• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 老父舊羸病,何以強自扶。

    “老父舊羸病,何以強自扶。”詩句出處:《木蘭歌》;是唐朝詩人韋元甫的作品。

    木蘭抱杼嗟,借問復為誰。欲聞所戚戚,感激強其顏。
    老父隸兵籍,氣力日衰耗。豈足萬裡行,有子復尚少。
    胡沙沒馬足,朔風裂人膚。老父舊羸病,何以強自扶。
    木蘭代父去,秣馬備戎行。易卻紈綺裳,洗卻鉛粉妝。
    馳馬赴軍幕,慷慨攜幹將。朝屯雪山下,暮宿青海傍。
    夜襲燕支虜,更攜於闐羌。將軍得勝歸,士卒還故鄉。
    父母見木蘭,喜極成悲傷。木蘭能承父母顏,
    卻卸巾鞲理絲簧。昔為烈士雄,今為嬌子容。
    親戚持酒賀父母,始知生女與男同。門前舊軍都,
    十年共崎嶇。本結弟兄交,死戰誓不渝。今者見木蘭,
    言聲雖是顏貌殊。驚愕不敢前,嘆息徒嘻籲。世有臣子心,
    能如木蘭節。忠孝兩不渝,千古之名焉可滅。

    【註釋】:

    老:

    ①年歲大。《詩經·邶風·擊鼓》:“與子偕老。”(偕:一同。)《老子》第十八章:“民至老死不相往來。”②衰老。辛棄疾《永遇樂·京口北固亭懷古》:“廉頗老矣,尚能飯否?”③老年人。《戰國策·齊策》:“民扶老攜幼,迎君道中。”特用於對資深長者的敬稱。《詩經·小雅·十月之交》:“不憖遺一老。”(憖yìn:願)④老死;終老。死的諱稱。張溥《五人墓碑記》:“令五人者保其首領以老於戶牖之下。”⑤敬老,養老。《孟子·梁惠王上》:“老吾老以及人之老。”⑥熟練,有經驗。歐陽修《為君難論》:“其父奢,趙之名將,老用於兵者也。”⑦對公卿大夫的總稱。《左傳·昭公十三年》:“天子之老,請帥王賦。”也指大夫的傢臣《論語·憲問》:“孟公綽為趙魏老則優。”(孟公綽:魯大夫。趙魏:都是晉國的世卿。)⑧告老;年老退休。《左傳·襄公三年》:“祁奚請老。”(祁奚:晉大夫。)⑨年久的;歷時久遠的。原來的(與“新”相對)。方苞《獄中雜記》:“而獄中為老監者四,監五室。”⑩陳舊的。歸有光《項脊軒志》:“百年老屋,塵泥滲漉。”(11)前綴。用於稱人、排列次序和某些動植物名。蘇軾《江城子·密州出獵》:“老夫聊發少年狂。”

    父:

    (一)①父親。《論語·學而》:“父在觀其志,父沒觀其行。”(沒:通“歿”,死。)②對傢族或親戚中男性長輩的稱呼。《爾雅·釋親》:“父三考為王父,父之妣為王母;王父之考為曾祖王父,王父之母為曾祖王母。”③為古代天子對同姓諸侯、諸侯對同姓大夫的尊稱。《詩經 · 小雅 · 伐木》:“既有肥羜(zhù),以速諸父。”(羜:幼羊。速:召請。)④泛指動物雄性。左思《吳都賦》:“其上則猿父哀吟。” (二)fǔ ①對老年人的尊稱。《史記·伍子胥列傳》:“此劍值百金,以與父。”②同“甫”。對成年男子的美稱,多附在名字後面。王安石《遊褒禪山記》:“四人者:廬陵蕭君圭君玉,長樂王回深父,餘弟安國平父、安上純父。”(廬陵:今江西吉安縣。蕭君圭君玉:蕭君圭字君玉。長樂:地名,在今福建。王回深父:王回字深父。下文“平父”“純父”同。)③為從事某一類行業男子的通稱。柳宗元《鈷鉧潭西小丘記》:“農夫漁父過而陋之。”④開始。《老子》第四十二章:“強梁者不得其死,吾將以為教父。”(強梁:強橫,強悍。其死:指正常死亡。以為:“以”後省代詞“此”“之”等,意思是用這句話作為……)

    舊:

    ①陳舊的;過時的。《論語·公冶長》:“舊令尹之政,必以告新令君。”王安石《元日》:“總把新桃換舊符。”《左傳·昭公二十一年》:“宋城舊鄘及桑林之門而守之。”(鄘:同“墉”。城垣。桑林:城門名。)劉兼《重陽感懷》之二:“張儀舊壁蒼苔厚,諸葛荒祠古木寒。”②故交;舊相識。《三國志·蜀書·諸葛亮傳》:“玄素與荊州牧劉表有舊。”③從前的;原來的。諸葛亮《出師表》:“興復漢室,還於舊都。”

    羸:

    (一)①瘦羊。李商隱《行次西郊作一百韻》:“廷臣例獐怯,諸將如羸奔。”②瘦瘠。《國語·楚語下》:“民之羸餒,日已甚矣。”③衰弱;微弱。《左傳·桓公六年》:“請羸師以張之。”④疲憊。《禮記·問喪》:“身病體羸,以杖扶病也。”⑤貧困。《後漢書·周澤傳》:“奉公克己,矜恤孤羸。”⑥破舊;粗劣。《漢書·遊俠傳·陳遵》:“公府掾史率皆羸車馬。”⑦卑下;劣。《淮南子·繆稱》:“小子無謂我老而羸我。” (二)luǒ 通“裸”。裸露。《呂氏春秋·首時》:“眾林皆羸。”

    病:

    ①重病;重傷。古稱輕病為疾,重病為病。《左傳·僖公二十八年》:“病,則將殺之。”後泛指一般疾病。《孟子·滕文公上》:“吾固願見,今吾尚病;病愈,我且往見。”②患病。《後漢書·王充傳》:“永元中,病卒於傢。”③困苦;疾苦。白居易《寄唐生》:“惟歌生民病,願得天子知。”④憂慮;擔心。《左傳·襄公二十四年》:“鄭人病之。”⑤缺點;錯誤。《孔子傢語·在厄》:“孔子聖賢,其所刺譏,皆中諸侯之病。”

    何:

    (一)①疑問代詞。1. 什麼。《詩經·召南·何彼穠矣》:“何彼穠(nóng)矣?”(那長得很茂盛的是什麼?)2. 為什麼。《漢書·伍被傳》:“公獨以為無福,何?”3. 何處。韓愈《左遷至藍關示侄孫湘》:“雲橫秦嶺傢何在?”②副詞。1.表示反問。相當於“怎麼”、“哪裡”。《史記·項羽本紀》:“大王來何操?”《後漢書·馬援傳》:“男兒要當死於邊野,以馬革裹屍還葬身,何能臥床上在兒女子手中邪?”(邪:同“耶”。)2.表示感嘆。相當於“多麼”。曹操《觀滄海》:“水何澹澹。” (二)hè 扛;擔。《詩經·曹風·候人》:“何戈與祋(duì)。”(祋:兵器名。)泛指背負。《詩經·小雅· 無羊》:“何蓑(suō)何笠。”引申為承受。《詩經·商頌·長發》:“何天之休。”(休:福。)以上意義後來寫作“荷”。

    以:

    ①任用;使用。《楚辭·九章·涉江》:“忠不必用兮,賢不必以。”②緣故;原因。《詩經·邶風·旄丘》:“何其久也,必有以也。”③認為。《戰國策·齊策一》:“皆以美於徐公。”④介詞。1. 表示使用的對象。用;拿。《韓非子·難一》:“以子之矛陷子之楯,何如?”(陷:戳穿。)2.表示動作的涉及對象。與;同。《儀禮·鄉射禮》:“主人以賓三揖。”3. 表示動作的原因。因;因為。《史記·孫子吳起列傳》:“孫臏以此名顯天下。”4.表示動作的方式和依憑。憑借……身份;按照。《論語·學而》:“使民以時。”(使:役使。)5.表示動作的時間。在;於。《呂氏春秋·孟春》:“天子乃以元日祈谷於上帝。”(元日:吉日。)6. 表示動作的目的。曹操《步出夏門行》:“東臨碣石,以觀滄海。”⑤連詞。1.表示並列、相承等關系。相當於“而”。《史記·仲尼弟子列傳》:“城高以厚,地廣以深。”《國語·晉語四》:“狐偃,其舅也,而惠以有謀。”(惠:通“慧”。聰明。)2. 表示目的。為瞭;以便。《戰國策·東周策》:“秦假道於周以伐韓。”(假道:借路。)⑥助詞。用在往、來、上、下、內、外、前、後、左、右、東、西、南、北等方位詞前,表示對方位、時間、數量的限制。《呂氏春秋 · 上農》:“凡民自七尺以上,屬諸三官。”(三官:指農工商三種職業。)⑦通“已”。1.已經。《三國志·魏志·杜襲傳》:“吾計以定。”2.停止。《孟子·梁惠王上》:“無以,則王乎?”

    強:

    (一)①弓有力。《戰國策·韓策》:“夫天下強弓勁弩皆自韓出。”②強壯;有力。《詩經·周頌·載芟(shān)》:“侯強侯以。”(侯:助詞。以:弱。)《荀子 · 勸學》:“蚓無爪牙之利,筋骨之強。”③強大;強盛。《鹽鐵論·非鞅》:“秦任商君,國以富強。”④加強;增強。《荀子·天論》:“強本而節用,則天不能貧。”⑤有餘;略多。《木蘭詩》:“賞賜百千強。”⑥超過;勝過。《史記·平原君虞卿列傳》:“毛先生以三寸之舌,強於百萬之師。” (二)qiǎng ①強迫。《晉書·郭翻傳》:“(庾翼)躬往造翻,欲強起之。”(躬:親自。造:拜訪。起:起用。)②竭力;盡力。《戰國策·趙策四》:“太後不肯,大臣強諫。”③勉強。《史記·留侯世傢》:“留侯病,自強死。”

    自:

    ①自己。《詩經·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②親自。宋濂《送東陽馬生序》:“每假借於藏書之傢,手自筆錄,計日以還。”《史記·蕭相國世傢》:“高祖自將。”③自然。《史記·李將軍列傳》:“諺曰:‘桃李無言,下自成蹊。’”(蹊:小徑;小路。)④介詞。1.從。《孟子·滕文公上》:“有為神農之言者許行,自楚之滕。”(神農:傳說為古代造耒耜、興農業的帝王。許行:當時的農學傢。)《論語·學而》:“有朋自遠方來。”2. 由於。《史記·屈原賈生列傳》:“屈平之作《離騷》,蓋自怨生也。”《漢書·灌夫傳》:“侯自我得之,自我捐之,無所恨。”⑤連詞。表示假設。可譯為假如。《左傳·成公十六年》:“唯聖人能內外無患,自非聖人,外寧必有內憂。”⑥連詞。表示假設的讓步。可譯為即使。《漢書·高祖紀下》:“高祖不修文學,而性明達,好謀能聽,自監門戍卒,見之如舊。”又《杜周傳》:“自京師不曉,況於遠方?”

