見,青山無數逐人來。” (二)hùn 同“混”。混雜;雜糅。《漢書·董仲舒傳》:“廉恥貿亂,賢不肖渾淆,未得其真。”


  • 淘米少汲水,汲多井水浑。

    “淘米少汲水,汲多井水浑。”诗句出处:《示从孙济》;是唐朝诗人杜甫的作品。

    平明跨驴出,未知适谁门。权门多噂口沓,且复寻诸孙。
    诸孙贫无事,宅舍如荒村。堂前自生竹,堂后自生萱。
    萱草秋已死,竹枝霜不蕃。淘米少汲水,汲多井水浑。
    刈葵莫放手,放手伤葵根。阿翁懒惰久,觉儿行步奔。
    所来为宗族,亦不为盘飧。小人利口实,薄俗难可论。
    勿受外嫌猜,同姓古所敦。

    【注释】:

    淘:

    ①通过冲洗除去杂质。《魏书·食货志》:“又汉中旧有金户千余家,常于汉水沙淘金,年终总输。”(输:缴纳。)②冲刷。白居易《浪淘沙》:“暮去朝来淘不住,遂令东海变桑田。”③疏浚。刘若愚《酌中志·内府衙门职掌》:“率夫役淘浚宫中沟渠。”(内府:掌管皇室仓库的官员。)

    少:

    (一)①数量少。与“多”相对。《左传·哀公二年》:“阳虎曰:‘吾车少。’”②缺少;短少;差欠。《史记·平原君虞卿列传》:“今少一人,愿君即以遂备员而行矣。”③削弱。贾谊《治安策》:“欲天下之治安,莫若众建诸侯而少其力。”④轻视;看轻;小看。《晋书·王济传》:“(济)好以言伤物,侪(chái)类以此少之。”(侪类:同辈。)⑤不多时,表示时间短暂。《庄子·达生》:“少焉,果败而反。”⑥副词。表示程度浅。相当于“稍微”。《战国策·赵策四》:“太后之色少解。” (二)shào ①年幼。与“老”相对。贺知章《回乡偶书二首》之一:“少小离家老大回,乡音无改鬓毛衰(cuī)。”②少年人。《左传·僖公二十八年》:“少长有礼,其可用也。”③排行最末的。《史记·孟尝君列传》:“田婴者,齐威王少子。”

    汲:

    ①从井里取水。泛指引水,打水。《周易·井》:“井渫(xiè)不食,为我心恻;可用汲。”(渫:淘去污泥。为:使。)也泛指打水。《吕氏春秋·察传》:“宋之丁氏,家无井而出溉汲。”②引荐;提拔。叶绍翁《四朝闻见录·张于湖》:“参问前儒,汲扬后学,词翰愈工。”③牵引;引导。罗隐《重送朗州张员外》:“诚知汲善心长在,争奈干时迹转穷。”《周礼·考工记·匠人》:“凡任,索约,大汲其版。”

    多:

    ①数量大,与“少”相对。《孟子·公孙丑下》:“得道者多助,失道者寡助。”(得道:指得治国之道,即行仁政。寡:少。)王维《相思》:“愿君多采撷。”②胜过;超过。汤显祖《紫箫记·巧探》:“想他才似相如,貌多王粲。”(相如:司马相如,汉辞赋家。王粲:汉魏间人,貌美多才。)③称赞;着重。《史记·季布栾布列传》:“诸公皆多季布能摧刚为柔,朱家以此名闻当世。”《史记·魏其武安侯列传》:“士亦以此多之。”④过分的;多余的。《庄子·渔父》:“今子既上无君侯有司之势,而下无大臣职事之官,而擅饬(chì)礼乐,选人伦以化齐民,不泰多事乎?”(饬:整顿。泰:太,过于,过分。)刘劭《人物志·体别》:“夫在多疑。”⑤增多。《荀子·天论》:“因物而多之,孰与骋能而化之?”⑥通“哆”,不正。《法言·吾子》:“中正则雅,多哇则郑。”(哇:淫邪的乐声。)⑦副词。表示限定。约相当于“只”、“仅仅”。朱浮《为幽州牧与彭宠书》:“此犹河滨之民捧土以塞孟津,多见其不知量也。”《论语·子张》:“人虽欲自绝,其何伤于日月乎? 多见其不知量也。”

