• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 孰雲還本邑,懷戀獨遲遲。

    “孰雲還本邑,懷戀獨遲遲。”詩句出處:《秋集罷還途中作,謹獻壽春公、黎公》;是唐朝詩人韋應物的作品。

    束帶自衡門,奉命宰王畿。君侯枉高鑒,舉善掩瑕疵。
    斯民本已安,工拙兩無施。何以酬明德,歲晏不磷緇。
    時節乃來集,欣懷方載馳。平明大府開,一得拜光輝。
    溫如春風至,肅若嚴霜威。群屬所載瞻,而忘倦與饑。
    公堂燕華筵,禮罷復言辭。將從平門道,憩車灃水湄。
    山川降嘉歲,草木蒙潤滋。孰雲還本邑,懷戀獨遲遲。

    【註釋】:

    孰:

    ①熟;煮熟。《楚辭·大招》:“四酎(zhòu)並孰。”(酎:醇酒。)②莊稼、果實成熟。《荀子·富國》:“寒暑和節,而五谷以時孰。”(時:按時。)《漢書·司馬相如傳上》:“於是盧橘夏孰。”(盧:黑色。)③仔細。《荀子·議兵》:“凡慮事欲孰。”④疑問代詞。1.相當於“誰”。《論語·八佾》:“管氏而知禮,孰不知禮?”2. 相當於“哪個”。《論語·公冶長》:“女與回也孰愈?”(女:同“汝”。回:顏回。愈:勝過。)3.指物,什麼。《孟子·告子下》:“禮與食孰重?”4.相當於“何”、“怎麼”。《楚辭·九章·哀郢》:“孰兩東門之可蕪?”(兩:再次。蕪:荒蕪。)[孰與]與……比,哪一個……;哪裡比得上。表示兩相比較,選擇其一。《戰國策·齊策一》:“(鄒忌)謂其妻曰:‘我孰與城北徐公美?’”

    雲:

    ①同“雲2”。②說。《論語·子罕》:“牢曰:‘子雲:吾不試,故藝。’”(牢:人名。試:見用於朝廷。藝:多才藝。)③有。《荀子 ·法行》:“其雲益乎?”④代詞。如此。《史記·汲鄭列傳》:“汲、鄭亦雲,悲夫!”(汲、鄭:指汲黯、鄭當時二人。)⑤助詞。1. 用於句首。《詩經·鄭風·風雨》:“既見君子,雲胡不喜?”2. 用於句中。《後漢書·陳龜傳》:“雖歿(mò)軀體,無所雲補。”(歿:死。補:彌補。)⑥語氣詞。用於句末,表陳述語氣。《史記·伯夷列傳》:“餘登箕山,其上蓋有許由塚雲。”[雲雲]通“蕓蕓”。眾多貌。《莊子·在宥》:“萬物雲雲。”

    還:

    (一)①返回;回到原地或恢復原位。《左傳·僖公二十四年》:“宋成公如楚,還,入於鄭,鄭伯將享之。”(鄭伯:指鄭文公。享:設宴招待。)《史記·項羽本紀》:“還軍霸上。”②恢復。《魏書·顯祖紀》:“諸非勞超遷者,亦各還初。”(勞:功勞。遷:晉升。)③交還;歸還。《荀子·堯問》:“然而吾所執贄而見者十人,還贄而見者三十人。”也指交納。杜甫《歲晏行》:“割慈忍愛還租庸。”(庸:抵償勞役的佈帛。)④顧;回頭。潘嶽《傷弱子辭》:“還眺兮墳瘞(yì),草莽莽兮木森森。”(瘞:埋葬物。)《史記·滑稽列傳》:“疾步數還顧。”⑤償還。江淹《恨賦》:“裂帛系書,誓還漢恩。”(系:綁。書:信。)⑥通“環”。環繞。陳亮《念奴嬌·登多景樓》:“危樓還望,嘆此意,今古幾人曾會。”⑦《漢書·食貨志上》:“還廬樹桑。”(廬:房舍。) (二)xuán ①旋轉。《國語·吳語》:“大夫種(zhǒng)勇而善謀,將還玩吳國於股掌之上,以得其志。”(種:指越大夫文種。玩:玩弄。)②立即;迅速。《荀子·王霸》:“如是則舜禹還至,王業還起。”③輕盈快捷的樣子。《詩經·齊風·還》:“子之還兮,遭我乎峱(náo)之間兮。”(峱:古山名。) (三)hái 副詞。①仍;尚。杜甫《泛江》詩:“亂離還奏樂,漂泊且聽歌。”②再;又。孟浩然《過故人莊》:“待到重陽日,還來就菊花。”③更。杜甫《奉待嚴大夫》詩:“殊方又喜故人來,重鎮還須濟世才。”

    本:

    ①草木的根或莖幹。《呂氏春秋·先己》:“百仞之松,本傷於下而末槁於上。”《國語·晉語一》:“伐木不自其本,必復生。”②基礎;主體。《漢書·趙充國傳》:“臣聞兵以計為本,故多算勝少算。”(算:謀算。)③根源;來源。《禮記·樂記》:“樂者音之所由生也,其本在人心之感於物也。”④特指農業生產。《商君書·壹言》:“能事本而禁末者,富。”(末:指工商業。)⑤原來的;固有的。《世說新語·識鑒》:“因與諸尚書言孫、吳用兵本意。”蕭統《文選序》:“變其本而加厲。”(厲:厲害。)⑥依據;按照。柳宗元《駁復仇議》:“本情以正褒貶。”⑦自己或自己方面的。《列子 ·周穆王》:“燕人生於燕,長於楚,及老而還本國。”《清平山堂話本·快嘴李翠蓮記》:“本宅眾親簇擁新人到瞭堂前,朝西站定。”⑧現今的。王安石《本朝百年無事札子》:“臣前蒙陛下問及本朝所以享國百年天下無事之故。”⑨本錢。《醒世恒言》卷三十三:“把十五貫錢與女婿作本,開店養身。”⑩奏章。申時行《召對錄》:“先生每看這本說朕酒、色、財、氣……”(11)版本。錢大昕《十駕齋養新錄》卷六:“所引諸經,與今本多異者,皆出先秦古書。”(12)演出的底本。(13)副詞。本來;原來。諸葛亮《出師表》:“臣本佈衣,躬耕於南陽。”(14)量詞。用於書冊、戲曲等。孔尚任《桃花扇·孤吟》:“昨日看完上本,演的何如?”

    邑:

    ①國。《左傳·桓公十一年》:“鄖人軍其郊,必不誡,且日虞四邑之至也。”(誡:警戒。虞:料度。四邑:指與鄖相約攻楚的隨、絞、州、蓼四國。)②國都。《左傳·隱公十一年》:“吾先君新邑於此。”(邑:這裡用作動詞。建立國都。)③人聚居的地方。《荀子·大略》:“(禹)過十室之邑必下。”④城鎮。蘇洵《六國論》:“小則獲邑,大則得城。”⑤縣的別稱。柳宗元《封建論》:“裂都會而為之郡邑。”⑥通“悒”。愁悶不安。《荀子·解蔽》:“不慕往,不閔來,無憐邑之心。”(閔:憐憫。憐:吝惜。)[邑邑]1.愁悶不安的樣子。《史記·商君列傳》:“安能邑邑待數十百年以成帝王乎?”2.微弱的樣子。劉向《九嘆·遠遊》:“風邑邑而蔽之。”(蔽:遮蔽。)

    懷:

    ①胸前;胸懷。《論語·陽貨》:“子生三年,然後免於父母之懷。”曹植《七哀詩》:“原為西南風,長逝入君懷。”②抱或揣在胸前。《史記·屈原賈生列傳》:“於是懷石遂自沉汨羅以死。”③懷孕。左延年《苦哉篇》:“五子遠鬥去,五婦皆懷身。”④包藏;隱藏。古樂府《古詩為焦仲卿妻作》:“吾意久懷忿,汝豈得自由。”(自由:由自己。)《戰國策·魏策四》:“懷怒未發。”⑤思念。《詩經·周南·卷耳》:“嗟我懷人,寘彼周行。”(寘:放置。周行:大路。)⑥心意;心情。王羲之《蘭亭集序》:“所以遊目騁懷,足以極視聽之娛,信可樂也。”(信:確實。)⑦安撫。《淮南子·泰族》:“大足以容眾,德足以懷遠。”《左傳·僖公七年》:“懷遠以德。”⑧歸向;歸附。《舊唐書·賈敦頤傳》:“政化清靜,老幼懷之。”⑨賜予;贈送。《詩經·檜風·匪風》:“誰將西歸,懷之好音。”(好音:好消息。)

    獨:

    ①單一;單獨。《史記·高祖本紀》:“項羽欲與漢王獨身挑戰。”《後漢書·崔駰傳》:“蓋高樹靡陰,獨木不林。”②獨自。蘇軾《石鐘山記》:“獨與邁乘小舟至絕壁下。”③沒有子孫的老人。《禮記·禮運》:“矜(guān)寡孤獨廢疾者,皆有所養。”(矜:通“鰥”。)④獨特;特異;與眾不同之處。《論衡·實知》:“有獨見之明,獨聽之聰。”⑤專斷;獨裁。《荀子·臣道》:“故明主好同,而闇主好獨。”(闇:同“暗”。)⑥副詞。1. 相當於“隻”、“僅僅”。張溥《五人墓碑記》:“獨五人之皎皎,何也?”2.表示反問,相當於“豈”、“難道”。司馬遷《史記·廉頗藺相如列傳》:“相如雖駑,獨畏廉將軍哉?”[獨夫]1. 獨身男子。2. 殘暴無道為人民所憎恨的統治者。

    遲:

    (一)①徐行。《詩經·邶風·谷風》:“行道遲遲,中心有違。”(中心:心中。違:不順心。)②緩慢。賈誼《新書·大政》:“自古至於今,與民為仇者,有遲有速,而民必勝之。”《莊子·養生主》:“吾見其難為,怵(chù)然為戒,視為止,行為遲。”(怵然:恐懼的樣子。)③晚。《金史·食貨志》:“地寒,稼穡遲熟。”④猶豫。白居易《琵琶行》:“尋聲暗問彈者誰,琵琶聲停欲語遲。”⑤魯鈍。《三國志·吳書·孫奐傳》:“初吾憂其遲鈍,今治軍,諸將少能及者,吾無憂矣。”⑥長久。歐陽修《蘇氏文集序》:“遲久而不相及。”[遲明]黎明;破曉。曹唐《望九華寄池陽杜員外》:“戴月早辭三秀館,遲明初識九華峰。”[遲遲]1.緩慢的樣子。白居易《長恨歌》:“遲遲鐘鼓初長夜,耿耿星河欲曙天。”2.從容不迫的樣子。《禮記·孔子閑居》:“無聲之樂,氣志不違;無體之禮,威儀遲遲。”3.遲疑不前的樣子。范曄《後漢書·鄧彪等傳論》:“統之方軌易因,險途難禦,故昔人明慎於所受之分,遲遲於歧路之間也。”[遲暮]1.暮年。比喻衰老。屈原《離騷》:“惟草木之零落兮,恐美人之遲暮。”2.徐緩。鮑照《舞鶴賦》:“颯沓矜顧,遷延遲暮。”(颯沓:群飛的樣子。)[遲日]1.日子久。《商君書·君臣》:“遲日曠久、積勞私門者得。”2.春日。杜甫《絕句二首》之一:“遲日江山麗,春風花草香。” (二)zhì等待。《後漢書·章帝紀》:“朕思遲直士,側席異聞。”(思:思念。側席:不正坐,以待賢者。異聞:新的學說見解。)