    扶:

    (一)①攙扶;扶著。《論語·季氏》:“危而不持,顛而不扶。”②輔佐;輔助。杜甫《秋日夔(kuí)州詠懷一百韻》:“耿賈扶王室,蕭曹拱禦筵。”(耿:耿弇。賈:賈復。二人都是光武帝的名將。蕭:蕭何。曹:曹參。二人都是漢高祖的功臣。拱:環繞。)③扶植,扶持。《荀子·勸學》:“蓬生麻中,不扶而直。”④幫助;支援。《戰國策 · 宋衛策》:“扶梁伐趙。”《後漢書·章帝紀》:“此皆所以扶進微學,尊廣道藝也。”(扶進:扶助促進。)⑤介詞。表示方向,相當於“沿著,順著”。陶潛《桃花源記》:“既出,得其船,便扶向路,處處志之。”(向路:原來的路。志:作記號。)⑥依仗。《漢書·高帝紀上》:“不如更遣長者扶義而西,告諭秦父兄。”⑦量詞。古代長度單位。並四指之寬度為一扶。四寸為扶。《禮記·投壺》:“籌,室中五扶,堂上七扶。”(籌:竹簽。)⑧拄持;拄著。《聊齋志異·促織》:“乃強起扶杖,執圖詣寺後。”又勉力支撐。梁啟超《譚嗣同傳》:“七月,乃扶病入覲(jīn)。”(扶病:即抱病。覲:朝拜皇帝。)⑨治理。《漢書·翼奉傳》:“建滎陽,扶河東。”⑩靠近;依附。鮑照《擬古八首》:“秋蛩扶戶吟,寒婦成夜織。”[扶寸]四指為扶,一指為寸,指較短的距離。《韓非子·揚權》:“故上失扶寸,下得尋常。”(尋:八尺。常:十六尺。)[扶搖]海中颶風。《莊子·逍遙遊》:“摶扶搖而上者九萬裡。”(摶:盤旋。) (二)pú[扶服]同“匍匐”。伏地爬行。《漢書·匈奴傳下》:“呼韓邪攜國歸化,扶服稱臣。”


  • 老父旧羸病,何以强自扶。

    “老父旧羸病,何以强自扶。”诗句出处:《木兰歌》;是唐朝诗人韦元甫的作品。

    木兰抱杼嗟,借问复为谁。欲闻所戚戚,感激强其颜。
    老父隶兵籍,气力日衰耗。岂足万里行,有子复尚少。
    胡沙没马足,朔风裂人肤。老父旧羸病,何以强自扶。
    木兰代父去,秣马备戎行。易却纨绮裳,洗却铅粉妆。
    驰马赴军幕,慷慨携干将。朝屯雪山下,暮宿青海傍。
    夜袭燕支虏,更携于阗羌。将军得胜归,士卒还故乡。
    父母见木兰,喜极成悲伤。木兰能承父母颜,
    却卸巾鞲理丝簧。昔为烈士雄,今为娇子容。
    亲戚持酒贺父母,始知生女与男同。门前旧军都,
    十年共崎岖。本结弟兄交,死战誓不渝。今者见木兰,
    言声虽是颜貌殊。惊愕不敢前,叹息徒嘻吁。世有臣子心,
    能如木兰节。忠孝两不渝,千古之名焉可灭。

    【注释】:

    老:

    ①年岁大。《诗经·邶风·击鼓》:“与子偕老。”(偕:一同。)《老子》第十八章:“民至老死不相往来。”②衰老。辛弃疾《永遇乐·京口北固亭怀古》:“廉颇老矣,尚能饭否?”③老年人。《战国策·齐策》:“民扶老携幼,迎君道中。”特用于对资深长者的敬称。《诗经·小雅·十月之交》:“不慭遗一老。”(慭yìn:愿)④老死;终老。死的讳称。张溥《五人墓碑记》:“令五人者保其首领以老于户牖之下。”⑤敬老,养老。《孟子·梁惠王上》:“老吾老以及人之老。”⑥熟练,有经验。欧阳修《为君难论》:“其父奢,赵之名将,老用于兵者也。”⑦对公卿大夫的总称。《左传·昭公十三年》:“天子之老,请帅王赋。”也指大夫的家臣《论语·宪问》:“孟公绰为赵魏老则优。”(孟公绰:鲁大夫。赵魏:都是晋国的世卿。)⑧告老;年老退休。《左传·襄公三年》:“祁奚请老。”(祁奚:晋大夫。)⑨年久的;历时久远的。原来的(与“新”相对)。方苞《狱中杂记》:“而狱中为老监者四,监五室。”⑩陈旧的。归有光《项脊轩志》:“百年老屋,尘泥渗漉。”(11)前缀。用于称人、排列次序和某些动植物名。苏轼《江城子·密州出猎》:“老夫聊发少年狂。”

    父:

    (一)①父亲。《论语·学而》:“父在观其志,父没观其行。”(没:通“殁”,死。)②对家族或亲戚中男性长辈的称呼。《尔雅·释亲》:“父三考为王父,父之妣为王母;王父之考为曾祖王父,王父之母为曾祖王母。”③为古代天子对同姓诸侯、诸侯对同姓大夫的尊称。《诗经 · 小雅 · 伐木》:“既有肥羜(zhù),以速诸父。”(羜:幼羊。速:召请。)④泛指动物雄性。左思《吴都赋》:“其上则猿父哀吟。” (二)fǔ ①对老年人的尊称。《史记·伍子胥列传》:“此剑值百金,以与父。”②同“甫”。对成年男子的美称,多附在名字后面。王安石《游褒禅山记》:“四人者:庐陵萧君圭君玉,长乐王回深父,余弟安国平父、安上纯父。”(庐陵:今江西吉安县。萧君圭君玉:萧君圭字君玉。长乐:地名,在今福建。王回深父:王回字深父。下文“平父”“纯父”同。)③为从事某一类行业男子的通称。柳宗元《钴鉧潭西小丘记》:“农夫渔父过而陋之。”④开始。《老子》第四十二章:“强梁者不得其死,吾将以为教父。”(强梁:强横,强悍。其死:指正常死亡。以为:“以”后省代词“此”“之”等,意思是用这句话作为……)

