• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 黎民困逆節,天子渴垂拱。

    “黎民困逆節,天子渴垂拱。”詩句出處:《晚登瀼上堂》;是唐朝詩人杜甫的作品。

    故躋瀼岸高,頗免崖石擁。開襟野堂豁,系馬林花動。
    雉堞粉如雲,山田麥無壟。春氣晚更生,江流靜猶湧。
    四序嬰我懷,群盜久相踵。黎民困逆節,天子渴垂拱。
    所思註東北,深峽轉修聳。衰老自成病,郎官未為冗。
    淒其望呂葛,不復夢周孔。濟世數向時,斯人各枯塚。
    楚星南天黑,蜀月西霧重。安得隨鳥翎,迫此懼將恐。

    【註釋】:

    黎:

    ①眾;多。《詩經·小雅·天保》:“群黎百姓。”②民眾。《宋書·袁豹傳》:“積弊之黎,難用克振。”(用:以。克:能。)③黑色,也作“黧”。《尚書·禹貢》:“厥土青黎。”《荀子·堯問》:“顏色黎黑而不失其所。”④通“耆”。老。《國語·吳語》:“今王播棄黎老。”⑤通“遲”。比及;等到。《史記·高祖本紀》:“黎明,圍宛城三匝。”⑥古國名。殷代諸侯國,為周文王所滅。在今山西省長治縣西南。

    民:

    ①[名]奴隸。《左傳·定公四年》:“昔武王克商,分魯公以殷~六族。”②[名]人民,百姓。《曹劌論戰》:“小惠未遍,~弗從也。”③[名]人。《禮記·王制》:“五方之~,言語不通。”④[名]指別人。《詩經·邶風·谷風》:“凡~有喪,匍匐救之。”

    困:

    ①門檻。後作“梱”。《墨子·備城門》:“試藉車之力,而為之困。”《晏子春秋·內篇雜上二十三》:“和氏之璧,井裡之困也;良工修之,則為存國之寶。”(和氏璧:指卞和發現的璞玉。)②圍困。《史記·仲尼弟子列傳》:“名存亡魯,實困強齊,智者不疑也。”又被困。《舊唐書·張孝忠傳》:“然恒州宿將尚多,迫之則困獸猶鬥,緩之必翻然改圖。”③艱難;窘迫。《史記·留侯世傢》:“上數(shuò)在困急之中,幸用臣策。”(上:指漢高祖。)④疲憊;疲困。《後漢書·耿純傳》:“昨夜困乎?”曾瑞《集賢賓·宮詞》:“傷心情脈脈,病體困騰騰。”

    逆:

    ①迎接。《春秋·文公四年》:“夏,逆婦薑於齊。”②反向;倒著。《孟子·滕文公下》:“當堯之時,水逆行,泛濫於中國。”③違背;抵觸。《孟子·離婁上》:“順天者存,逆天者亡。”④違抗;拒絕。《左傳·僖公十二年》:“無逆朕命。”《韓非子·難二》:“然則人君者,無逆賢而已矣。”(無:同“勿”。)⑤叛亂;叛逆。劉基《夏夜臺州城中作》:“傳聞逆黨尚攻剽,所過邱壟皆成童。”(童:禿。)⑥預先;事先。諸葛亮《後出師表》:“凡事如是,難可逆見。”⑦迎戰;迎擊。《資治通鑒·漢獻帝建安十三年》:“將兵與備並力逆操。”[逆旅]客舍;旅館。劉長卿《早春贈別趙居士還江左》:“逆旅鄉夢頻,春風客心醉。”(頻:繁多。)

    節:

