- 繁体
- 简体
- 拼音
-
吾皇則之,無斁無逸。
“吾皇則之,無斁無逸。”詩句出處:《大蜀皇帝壽春節進堯銘舜頌二首·舜頌》;是唐朝詩人貫休的作品。
四門伊穆。大道將行,天下為公。臨下有赫,選賢用能。
吾皇則之,無斁無逸。綏厥品匯,光光得一。千輻臨頂,
十在隨蹕。大哉大同,為光為龍。吾皇則之,聖謀隆隆。
納隍孜孜,考考切切。六宗是禋,五瑞斯列。排麟環鳳,
披香立雪。四夷納贐,九圍有截。昔救世師,降生竺乾。
壽春亦然,萬年萬年。
【註釋】:
吾:
①代詞。《論語·學而》:“吾日三省吾身。”②通“禦(禦)”。抵禦。《墨子·公孟》:“厚攻則厚吾,薄攻則薄吾。”③[吾子]對人的尊稱。《左傳·成公二年》:“病未及死,吾子勉之。”皇:
①大;偉大。《詩經·小雅·正月》:“有皇上帝。”②君主;帝王。《詩經·周頌·桓》:“於昭於天,皇以間之。”(間:監察。)《阿房宮賦》:“妃嬪媵嬙,王子皇孫,辭樓下殿,輦來於秦。”③對已故父、祖的尊稱。屈原《離騷》:“朕皇考曰伯庸。”④雌鳳。後作“凰”。《楚辭·遠遊》:“鳳皇翼其承旂兮。”⑤美好。《法言·孝至》:“堯舜之道皇兮。”⑥通“遑”。閑暇;空閑。《左傳·昭公七年》:“社稷之不皇,況能懷思君德?”[皇皇]1.鮮明的樣子。《詩經·小雅·皇皇者華》:“皇皇者華。”(華:同“花”。)2. 同“惶惶”。心神不定的樣子。《孟子·滕文公下》:“孔子三月無君,則皇皇如也。”3. 同“遑遑”。匆忙的樣子。劉向《九嘆· 怨思》:“征夫皇皇。”則:
①法則;準則。《左傳·文公十八年》:“毀則為賊。”②榜樣;模范。《詩經·豳風·伐柯》:“伐柯伐柯,其則不遠。”(伐:砍。柯:斧柄。)③效法。《論語·泰伯》:“巍巍乎唯天為大,唯堯則之。”④乃;就是。范仲淹《嶽陽樓記》:“此則嶽陽樓之大觀也。”⑤劃分等級。《尚書·禹貢》:“咸則三壤,成賦中邦。”⑥連詞。1. 表承接。《論語·為政》:“學而不思則罔,思而不學則殆。”(罔wǎng:迷惘。)2.表轉折。相當於“卻”。《論語·子路》:“欲速則不達。”3. 表假設。相當於“若”、“如果”。《荀子·議兵》:“大寇則至,使之持危城,則必畔。”(畔:通“叛”。背叛)。4. 表因果。相當於“就”。《史記·平原君虞卿列傳》:“趙亡則勝為虜,何為不憂乎。”(勝:平原君名趙勝。)⑦助詞。用於句中。《詩經·齊風·雞鳴》:“匪雞則鳴,蒼蠅之聲。”之:
①到……去。《呂氏春秋·察傳》:“子夏之晉,過衛。”(晉、衛:皆諸侯國名。)《漢書·高帝紀》:“沛公引兵之薛。”(沛公:劉邦。薛:地名。)②直到。《詩經·鄘風·柏舟》:“之死矢靡(mǐ)它。”(矢:發誓。靡它:沒有他心。)③代詞。1. 指代人和事物。相當於“他(她)”、“它”、“他(它)們”。《左傳·隱公元年》:“(薑氏)愛共叔段,欲立之。”(共叔段:人名。)《論語·學而》:“學而時習之。”(時:按時。習:演習。)2.指示代詞。“這”、“這個”。《詩經·周南·桃夭》:“之子於歸。”④助詞。1.相當於現代漢語助詞“的”,放在定語和中心語之間。《詩經· 召南·羔羊》:“羔羊之皮。”2. 用於主語和謂語之間,取消句子的獨立性,使變成偏正結構。《左傳·僖公四年》:“不虞君之涉吾地也。”(虞:料想。涉:進入。)3.用於前置賓語和動詞之間,相當於“是”。《墨子·公輸》:“宋何罪之有?”4.用於句中或句末起調整音節的作用。《左傳·莊公十年》:“公將鼓之。”(鼓:擊鼓。)《孟子·梁惠王上》:“天油然作雲,沛然下雨,則苗浡(bó)然興之矣。”(浡然:興起的樣子。)無:
①沒有。跟“有”相對。陸遊《遊山西村》:“山重水復疑無路。”②副詞。表示否定,相當於“不”。《商君書·農戰》:“民以此為教,則粟焉得無少,而兵焉得弱也?”③連詞。表示條件,相當於“無論”、“不論”。《詩經·魯頌·灃水》:“不小不大,從公於邁。”④通“毋”。不要。《古詩源·箜篌引》:“公無渡河,公竟渡河。墮河而死,當奈公何!”⑤非;不是。《管子·形勢》:“則國非其國,而民無其民也。”⑥語氣詞。用於疑問句末,表示疑問,相當於“否”。白居易《問劉十九》:“晚來天欲雪,能飲一杯無?”疚:
①疾病;久病。《詩經·小雅·采薇》:“憂心孔疚。”(孔:大。)《韓非子·顯學》:“無饑饉疾疚禍罪之殃。”②憂傷;憂慮。《詩經·小雅·大東》:“既往既來,使我心疚。”③內心慚愧痛苦;憂傷。《論語·顏淵》:“內省不疚,夫何憂何懼?”摶:
