• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 谷蟄起蜩燕,山妖竄夔羵。

    “谷蟄起蜩燕,山妖竄夔羵。”詩句出處:《雲龍山觀燒得雲字》;是宋朝詩人蘇軾的作品。

    丁女真水妃,寒山便火耘。
    隕霜知已殺,坯戶聽初焚。
    束缊方熠燿,敲石俄氤氳。
    落點甘泉烽,橫煙楚塞氛。
    窮蛇上喬木,潛蛟躡浮雲。
    驚飛墮傷雁,狂走迷癡麏。
    谷蟄起蜩燕,山妖竄夔羵。
    野竹爆哀聲,幽桂飄冤芬。
    悲同秋照蟹,快若夏燎蚊。
    火牛入燕壘,燧象奔吳軍。
    崩騰井陘口,萬馬皆朱幩。
    搖曳驪山陰,諸姨爛紅裙。
    方隨長風卷,忽值絕澗分。
    我本山中人,習見匪獨聞。
    偶従二三子,來訪張隱君。
    君傢亦何有,物象移朝曛。
    把酒看飛燼,空庭落繽紛。
    行觀農事起,畦壟如纈紋。
    細雨發春穎,嚴霜倒秋蕡。
    始知一炬力,洗盡狐兔群。

    【註釋】:

    谷:

    (一)gǔ ①兩山之間的水道或夾道。《墨子·親士》:“是故江河不惡小谷之滿己也,故能大。”②喻困境。《詩經·大雅·桑柔》:“人亦有言,進退維谷。”③山谷。《詩經·小雅·十月之交》:“高岸為谷,深谷為陵。” (二)yù [吐谷渾]見“吐”。

    蟄:

    ①動物冬眠,藏伏起來不食不動。《周易 · 系辭下》:“龍蛇之蟄,以存身也。”《呂氏春秋·孟春》:“東風解凍,蟄蟲始振。”(東風:春風。振:活動。)②冬季藏伏起來的動物。張衡《東京賦》:“啟諸蟄於潛戶。”(戶:指洞穴。)王禹偁《春居雜興》:“一夜春雷百蟄空,山傢離落起蛇蟲。”③人隱居不出。辛棄疾《水調歌頭·又和趙景明知縣韻》:“莫管旁人嘲罵,深蟄要驚雷。”[蟄蟄]眾多的樣子。《詩經·周南·螽斯》:“宜爾子孫,蟄蟄兮。”

    起:

    ①[動]站起,起來。《莊子·齊物論》:“曩子坐,今子~。”②[動]起床。《孟子·盡心上》:“雞鳴而~。”③[動]起身,出發。《墨子·公輸》:“子墨子聞之,~於魯。”④[動]興起。《荀子·天論》:“一廢一~,應子以貫,理貫不亂。”⑤[動]發動。賈誼《論積貯疏》:“遠方之能疑者,並舉而爭~矣。”⑥[動]起用。《泰州海陵縣主薄許君墓志銘》:“有拔而~之。”⑦[動]修建。李華《吊古戰場文》:“秦~長城,竟海為關。”⑧[動]開始。《史記·李斯列傳》:“明法度,定律令,皆以始皇~。”⑨[動]出身。《漢書·蕭何曹參傳》:“蕭何曹參皆~刀筆吏。”

    蜩:

    蟬。《詩經·豳風·七月》:“五月鳴蜩。”王褒《洞簫賦》:“秋蜩不食。”

    燕:

    (一)①燕子。《史記·陳涉世傢》:“燕雀安知鴻鵠之志哉!”(安:哪裡。鴻:雁。鵠:天鵝。志:志向。)②安逸;安閑。《史記·萬石君傳》:“雖燕居必冠。”(冠:戴帽。表示恭敬。)③接近;親近。《韓非子·難三》:“士之用不在近遠,而俳(pái)優侏儒,固人主之所與燕也。”(俳優:古代以樂舞作諧戲的藝人。侏儒:雜技藝人。)④輕慢;褻瀆。蘇軾《題楊次公春蘭》:“丹青寫真色,欲補《離騷》傳。對之如靈均,冠佩不敢燕。”(靈均:屈原的字。)⑤通“宴”。宴飲。《詩經·小雅·鹿鳴》:“我有旨酒,嘉賓式燕以敖。”(式:與。敖:遨遊。)(二)yān 周代諸侯國名。戰國時七雄之一。在今河北北部與遼寧南部。《韓非子·初見秦》:“親齊、燕,以成霸王之名。”[燕支]1.草名。可作紅色染料、顏料。《南史·齊紀下·廢帝海陵王》:“武帝時以燕支為宋衣。”代指紅色。白居易《題郡中荔枝詩十八韻》:“燕支掌中顆,甘露舌頭漿。”也作“燕脂”。2.山名。在匈奴境內。李白《王昭君》之一:“燕支長寒雪作花。”也泛指北地。李白《代贈遠》:“燕支多美女,走馬輕風雪。”

    妖:

    ①艷麗;美好。曹植《名都篇》:“名都多妖女,京洛出少年。”陸機《擬青青河畔草》:“粲粲妖容姿。”(粲粲:鮮明的樣子。)②古代泛指預示災禍的怪異現象。《晉書·五行志上》:“八年五月,金墉城井溢。”《漢志》:“成帝時有此妖,後王莽僭(jiàn)逆;今有此妖,趙王倫篡位。”(僭逆:篡位。)③妖怪。幹寶《搜神記》卷四:“此恐是妖魅憑依耳。”④指迷信荒誕和迷惑人的。也指邪說、邪術。《清平山堂話本·陳巡檢梅嶺失妻記》:“興妖作法,攝偷可意佳人。”(攝:取。可意:如意。)⑤指打扮、舉止不正派。《後漢書·梁冀傳》:“壽色美而善為妖態。”(壽:梁冀妻孫壽。)⑥通“夭”。幼小。《史記·周本紀》:“後宮童妾所棄妖子。”

    竄:

    ①躲藏。賈誼《吊屈原賦》:“鸞鳳伏竄兮,鴟梟翱翔。”②逃跑;逃亡。李白《猛虎行》:“竄身南國避胡塵。”③貶謫;放逐。《遼史·耶律石柳傳》:“為奸臣所陷,斥竄邊郡。”④修改。《三國志·魏書·武帝紀》:“公又與遂書,多所點竄。”

    夔:

    ①傳說中一種怪獸。《莊子·秋水》:“夔謂蚿(xián)曰:‘吾以一足趻(chěn)踔(chuó)而行,吾無如矣。’”(蚿:馬蚿,馬陸,百足。趻踔:跳躍。)②傳說中一種海獸名。《山海經·大荒東經》:“(流波山)其上有獸,狀如牛,蒼身而無角,一足,出入水則必風雨,其光如日月,其聲如雷,其名曰夔。”③古人名。堯、舜時樂官。《尚書· 舜典》:“帝曰:‘夔,命汝典樂,教胄子。’”(胄:帝王或貴族的後裔。)④古國名。也稱隗(kuí)國、歸國。⑤古州名。在今重慶市。

    羵:

    傳說中的土中精怪。《國語·魯語下》:“土之怪曰羵羊。”


  • 谷蛰起蜩燕,山妖窜夔羵。

    “谷蛰起蜩燕,山妖窜夔羵。”诗句出处:《云龙山观烧得云字》;是宋朝诗人苏轼的作品。

    丁女真水妃,寒山便火耘。
    陨霜知已杀,坯户听初焚。
    束缊方熠燿,敲石俄氤氲。
    落点甘泉烽,横烟楚塞氛。
    穷蛇上乔木,潜蛟蹑浮云。
    惊飞堕伤雁,狂走迷痴麏。
    谷蛰起蜩燕,山妖窜夔羵。
    野竹爆哀声,幽桂飘冤芬。
    悲同秋照蟹,快若夏燎蚊。
    火牛入燕垒,燧象奔吴军。
    崩腾井陉口,万马皆朱幩。
    摇曳骊山阴,诸姨烂红裙。
    方随长风卷,忽值绝涧分。
    我本山中人,习见匪独闻。
    偶従二三子,来访张隐君。
    君家亦何有,物象移朝曛。
    把酒看飞烬,空庭落缤纷。
    行观农事起,畦垅如缬纹。
    细雨发春颖,严霜倒秋蕡。
    始知一炬力,洗尽狐兔群。