    旧:

    ①陈旧的;过时的。《论语·公冶长》:“旧令尹之政,必以告新令君。”王安石《元日》:“总把新桃换旧符。”《左传·昭公二十一年》:“宋城旧鄘及桑林之门而守之。”(鄘:同“墉”。城垣。桑林:城门名。)刘兼《重阳感怀》之二:“张仪旧壁苍苔厚,诸葛荒祠古木寒。”②故交;旧相识。《三国志·蜀书·诸葛亮传》:“玄素与荆州牧刘表有旧。”③从前的;原来的。诸葛亮《出师表》:“兴复汉室,还于旧都。”

    羸:

    (一)①瘦羊。李商隐《行次西郊作一百韵》:“廷臣例獐怯,诸将如羸奔。”②瘦瘠。《国语·楚语下》:“民之羸馁,日已甚矣。”③衰弱;微弱。《左传·桓公六年》:“请羸师以张之。”④疲惫。《礼记·问丧》:“身病体羸,以杖扶病也。”⑤贫困。《后汉书·周泽传》:“奉公克己,矜恤孤羸。”⑥破旧;粗劣。《汉书·游侠传·陈遵》:“公府掾史率皆羸车马。”⑦卑下;劣。《淮南子·缪称》:“小子无谓我老而羸我。” (二)luǒ 通“裸”。裸露。《吕氏春秋·首时》:“众林皆羸。”

    病:

    ①重病;重伤。古称轻病为疾,重病为病。《左传·僖公二十八年》:“病,则将杀之。”后泛指一般疾病。《孟子·滕文公上》:“吾固愿见,今吾尚病;病愈,我且往见。”②患病。《后汉书·王充传》:“永元中,病卒于家。”③困苦;疾苦。白居易《寄唐生》:“惟歌生民病,愿得天子知。”④忧虑;担心。《左传·襄公二十四年》:“郑人病之。”⑤缺点;错误。《孔子家语·在厄》:“孔子圣贤,其所刺讥,皆中诸侯之病。”

    何:

    (一)①疑问代词。1. 什么。《诗经·召南·何彼秾矣》:“何彼秾(nóng)矣?”(那长得很茂盛的是什么?)2. 为什么。《汉书·伍被传》:“公独以为无福,何?”3. 何处。韩愈《左迁至蓝关示侄孙湘》:“云横秦岭家何在?”②副词。1.表示反问。相当于“怎么”、“哪里”。《史记·项羽本纪》:“大王来何操?”《后汉书·马援传》:“男儿要当死于边野,以马革裹尸还葬身,何能卧床上在儿女子手中邪?”(邪:同“耶”。)2.表示感叹。相当于“多么”。曹操《观沧海》:“水何澹澹。” (二)hè 扛;担。《诗经·曹风·候人》:“何戈与祋(duì)。”(祋:兵器名。)泛指背负。《诗经·小雅· 无羊》:“何蓑(suō)何笠。”引申为承受。《诗经·商颂·长发》:“何天之休。”(休:福。)以上意义后来写作“荷”。

    以:

    ①任用;使用。《楚辞·九章·涉江》:“忠不必用兮,贤不必以。”②缘故;原因。《诗经·邶风·旄丘》:“何其久也,必有以也。”③认为。《战国策·齐策一》:“皆以美于徐公。”④介词。1. 表示使用的对象。用;拿。《韩非子·难一》:“以子之矛陷子之楯,何如?”(陷:戳穿。)2.表示动作的涉及对象。与;同。《仪礼·乡射礼》:“主人以宾三揖。”3. 表示动作的原因。因;因为。《史记·孙子吴起列传》:“孙膑以此名显天下。”4.表示动作的方式和依凭。凭借……身份;按照。《论语·学而》:“使民以时。”(使:役使。)5.表示动作的时间。在;于。《吕氏春秋·孟春》:“天子乃以元日祈谷于上帝。”(元日:吉日。)6. 表示动作的目的。曹操《步出夏门行》:“东临碣石,以观沧海。”⑤连词。1.表示并列、相承等关系。相当于“而”。《史记·仲尼弟子列传》:“城高以厚,地广以深。”《国语·晋语四》:“狐偃,其舅也,而惠以有谋。”(惠:通“慧”。聪明。)2. 表示目的。为了;以便。《战国策·东周策》:“秦假道于周以伐韩。”(假道:借路。)⑥助词。用在往、来、上、下、内、外、前、后、左、右、东、西、南、北等方位词前,表示对方位、时间、数量的限制。《吕氏春秋 · 上农》:“凡民自七尺以上,属诸三官。”(三官:指农工商三种职业。)⑦通“已”。1.已经。《三国志·魏志·杜袭传》:“吾计以定。”2.停止。《孟子·梁惠王上》:“无以,则王乎?”