    遲遲:

    ①徐緩,遲緩。《詩·邶風·谷風》:“行道~~,中心有違。”②和舒,溫煦。《詩·豳風·七月》:“春日~~,采蘩祁祁。”③從容不迫。《禮記·孔子閑居》:“無體之禮,威儀~~。”④遲疑,猶豫。《後漢書·胡廣傳》:“昔人明慎於所受之分,~~於歧路之間也。”

    遲:

    (一)①徐行。《詩經·邶風·谷風》:“行道遲遲,中心有違。”(中心:心中。違:不順心。)②緩慢。賈誼《新書·大政》:“自古至於今,與民為仇者,有遲有速,而民必勝之。”《莊子·養生主》:“吾見其難為,怵(chù)然為戒,視為止,行為遲。”(怵然:恐懼的樣子。)③晚。《金史·食貨志》:“地寒,稼穡遲熟。”④猶豫。白居易《琵琶行》:“尋聲暗問彈者誰,琵琶聲停欲語遲。”⑤魯鈍。《三國志·吳書·孫奐傳》:“初吾憂其遲鈍,今治軍,諸將少能及者,吾無憂矣。”⑥長久。歐陽修《蘇氏文集序》:“遲久而不相及。”[遲明]黎明;破曉。曹唐《望九華寄池陽杜員外》:“戴月早辭三秀館,遲明初識九華峰。”[遲遲]1.緩慢的樣子。白居易《長恨歌》:“遲遲鐘鼓初長夜,耿耿星河欲曙天。”2.從容不迫的樣子。《禮記·孔子閑居》:“無聲之樂,氣志不違;無體之禮,威儀遲遲。”3.遲疑不前的樣子。范曄《後漢書·鄧彪等傳論》:“統之方軌易因,險途難禦,故昔人明慎於所受之分,遲遲於歧路之間也。”[遲暮]1.暮年。比喻衰老。屈原《離騷》:“惟草木之零落兮,恐美人之遲暮。”2.徐緩。鮑照《舞鶴賦》:“颯沓矜顧,遷延遲暮。”(颯沓:群飛的樣子。)[遲日]1.日子久。《商君書·君臣》:“遲日曠久、積勞私門者得。”2.春日。杜甫《絕句二首》之一:“遲日江山麗,春風花草香。” (二)zhì等待。《後漢書·章帝紀》:“朕思遲直士,側席異聞。”(思:思念。側席:不正坐,以待賢者。異聞:新的學說見解。)


  • 孰云还本邑,怀恋独迟迟。

    “孰云还本邑,怀恋独迟迟。”诗句出处:《秋集罢还途中作,谨献寿春公、黎公》;是唐朝诗人韦应物的作品。

    束带自衡门,奉命宰王畿。君侯枉高鉴,举善掩瑕疵。
    斯民本已安,工拙两无施。何以酬明德,岁晏不磷缁。
    时节乃来集,欣怀方载驰。平明大府开,一得拜光辉。
    温如春风至,肃若严霜威。群属所载瞻,而忘倦与饥。
    公堂燕华筵,礼罢复言辞。将从平门道,憩车沣水湄。
    山川降嘉岁,草木蒙润滋。孰云还本邑,怀恋独迟迟。

    【注释】:

    孰:

    ①熟;煮熟。《楚辞·大招》:“四酎(zhòu)并孰。”(酎:醇酒。)②庄稼、果实成熟。《荀子·富国》:“寒暑和节,而五谷以时孰。”(时:按时。)《汉书·司马相如传上》:“于是卢橘夏孰。”(卢:黑色。)③仔细。《荀子·议兵》:“凡虑事欲孰。”④疑问代词。1.相当于“谁”。《论语·八佾》:“管氏而知礼,孰不知礼?”2. 相当于“哪个”。《论语·公冶长》:“女与回也孰愈?”(女:同“汝”。回:颜回。愈:胜过。)3.指物,什么。《孟子·告子下》:“礼与食孰重?”4.相当于“何”、“怎么”。《楚辞·九章·哀郢》:“孰两东门之可芜?”(两:再次。芜:荒芜。)[孰与]与……比,哪一个……;哪里比得上。表示两相比较,选择其一。《战国策·齐策一》:“(邹忌)谓其妻曰:‘我孰与城北徐公美?’”