    【注释】:

    谷:

    (一)gǔ ①两山之间的水道或夹道。《墨子·亲士》:“是故江河不恶小谷之满己也,故能大。”②喻困境。《诗经·大雅·桑柔》:“人亦有言,进退维谷。”③山谷。《诗经·小雅·十月之交》:“高岸为谷,深谷为陵。” (二)yù [吐谷浑]见“吐”。

    蛰:

    ①动物冬眠,藏伏起来不食不动。《周易 · 系辞下》:“龙蛇之蛰,以存身也。”《吕氏春秋·孟春》:“东风解冻,蛰虫始振。”(东风:春风。振:活动。)②冬季藏伏起来的动物。张衡《东京赋》:“启诸蛰于潜户。”(户:指洞穴。)王禹偁《春居杂兴》:“一夜春雷百蛰空,山家离落起蛇虫。”③人隐居不出。辛弃疾《水调歌头·又和赵景明知县韵》:“莫管旁人嘲骂,深蛰要惊雷。”[蛰蛰]众多的样子。《诗经·周南·螽斯》:“宜尔子孙,蛰蛰兮。”

    起:

    ①[动]站起,起来。《庄子·齐物论》:“曩子坐,今子~。”②[动]起床。《孟子·尽心上》:“鸡鸣而~。”③[动]起身,出发。《墨子·公输》:“子墨子闻之,~于鲁。”④[动]兴起。《荀子·天论》:“一废一~,应子以贯,理贯不乱。”⑤[动]发动。贾谊《论积贮疏》:“远方之能疑者,并举而争~矣。”⑥[动]起用。《泰州海陵县主薄许君墓志铭》:“有拔而~之。”⑦[动]修建。李华《吊古战场文》:“秦~长城,竟海为关。”⑧[动]开始。《史记·李斯列传》:“明法度,定律令,皆以始皇~。”⑨[动]出身。《汉书·萧何曹参传》:“萧何曹参皆~刀笔吏。”

    蜩:

    蝉。《诗经·豳风·七月》:“五月鸣蜩。”王褒《洞箫赋》:“秋蜩不食。”

    燕:

    (一)①燕子。《史记·陈涉世家》:“燕雀安知鸿鹄之志哉!”(安:哪里。鸿:雁。鹄:天鹅。志:志向。)②安逸;安闲。《史记·万石君传》:“虽燕居必冠。”(冠:戴帽。表示恭敬。)③接近;亲近。《韩非子·难三》:“士之用不在近远,而俳(pái)优侏儒,固人主之所与燕也。”(俳优:古代以乐舞作谐戏的艺人。侏儒:杂技艺人。)④轻慢;亵渎。苏轼《题杨次公春兰》:“丹青写真色,欲补《离骚》传。对之如灵均,冠佩不敢燕。”(灵均:屈原的字。)⑤通“宴”。宴饮。《诗经·小雅·鹿鸣》:“我有旨酒,嘉宾式燕以敖。”(式:与。敖:遨游。)(二)yān 周代诸侯国名。战国时七雄之一。在今河北北部与辽宁南部。《韩非子·初见秦》:“亲齐、燕,以成霸王之名。”[燕支]1.草名。可作红色染料、颜料。《南史·齐纪下·废帝海陵王》:“武帝时以燕支为宋衣。”代指红色。白居易《题郡中荔枝诗十八韵》:“燕支掌中颗,甘露舌头浆。”也作“燕脂”。2.山名。在匈奴境内。李白《王昭君》之一:“燕支长寒雪作花。”也泛指北地。李白《代赠远》:“燕支多美女,走马轻风雪。”

    妖:

    ①艳丽;美好。曹植《名都篇》:“名都多妖女,京洛出少年。”陆机《拟青青河畔草》:“粲粲妖容姿。”(粲粲:鲜明的样子。)②古代泛指预示灾祸的怪异现象。《晋书·五行志上》:“八年五月,金墉城井溢。”《汉志》:“成帝时有此妖,后王莽僭(jiàn)逆;今有此妖,赵王伦篡位。”(僭逆:篡位。)③妖怪。干宝《搜神记》卷四:“此恐是妖魅凭依耳。”④指迷信荒诞和迷惑人的。也指邪说、邪术。《清平山堂话本·陈巡检梅岭失妻记》:“兴妖作法,摄偷可意佳人。”(摄:取。可意:如意。)⑤指打扮、举止不正派。《后汉书·梁冀传》:“寿色美而善为妖态。”(寿:梁冀妻孙寿。)⑥通“夭”。幼小。《史记·周本纪》:“后宫童妾所弃妖子。”

    窜:

    ①躲藏。贾谊《吊屈原赋》:“鸾凤伏窜兮,鸱枭翱翔。”②逃跑;逃亡。李白《猛虎行》:“窜身南国避胡尘。”③贬谪;放逐。《辽史·耶律石柳传》:“为奸臣所陷,斥窜边郡。”④修改。《三国志·魏书·武帝纪》:“公又与遂书,多所点窜。”

    夔:

    ①传说中一种怪兽。《庄子·秋水》:“夔谓蚿(xián)曰:‘吾以一足趻(chěn)踔(chuó)而行,吾无如矣。’”(蚿:马蚿,马陆,百足。趻踔:跳跃。)②传说中一种海兽名。《山海经·大荒东经》:“(流波山)其上有兽,状如牛,苍身而无角,一足,出入水则必风雨,其光如日月,其声如雷,其名曰夔。”③古人名。尧、舜时乐官。《尚书· 舜典》:“帝曰:‘夔,命汝典乐,教胄子。’”(胄:帝王或贵族的后裔。)④古国名。也称隗(kuí)国、归国。⑤古州名。在今重庆市。

    羵:

    传说中的土中精怪。《国语·鲁语下》:“土之怪曰羵羊。”


  • gu zhe qi tiao yan ,shan yao cuan kui fen 。

    “gu zhe qi tiao yan ,shan yao cuan kui fen 。”shi gou chu chu :《yun long shan guan shao de yun zi 》;shi song chao shi ren su shi de zuo pin 。

    ding nv zhen shui fei ,han shan bian huo yun 。
    yun shuang zhi yi sha ,pi hu ting chu fen 。
    shu wen fang yi shuo ,qiao dan e yin yun 。
    la dian gan quan feng ,heng yan chu sai fen 。
    qiong she shang qiao mu ,qian jiao nie fu yun 。
    jing fei duo shang yan ,kuang zou mi chi jun 。
    gu zhe qi tiao yan ,shan yao cuan kui fen 。
    ye zhu bao ai sheng ,you gui piao yuan fen 。
    bei tong qiu zhao xie ,kuai re xia liao wen 。
    huo niu ru yan lei ,sui xiang ben wu jun 。
    beng teng jing jing kou ,mo ma jie zhu fen 。
    yao ye li shan yin ,zhu yi lan gong qun 。
    fang sui chang feng juan ,hu zhi jue jian fen 。
    wo ben shan zhong ren ,xi jian fei du wen 。
    ou cong er san zi ,lai fang zhang yin jun 。
    jun jia yi he you ,wu xiang yi chao xun 。
    ba jiu kan fei jin ,kong ting la bin fen 。
    hang guan nong shi qi ,qi long ru xie wen 。
    xi yu fa chun ying ,yan shuang dao qiu fei 。
    shi zhi yi ju li ,xi jin hu tu qun 。

    【zhu shi 】:

    gu :