(一)①把散碎的東西捏聚成團。《禮記· 曲禮上》:“毋摶飯。”②聚集;集中。《商君書·壹言》:“夫聖人之治國也,能摶力,能殺(shài)力。”(殺:省減。)③同“團”。圓。《楚辭·九章·橘頌》:“圜(yuán)果摶兮。”(圜:通“圓”。)④盤旋;環繞。《莊子·逍遙遊》:“摶扶搖而上者九萬裡。”(扶搖:海中颶風。) (二)zhuān 同“專”。①專一;集中。《管子·內業》:“一意摶心,耳目不淫。”《史記·秦始皇本紀》:“摶心揖志,耳目不淫。”(揖:通“壹”。)②統率。《史記·田敬仲完世傢》:“(韓)馮因摶三國之兵。” (三)zhuàn ①把東西卷緊。《周禮·考工記·鮑人》:“卷而摶之,欲其無迆也。”②量詞。束;捆。《周禮·地官·羽人》:“百羽為摶,十摶為縛。”蕁:
(一)tán 火勢上騰。《淮南子·天文》:“火上蕁,水下流。” (二)qián [蕁麻]一種多年生草本植物。莖葉有螫毛,皮膚接觸時會引起刺痛。《本草綱目·草部·蕁麻》:“蕁麻,蕁音尋。” -
吾皇则之,无斁无逸。
“吾皇则之,无斁无逸。”诗句出处:《大蜀皇帝寿春节进尧铭舜颂二首·舜颂》;是唐朝诗人贯休的作品。
四门伊穆。大道将行,天下为公。临下有赫,选贤用能。
吾皇则之,无斁无逸。绥厥品汇,光光得一。千辐临顶,
十在随跸。大哉大同,为光为龙。吾皇则之,圣谋隆隆。
纳隍孜孜,考考切切。六宗是禋,五瑞斯列。排麟环凤,
披香立雪。四夷纳赆,九围有截。昔救世师,降生竺乾。
寿春亦然,万年万年。
【注释】:
吾:
①代词。《论语·学而》:“吾日三省吾身。”②通“禦(御)”。抵御。《墨子·公孟》:“厚攻则厚吾,薄攻则薄吾。”③[吾子]对人的尊称。《左传·成公二年》:“病未及死,吾子勉之。”皇:
①大;伟大。《诗经·小雅·正月》:“有皇上帝。”②君主;帝王。《诗经·周颂·桓》:“於昭于天,皇以间之。”(间:监察。)《阿房宫赋》:“妃嫔媵嫱,王子皇孙,辞楼下殿,辇来于秦。”③对已故父、祖的尊称。屈原《离骚》:“朕皇考曰伯庸。”④雌凤。后作“凰”。《楚辞·远游》:“凤皇翼其承旂兮。”⑤美好。《法言·孝至》:“尧舜之道皇兮。”⑥通“遑”。闲暇;空闲。《左传·昭公七年》:“社稷之不皇,况能怀思君德?”[皇皇]1.鲜明的样子。《诗经·小雅·皇皇者华》:“皇皇者华。”(华:同“花”。)2. 同“惶惶”。心神不定的样子。《孟子·滕文公下》:“孔子三月无君,则皇皇如也。”3. 同“遑遑”。匆忙的样子。刘向《九叹· 怨思》:“征夫皇皇。”则:
①法则;准则。《左传·文公十八年》:“毁则为贼。”②榜样;模范。《诗经·豳风·伐柯》:“伐柯伐柯,其则不远。”(伐:砍。柯:斧柄。)③效法。《论语·泰伯》:“巍巍乎唯天为大,唯尧则之。”④乃;就是。范仲淹《岳阳楼记》:“此则岳阳楼之大观也。”⑤划分等级。《尚书·禹贡》:“咸则三壤,成赋中邦。”⑥连词。1. 表承接。《论语·为政》:“学而不思则罔,思而不学则殆。”(罔wǎng:迷惘。)2.表转折。相当于“却”。《论语·子路》:“欲速则不达。”3. 表假设。相当于“若”、“如果”。《荀子·议兵》:“大寇则至,使之持危城,则必畔。”(畔:通“叛”。背叛)。4. 表因果。相当于“就”。《史记·平原君虞卿列传》:“赵亡则胜为虏,何为不忧乎。”(胜:平原君名赵胜。)⑦助词。用于句中。《诗经·齐风·鸡鸣》:“匪鸡则鸣,苍蝇之声。”之:
①到……去。《吕氏春秋·察传》:“子夏之晋,过卫。”(晋、卫:皆诸侯国名。)《汉书·高帝纪》:“沛公引兵之薛。”(沛公:刘邦。薛:地名。)②直到。《诗经·鄘风·柏舟》:“之死矢靡(mǐ)它。”(矢:发誓。靡它:没有他心。)③代词。1. 指代人和事物。相当于“他(她)”、“它”、“他(它)们”。《左传·隐公元年》:“(姜氏)爱共叔段,欲立之。”(共叔段:人名。)《论语·学而》:“学而时习之。”(时:按时。习:演习。)2.指示代词。“这”、“这个”。《诗经·周南·桃夭》:“之子于归。”④助词。1.相当于现代汉语助词“的”,放在定语和中心语之间。《诗经· 召南·羔羊》:“羔羊之皮。”2. 用于主语和谓语之间,取消句子的独立性,使变成偏正结构。《左传·僖公四年》:“不虞君之涉吾地也。”(虞:料想。涉:进入。)3.用于前置宾语和动词之间,相当于“是”。《墨子·公输》:“宋何罪之有?”4.用于句中或句末起调整音节的作用。《左传·庄公十年》:“公将鼓之。”(鼓:击鼓。)《孟子·梁惠王上》:“天油然作云,沛然下雨,则苗浡(bó)然兴之矣。”(浡然:兴起的样子。)无:
①没有。跟“有”相对。陆游《游山西村》:“山重水复疑无路。”②副词。表示否定,相当于“不”。《商君书·农战》:“民以此为教,则粟焉得无少,而兵焉得弱也?”③连词。表示条件,相当于“无论”、“不论”。《诗经·鲁颂·沣水》:“不小不大,从公于迈。”④通“毋”。不要。《古诗源·箜篌引》:“公无渡河,公竟渡河。堕河而死,当奈公何!”⑤非;不是。《管子·形势》:“则国非其国,而民无其民也。”⑥语气词。用于疑问句末,表示疑问,相当于“否”。白居易《问刘十九》:“晚来天欲雪,能饮一杯无?”疚:
①疾病;久病。《诗经·小雅·采薇》:“忧心孔疚。”(孔:大。)《韩非子·显学》:“无饥馑疾疚祸罪之殃。”②忧伤;忧虑。《诗经·小雅·大东》:“既往既来,使我心疚。”③内心惭愧痛苦;忧伤。《论语·颜渊》:“内省不疚,夫何忧何惧?”抟:
(一)①把散碎的东西捏聚成团。《礼记· 曲礼上》:“毋抟饭。”②聚集;集中。《商君书·壹言》:“夫圣人之治国也,能抟力,能杀(shài)力。”(杀:省减。)③同“团”。圆。《楚辞·九章·橘颂》:“圜(yuán)果抟兮。”(圜:通“圆”。)④盘旋;环绕。《庄子·逍遥游》:“抟扶摇而上者九万里。”(扶摇:海中飓风。) (二)zhuān 同“专”。①专一;集中。《管子·内业》:“一意抟心,耳目不淫。”《史记·秦始皇本纪》:“抟心揖志,耳目不淫。”(揖:通“壹”。)②统率。《史记·田敬仲完世家》:“(韩)冯因抟三国之兵。” (三)zhuàn ①把东西卷紧。《周礼·考工记·鲍人》:“卷而抟之,欲其无迆也。”②量词。束;捆。《周礼·地官·羽人》:“百羽为抟,十抟为缚。”荨:
(一)tán 火势上腾。《淮南子·天文》:“火上荨,水下流。” (二)qián [荨麻]一种多年生草本植物。茎叶有螫毛,皮肤接触时会引起刺痛。《本草纲目·草部·荨麻》:“荨麻,荨音寻。” -
wu huang ze zhi ,mo du mo yi 。
“wu huang ze zhi ,mo du mo yi 。”shi gou chu chu :《da shu huang di shou chun jie jin yao ming shun song er shou ·shun song 》;shi tang chao shi ren guan xiu de zuo pin 。
si men yi mu 。da dao jiang hang ,tian xia wei gong 。lin xia you he ,shua xian yong neng 。
wu huang ze zhi ,mo du mo yi 。sui jue pin hui ,guang guang de yi 。qian fu lin ding ,
shi zai sui bi 。da zai da tong ,wei guang wei long 。wu huang ze zhi ,sheng mou long long 。
na huang zi zi ,kao kao qie qie 。liu zong shi yin ,wu rui si lie 。pai lin huan feng ,
pi xiang li xue 。si yi na jin ,jiu wei you jie 。xi jiu shi shi ,jiang sheng zhu gan 。
shou chun yi ran ,mo nian mo nian 。
【zhu shi 】:
wu :
①dai ci 。《lun yu ·xue er 》:“wu ri san sheng wu shen 。”②tong “禦(yu )”。di yu 。《mo zi ·gong meng 》:“hou gong ze hou wu ,bao gong ze bao wu 。”③[wu zi ]dui ren de zun chen 。《zuo chuan ·cheng gong er nian 》:“bing wei ji si ,wu zi mian zhi 。”huang :