    ①竹節。《史記·龜策列傳》:“竹,外有理節,中直空虛。”左思《吳都賦》:“苞筍抽節。”泛指木節或骨節。《莊子·養生主》:“彼節者有間,而刀刃者無厚。”②季節;節氣。《列子·湯問》:“寒暑易節,始一反焉。”《淮南子·天文》:“十五日為一節。”《史記·太史公自序》:“夫陰陽四時、八位、十二度、二十四節各有教令。”③節日。王維《九月九日憶山東兄弟》:“獨在異鄉為異客,每逢佳節倍思親。”④禮節。《周易·傢人》:“象曰:婦人嘻嘻,失傢節也。”《論語·微子》:“長幼之節,不可廢也。”⑤準則;法度。《禮記·曲禮上》:“禮不踰節。”⑥節操;氣節。諸葛亮《出師表》:“此悉貞良死節之臣。”文天祥《正氣歌》:“時窮節乃見。”《人物志·七繆》:“達有勞謙之稱,窮有著明之節。”⑦節制。《呂氏春秋·論人》:“適耳目,節嗜欲。”《史記·平津侯主父列傳》:“富民之要,在於節儉。”《漢書·晁錯傳》:“人情莫不欲逸,三王節其力而不盡也。”《管子·心術下》:“節怒莫若樂,節樂莫若禮。”杜甫《往在》:“君臣節儉足,朝野歡呼同。”⑧符節。《左傳·文公八年》:“司馬握節以死。”《淮南子·道應》:“田鳩持節使秦。”蘇軾《江城子·密州出獵》:“持節雲中,何日遣馮唐。”(雲中:郡名。)⑨一種用竹編成的打擊樂器,用來調節樂曲的節拍。《列子·湯問》:“撫節悲歌。”(撫:擊。)左思《蜀都賦》:“巴姬彈弦,漢女擊節。”也指節奏、節拍。屈原《九歌·東君》:“展詩兮會舞,應律兮合節。”蔡琰《胡笳十八拍》:“十五拍兮節調促,氣填胸兮誰識曲?”⑩高峻的樣子《詩經·小雅·節南山》:“節彼南山。”(11)量詞。段。《淮南子·說林》:“一節見而百節知也。”

    天:

    ①人的頭部。《呂氏春秋·論人》:“適耳目,節嗜欲,釋智謀,去巧故……若此,則無以害其天矣。”(釋:去除。巧故:偽詐。)②天空。王充《論衡·談天》:“察當今天去地甚高,古天與今無異。”《敕勒歌》:“天似穹(qióng)廬,籠蓋四野。”(穹廬:氈帳。)③在額上刺字的刑罰。《周易· 睽》:“其人天且劓。”(劓:割掉鼻子的刑罰。)④天氣;氣候。《呂氏春秋·季春》:“行秋令,則天多沉陰。”⑤自然界。《荀子·天論》:“天行有常,不為堯存,不為桀亡。”⑥自然形成的。《莊子·養生主》:“依乎天理,批大郤,導大窾。”⑦上帝;自然界的主宰。《春秋繁露 ·郊祭》:“天者,百神之大君也。”⑧天命;天意。《左傳·成公十六年》:“國之存亡,天也。”⑨依憑;依靠者。《儀禮· 喪服》:“夫者,妻之天也。”

    子:

    ①孩子,兼指男女。《詩經·豳風· 七月》:“同我婦子,饁彼南畝。”(饁yè:送飯。南畝:指田地。)②兒子或女兒。《戰國策·趙策四》:“丈夫亦愛憐其少子乎?”此指兒子。《韓非子·說林上》:“衛人嫁其子。”此指女兒。③人的通稱,或指男;或指女。《詩經·邶風·匏有苦葉》:“招招舟子,人涉印否?”(涉:過河。印āng:我。)《周南·桃夭》:“之子於歸,宜其室傢。”(之:此。歸:出嫁。)④尊稱,多指男子。《詩經·衛風·氓》:“匪我愆期,子無良媒。”(匪:非。愆qiān:錯,誤。)⑤動物的卵或幼小的動物。《詩經·小雅·小宛》:“螟嶺有子,蜾蠃負之。”(螟蛉mínglíng:一種吃禾心的害蟲。蜾蠃guǒluǒ:細腰蜂。)《後漢書·班超傳》:“不入虎穴,不得虎子。”⑥植物的果實或種子。劉義慶《世說新語·雅量》:“樹在道邊而多子,此必苦李。”李紳《憫農》之一:“春種一粒粟,秋收萬顆子。”⑦古代五等爵位的第四等。《禮記·王制》:“王者之制祿爵:公、侯、伯、子、男凡五等。”⑧地支的第一位,常與天幹相配以紀日、紀年。《春秋 · 桓公十八年》:“夏四月丙子,公薨於齊。”韓愈《息國夫人墓志銘》:“元和七年甲子,日南至,以疾卒。”(元和:唐憲宗年號。日南至:指夏至。)又指十二時辰之一,即子時,自夜十一時至次日晨一時。⑨利息。《史記·貨殖列傳》:“子貸金錢千貫。”

    渴:

    (一)①口喝。《呂氏春秋·權勛》:“司馬子反渴而求飲。”《詩經·小雅·采薇》:“憂心烈烈,載饑載渴。”(烈烈:憂愁的樣子。)②急切的樣子。孔尚任《桃花扇·訪翠》:“小生河南侯朝宗,一向渴慕,今才遂願。” (二)jié水幹涸。後作“竭”。《周禮·地官·草人》:“凡糞種,騂剛用牛……渴澤用鹿。”(騂剛:赤色硬土。牛:指牛糞。鹿:指鹿糞。)引申為盡。《呂氏春秋·任地》:“時至而作,渴時而止。”

    垂:

    ①邊疆。《荀子· 臣道》:“邊境之臣處,則疆垂不喪。”②邊。王粲《詠史》詩:“妻子當立泣,兄弟哭路垂。”③垂掛。《莊子·逍遙遊》:“鵬之背,不知幾千裡也,怒而飛,其翼若垂天之雲。”④流下;滴下。李煜《破陣子》:“垂淚對宮娥。”⑤賜予。《鹽鐵論·本議》:“陛下垂大惠。”⑥流傳。《荀子·王霸》:“名垂乎後世。”⑦副詞。1.表時間。將近;快要。杜甫《垂老別》:“四郊未寧靜,垂老不得安。”2. 敬詞。猶“俯”、“惠”。曹植《朔風詩》:“君不垂眷,豈雲其誠?”(眷:顧念。豈雲句:還有什麼誠意可言?)

    拱:

    ①抱拳;或兩手合於胸前。《論語·微子》:“子路拱而立。”②兩手合圍,多用以表物之粗細。《左傳·僖公三十二年》:“中壽,爾墓之木拱矣。”(爾:指蹇叔。)③環繞;環衛。潘嶽《籍田賦》:“似眾星之拱北辰也。”④執;持。《國語·吳語》:“擁鐸拱稽。”


  • 黎民困逆节,天子渴垂拱。

    “黎民困逆节,天子渴垂拱。”诗句出处:《晚登瀼上堂》;是唐朝诗人杜甫的作品。

    故跻瀼岸高,颇免崖石拥。开襟野堂豁,系马林花动。
    雉堞粉如云,山田麦无垄。春气晚更生,江流静犹涌。
    四序婴我怀,群盗久相踵。黎民困逆节,天子渴垂拱。
    所思注东北,深峡转修耸。衰老自成病,郎官未为冗。
    凄其望吕葛,不复梦周孔。济世数向时,斯人各枯冢。
    楚星南天黑,蜀月西雾重。安得随鸟翎,迫此惧将恐。

    【注释】:

    黎:

    ①众;多。《诗经·小雅·天保》:“群黎百姓。”②民众。《宋书·袁豹传》:“积弊之黎,难用克振。”(用:以。克:能。)③黑色,也作“黧”。《尚书·禹贡》:“厥土青黎。”《荀子·尧问》:“颜色黎黑而不失其所。”④通“耆”。老。《国语·吴语》:“今王播弃黎老。”⑤通“迟”。比及;等到。《史记·高祖本纪》:“黎明,围宛城三匝。”⑥古国名。殷代诸侯国,为周文王所灭。在今山西省长治县西南。

    民:

    ①[名]奴隶。《左传·定公四年》:“昔武王克商,分鲁公以殷~六族。”②[名]人民,百姓。《曹刿论战》:“小惠未遍,~弗从也。”③[名]人。《礼记·王制》:“五方之~,言语不通。”④[名]指别人。《诗经·邶风·谷风》:“凡~有丧,匍匐救之。”

    困:

    ①门槛。后作“梱”。《墨子·备城门》:“试藉车之力,而为之困。”《晏子春秋·内篇杂上二十三》:“和氏之璧,井里之困也;良工修之,则为存国之宝。”(和氏璧:指卞和发现的璞玉。)②围困。《史记·仲尼弟子列传》:“名存亡鲁,实困强齐,智者不疑也。”又被困。《旧唐书·张孝忠传》:“然恒州宿将尚多,迫之则困兽犹斗,缓之必翻然改图。”③艰难;窘迫。《史记·留侯世家》:“上数(shuò)在困急之中,幸用臣策。”(上:指汉高祖。)④疲惫;疲困。《后汉书·耿纯传》:“昨夜困乎?”曾瑞《集贤宾·宫词》:“伤心情脉脉,病体困腾腾。”

    逆:

    ①迎接。《春秋·文公四年》:“夏,逆妇姜于齐。”②反向;倒着。《孟子·滕文公下》:“当尧之时,水逆行,泛滥于中国。”③违背;抵触。《孟子·离娄上》:“顺天者存,逆天者亡。”④违抗;拒绝。《左传·僖公十二年》:“无逆朕命。”《韩非子·难二》:“然则人君者,无逆贤而已矣。”(无:同“勿”。)⑤叛乱;叛逆。刘基《夏夜台州城中作》:“传闻逆党尚攻剽,所过邱垄皆成童。”(童:秃。)⑥预先;事先。诸葛亮《后出师表》:“凡事如是,难可逆见。”⑦迎战;迎击。《资治通鉴·汉献帝建安十三年》:“将兵与备并力逆操。”[逆旅]客舍;旅馆。刘长卿《早春赠别赵居士还江左》:“逆旅乡梦频,春风客心醉。”(频:繁多。)

    节:

    ①竹节。《史记·龟策列传》:“竹,外有理节,中直空虚。”左思《吴都赋》:“苞笋抽节。”泛指木节或骨节。《庄子·养生主》:“彼节者有间,而刀刃者无厚。”②季节;节气。《列子·汤问》:“寒暑易节,始一反焉。”《淮南子·天文》:“十五日为一节。”《史记·太史公自序》:“夫阴阳四时、八位、十二度、二十四节各有教令。”③节日。王维《九月九日忆山东兄弟》:“独在异乡为异客,每逢佳节倍思亲。”④礼节。《周易·家人》:“象曰:妇人嘻嘻,失家节也。”《论语·微子》:“长幼之节,不可废也。”⑤准则;法度。《礼记·曲礼上》:“礼不踰节。”⑥节操;气节。诸葛亮《出师表》:“此悉贞良死节之臣。”文天祥《正气歌》:“时穷节乃见。”《人物志·七缪》:“达有劳谦之称,穷有著明之节。”⑦节制。《吕氏春秋·论人》:“适耳目,节嗜欲。”《史记·平津侯主父列传》:“富民之要,在于节俭。”《汉书·晁错传》:“人情莫不欲逸,三王节其力而不尽也。”《管子·心术下》:“节怒莫若乐,节乐莫若礼。”杜甫《往在》:“君臣节俭足,朝野欢呼同。”⑧符节。《左传·文公八年》:“司马握节以死。”《淮南子·道应》:“田鸠持节使秦。”苏轼《江城子·密州出猎》:“持节云中,何日遣冯唐。”(云中:郡名。)⑨一种用竹编成的打击乐器,用来调节乐曲的节拍。《列子·汤问》:“抚节悲歌。”(抚:击。)左思《蜀都赋》:“巴姬弹弦,汉女击节。”也指节奏、节拍。屈原《九歌·东君》:“展诗兮会舞,应律兮合节。”蔡琰《胡笳十八拍》:“十五拍兮节调促,气填胸兮谁识曲?”⑩高峻的样子《诗经·小雅·节南山》:“节彼南山。”(11)量词。段。《淮南子·说林》:“一节见而百节知也。”

    天:

    ①人的头部。《吕氏春秋·论人》:“适耳目,节嗜欲,释智谋,去巧故……若此,则无以害其天矣。”(释:去除。巧故:伪诈。)②天空。王充《论衡·谈天》:“察当今天去地甚高,古天与今无异。”《敕勒歌》:“天似穹(qióng)庐,笼盖四野。”(穹庐:毡帐。)③在额上刺字的刑罚。《周易· 睽》:“其人天且劓。”(劓:割掉鼻子的刑罚。)④天气;气候。《吕氏春秋·季春》:“行秋令,则天多沉阴。”⑤自然界。《荀子·天论》:“天行有常,不为尧存,不为桀亡。”⑥自然形成的。《庄子·养生主》:“依乎天理,批大郤,导大窾。”⑦上帝;自然界的主宰。《春秋繁露 ·郊祭》:“天者,百神之大君也。”⑧天命;天意。《左传·成公十六年》:“国之存亡,天也。”⑨依凭;依靠者。《仪礼· 丧服》:“夫者,妻之天也。”

    子:

    ①孩子,兼指男女。《诗经·豳风· 七月》:“同我妇子,馌彼南亩。”(馌yè:送饭。南亩:指田地。)②儿子或女儿。《战国策·赵策四》:“丈夫亦爱怜其少子乎?”此指儿子。《韩非子·说林上》:“卫人嫁其子。”此指女儿。③人的通称,或指男;或指女。《诗经·邶风·匏有苦叶》:“招招舟子,人涉印否?”(涉:过河。印āng:我。)《周南·桃夭》:“之子于归,宜其室家。”(之:此。归:出嫁。)④尊称,多指男子。《诗经·卫风·氓》:“匪我愆期,子无良媒。”(匪:非。愆qiān:错,误。)⑤动物的卵或幼小的动物。《诗经·小雅·小宛》:“螟岭有子,蜾蠃负之。”(螟蛉mínglíng:一种吃禾心的害虫。蜾蠃guǒluǒ:细腰蜂。)《后汉书·班超传》:“不入虎穴,不得虎子。”⑥植物的果实或种子。刘义庆《世说新语·雅量》:“树在道边而多子,此必苦李。”李绅《悯农》之一:“春种一粒粟,秋收万颗子。”⑦古代五等爵位的第四等。《礼记·王制》:“王者之制禄爵:公、侯、伯、子、男凡五等。”⑧地支的第一位,常与天干相配以纪日、纪年。《春秋 · 桓公十八年》:“夏四月丙子,公薨于齐。”韩愈《息国夫人墓志铭》:“元和七年甲子,日南至,以疾卒。”(元和:唐宪宗年号。日南至:指夏至。)又指十二时辰之一,即子时,自夜十一时至次日晨一时。⑨利息。《史记·货殖列传》:“子贷金钱千贯。”

    渴:

    (一)①口喝。《吕氏春秋·权勋》:“司马子反渴而求饮。”《诗经·小雅·采薇》:“忧心烈烈,载饥载渴。”(烈烈:忧愁的样子。)②急切的样子。孔尚任《桃花扇·访翠》:“小生河南侯朝宗,一向渴慕,今才遂愿。” (二)jié水干涸。后作“竭”。《周礼·地官·草人》:“凡粪种,骍刚用牛……渴泽用鹿。”(骍刚:赤色硬土。牛:指牛粪。鹿:指鹿粪。)引申为尽。《吕氏春秋·任地》:“时至而作,渴时而止。”

    垂:

    ①边疆。《荀子· 臣道》:“边境之臣处,则疆垂不丧。”②边。王粲《咏史》诗:“妻子当立泣,兄弟哭路垂。”③垂挂。《庄子·逍遥游》:“鹏之背,不知几千里也,怒而飞,其翼若垂天之云。”④流下;滴下。李煜《破阵子》:“垂泪对宫娥。”⑤赐予。《盐铁论·本议》:“陛下垂大惠。”⑥流传。《荀子·王霸》:“名垂乎后世。”⑦副词。1.表时间。将近;快要。杜甫《垂老别》:“四郊未宁静,垂老不得安。”2. 敬词。犹“俯”、“惠”。曹植《朔风诗》:“君不垂眷,岂云其诚?”(眷:顾念。岂云句:还有什么诚意可言?)

    拱:

    ①抱拳;或两手合于胸前。《论语·微子》:“子路拱而立。”②两手合围,多用以表物之粗细。《左传·僖公三十二年》:“中寿,尔墓之木拱矣。”(尔:指蹇叔。)③环绕;环卫。潘岳《籍田赋》:“似众星之拱北辰也。”④执;持。《国语·吴语》:“拥铎拱稽。”


  • li min kun ni jie ,tian zi ke chui gong 。

    “li min kun ni jie ,tian zi ke chui gong 。”shi gou chu chu :《wan deng rang shang tang 》;shi tang chao shi ren du fu de zuo pin 。

    gu ji rang an gao ,po mian ya dan yong 。kai jin ye tang hua ,ji ma lin hua dong 。
    zhi die fen ru yun ,shan tian mai mo long 。chun qi wan geng sheng ,jiang liu jing you chong 。
    si xu ying wo huai ,qun dao jiu xiang zhong 。li min kun ni jie ,tian zi ke chui gong 。
    suo sai zhu dong bei ,shen xia zhuai xiu song 。cui lao zi cheng bing ,lang guan wei wei rong 。
    qi ji wang lv ge ,bu fu meng zhou kong 。ji shi shu xiang shi ,si ren ge ku zhong 。
    chu xing na tian hei ,shu yue xi wu chong 。an de sui diao ling ,pai ci ju jiang kong 。

    【zhu shi 】:

    li :

    ①zhong ;duo 。《shi jing ·xiao ya ·tian bao 》:“qun li bai xing 。”②min zhong 。《song shu ·yuan bao chuan 》:“ji bi zhi li ,nan yong ke zhen 。”(yong :yi 。ke :neng 。)③hei se ,ye zuo “li ”。《shang shu ·yu gong 》:“jue tu qing li 。”《xun zi ·yao wen 》:“yan se li hei er bu shi ji suo 。”④tong “qi ”。lao 。《guo yu ·wu yu 》:“jin wang bo qi li lao 。”⑤tong “chi ”。bi ji ;deng dao 。《shi ji ·gao zu ben ji 》:“li ming ,wei wan cheng san za 。”⑥gu guo ming 。yan dai zhu hou guo ,wei zhou wen wang suo mie 。zai jin shan xi sheng chang zhi xian xi na 。

    min :