    (yi )gǔ ①liang shan zhi jian de shui dao huo ga dao 。《mo zi ·qin shi 》:“shi gu jiang he bu e xiao gu zhi man ji ye ,gu neng da 。”②yu kun jing 。《shi jing ·da ya ·sang rou 》:“ren yi you yan ,jin tui wei gu 。”③shan gu 。《shi jing ·xiao ya ·shi yue zhi jiao 》:“gao an wei gu ,shen gu wei ling 。” (er )yù [tu gu hun ]jian “tu ”。

    zhe :

    ①dong wu dong mian ,cang fu qi lai bu shi bu dong 。《zhou yi · ji ci xia 》:“long she zhi zhe ,yi cun shen ye 。”《lv shi chun qiu ·meng chun 》:“dong feng jie dong ,zhe chong shi zhen 。”(dong feng :chun feng 。zhen :huo dong 。)②dong ji cang fu qi lai de dong wu 。zhang heng 《dong jing fu 》:“qi zhu zhe yu qian hu 。”(hu :zhi dong xue 。)wang yu cheng 《chun ju za xing 》:“yi ye chun lei bai zhe kong ,shan jia li la qi she chong 。”③ren yin ju bu chu 。xin qi ji 《shui diao ge tou ·you he zhao jing ming zhi xian yun 》:“mo guan pang ren chao ma ,shen zhe yao jing lei 。”[zhe zhe ]zhong duo de yang zi 。《shi jing ·zhou na ·zhong si 》:“yi er zi sun ,zhe zhe xi 。”

    qi :

    ①[dong ]zhan qi ,qi lai 。《zhuang zi ·ji wu lun 》:“nang zi zuo ,jin zi ~。”②[dong ]qi chuang 。《meng zi ·jin xin shang 》:“ji ming er ~。”③[dong ]qi shen ,chu fa 。《mo zi ·gong shu 》:“zi mo zi wen zhi ,~yu lu 。”④[dong ]xing qi 。《xun zi ·tian lun 》:“yi fei yi ~,ying zi yi guan ,li guan bu luan 。”⑤[dong ]fa dong 。gu yi 《lun ji zhu shu 》:“yuan fang zhi neng yi zhe ,bing ju er zheng ~yi 。”⑥[dong ]qi yong 。《tai zhou hai ling xian zhu bao hu jun mu zhi ming 》:“you ba er ~zhi 。”⑦[dong ]xiu jian 。li hua 《diao gu zhan chang wen 》:“qin ~chang cheng ,jing hai wei guan 。”⑧[dong ]kai shi 。《shi ji ·li si lie chuan 》:“ming fa du ,ding lv ling ,jie yi shi huang ~。”⑨[dong ]chu shen 。《han shu ·xiao he cao can chuan 》:“xiao he cao can jie ~dao bi li 。”

    tiao :

    chan 。《shi jing ·bin feng ·qi yue 》:“wu yue ming tiao 。”wang bao 《dong xiao fu 》:“qiu tiao bu shi 。”

    yan :

    (yi )①yan zi 。《shi ji ·chen she shi jia 》:“yan qiao an zhi hong gu zhi zhi zai !”(an :na li 。hong :yan 。gu :tian e 。zhi :zhi xiang 。)②an yi ;an xian 。《shi ji ·mo dan jun chuan 》:“sui yan ju bi guan 。”(guan :dai mao 。biao shi gong jing 。)③jie jin ;qin jin 。《han fei zi ·nan san 》:“shi zhi yong bu zai jin yuan ,er pai (pái)you zhu ru ,gu ren zhu zhi suo yu yan ye 。”(pai you :gu dai yi le wu zuo xie hu de yi ren 。zhu ru :za ji yi ren 。)④qing man ;xie du 。su shi 《ti yang ci gong chun lan 》:“dan qing xie zhen se ,yu bu 《li sao 》chuan 。dui zhi ru ling jun ,guan pei bu gan yan 。”(ling jun :qu yuan de zi 。)⑤tong “yan ”。yan yin 。《shi jing ·xiao ya ·lu ming 》:“wo you zhi jiu ,jia bin shi yan yi ao 。”(shi :yu 。ao :ao you 。)(er )yān zhou dai zhu hou guo ming 。zhan guo shi qi xiong zhi yi 。zai jin he bei bei bu yu liao ning na bu 。《han fei zi ·chu jian qin 》:“qin ji 、yan ,yi cheng ba wang zhi ming 。”[yan zhi ]1.cao ming 。ke zuo gong se ran liao 、yan liao 。《na shi ·ji ji xia ·fei di hai ling wang 》:“wu di shi yi yan zhi wei song yi 。”dai zhi gong se 。bai ju yi 《ti jun zhong li zhi shi shi ba yun 》:“yan zhi zhang zhong ke ,gan lou she tou jiang 。”ye zuo “yan zhi ”。2.shan ming 。zai xiong nu jing nei 。li bai 《wang zhao jun 》zhi yi :“yan zhi chang han xue zuo hua 。”ye fan zhi bei de 。li bai 《dai zeng yuan 》:“yan zhi duo mei nv ,zou ma qing feng xue 。”