    云:

    ①同“云2”。②说。《论语·子罕》:“牢曰:‘子云:吾不试,故艺。’”(牢:人名。试:见用于朝廷。艺:多才艺。)③有。《荀子 ·法行》:“其云益乎?”④代词。如此。《史记·汲郑列传》:“汲、郑亦云,悲夫!”(汲、郑:指汲黯、郑当时二人。)⑤助词。1. 用于句首。《诗经·郑风·风雨》:“既见君子,云胡不喜?”2. 用于句中。《后汉书·陈龟传》:“虽殁(mò)躯体,无所云补。”(殁:死。补:弥补。)⑥语气词。用于句末,表陈述语气。《史记·伯夷列传》:“余登箕山,其上盖有许由冢云。”[云云]通“芸芸”。众多貌。《庄子·在宥》:“万物云云。”

    还:

    (一)①返回;回到原地或恢复原位。《左传·僖公二十四年》:“宋成公如楚,还,入于郑,郑伯将享之。”(郑伯:指郑文公。享:设宴招待。)《史记·项羽本纪》:“还军霸上。”②恢复。《魏书·显祖纪》:“诸非劳超迁者,亦各还初。”(劳:功劳。迁:晋升。)③交还;归还。《荀子·尧问》:“然而吾所执贽而见者十人,还贽而见者三十人。”也指交纳。杜甫《岁晏行》:“割慈忍爱还租庸。”(庸:抵偿劳役的布帛。)④顾;回头。潘岳《伤弱子辞》:“还眺兮坟瘗(yì),草莽莽兮木森森。”(瘗:埋葬物。)《史记·滑稽列传》:“疾步数还顾。”⑤偿还。江淹《恨赋》:“裂帛系书,誓还汉恩。”(系:绑。书:信。)⑥通“环”。环绕。陈亮《念奴娇·登多景楼》:“危楼还望,叹此意,今古几人曾会。”⑦《汉书·食货志上》:“还庐树桑。”(庐:房舍。) (二)xuán ①旋转。《国语·吴语》:“大夫种(zhǒng)勇而善谋,将还玩吴国于股掌之上,以得其志。”(种:指越大夫文种。玩:玩弄。)②立即;迅速。《荀子·王霸》:“如是则舜禹还至,王业还起。”③轻盈快捷的样子。《诗经·齐风·还》:“子之还兮,遭我乎峱(náo)之间兮。”(峱:古山名。) (三)hái 副词。①仍;尚。杜甫《泛江》诗:“乱离还奏乐,漂泊且听歌。”②再;又。孟浩然《过故人庄》:“待到重阳日,还来就菊花。”③更。杜甫《奉待严大夫》诗:“殊方又喜故人来,重镇还须济世才。”

    本:

    ①草木的根或茎干。《吕氏春秋·先己》:“百仞之松,本伤于下而末槁于上。”《国语·晋语一》:“伐木不自其本,必复生。”②基础;主体。《汉书·赵充国传》:“臣闻兵以计为本,故多算胜少算。”(算:谋算。)③根源;来源。《礼记·乐记》:“乐者音之所由生也,其本在人心之感于物也。”④特指农业生产。《商君书·壹言》:“能事本而禁末者,富。”(末:指工商业。)⑤原来的;固有的。《世说新语·识鉴》:“因与诸尚书言孙、吴用兵本意。”萧统《文选序》:“变其本而加厉。”(厉:厉害。)⑥依据;按照。柳宗元《驳复仇议》:“本情以正褒贬。”⑦自己或自己方面的。《列子 ·周穆王》:“燕人生于燕,长于楚,及老而还本国。”《清平山堂话本·快嘴李翠莲记》:“本宅众亲簇拥新人到了堂前,朝西站定。”⑧现今的。王安石《本朝百年无事札子》:“臣前蒙陛下问及本朝所以享国百年天下无事之故。”⑨本钱。《醒世恒言》卷三十三:“把十五贯钱与女婿作本,开店养身。”⑩奏章。申时行《召对录》:“先生每看这本说朕酒、色、财、气……”(11)版本。钱大昕《十驾斋养新录》卷六:“所引诸经,与今本多异者,皆出先秦古书。”(12)演出的底本。(13)副词。本来;原来。诸葛亮《出师表》:“臣本布衣,躬耕于南阳。”(14)量词。用于书册、戏曲等。孔尚任《桃花扇·孤吟》:“昨日看完上本,演的何如?”

    邑:

    ①国。《左传·桓公十一年》:“郧人军其郊,必不诫,且日虞四邑之至也。”(诫:警戒。虞:料度。四邑:指与郧相约攻楚的随、绞、州、蓼四国。)②国都。《左传·隐公十一年》:“吾先君新邑于此。”(邑:这里用作动词。建立国都。)③人聚居的地方。《荀子·大略》:“(禹)过十室之邑必下。”④城镇。苏洵《六国论》:“小则获邑,大则得城。”⑤县的别称。柳宗元《封建论》:“裂都会而为之郡邑。”⑥通“悒”。愁闷不安。《荀子·解蔽》:“不慕往,不闵来,无怜邑之心。”(闵:怜悯。怜:吝惜。)[邑邑]1.愁闷不安的样子。《史记·商君列传》:“安能邑邑待数十百年以成帝王乎?”2.微弱的样子。刘向《九叹·远游》:“风邑邑而蔽之。”(蔽:遮蔽。)

    怀:

    ①胸前;胸怀。《论语·阳货》:“子生三年,然后免于父母之怀。”曹植《七哀诗》:“原为西南风,长逝入君怀。”②抱或揣在胸前。《史记·屈原贾生列传》:“于是怀石遂自沉汨罗以死。”③怀孕。左延年《苦哉篇》:“五子远斗去,五妇皆怀身。”④包藏;隐藏。古乐府《古诗为焦仲卿妻作》:“吾意久怀忿,汝岂得自由。”(自由:由自己。)《战国策·魏策四》:“怀怒未发。”⑤思念。《诗经·周南·卷耳》:“嗟我怀人,寘彼周行。”(寘:放置。周行:大路。)⑥心意;心情。王羲之《兰亭集序》:“所以游目骋怀,足以极视听之娱,信可乐也。”(信:确实。)⑦安抚。《淮南子·泰族》:“大足以容众,德足以怀远。”《左传·僖公七年》:“怀远以德。”⑧归向;归附。《旧唐书·贾敦颐传》:“政化清静,老幼怀之。”⑨赐予;赠送。《诗经·桧风·匪风》:“谁将西归,怀之好音。”(好音:好消息。)