    ①[ming ]nu li 。《zuo chuan ·ding gong si nian 》:“xi wu wang ke shang ,fen lu gong yi yan ~liu zu 。”②[ming ]ren min ,bai xing 。《cao gui lun zhan 》:“xiao hui wei bian ,~fu cong ye 。”③[ming ]ren 。《li ji ·wang zhi 》:“wu fang zhi ~,yan yu bu tong 。”④[ming ]zhi bie ren 。《shi jing ·bei feng ·gu feng 》:“fan ~you sang ,pu fu jiu zhi 。”

    kun :

    ①men jian 。hou zuo “hun ”。《mo zi ·bei cheng men 》:“shi ji che zhi li ,er wei zhi kun 。”《yan zi chun qiu ·nei pian za shang er shi san 》:“he shi zhi bi ,jing li zhi kun ye ;liang gong xiu zhi ,ze wei cun guo zhi bao 。”(he shi bi :zhi bian he fa xian de pu yu 。)②wei kun 。《shi ji ·zhong ni di zi lie chuan 》:“ming cun wang lu ,shi kun jiang ji ,zhi zhe bu yi ye 。”you bei kun 。《jiu tang shu ·zhang xiao zhong chuan 》:“ran heng zhou su jiang shang duo ,pai zhi ze kun shou you dou ,huan zhi bi fan ran gai tu 。”③jian nan ;jiong pai 。《shi ji ·liu hou shi jia 》:“shang shu (shuò)zai kun ji zhi zhong ,xing yong chen ce 。”(shang :zhi han gao zu 。)④pi bei ;pi kun 。《hou han shu ·geng chun chuan 》:“zuo ye kun hu ?”ceng rui 《ji xian bin ·gong ci 》:“shang xin qing mai mai ,bing ti kun teng teng 。”

    ni :

    ①ying jie 。《chun qiu ·wen gong si nian 》:“xia ,ni fu jiang yu ji 。”②fan xiang ;dao zhao 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“dang yao zhi shi ,shui ni hang ,fan lan yu zhong guo 。”③wei bei ;di chu 。《meng zi ·li lou shang 》:“shun tian zhe cun ,ni tian zhe wang 。”④wei kang ;ju jue 。《zuo chuan ·xi gong shi er nian 》:“mo ni zhen ming 。”《han fei zi ·nan er 》:“ran ze ren jun zhe ,mo ni xian er yi yi 。”(mo :tong “wu ”。)⑤pan luan ;pan ni 。liu ji 《xia ye tai zhou cheng zhong zuo 》:“chuan wen ni dang shang gong piao ,suo guo qiu long jie cheng tong 。”(tong :tu 。)⑥yu xian ;shi xian 。zhu ge liang 《hou chu shi biao 》:“fan shi ru shi ,nan ke ni jian 。”⑦ying zhan ;ying ji 。《zi zhi tong jian ·han suo di jian an shi san nian 》:“jiang bing yu bei bing li ni cao 。”[ni lv ]ke she ;lv guan 。liu chang qing 《zao chun zeng bie zhao ju shi hai jiang zuo 》:“ni lv xiang meng pin ,chun feng ke xin zui 。”(pin :fan duo 。)

    jie :