    强:

    (一)①弓有力。《战国策·韩策》:“夫天下强弓劲弩皆自韩出。”②强壮;有力。《诗经·周颂·载芟(shān)》:“侯强侯以。”(侯:助词。以:弱。)《荀子 · 劝学》:“蚓无爪牙之利,筋骨之强。”③强大;强盛。《盐铁论·非鞅》:“秦任商君,国以富强。”④加强;增强。《荀子·天论》:“强本而节用,则天不能贫。”⑤有余;略多。《木兰诗》:“赏赐百千强。”⑥超过;胜过。《史记·平原君虞卿列传》:“毛先生以三寸之舌,强于百万之师。” (二)qiǎng ①强迫。《晋书·郭翻传》:“(庾翼)躬往造翻,欲强起之。”(躬:亲自。造:拜访。起:起用。)②竭力;尽力。《战国策·赵策四》:“太后不肯,大臣强谏。”③勉强。《史记·留侯世家》:“留侯病,自强死。”

    自:

    ①自己。《诗经·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②亲自。宋濂《送东阳马生序》:“每假借于藏书之家,手自笔录,计日以还。”《史记·萧相国世家》:“高祖自将。”③自然。《史记·李将军列传》:“谚曰:‘桃李无言,下自成蹊。’”(蹊:小径;小路。)④介词。1.从。《孟子·滕文公上》:“有为神农之言者许行,自楚之滕。”(神农:传说为古代造耒耜、兴农业的帝王。许行:当时的农学家。)《论语·学而》:“有朋自远方来。”2. 由于。《史记·屈原贾生列传》:“屈平之作《离骚》,盖自怨生也。”《汉书·灌夫传》:“侯自我得之,自我捐之,无所恨。”⑤连词。表示假设。可译为假如。《左传·成公十六年》:“唯圣人能内外无患,自非圣人,外宁必有内忧。”⑥连词。表示假设的让步。可译为即使。《汉书·高祖纪下》:“高祖不修文学,而性明达,好谋能听,自监门戍卒,见之如旧。”又《杜周传》:“自京师不晓,况于远方?”

    扶:

    (一)①搀扶;扶着。《论语·季氏》:“危而不持,颠而不扶。”②辅佐;辅助。杜甫《秋日夔(kuí)州咏怀一百韵》:“耿贾扶王室,萧曹拱御筵。”(耿:耿弇。贾:贾复。二人都是光武帝的名将。萧:萧何。曹:曹参。二人都是汉高祖的功臣。拱:环绕。)③扶植,扶持。《荀子·劝学》:“蓬生麻中,不扶而直。”④帮助;支援。《战国策 · 宋卫策》:“扶梁伐赵。”《后汉书·章帝纪》:“此皆所以扶进微学,尊广道艺也。”(扶进:扶助促进。)⑤介词。表示方向,相当于“沿着,顺着”。陶潜《桃花源记》:“既出,得其船,便扶向路,处处志之。”(向路:原来的路。志:作记号。)⑥依仗。《汉书·高帝纪上》:“不如更遣长者扶义而西,告谕秦父兄。”⑦量词。古代长度单位。并四指之宽度为一扶。四寸为扶。《礼记·投壶》:“筹,室中五扶,堂上七扶。”(筹:竹签。)⑧拄持;拄着。《聊斋志异·促织》:“乃强起扶杖,执图诣寺后。”又勉力支撑。梁启超《谭嗣同传》:“七月,乃扶病入觐(jīn)。”(扶病:即抱病。觐:朝拜皇帝。)⑨治理。《汉书·翼奉传》:“建荥阳,扶河东。”⑩靠近;依附。鲍照《拟古八首》:“秋蛩扶户吟,寒妇成夜织。”[扶寸]四指为扶,一指为寸,指较短的距离。《韩非子·扬权》:“故上失扶寸,下得寻常。”(寻:八尺。常:十六尺。)[扶摇]海中飓风。《庄子·逍遥游》:“抟扶摇而上者九万里。”(抟:盘旋。) (二)pú[扶服]同“匍匐”。伏地爬行。《汉书·匈奴传下》:“呼韩邪携国归化,扶服称臣。”


  • lao fu jiu lei bing ,he yi jiang zi fu 。

    “lao fu jiu lei bing ,he yi jiang zi fu 。”shi gou chu chu :《mu lan ge 》;shi tang chao shi ren wei yuan fu de zuo pin 。

    mu lan bao zhu jie ,jie wen fu wei shei 。yu wen suo qi qi ,gan ji jiang ji yan 。
    lao fu li bing ji ,qi li ri cui hao 。qi zu mo li hang ,you zi fu shang shao 。
    hu sha mei ma zu ,shuo feng lie ren fu 。lao fu jiu lei bing ,he yi jiang zi fu 。
    mu lan dai fu qu ,mo ma bei rong hang 。yi que wan qi chang ,xi que qian fen zhuang 。
    chi ma fu jun mu ,kang kai xie gan jiang 。chao tun xue shan xia ,mu su qing hai bang 。
    ye xi yan zhi lu ,geng xie yu tian qiang 。jiang jun de sheng gui ,shi cu hai gu xiang 。
    fu mu jian mu lan ,xi ji cheng bei shang 。mu lan neng cheng fu mu yan ,
    que xie jin gou li si huang 。xi wei lie shi xiong ,jin wei jiao zi rong 。
    qin qi chi jiu he fu mu ,shi zhi sheng nv yu nan tong 。men qian jiu jun dou ,
    shi nian gong qi qu 。ben jie di xiong jiao ,si zhan shi bu yu 。jin zhe jian mu lan ,
    yan sheng sui shi yan mao shu 。jing e bu gan qian ,tan xi tu xi xu 。shi you chen zi xin ,
    neng ru mu lan jie 。zhong xiao liang bu yu ,qian gu zhi ming yan ke mie 。

    【zhu shi 】:

    lao :