    井:

    ①水井。《击壤歌》:“凿井而饮,耕田而食。”《汉书· 货殖列传》:“擅盐井之利。”(擅:专有。)②井田。《天工开物·作咸·井盐》:“盐井周围不过数寸,其上口一小盂覆之有余。”③星宿名。二十八宿之一。李白《蜀道难》:“扪参历井仰胁息,以手抚膺坐长叹。”④人口聚居地;乡里。《孟子·万章下》:“在国曰市井之臣,在野曰草莽之臣。”《史记·刺客列传》:“臣所以降志辱身,居市井屠者,徒幸以养老母。”[井田]相传我国殷周时代的一种土地制度。《孟子·滕文公上》:“方里而井,井九百亩,其中为公田。八家皆私百亩,同养公田,公事毕,然后敢治私事。”(方里:纵横各一里。)

    浑:

    (一)①大水涌流声。张协《七命》:“溟海浑濩(huò)涌其后。”(濩:形容水势汹涌。)韩愈《进学解》:“上规姚姒,浑浑无涯。”②浑浊;不清亮。陆游《游山西村》:“莫笑农家腊酒浑,丰年留客足鸡豚。”《老子》第十五章:“浑兮其若浊。”③合为一体;混同。李华《杂诗六首》之一:“典乐忽涓微,波浪与天浑。”《淮南子·原道》:“大浑而为一。”《关尹子·二柱》:“浑人我,固天地。”④愚昧;糊涂。《商君书·壹言》:“塞而不开则民浑。”⑤天然的;纯朴。郎廷槐等《师友诗传录》:“总之,汉祚鸿朗,文章作新,《安世》楚声,浑纯厚雅;汉武乐府,壮丽宏奇。”(《安世》:指汉乐歌《安世房中歌》。)《论衡·谈天》:“元气未分,浑沌为一。”⑥全然。李白《少年行》:“浑身装束皆绮罗。”《齐民要术·炙法》:“涂肉,浑炙之。”⑦副词。1. 简直;几乎。杜甫《峡中即事》:“雷声忽送千峰雨,花气浑如百和香。”2. 还;仍。杜甫《春望》:“白发搔更短,浑欲不胜簪。”3. 皆;都。王安石《若耶溪归兴》:“汀草岸花浑不见,青山无数逐人来。” (二)hùn 同“混”。混杂;杂糅。《汉书·董仲舒传》:“廉耻贸乱,贤不肖浑淆,未得其真。”


  • tao mi shao ji shui ,ji duo jing shui hun 。

    “tao mi shao ji shui ,ji duo jing shui hun 。”shi gou chu chu :《shi cong sun ji 》;shi tang chao shi ren du fu de zuo pin 。

    ping ming kua lv chu ,wei zhi kuo shei men 。quan men duo zun kou da ,ju fu xun zhu sun 。
    zhu sun pin mo shi ,zhai she ru huang cun 。tang qian zi sheng zhu ,tang hou zi sheng xuan 。
    xuan cao qiu yi si ,zhu zhi shuang bu fan 。tao mi shao ji shui ,ji duo jing shui hun 。
    yi kui mo fang shou ,fang shou shang kui gen 。a weng lan duo jiu ,jiao er hang bu ben 。
    suo lai wei zong zu ,yi bu wei pan sun 。xiao ren li kou shi ,bao su nan ke lun 。
    wu shou wai xian cai ,tong xing gu suo dui 。

    【zhu shi 】:

    tao :

    ①tong guo chong xi chu qu za zhi 。《wei shu ·shi huo zhi 》:“you han zhong jiu you jin hu qian yu jia ,chang yu han shui sha tao jin ,nian zhong zong shu 。”(shu :jiao na 。)②chong shua 。bai ju yi 《lang tao sha 》:“mu qu chao lai tao bu zhu ,sui ling dong hai bian sang tian 。”③shu jun 。liu re yu 《zhuo zhong zhi ·nei fu ya men zhi zhang 》:“lv fu yi tao jun gong zhong gou qu 。”(nei fu :zhang guan huang shi cang ku de guan yuan 。)

    shao :