    独:

    ①单一;单独。《史记·高祖本纪》:“项羽欲与汉王独身挑战。”《后汉书·崔骃传》:“盖高树靡阴,独木不林。”②独自。苏轼《石钟山记》:“独与迈乘小舟至绝壁下。”③没有子孙的老人。《礼记·礼运》:“矜(guān)寡孤独废疾者,皆有所养。”(矜:通“鳏”。)④独特;特异;与众不同之处。《论衡·实知》:“有独见之明,独听之聪。”⑤专断;独裁。《荀子·臣道》:“故明主好同,而闇主好独。”(闇:同“暗”。)⑥副词。1. 相当于“只”、“仅仅”。张溥《五人墓碑记》:“独五人之皎皎,何也?”2.表示反问,相当于“岂”、“难道”。司马迁《史记·廉颇蔺相如列传》:“相如虽驽,独畏廉将军哉?”[独夫]1. 独身男子。2. 残暴无道为人民所憎恨的统治者。

    迟:

    (一)①徐行。《诗经·邶风·谷风》:“行道迟迟,中心有违。”(中心:心中。违:不顺心。)②缓慢。贾谊《新书·大政》:“自古至于今,与民为仇者,有迟有速,而民必胜之。”《庄子·养生主》:“吾见其难为,怵(chù)然为戒,视为止,行为迟。”(怵然:恐惧的样子。)③晚。《金史·食货志》:“地寒,稼穑迟熟。”④犹豫。白居易《琵琶行》:“寻声暗问弹者谁,琵琶声停欲语迟。”⑤鲁钝。《三国志·吴书·孙奂传》:“初吾忧其迟钝,今治军,诸将少能及者,吾无忧矣。”⑥长久。欧阳修《苏氏文集序》:“迟久而不相及。”[迟明]黎明;破晓。曹唐《望九华寄池阳杜员外》:“戴月早辞三秀馆,迟明初识九华峰。”[迟迟]1.缓慢的样子。白居易《长恨歌》:“迟迟钟鼓初长夜,耿耿星河欲曙天。”2.从容不迫的样子。《礼记·孔子闲居》:“无声之乐,气志不违;无体之礼,威仪迟迟。”3.迟疑不前的样子。范晔《后汉书·邓彪等传论》:“统之方轨易因,险途难御,故昔人明慎于所受之分,迟迟于歧路之间也。”[迟暮]1.暮年。比喻衰老。屈原《离骚》:“惟草木之零落兮,恐美人之迟暮。”2.徐缓。鲍照《舞鹤赋》:“飒沓矜顾,迁延迟暮。”(飒沓:群飞的样子。)[迟日]1.日子久。《商君书·君臣》:“迟日旷久、积劳私门者得。”2.春日。杜甫《绝句二首》之一:“迟日江山丽,春风花草香。” (二)zhì等待。《后汉书·章帝纪》:“朕思迟直士,侧席异闻。”(思:思念。侧席:不正坐,以待贤者。异闻:新的学说见解。)

    迟迟:

    ①徐缓,迟缓。《诗·邶风·谷风》:“行道~~,中心有违。”②和舒,温煦。《诗·豳风·七月》:“春日~~,采蘩祁祁。”③从容不迫。《礼记·孔子闲居》:“无体之礼,威仪~~。”④迟疑,犹豫。《后汉书·胡广传》:“昔人明慎于所受之分,~~于歧路之间也。”

    迟:

    (一)①徐行。《诗经·邶风·谷风》:“行道迟迟,中心有违。”(中心:心中。违:不顺心。)②缓慢。贾谊《新书·大政》:“自古至于今,与民为仇者,有迟有速,而民必胜之。”《庄子·养生主》:“吾见其难为,怵(chù)然为戒,视为止,行为迟。”(怵然:恐惧的样子。)③晚。《金史·食货志》:“地寒,稼穑迟熟。”④犹豫。白居易《琵琶行》:“寻声暗问弹者谁,琵琶声停欲语迟。”⑤鲁钝。《三国志·吴书·孙奂传》:“初吾忧其迟钝,今治军,诸将少能及者,吾无忧矣。”⑥长久。欧阳修《苏氏文集序》:“迟久而不相及。”[迟明]黎明;破晓。曹唐《望九华寄池阳杜员外》:“戴月早辞三秀馆,迟明初识九华峰。”[迟迟]1.缓慢的样子。白居易《长恨歌》:“迟迟钟鼓初长夜,耿耿星河欲曙天。”2.从容不迫的样子。《礼记·孔子闲居》:“无声之乐,气志不违;无体之礼,威仪迟迟。”3.迟疑不前的样子。范晔《后汉书·邓彪等传论》:“统之方轨易因,险途难御,故昔人明慎于所受之分,迟迟于歧路之间也。”[迟暮]1.暮年。比喻衰老。屈原《离骚》:“惟草木之零落兮,恐美人之迟暮。”2.徐缓。鲍照《舞鹤赋》:“飒沓矜顾,迁延迟暮。”(飒沓:群飞的样子。)[迟日]1.日子久。《商君书·君臣》:“迟日旷久、积劳私门者得。”2.春日。杜甫《绝句二首》之一:“迟日江山丽,春风花草香。” (二)zhì等待。《后汉书·章帝纪》:“朕思迟直士,侧席异闻。”(思:思念。侧席:不正坐,以待贤者。异闻:新的学说见解。)