    ①nian sui da 。《shi jing ·bei feng ·ji gu 》:“yu zi xie lao 。”(xie :yi tong 。)《lao zi 》di shi ba zhang :“min zhi lao si bu xiang wang lai 。”②cui lao 。xin qi ji 《yong yu le ·jing kou bei gu ting huai gu 》:“lian po lao yi ,shang neng fan fou ?”③lao nian ren 。《zhan guo ce ·ji ce 》:“min fu lao xie you ,ying jun dao zhong 。”te yong yu dui zi shen chang zhe de jing chen 。《shi jing ·xiao ya ·shi yue zhi jiao 》:“bu yin wei yi lao 。”(yin yìn:yuan )④lao si ;zhong lao 。si de hui chen 。zhang pu 《wu ren mu bei ji 》:“ling wu ren zhe bao ji shou ling yi lao yu hu you zhi xia 。”⑤jing lao ,yang lao 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“lao wu lao yi ji ren zhi lao 。”⑥shou lian ,you jing yan 。ou yang xiu 《wei jun nan lun 》:“ji fu she ,zhao zhi ming jiang ,lao yong yu bing zhe ye 。”⑦dui gong qing da fu de zong chen 。《zuo chuan ·zhao gong shi san nian 》:“tian zi zhi lao ,qing shuai wang fu 。”ye zhi da fu de jia chen 《lun yu ·xian wen 》:“meng gong chao wei zhao wei lao ze you 。”(meng gong chao :lu da fu 。zhao wei :dou shi jin guo de shi qing 。)⑧gao lao ;nian lao tui xiu 。《zuo chuan ·xiang gong san nian 》:“qi xi qing lao 。”(qi xi :jin da fu 。)⑨nian jiu de ;li shi jiu yuan de 。yuan lai de (yu “xin ”xiang dui )。fang bao 《yu zhong za ji 》:“er yu zhong wei lao jian zhe si ,jian wu shi 。”⑩chen jiu de 。gui you guang 《xiang ji xuan zhi 》:“bai nian lao wu ,chen ni shen lu 。”(11)qian chuo 。yong yu chen ren 、pai lie ci xu he mou xie dong zhi wu ming 。su shi 《jiang cheng zi ·mi zhou chu lie 》:“lao fu liao fa shao nian kuang 。”

    fu :

    (yi )①fu qin 。《lun yu ·xue er 》:“fu zai guan ji zhi ,fu mei guan ji hang 。”(mei :tong “mo ”,si 。)②dui jia zu huo qin qi zhong nan xing chang bei de chen hu 。《er ya ·shi qin 》:“fu san kao wei wang fu ,fu zhi bi wei wang mu ;wang fu zhi kao wei ceng zu wang fu ,wang fu zhi mu wei ceng zu wang mu 。”③wei gu dai tian zi dui tong xing zhu hou 、zhu hou dui tong xing da fu de zun chen 。《shi jing · xiao ya · fa mu 》:“ji you fei zhu (zhù),yi su zhu fu 。”(zhu :you yang 。su :shao qing 。)④fan zhi dong wu xiong xing 。zuo sai 《wu dou fu 》:“ji shang ze yuan fu ai yin 。” (er )fǔ ①dui lao nian ren de zun chen 。《shi ji ·wu zi xu lie chuan 》:“ci jian zhi bai jin ,yi yu fu 。”②tong “fu ”。dui cheng nian nan zi de mei chen ,duo fu zai ming zi hou mian 。wang an dan 《you bao chan shan ji 》:“si ren zhe :lu ling xiao jun gui jun yu ,chang le wang hui shen fu ,yu di an guo ping fu 、an shang chun fu 。”(lu ling :jin jiang xi ji an xian 。xiao jun gui jun yu :xiao jun gui zi jun yu 。chang le :de ming ,zai jin fu jian 。wang hui shen fu :wang hui zi shen fu 。xia wen “ping fu ”“chun fu ”tong 。)③wei cong shi mou yi lei hang ye nan zi de tong chen 。liu zong yuan 《gu mu tan xi xiao qiu ji 》:“nong fu yu fu guo er lou zhi 。”④kai shi 。《lao zi 》di si shi er zhang :“jiang liang zhe bu de ji si ,wu jiang yi wei jiao fu 。”(jiang liang :jiang heng ,jiang han 。ji si :zhi zheng chang si wang 。yi wei :“yi ”hou sheng dai ci “ci ”“zhi ”deng ,yi sai shi yong zhe gou hua zuo wei ……)

    jiu :

    ①chen jiu de ;guo shi de 。《lun yu ·gong ye chang 》:“jiu ling yin zhi zheng ,bi yi gao xin ling jun 。”wang an dan 《yuan ri 》:“zong ba xin tao huan jiu fu 。”《zuo chuan ·zhao gong er shi yi nian 》:“song cheng jiu yong ji sang lin zhi men er shou zhi 。”(yong :tong “yong ”。cheng yuan 。sang lin :cheng men ming 。)liu jian 《chong yang gan huai 》zhi er :“zhang yi jiu bi cang tai hou ,zhu ge huang ci gu mu han 。”②gu jiao ;jiu xiang shi 。《san guo zhi ·shu shu ·zhu ge liang chuan 》:“xuan su yu jing zhou mu liu biao you jiu 。”③cong qian de ;yuan lai de 。zhu ge liang 《chu shi biao 》:“xing fu han shi ,hai yu jiu dou 。”

    lei :

    (yi )①shou yang 。li shang yin 《hang ci xi jiao zuo yi bai yun 》:“ting chen li zhang qie ,zhu jiang ru lei ben 。”②shou ji 。《guo yu ·chu yu xia 》:“min zhi lei nei ,ri yi shen yi 。”③cui ruo ;wei ruo 。《zuo chuan ·huan gong liu nian 》:“qing lei shi yi zhang zhi 。”④pi bei 。《li ji ·wen sang 》:“shen bing ti lei ,yi zhang fu bing ye 。”⑤pin kun 。《hou han shu ·zhou ze chuan 》:“feng gong ke ji ,jin xu gu lei 。”⑥po jiu ;cu lie 。《han shu ·you xia chuan ·chen zun 》:“gong fu yuan shi lv jie lei che ma 。”⑦bei xia ;lie 。《huai na zi ·miao chen 》:“xiao zi mo wei wo lao er lei wo 。” (er )luǒ tong “luo ”。luo lou 。《lv shi chun qiu ·shou shi 》:“zhong lin jie lei 。”

    bing :