    (yi )①shu liang shao 。yu “duo ”xiang dui 。《zuo chuan ·ai gong er nian 》:“yang hu yue :‘wu che shao 。’”②que shao ;duan shao ;cha qian 。《shi ji ·ping yuan jun yu qing lie chuan 》:“jin shao yi ren ,yuan jun ji yi sui bei yuan er hang yi 。”③xiao ruo 。gu yi 《zhi an ce 》:“yu tian xia zhi zhi an ,mo re zhong jian zhu hou er shao ji li 。”④qing shi ;kan qing ;xiao kan 。《jin shu ·wang ji chuan 》:“(ji )hao yi yan shang wu ,chai (chái)lei yi ci shao zhi 。”(chai lei :tong bei 。)⑤bu duo shi ,biao shi shi jian duan zan 。《zhuang zi ·da sheng 》:“shao yan ,guo bai er fan 。”⑥fu ci 。biao shi cheng du jian 。xiang dang yu “shao wei ”。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“tai hou zhi se shao jie 。” (er )shào ①nian you 。yu “lao ”xiang dui 。he zhi zhang 《hui xiang ou shu er shou 》zhi yi :“shao xiao li jia lao da hui ,xiang yin mo gai bin mao cui (cuī)。”②shao nian ren 。《zuo chuan ·xi gong er shi ba nian 》:“shao chang you li ,ji ke yong ye 。”③pai hang zui mo de 。《shi ji ·meng chang jun lie chuan 》:“tian ying zhe ,ji wei wang shao zi 。”

    ji :

    ①cong jing li qu shui 。fan zhi yin shui ,da shui 。《zhou yi ·jing 》:“jing xie (xiè)bu shi ,wei wo xin ce ;ke yong ji 。”(xie :tao qu wu ni 。wei :shi 。)ye fan zhi da shui 。《lv shi chun qiu ·cha chuan 》:“song zhi ding shi ,jia mo jing er chu gai ji 。”②yin jian ;di ba 。xie shao weng 《si chao wen jian lu ·zhang yu hu 》:“can wen qian ru ,ji yang hou xue ,ci han yu gong 。”③qian yin ;yin dao 。luo yin 《chong song lang zhou zhang yuan wai 》:“cheng zhi ji shan xin chang zai ,zheng nai gan shi ji zhuai qiong 。”《zhou li ·kao gong ji ·jiang ren 》:“fan ren ,suo yao ,da ji ji ban 。”

    duo :

    ①shu liang da ,yu “shao ”xiang dui 。《meng zi ·gong sun chou xia 》:“de dao zhe duo zhu ,shi dao zhe gua zhu 。”(de dao :zhi de zhi guo zhi dao ,ji hang ren zheng 。gua :shao 。)wang wei 《xiang sai 》:“yuan jun duo cai xie 。”②sheng guo ;chao guo 。shang xian zu 《zi xiao ji ·qiao tan 》:“xiang ta cai shi xiang ru ,mao duo wang can 。”(xiang ru :si ma xiang ru ,han ci fu jia 。wang can :han wei jian ren ,mao mei duo cai 。)③chen zan ;zhao chong 。《shi ji ·ji bu luan bu lie chuan 》:“zhu gong jie duo ji bu neng cui gang wei rou ,zhu jia yi ci ming wen dang shi 。”《shi ji ·wei ji wu an hou lie chuan 》:“shi yi yi ci duo zhi 。”④guo fen de ;duo yu de 。《zhuang zi ·yu fu 》:“jin zi ji shang mo jun hou you si zhi shi ,er xia mo da chen zhi shi zhi guan ,er shan chi (chì)li le ,shua ren lun yi hua ji min ,bu tai duo shi hu ?”(chi :zheng du 。tai :tai ,guo yu ,guo fen 。)liu shao 《ren wu zhi ·ti bie 》:“fu zai duo yi 。”⑤zeng duo 。《xun zi ·tian lun 》:“yin wu er duo zhi ,shu yu cheng neng er hua zhi ?”⑥tong “chi ”,bu zheng 。《fa yan ·wu zi 》:“zhong zheng ze ya ,duo wa ze zheng 。”(wa :yin xie de le sheng 。)⑦fu ci 。biao shi xian ding 。yao xiang dang yu “zhi ”、“jin jin ”。zhu fu 《wei you zhou mu yu peng chong shu 》:“ci you he bin zhi min peng tu yi sai meng jin ,duo jian ji bu zhi liang ye 。”《lun yu ·zi zhang 》:“ren sui yu zi jue ,ji he shang yu ri yue hu ? duo jian ji bu zhi liang ye 。”

    jing :