  • shu yun hai ben yi ,huai lian du chi chi 。

    “shu yun hai ben yi ,huai lian du chi chi 。”shi gou chu chu :《qiu ji ba hai tu zhong zuo ,jin suo shou chun gong 、li gong 》;shi tang chao shi ren wei ying wu de zuo pin 。

    shu dai zi heng men ,feng ming zai wang ji 。jun hou wang gao jian ,ju shan yan xia ci 。
    si min ben yi an ,gong zhuo liang mo shi 。he yi chou ming de ,sui yan bu lin zi 。
    shi jie nai lai ji ,xin huai fang zai chi 。ping ming da fu kai ,yi de bai guang hui 。
    wen ru chun feng zhi ,su re yan shuang wei 。qun shu suo zai zhan ,er wang juan yu ji 。
    gong tang yan hua yan ,li ba fu yan ci 。jiang cong ping men dao ,qi che feng shui mei 。
    shan chuan jiang jia sui ,cao mu meng run zi 。shu yun hai ben yi ,huai lian du chi chi 。

    【zhu shi 】:

    shu :

    ①shou ;zhu shou 。《chu ci ·da qiao 》:“si zhou (zhòu)bing shu 。”(zhou :chun jiu 。)②zhuang jia 、guo shi cheng shou 。《xun zi ·fu guo 》:“han shu he jie ,er wu gu yi shi shu 。”(shi :an shi 。)《han shu ·si ma xiang ru chuan shang 》:“yu shi lu ju xia shu 。”(lu :hei se 。)③zai xi 。《xun zi ·yi bing 》:“fan lv shi yu shu 。”④yi wen dai ci 。1.xiang dang yu “shei ”。《lun yu ·ba yi 》:“guan shi er zhi li ,shu bu zhi li ?”2. xiang dang yu “na ge ”。《lun yu ·gong ye chang 》:“nv yu hui ye shu yu ?”(nv :tong “ru ”。hui :yan hui 。yu :sheng guo 。)3.zhi wu ,shen me 。《meng zi ·gao zi xia 》:“li yu shi shu chong ?”4.xiang dang yu “he ”、“zen me ”。《chu ci ·jiu zhang ·ai ying 》:“shu liang dong men zhi ke wu ?”(liang :zai ci 。wu :huang wu 。)[shu yu ]yu ……bi ,na yi ge ……;na li bi de shang 。biao shi liang xiang bi jiao ,shua ze ji yi 。《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“(ju ji )wei ji qi yue :‘wo shu yu cheng bei xu gong mei ?’”

    yun :

    ①tong “yun 2”。②shui 。《lun yu ·zi han 》:“lao yue :‘zi yun :wu bu shi ,gu yi 。’”(lao :ren ming 。shi :jian yong yu chao ting 。yi :duo cai yi 。)③you 。《xun zi ·fa hang 》:“ji yun yi hu ?”④dai ci 。ru ci 。《shi ji ·ji zheng lie chuan 》:“ji 、zheng yi yun ,bei fu !”(ji 、zheng :zhi ji an 、zheng dang shi er ren 。)⑤zhu ci 。1. yong yu gou shou 。《shi jing ·zheng feng ·feng yu 》:“ji jian jun zi ,yun hu bu xi ?”2. yong yu gou zhong 。《hou han shu ·chen gui chuan 》:“sui mo (mò)qu ti ,mo suo yun bu 。”(mo :si 。bu :mi bu 。)⑥yu qi ci 。yong yu gou mo ,biao chen shu yu qi 。《shi ji ·bai yi lie chuan 》:“yu deng ji shan ,ji shang gai you hu you zhong yun 。”[yun yun ]tong “yun yun ”。zhong duo mao 。《zhuang zi ·zai you 》:“mo wu yun yun 。”

    hai :

    (yi )①fan hui ;hui dao yuan de huo hui fu yuan wei 。《zuo chuan ·xi gong er shi si nian 》:“song cheng gong ru chu ,hai ,ru yu zheng ,zheng bai jiang xiang zhi 。”(zheng bai :zhi zheng wen gong 。xiang :she yan qiao dai 。)《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“hai jun ba shang 。”②hui fu 。《wei shu ·xian zu ji 》:“zhu fei lao chao qian zhe ,yi ge hai chu 。”(lao :gong lao 。qian :jin sheng 。)③jiao hai ;gui hai 。《xun zi ·yao wen 》:“ran er wu suo zhi zhi er jian zhe shi ren ,hai zhi er jian zhe san shi ren 。”ye zhi jiao na 。du fu 《sui yan hang 》:“ge ci ren ai hai zu yong 。”(yong :di chang lao yi de bu bo 。)④gu ;hui tou 。pan yue 《shang ruo zi ci 》:“hai tiao xi fen yi (yì),cao mang mang xi mu sen sen 。”(yi :mai zang wu 。)《shi ji ·hua ji lie chuan 》:“ji bu shu hai gu 。”⑤chang hai 。jiang yan 《hen fu 》:“lie bo ji shu ,shi hai han en 。”(ji :bang 。shu :xin 。)⑥tong “huan ”。huan rao 。chen liang 《nian nu jiao ·deng duo jing lou 》:“wei lou hai wang ,tan ci yi ,jin gu ji ren ceng hui 。”⑦《han shu ·shi huo zhi shang 》:“hai lu shu sang 。”(lu :fang she 。) (er )xuán ①xuan zhuai 。《guo yu ·wu yu 》:“da fu chong (zhǒng)yong er shan mou ,jiang hai wan wu guo yu gu zhang zhi shang ,yi de ji zhi 。”(chong :zhi yue da fu wen chong 。wan :wan long 。)②li ji ;xun su 。《xun zi ·wang ba 》:“ru shi ze shun yu hai zhi ,wang ye hai qi 。”③qing ying kuai jie de yang zi 。《shi jing ·ji feng ·hai 》:“zi zhi hai xi ,zao wo hu nao (náo)zhi jian xi 。”(nao :gu shan ming 。) (san )hái fu ci 。①reng ;shang 。du fu 《fan jiang 》shi :“luan li hai zou le ,piao bo ju ting ge 。”②zai ;you 。meng hao ran 《guo gu ren zhuang 》:“dai dao chong yang ri ,hai lai jiu ju hua 。”③geng 。du fu 《feng dai yan da fu 》shi :“shu fang you xi gu ren lai ,chong zhen hai xu ji shi cai 。”