    ①zhu jie 。《shi ji ·gui ce lie chuan 》:“zhu ,wai you li jie ,zhong zhi kong xu 。”zuo sai 《wu dou fu 》:“bao sun chou jie 。”fan zhi mu jie huo gu jie 。《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“bi jie zhe you jian ,er dao ren zhe mo hou 。”②ji jie ;jie qi 。《lie zi ·shang wen 》:“han shu yi jie ,shi yi fan yan 。”《huai na zi ·tian wen 》:“shi wu ri wei yi jie 。”《shi ji ·tai shi gong zi xu 》:“fu yin yang si shi 、ba wei 、shi er du 、er shi si jie ge you jiao ling 。”③jie ri 。wang wei 《jiu yue jiu ri yi shan dong xiong di 》:“du zai yi xiang wei yi ke ,mei feng jia jie bei sai qin 。”④li jie 。《zhou yi ·jia ren 》:“xiang yue :fu ren xi xi ,shi jia jie ye 。”《lun yu ·wei zi 》:“chang you zhi jie ,bu ke fei ye 。”⑤zhun ze ;fa du 。《li ji ·qu li shang 》:“li bu yao jie 。”⑥jie cao ;qi jie 。zhu ge liang 《chu shi biao 》:“ci xi zhen liang si jie zhi chen 。”wen tian xiang 《zheng qi ge 》:“shi qiong jie nai jian 。”《ren wu zhi ·qi miao 》:“da you lao qian zhi chen ,qiong you zhe ming zhi jie 。”⑦jie zhi 。《lv shi chun qiu ·lun ren 》:“kuo er mu ,jie shi yu 。”《shi ji ·ping jin hou zhu fu lie chuan 》:“fu min zhi yao ,zai yu jie jian 。”《han shu ·chao cuo chuan 》:“ren qing mo bu yu yi ,san wang jie ji li er bu jin ye 。”《guan zi ·xin shu xia 》:“jie nu mo re le ,jie le mo re li 。”du fu 《wang zai 》:“jun chen jie jian zu ,chao ye huan hu tong 。”⑧fu jie 。《zuo chuan ·wen gong ba nian 》:“si ma wo jie yi si 。”《huai na zi ·dao ying 》:“tian jiu chi jie shi qin 。”su shi 《jiang cheng zi ·mi zhou chu lie 》:“chi jie yun zhong ,he ri qian feng tang 。”(yun zhong :jun ming 。)⑨yi chong yong zhu bian cheng de da ji le qi ,yong lai diao jie le qu de jie pai 。《lie zi ·shang wen 》:“fu jie bei ge 。”(fu :ji 。)zuo sai 《shu dou fu 》:“ba ji dan xian ,han nv ji jie 。”ye zhi jie zou 、jie pai 。qu yuan 《jiu ge ·dong jun 》:“zhan shi xi hui wu ,ying lv xi ge jie 。”cai yan 《hu jia shi ba pai 》:“shi wu pai xi jie diao cu ,qi tian xiong xi shei shi qu ?”⑩gao jun de yang zi 《shi jing ·xiao ya ·jie na shan 》:“jie bi na shan 。”(11)liang ci 。duan 。《huai na zi ·shui lin 》:“yi jie jian er bai jie zhi ye 。”

    tian :

    ①ren de tou bu 。《lv shi chun qiu ·lun ren 》:“kuo er mu ,jie shi yu ,shi zhi mou ,qu qiao gu ……re ci ,ze mo yi hai ji tian yi 。”(shi :qu chu 。qiao gu :wei zha 。)②tian kong 。wang chong 《lun heng ·tan tian 》:“cha dang jin tian qu de shen gao ,gu tian yu jin mo yi 。”《chi le ge 》:“tian shi qiong (qióng)lu ,long gai si ye 。”(qiong lu :zhan zhang 。)③zai e shang ci zi de xing fa 。《zhou yi · kui 》:“ji ren tian ju yi 。”(yi :ge diao bi zi de xing fa 。)④tian qi ;qi hou 。《lv shi chun qiu ·ji chun 》:“hang qiu ling ,ze tian duo chen yin 。”⑤zi ran jie 。《xun zi ·tian lun 》:“tian hang you chang ,bu wei yao cun ,bu wei jie wang 。”⑥zi ran xing cheng de 。《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“yi hu tian li ,pi da xi ,dao da kuan 。”⑦shang di ;zi ran jie de zhu zai 。《chun qiu fan lou ·jiao ji 》:“tian zhe ,bai shen zhi da jun ye 。”⑧tian ming ;tian yi 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“guo zhi cun wang ,tian ye 。”⑨yi ping ;yi kao zhe 。《yi li · sang fu 》:“fu zhe ,qi zhi tian ye 。”

    zi :