①da ;wei da 。《shi jing ·xiao ya ·zheng yue 》:“you huang shang di 。”②jun zhu ;di wang 。《shi jing ·zhou song ·huan 》:“wu zhao yu tian ,huang yi jian zhi 。”(jian :jian cha 。)《a fang gong fu 》:“fei pin ying qiang ,wang zi huang sun ,ci lou xia dian ,nian lai yu qin 。”③dui yi gu fu 、zu de zun chen 。qu yuan 《li sao 》:“zhen huang kao yue bai yong 。”④ci feng 。hou zuo “huang ”。《chu ci ·yuan you 》:“feng huang yi ji cheng 旂xi 。”⑤mei hao 。《fa yan ·xiao zhi 》:“yao shun zhi dao huang xi 。”⑥tong “huang ”。xian xia ;kong xian 。《zuo chuan ·zhao gong qi nian 》:“she ji zhi bu huang ,kuang neng huai sai jun de ?”[huang huang ]1.xian ming de yang zi 。《shi jing ·xiao ya ·huang huang zhe hua 》:“huang huang zhe hua 。”(hua :tong “hua ”。)2. tong “huang huang ”。xin shen bu ding de yang zi 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“kong zi san yue mo jun ,ze huang huang ru ye 。”3. tong “huang huang ”。cong mang de yang zi 。liu xiang 《jiu tan · yuan sai 》:“zheng fu huang huang 。”ze :
①fa ze ;zhun ze 。《zuo chuan ·wen gong shi ba nian 》:“hui ze wei zei 。”②bang yang ;mo fan 。《shi jing ·bin feng ·fa ke 》:“fa ke fa ke ,ji ze bu yuan 。”(fa :kan 。ke :fu bing 。)③xiao fa 。《lun yu ·tai bai 》:“wei wei hu wei tian wei da ,wei yao ze zhi 。”④nai ;jiu shi 。fan zhong yan 《yue yang lou ji 》:“ci ze yue yang lou zhi da guan ye 。”⑤hua fen deng ji 。《shang shu ·yu gong 》:“xian ze san rang ,cheng fu zhong bang 。”⑥lian ci 。1. biao cheng jie 。《lun yu ·wei zheng 》:“xue er bu sai ze wang ,sai er bu xue ze dai 。”(wang wǎng:mi wang 。)2.biao zhuai she 。xiang dang yu “que ”。《lun yu ·zi lu 》:“yu su ze bu da 。”3. biao jia she 。xiang dang yu “re ”、“ru guo ”。《xun zi ·yi bing 》:“da kou ze zhi ,shi zhi chi wei cheng ,ze bi pan 。”(pan :tong “pan ”。bei pan )。4. biao yin guo 。xiang dang yu “jiu ”。《shi ji ·ping yuan jun yu qing lie chuan 》:“zhao wang ze sheng wei lu ,he wei bu you hu 。”(sheng :ping yuan jun ming zhao sheng 。)⑦zhu ci 。yong yu gou zhong 。《shi jing ·ji feng ·ji ming 》:“fei ji ze ming ,cang ying zhi sheng 。”zhi :