    ben :

    ①cao mu de gen huo jing gan 。《lv shi chun qiu ·xian ji 》:“bai ren zhi song ,ben shang yu xia er mo gao yu shang 。”《guo yu ·jin yu yi 》:“fa mu bu zi ji ben ,bi fu sheng 。”②ji chu ;zhu ti 。《han shu ·zhao chong guo chuan 》:“chen wen bing yi ji wei ben ,gu duo suan sheng shao suan 。”(suan :mou suan 。)③gen yuan ;lai yuan 。《li ji ·le ji 》:“le zhe yin zhi suo you sheng ye ,ji ben zai ren xin zhi gan yu wu ye 。”④te zhi nong ye sheng chan 。《shang jun shu ·yi yan 》:“neng shi ben er jin mo zhe ,fu 。”(mo :zhi gong shang ye 。)⑤yuan lai de ;gu you de 。《shi shui xin yu ·shi jian 》:“yin yu zhu shang shu yan sun 、wu yong bing ben yi 。”xiao tong 《wen shua xu 》:“bian ji ben er jia li 。”(li :li hai 。)⑥yi ju ;an zhao 。liu zong yuan 《bo fu chou yi 》:“ben qing yi zheng bao bian 。”⑦zi ji huo zi ji fang mian de 。《lie zi ·zhou mu wang 》:“yan ren sheng yu yan ,chang yu chu ,ji lao er hai ben guo 。”《qing ping shan tang hua ben ·kuai zui li cui lian ji 》:“ben zhai zhong qin cu yong xin ren dao le tang qian ,chao xi zhan ding 。”⑧xian jin de 。wang an dan 《ben chao bai nian mo shi zha zi 》:“chen qian meng bi xia wen ji ben chao suo yi xiang guo bai nian tian xia mo shi zhi gu 。”⑨ben qian 。《xing shi heng yan 》juan san shi san :“ba shi wu guan qian yu nv xu zuo ben ,kai dian yang shen 。”⑩zou zhang 。shen shi hang 《shao dui lu 》:“xian sheng mei kan zhe ben shui zhen jiu 、se 、cai 、qi ……”(11)ban ben 。qian da xin 《shi jia zhai yang xin lu 》juan liu :“suo yin zhu jing ,yu jin ben duo yi zhe ,jie chu xian qin gu shu 。”(12)yan chu de de ben 。(13)fu ci 。ben lai ;yuan lai 。zhu ge liang 《chu shi biao 》:“chen ben bu yi ,gong geng yu na yang 。”(14)liang ci 。yong yu shu ce 、hu qu deng 。kong shang ren 《tao hua shan ·gu yin 》:“zuo ri kan wan shang ben ,yan de he ru ?”

    yi :

    ①guo 。《zuo chuan ·huan gong shi yi nian 》:“yun ren jun ji jiao ,bi bu jie ,ju ri yu si yi zhi zhi ye 。”(jie :jing jie 。yu :liao du 。si yi :zhi yu yun xiang yao gong chu de sui 、jiao 、zhou 、liao si guo 。)②guo dou 。《zuo chuan ·yin gong shi yi nian 》:“wu xian jun xin yi yu ci 。”(yi :zhe li yong zuo dong ci 。jian li guo dou 。)③ren ju ju de de fang 。《xun zi ·da lve 》:“(yu )guo shi shi zhi yi bi xia 。”④cheng zhen 。su xun 《liu guo lun 》:“xiao ze huo yi ,da ze de cheng 。”⑤xian de bie chen 。liu zong yuan 《feng jian lun 》:“lie dou hui er wei zhi jun yi 。”⑥tong “yi ”。chou men bu an 。《xun zi ·jie bi 》:“bu mu wang ,bu min lai ,mo lian yi zhi xin 。”(min :lian min 。lian :lin xi 。)[yi yi ]1.chou men bu an de yang zi 。《shi ji ·shang jun lie chuan 》:“an neng yi yi dai shu shi bai nian yi cheng di wang hu ?”2.wei ruo de yang zi 。liu xiang 《jiu tan ·yuan you 》:“feng yi yi er bi zhi 。”(bi :zhe bi 。)

    huai :