    yao :

    ①yan li ;mei hao 。cao zhi 《ming dou pian 》:“ming dou duo yao nv ,jing luo chu shao nian 。”liu ji 《ni qing qing he pan cao 》:“can can yao rong zi 。”(can can :xian ming de yang zi 。)②gu dai fan zhi yu shi zai huo de guai yi xian xiang 。《jin shu ·wu hang zhi shang 》:“ba nian wu yue ,jin yong cheng jing yi 。”《han zhi 》:“cheng di shi you ci yao ,hou wang mang jian (jiàn)ni ;jin you ci yao ,zhao wang lun cuan wei 。”(jian ni :cuan wei 。)③yao guai 。gan bao 《sou shen ji 》juan si :“ci kong shi yao mei ping yi er 。”④zhi mi xin huang dan he mi huo ren de 。ye zhi xie shui 、xie shu 。《qing ping shan tang hua ben ·chen xun jian mei ling shi qi ji 》:“xing yao zuo fa ,she tou ke yi jia ren 。”(she :qu 。ke yi :ru yi 。)⑤zhi da ban 、ju zhi bu zheng pa 。《hou han shu ·liang ji chuan 》:“shou se mei er shan wei yao tai 。”(shou :liang ji qi sun shou 。)⑥tong “wai ”。you xiao 。《shi ji ·zhou ben ji 》:“hou gong tong qie suo qi yao zi 。”

    cuan :

    ①duo cang 。gu yi 《diao qu yuan fu 》:“luan feng fu cuan xi ,chi xiao ao xiang 。”②tao pao ;tao wang 。li bai 《meng hu hang 》:“cuan shen na guo bi hu chen 。”③bian zhe ;fang zhu 。《liao shi ·ye lv dan liu chuan 》:“wei jian chen suo xian ,chi cuan bian jun 。”④xiu gai 。《san guo zhi ·wei shu ·wu di ji 》:“gong you yu sui shu ,duo suo dian cuan 。”

    kui :

    ①chuan shui zhong yi chong guai shou 。《zhuang zi ·qiu shui 》:“kui wei xian (xián)yue :‘wu yi yi zu chen (chěn)chuo (chuó)er hang ,wu mo ru yi 。’”(xian :ma xian ,ma liu ,bai zu 。chen chuo :tiao yue 。)②chuan shui zhong yi chong hai shou ming 。《shan hai jing ·da huang dong jing 》:“(liu bo shan )ji shang you shou ,zhuang ru niu ,cang shen er mo jiao ,yi zu ,chu ru shui ze bi feng yu ,ji guang ru ri yue ,ji sheng ru lei ,ji ming yue kui 。”③gu ren ming 。yao 、shun shi le guan 。《shang shu · shun dian 》:“di yue :‘kui ,ming ru dian le ,jiao zhou zi 。’”(zhou :di wang huo gui zu de hou yi 。)④gu guo ming 。ye chen kui (kuí)guo 、gui guo 。⑤gu zhou ming 。zai jin chong qing shi 。

    fen :

    chuan shui zhong de tu zhong jing guai 。《guo yu ·lu yu xia 》:“tu zhi guai yue fen yang 。”