①dao ……qu 。《lv shi chun qiu ·cha chuan 》:“zi xia zhi jin ,guo wei 。”(jin 、wei :jie zhu hou guo ming 。)《han shu ·gao di ji 》:“pei gong yin bing zhi xue 。”(pei gong :liu bang 。xue :de ming 。)②zhi dao 。《shi jing ·yong feng ·bai zhou 》:“zhi si shi mi (mǐ)ta 。”(shi :fa shi 。mi ta :mei you ta xin 。)③dai ci 。1. zhi dai ren he shi wu 。xiang dang yu “ta (ta )”、“ta ”、“ta (ta )men ”。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“(jiang shi )ai gong shu duan ,yu li zhi 。”(gong shu duan :ren ming 。)《lun yu ·xue er 》:“xue er shi xi zhi 。”(shi :an shi 。xi :yan xi 。)2.zhi shi dai ci 。“zhe ”、“zhe ge ”。《shi jing ·zhou na ·tao wai 》:“zhi zi yu gui 。”④zhu ci 。1.xiang dang yu xian dai han yu zhu ci “de ”,fang zai ding yu he zhong xin yu zhi jian 。《shi jing · shao na ·gao yang 》:“gao yang zhi pi 。”2. yong yu zhu yu he wei yu zhi jian ,qu xiao gou zi de du li xing ,shi bian cheng pian zheng jie gou 。《zuo chuan ·xi gong si nian 》:“bu yu jun zhi she wu de ye 。”(yu :liao xiang 。she :jin ru 。)3.yong yu qian zhi bin yu he dong ci zhi jian ,xiang dang yu “shi ”。《mo zi ·gong shu 》:“song he zui zhi you ?”4.yong yu gou zhong huo gou mo qi diao zheng yin jie de zuo yong 。《zuo chuan ·zhuang gong shi nian 》:“gong jiang gu zhi 。”(gu :ji gu 。)《meng zi ·liang hui wang shang 》:“tian you ran zuo yun ,pei ran xia yu ,ze miao bo (bó)ran xing zhi yi 。”(bo ran :xing qi de yang zi 。)mo :
①mei you 。gen “you ”xiang dui 。liu you 《you shan xi cun 》:“shan chong shui fu yi mo lu 。”②fu ci 。biao shi fou ding ,xiang dang yu “bu ”。《shang jun shu ·nong zhan 》:“min yi ci wei jiao ,ze su yan de mo shao ,er bing yan de ruo ye ?”③lian ci 。biao shi tiao jian ,xiang dang yu “mo lun ”、“bu lun ”。《shi jing ·lu song ·feng shui 》:“bu xiao bu da ,cong gong yu mai 。”④tong “wu ”。bu yao 。《gu shi yuan ·kong hou yin 》:“gong mo du he ,gong jing du he 。duo he er si ,dang nai gong he !”⑤fei ;bu shi 。《guan zi ·xing shi 》:“ze guo fei ji guo ,er min mo ji min ye 。”⑥yu qi ci 。yong yu yi wen gou mo ,biao shi yi wen ,xiang dang yu “fou ”。bai ju yi 《wen liu shi jiu 》:“wan lai tian yu xue ,neng yin yi bei mo ?”jiu :