    ①shui jing 。《ji rang ge 》:“zao jing er yin ,geng tian er shi 。”《han shu · huo shi lie chuan 》:“shan yan jing zhi li 。”(shan :zhuan you 。)②jing tian 。《tian gong kai wu ·zuo xian ·jing yan 》:“yan jing zhou wei bu guo shu cun ,ji shang kou yi xiao yu fu zhi you yu 。”③xing su ming 。er shi ba su zhi yi 。li bai 《shu dao nan 》:“men can li jing yang xie xi ,yi shou fu ying zuo chang tan 。”④ren kou ju ju de ;xiang li 。《meng zi ·mo zhang xia 》:“zai guo yue shi jing zhi chen ,zai ye yue cao mang zhi chen 。”《shi ji ·ci ke lie chuan 》:“chen suo yi jiang zhi ru shen ,ju shi jing tu zhe ,tu xing yi yang lao mu 。”[jing tian ]xiang chuan wo guo yan zhou shi dai de yi chong tu de zhi du 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“fang li er jing ,jing jiu bai mu ,ji zhong wei gong tian 。ba jia jie si bai mu ,tong yang gong tian ,gong shi bi ,ran hou gan zhi si shi 。”(fang li :zong heng ge yi li 。)

    hun :

    (yi )①da shui chong liu sheng 。zhang xie 《qi ming 》:“ming hai hun hu (huò)chong ji hou 。”(hu :xing rong shui shi xiong chong 。)han yu 《jin xue jie 》:“shang gui yao si ,hun hun mo ya 。”②hun zhuo ;bu qing liang 。liu you 《you shan xi cun 》:“mo xiao nong jia la jiu hun ,feng nian liu ke zu ji tun 。”《lao zi 》di shi wu zhang :“hun xi ji re zhuo 。”③ge wei yi ti ;hun tong 。li hua 《za shi liu shou 》zhi yi :“dian le hu juan wei ,bo lang yu tian hun 。”《huai na zi ·yuan dao 》:“da hun er wei yi 。”《guan yin zi ·er zhu 》:“hun ren wo ,gu tian de 。”④yu mei ;hu tu 。《shang jun shu ·yi yan 》:“sai er bu kai ze min hun 。”⑤tian ran de ;chun piao 。lang ting huai deng 《shi you shi chuan lu 》:“zong zhi ,han zuo hong lang ,wen zhang zuo xin ,《an shi 》chu sheng ,hun chun hou ya ;han wu le fu ,zhuang li hong ji 。”(《an shi 》:zhi han le ge 《an shi fang zhong ge 》。)《lun heng ·tan tian 》:“yuan qi wei fen ,hun dun wei yi 。”⑥quan ran 。li bai 《shao nian hang 》:“hun shen zhuang shu jie qi luo 。”《ji min yao shu ·zhi fa 》:“tu rou ,hun zhi zhi 。”⑦fu ci 。1. jian zhi ;ji hu 。du fu 《xia zhong ji shi 》:“lei sheng hu song qian feng yu ,hua qi hun ru bai he xiang 。”2. hai ;reng 。du fu 《chun wang 》:“bai fa sao geng duan ,hun yu bu sheng zan 。”3. jie ;dou 。wang an dan 《re ye xi gui xing 》:“ting cao an hua hun bu jian ,qing shan mo shu zhu ren lai 。” (er )hùn tong “hun ”。hun za ;za rou 。《han shu ·dong zhong shu chuan 》:“lian chi mao luan ,xian bu xiao hun xiao ,wei de ji zhen 。”