    ①hai zi ,jian zhi nan nv 。《shi jing ·bin feng · qi yue 》:“tong wo fu zi ,ye bi na mu 。”(ye yè:song fan 。na mu :zhi tian de 。)②er zi huo nv er 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“zhang fu yi ai lian ji shao zi hu ?”ci zhi er zi 。《han fei zi ·shui lin shang 》:“wei ren jia ji zi 。”ci zhi nv er 。③ren de tong chen ,huo zhi nan ;huo zhi nv 。《shi jing ·bei feng ·pao you ku xie 》:“qiao qiao zhou zi ,ren she yin fou ?”(she :guo he 。yin āng:wo 。)《zhou na ·tao wai 》:“zhi zi yu gui ,yi ji shi jia 。”(zhi :ci 。gui :chu jia 。)④zun chen ,duo zhi nan zi 。《shi jing ·wei feng ·mang 》:“fei wo qian ji ,zi mo liang mei 。”(fei :fei 。qian qiān:cuo ,wu 。)⑤dong wu de luan huo you xiao de dong wu 。《shi jing ·xiao ya ·xiao wan 》:“ming ling you zi ,guo luo fu zhi 。”(ming ling mínglíng:yi chong chi he xin de hai chong 。guo luo guǒluǒ:xi yao feng 。)《hou han shu ·ban chao chuan 》:“bu ru hu xue ,bu de hu zi 。”⑥zhi wu de guo shi huo chong zi 。liu yi qing 《shi shui xin yu ·ya liang 》:“shu zai dao bian er duo zi ,ci bi ku li 。”li shen 《min nong 》zhi yi :“chun chong yi li su ,qiu shou mo ke zi 。”⑦gu dai wu deng jue wei de di si deng 。《li ji ·wang zhi 》:“wang zhe zhi zhi lu jue :gong 、hou 、bai 、zi 、nan fan wu deng 。”⑧de zhi de di yi wei ,chang yu tian gan xiang pei yi ji ri 、ji nian 。《chun qiu · huan gong shi ba nian 》:“xia si yue bing zi ,gong hong yu ji 。”han yu 《xi guo fu ren mu zhi ming 》:“yuan he qi nian jia zi ,ri na zhi ,yi ji cu 。”(yuan he :tang xian zong nian hao 。ri na zhi :zhi xia zhi 。)you zhi shi er shi chen zhi yi ,ji zi shi ,zi ye shi yi shi zhi ci ri chen yi shi 。⑨li xi 。《shi ji ·huo shi lie chuan 》:“zi dai jin qian qian guan 。”

    ke :

    (yi )①kou he 。《lv shi chun qiu ·quan xun 》:“si ma zi fan ke er qiu yin 。”《shi jing ·xiao ya ·cai wei 》:“you xin lie lie ,zai ji zai ke 。”(lie lie :you chou de yang zi 。)②ji qie de yang zi 。kong shang ren 《tao hua shan ·fang cui 》:“xiao sheng he na hou chao zong ,yi xiang ke mu ,jin cai sui yuan 。” (er )jiéshui gan he 。hou zuo “jie ”。《zhou li ·de guan ·cao ren 》:“fan fen chong ,xing gang yong niu ……ke ze yong lu 。”(xing gang :chi se ying tu 。niu :zhi niu fen 。lu :zhi lu fen 。)yin shen wei jin 。《lv shi chun qiu ·ren de 》:“shi zhi er zuo ,ke shi er zhi 。”

    chui :

    ①bian jiang 。《xun zi · chen dao 》:“bian jing zhi chen chu ,ze jiang chui bu sang 。”②bian 。wang can 《yong shi 》shi :“qi zi dang li qi ,xiong di ku lu chui 。”③chui gua 。《zhuang zi ·xiao yao you 》:“peng zhi bei ,bu zhi ji qian li ye ,nu er fei ,ji yi re chui tian zhi yun 。”④liu xia ;di xia 。li yu 《po zhen zi 》:“chui lei dui gong e 。”⑤ci yu 。《yan tie lun ·ben yi 》:“bi xia chui da hui 。”⑥liu chuan 。《xun zi ·wang ba 》:“ming chui hu hou shi 。”⑦fu ci 。1.biao shi jian 。jiang jin ;kuai yao 。du fu 《chui lao bie 》:“si jiao wei ning jing ,chui lao bu de an 。”2. jing ci 。you “fu ”、“hui ”。cao zhi 《shuo feng shi 》:“jun bu chui juan ,qi yun ji cheng ?”(juan :gu nian 。qi yun gou :hai you shen me cheng yi ke yan ?)

    gong :

    ①bao quan ;huo liang shou ge yu xiong qian 。《lun yu ·wei zi 》:“zi lu gong er li 。”②liang shou ge wei ,duo yong yi biao wu zhi cu xi 。《zuo chuan ·xi gong san shi er nian 》:“zhong shou ,er mu zhi mu gong yi 。”(er :zhi jian shu 。)③huan rao ;huan wei 。pan yue 《ji tian fu 》:“shi zhong xing zhi gong bei chen ye 。”④zhi ;chi 。《guo yu ·wu yu 》:“yong duo gong ji 。”