    ①chong bing ;chong shang 。gu chen qing bing wei ji ,chong bing wei bing 。《zuo chuan ·xi gong er shi ba nian 》:“bing ,ze jiang sha zhi 。”hou fan zhi yi ban ji bing 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“wu gu yuan jian ,jin wu shang bing ;bing yu ,wo ju wang jian 。”②huan bing 。《hou han shu ·wang chong chuan 》:“yong yuan zhong ,bing cu yu jia 。”③kun ku ;ji ku 。bai ju yi 《ji tang sheng 》:“wei ge sheng min bing ,yuan de tian zi zhi 。”④you lv ;dan xin 。《zuo chuan ·xiang gong er shi si nian 》:“zheng ren bing zhi 。”⑤que dian ;cuo wu 。《kong zi jia yu ·zai e 》:“kong zi sheng xian ,ji suo ci ji ,jie zhong zhu hou zhi bing 。”

    he :

    (yi )①yi wen dai ci 。1. shen me 。《shi jing ·shao na ·he bi nong yi 》:“he bi nong (nóng)yi ?”(na chang de hen mao cheng de shi shen me ?)2. wei shen me 。《han shu ·wu bei chuan 》:“gong du yi wei mo fu ,he ?”3. he chu 。han yu 《zuo qian zhi lan guan shi zhi sun xiang 》:“yun heng qin ling jia he zai ?”②fu ci 。1.biao shi fan wen 。xiang dang yu “zen me ”、“na li ”。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“da wang lai he cao ?”《hou han shu ·ma yuan chuan 》:“nan er yao dang si yu bian ye ,yi ma ge guo shi hai zang shen ,he neng wo chuang shang zai er nv zi shou zhong xie ?”(xie :tong “ye ”。)2.biao shi gan tan 。xiang dang yu “duo me ”。cao cao 《guan cang hai 》:“shui he dan dan 。” (er )hè gang ;dan 。《shi jing ·cao feng ·hou ren 》:“he ge yu dui (duì)。”(dui :bing qi ming 。)fan zhi bei fu 。《shi jing ·xiao ya · mo yang 》:“he suo (suō)he li 。”yin shen wei cheng shou 。《shi jing ·shang song ·chang fa 》:“he tian zhi xiu 。”(xiu :fu 。)yi shang yi yi hou lai xie zuo “he ”。

    yi :

    ①ren yong ;shi yong 。《chu ci ·jiu zhang ·she jiang 》:“zhong bu bi yong xi ,xian bu bi yi 。”②yuan gu ;yuan yin 。《shi jing ·bei feng ·mao qiu 》:“he ji jiu ye ,bi you yi ye 。”③ren wei 。《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“jie yi mei yu xu gong 。”④jie ci 。1. biao shi shi yong de dui xiang 。yong ;na 。《han fei zi ·nan yi 》:“yi zi zhi mao xian zi zhi dun ,he ru ?”(xian :chuo chuan 。)2.biao shi dong zuo de she ji dui xiang 。yu ;tong 。《yi li ·xiang she li 》:“zhu ren yi bin san yi 。”3. biao shi dong zuo de yuan yin 。yin ;yin wei 。《shi ji ·sun zi wu qi lie chuan 》:“sun bin yi ci ming xian tian xia 。”4.biao shi dong zuo de fang shi he yi ping 。ping jie ……shen fen ;an zhao 。《lun yu ·xue er 》:“shi min yi shi 。”(shi :yi shi 。)5.biao shi dong zuo de shi jian 。zai ;yu 。《lv shi chun qiu ·meng chun 》:“tian zi nai yi yuan ri qi gu yu shang di 。”(yuan ri :ji ri 。)6. biao shi dong zuo de mu de 。cao cao 《bu chu xia men hang 》:“dong lin jie dan ,yi guan cang hai 。”⑤lian ci 。1.biao shi bing lie 、xiang cheng deng guan ji 。xiang dang yu “er ”。《shi ji ·zhong ni di zi lie chuan 》:“cheng gao yi hou ,de an yi shen 。”《guo yu ·jin yu si 》:“hu yan ,ji jiu ye ,er hui yi you mou 。”(hui :tong “hui ”。cong ming 。)2. biao shi mu de 。wei le ;yi bian 。《zhan guo ce ·dong zhou ce 》:“qin jia dao yu zhou yi fa han 。”(jia dao :jie lu 。)⑥zhu ci 。yong zai wang 、lai 、shang 、xia 、nei 、wai 、qian 、hou 、zuo 、you 、dong 、xi 、na 、bei deng fang wei ci qian ,biao shi dui fang wei 、shi jian 、shu liang de xian zhi 。《lv shi chun qiu · shang nong 》:“fan min zi qi che yi shang ,shu zhu san guan 。”(san guan :zhi nong gong shang san chong zhi ye 。)⑦tong “yi ”。1.yi jing 。《san guo zhi ·wei zhi ·du xi chuan 》:“wu ji yi ding 。”2.ting zhi 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“mo yi ,ze wang hu ?”

    jiang :