①ji bing ;jiu bing 。《shi jing ·xiao ya ·cai wei 》:“you xin kong jiu 。”(kong :da 。)《han fei zi ·xian xue 》:“mo ji jin ji jiu huo zui zhi yang 。”②you shang ;you lv 。《shi jing ·xiao ya ·da dong 》:“ji wang ji lai ,shi wo xin jiu 。”③nei xin can kui tong ku ;you shang 。《lun yu ·yan yuan 》:“nei sheng bu jiu ,fu he you he ju ?”tuan :
(yi )①ba san sui de dong xi nie ju cheng tuan 。《li ji · qu li shang 》:“wu tuan fan 。”②ju ji ;ji zhong 。《shang jun shu ·yi yan 》:“fu sheng ren zhi zhi guo ye ,neng tuan li ,neng sha (shài)li 。”(sha :sheng jian 。)③tong “tuan ”。yuan 。《chu ci ·jiu zhang ·ju song 》:“huan (yuán)guo tuan xi 。”(huan :tong “yuan ”。)④pan xuan ;huan rao 。《zhuang zi ·xiao yao you 》:“tuan fu yao er shang zhe jiu mo li 。”(fu yao :hai zhong ju feng 。) (er )zhuān tong “zhuan ”。①zhuan yi ;ji zhong 。《guan zi ·nei ye 》:“yi yi tuan xin ,er mu bu yin 。”《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“tuan xin yi zhi ,er mu bu yin 。”(yi :tong “yi ”。)②tong lv 。《shi ji ·tian jing zhong wan shi jia 》:“(han )feng yin tuan san guo zhi bing 。” (san )zhuàn ①ba dong xi juan jin 。《zhou li ·kao gong ji ·bao ren 》:“juan er tuan zhi ,yu ji mo 迆ye 。”②liang ci 。shu ;kun 。《zhou li ·de guan ·yu ren 》:“bai yu wei tuan ,shi tuan wei fu 。”qian :
(yi )tán huo shi shang teng 。《huai na zi ·tian wen 》:“huo shang qian ,shui xia liu 。” (er )qián [qian ma ]yi chong duo nian sheng cao ben zhi wu 。jing xie you shi mao ,pi fu jie chu shi hui yin qi ci tong 。《ben cao gang mu ·cao bu ·qian ma 》:“qian ma ,qian yin xun 。”
今日更新
-
导引冲和气,觉春生酒面。
[2020-05-03]
-
褘衣俱侍、玳筵启。
[2020-05-03]
-
贤均樛木,宜颂二南诗。
[2020-05-03]
-
奉圣德、坤宁俱备。
[2020-05-03]
-
移棹采初开,嗅金缨留取。
[2020-05-03]
今日推荐
-
惟有暗香长在,饱参清露霏微。
[2020-02-16]
-
檐外几声风玉,丁东敲断人肠。
[2020-02-16]
-
春晚不拈红粉,碧窗自录仙书。
[2020-02-16]
-
人似行云不见。
[2020-02-16]
-
羞容似替人垂泪。
[2020-02-16]