    (yi )①gong you li 。《zhan guo ce ·han ce 》:“fu tian xia jiang gong jin nu jie zi han chu 。”②jiang zhuang ;you li 。《shi jing ·zhou song ·zai shan (shān)》:“hou jiang hou yi 。”(hou :zhu ci 。yi :ruo 。)《xun zi · quan xue 》:“yin mo zhao ya zhi li ,jin gu zhi jiang 。”③jiang da ;jiang cheng 。《yan tie lun ·fei yang 》:“qin ren shang jun ,guo yi fu jiang 。”④jia jiang ;zeng jiang 。《xun zi ·tian lun 》:“jiang ben er jie yong ,ze tian bu neng pin 。”⑤you yu ;lve duo 。《mu lan shi 》:“shang ci bai qian jiang 。”⑥chao guo ;sheng guo 。《shi ji ·ping yuan jun yu qing lie chuan 》:“mao xian sheng yi san cun zhi she ,jiang yu bai mo zhi shi 。” (er )qiǎng ①jiang pai 。《jin shu ·guo fan chuan 》:“(yu yi )gong wang zao fan ,yu jiang qi zhi 。”(gong :qin zi 。zao :bai fang 。qi :qi yong 。)②jie li ;jin li 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“tai hou bu ken ,da chen jiang jian 。”③mian jiang 。《shi ji ·liu hou shi jia 》:“liu hou bing ,zi jiang si 。”

    zi :

    ①zi ji 。《shi jing ·da ya ·wen wang 》:“yong yan pei ming ,zi qiu duo fu 。”(yan :tong “yan ”。pei ming :ge hu tian ming 。)《lao zi 》:“zhi ren zhe zhi ,zi zhi zhe ming 。”②qin zi 。song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“mei jia jie yu cang shu zhi jia ,shou zi bi lu ,ji ri yi hai 。”《shi ji ·xiao xiang guo shi jia 》:“gao zu zi jiang 。”③zi ran 。《shi ji ·li jiang jun lie chuan 》:“yan yue :‘tao li mo yan ,xia zi cheng qi 。’”(qi :xiao jing ;xiao lu 。)④jie ci 。1.cong 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“you wei shen nong zhi yan zhe hu hang ,zi chu zhi teng 。”(shen nong :chuan shui wei gu dai zao lei si 、xing nong ye de di wang 。hu hang :dang shi de nong xue jia 。)《lun yu ·xue er 》:“you peng zi yuan fang lai 。”2. you yu 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“qu ping zhi zuo 《li sao 》,gai zi yuan sheng ye 。”《han shu ·guan fu chuan 》:“hou zi wo de zhi ,zi wo juan zhi ,mo suo hen 。”⑤lian ci 。biao shi jia she 。ke yi wei jia ru 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“wei sheng ren neng nei wai mo huan ,zi fei sheng ren ,wai ning bi you nei you 。”⑥lian ci 。biao shi jia she de rang bu 。ke yi wei ji shi 。《han shu ·gao zu ji xia 》:“gao zu bu xiu wen xue ,er xing ming da ,hao mou neng ting ,zi jian men shu cu ,jian zhi ru jiu 。”you 《du zhou chuan 》:“zi jing shi bu xiao ,kuang yu yuan fang ?”

    fu :

    (yi )①chan fu ;fu zhao 。《lun yu ·ji shi 》:“wei er bu chi ,dian er bu fu 。”②fu zuo ;fu zhu 。du fu 《qiu ri kui (kuí)zhou yong huai yi bai yun 》:“geng gu fu wang shi ,xiao cao gong yu yan 。”(geng :geng yan 。gu :gu fu 。er ren dou shi guang wu di de ming jiang 。xiao :xiao he 。cao :cao can 。er ren dou shi han gao zu de gong chen 。gong :huan rao 。)③fu zhi ,fu chi 。《xun zi ·quan xue 》:“peng sheng ma zhong ,bu fu er zhi 。”④bang zhu ;zhi yuan 。《zhan guo ce · song wei ce 》:“fu liang fa zhao 。”《hou han shu ·zhang di ji 》:“ci jie suo yi fu jin wei xue ,zun an dao yi ye 。”(fu jin :fu zhu cu jin 。)⑤jie ci 。biao shi fang xiang ,xiang dang yu “yan zhao ,shun zhao ”。tao qian 《tao hua yuan ji 》:“ji chu ,de ji chuan ,bian fu xiang lu ,chu chu zhi zhi 。”(xiang lu :yuan lai de lu 。zhi :zuo ji hao 。)⑥yi zhang 。《han shu ·gao di ji shang 》:“bu ru geng qian chang zhe fu yi er xi ,gao yu qin fu xiong 。”⑦liang ci 。gu dai chang du chan wei 。bing si zhi zhi kuan du wei yi fu 。si cun wei fu 。《li ji ·tou hu 》:“chou ,shi zhong wu fu ,tang shang qi fu 。”(chou :zhu qian 。)⑧zhu chi ;zhu zhao 。《liao zhai zhi yi ·cu zhi 》:“nai jiang qi fu zhang ,zhi tu yi si hou 。”you mian li zhi cheng 。liang qi chao 《tan si tong chuan 》:“qi yue ,nai fu bing ru jin (jīn)。”(fu bing :ji bao bing 。jin :chao bai huang di 。)⑨zhi li 。《han shu ·yi feng chuan 》:“jian xing yang ,fu he dong 。”⑩kao jin ;yi fu 。bao zhao 《ni gu ba shou 》:“qiu qiong fu hu yin ,han fu cheng ye zhi 。”[fu cun ]si zhi wei fu ,yi zhi wei cun ,zhi jiao duan de ju li 。《han fei zi ·yang quan 》:“gu shang shi fu cun ,xia de xun chang 。”(xun :ba che 。chang :shi liu che 。)[fu yao ]hai zhong ju feng 。《zhuang zi ·xiao yao you 》:“tuan fu yao er shang zhe jiu mo li 。”(tuan :pan xuan 。) (er )pú[fu fu ]tong “pu fu ”。fu de pa hang 。《han shu ·xiong nu chuan xia 》:“hu han xie xie guo gui hua ,fu fu chen chen 。”