    ①xiong qian ;xiong huai 。《lun yu ·yang huo 》:“zi sheng san nian ,ran hou mian yu fu mu zhi huai 。”cao zhi 《qi ai shi 》:“yuan wei xi na feng ,chang shi ru jun huai 。”②bao huo chuai zai xiong qian 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“yu shi huai dan sui zi chen mi luo yi si 。”③huai yun 。zuo yan nian 《ku zai pian 》:“wu zi yuan dou qu ,wu fu jie huai shen 。”④bao cang ;yin cang 。gu le fu 《gu shi wei jiao zhong qing qi zuo 》:“wu yi jiu huai fen ,ru qi de zi you 。”(zi you :you zi ji 。)《zhan guo ce ·wei ce si 》:“huai nu wei fa 。”⑤sai nian 。《shi jing ·zhou na ·juan er 》:“jie wo huai ren ,tian bi zhou hang 。”(tian :fang zhi 。zhou hang :da lu 。)⑥xin yi ;xin qing 。wang xi zhi 《lan ting ji xu 》:“suo yi you mu cheng huai ,zu yi ji shi ting zhi yu ,xin ke le ye 。”(xin :que shi 。)⑦an fu 。《huai na zi ·tai zu 》:“da zu yi rong zhong ,de zu yi huai yuan 。”《zuo chuan ·xi gong qi nian 》:“huai yuan yi de 。”⑧gui xiang ;gui fu 。《jiu tang shu ·gu dui yi chuan 》:“zheng hua qing jing ,lao you huai zhi 。”⑨ci yu ;zeng song 。《shi jing ·gui feng ·fei feng 》:“shei jiang xi gui ,huai zhi hao yin 。”(hao yin :hao xiao xi 。)

    du :

    ①chan yi ;chan du 。《shi ji ·gao zu ben ji 》:“xiang yu yu yu han wang du shen tiao zhan 。”《hou han shu ·cui yin chuan 》:“gai gao shu mi yin ,du mu bu lin 。”②du zi 。su shi 《dan zhong shan ji 》:“du yu mai cheng xiao zhou zhi jue bi xia 。”③mei you zi sun de lao ren 。《li ji ·li yun 》:“jin (guān)gua gu du fei ji zhe ,jie you suo yang 。”(jin :tong “guan ”。)④du te ;te yi ;yu zhong bu tong zhi chu 。《lun heng ·shi zhi 》:“you du jian zhi ming ,du ting zhi cong 。”⑤zhuan duan ;du cai 。《xun zi ·chen dao 》:“gu ming zhu hao tong ,er an zhu hao du 。”(an :tong “an ”。)⑥fu ci 。1. xiang dang yu “zhi ”、“jin jin ”。zhang pu 《wu ren mu bei ji 》:“du wu ren zhi jiao jiao ,he ye ?”2.biao shi fan wen ,xiang dang yu “qi ”、“nan dao ”。si ma qian 《shi ji ·lian po lin xiang ru lie chuan 》:“xiang ru sui nu ,du wei lian jiang jun zai ?”[du fu ]1. du shen nan zi 。2. can bao mo dao wei ren min suo zeng hen de tong zhi zhe 。

    chi :

    (yi )①xu hang 。《shi jing ·bei feng ·gu feng 》:“hang dao chi chi ,zhong xin you wei 。”(zhong xin :xin zhong 。wei :bu shun xin 。)②huan man 。gu yi 《xin shu ·da zheng 》:“zi gu zhi yu jin ,yu min wei chou zhe ,you chi you su ,er min bi sheng zhi 。”《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“wu jian ji nan wei ,chu (chù)ran wei jie ,shi wei zhi ,hang wei chi 。”(chu ran :kong ju de yang zi 。)③wan 。《jin shi ·shi huo zhi 》:“de han ,jia se chi shou 。”④you yu 。bai ju yi 《pi pa hang 》:“xun sheng an wen dan zhe shei ,pi pa sheng ting yu yu chi 。”⑤lu dun 。《san guo zhi ·wu shu ·sun huan chuan 》:“chu wu you ji chi dun ,jin zhi jun ,zhu jiang shao neng ji zhe ,wu mo you yi 。”⑥chang jiu 。ou yang xiu 《su shi wen ji xu 》:“chi jiu er bu xiang ji 。”[chi ming ]li ming ;po xiao 。cao tang 《wang jiu hua ji chi yang du yuan wai 》:“dai yue zao ci san xiu guan ,chi ming chu shi jiu hua feng 。”[chi chi ]1.huan man de yang zi 。bai ju yi 《chang hen ge 》:“chi chi zhong gu chu chang ye ,geng geng xing he yu shu tian 。”2.cong rong bu pai de yang zi 。《li ji ·kong zi xian ju 》:“mo sheng zhi le ,qi zhi bu wei ;mo ti zhi li ,wei yi chi chi 。”3.chi yi bu qian de yang zi 。fan ye 《hou han shu ·deng biao deng chuan lun 》:“tong zhi fang gui yi yin ,xian tu nan yu ,gu xi ren ming shen yu suo shou zhi fen ,chi chi yu qi lu zhi jian ye 。”[chi mu ]1.mu nian 。bi yu cui lao 。qu yuan 《li sao 》:“wei cao mu zhi ling la xi ,kong mei ren zhi chi mu 。”2.xu huan 。bao zhao 《wu he fu 》:“sa da jin gu ,qian yan chi mu 。”(sa da :qun fei de yang zi 。)[chi ri ]1.ri zi jiu 。《shang jun shu ·jun chen 》:“chi ri kuang jiu 、ji lao si men zhe de 。”2.chun ri 。du fu 《jue gou er shou 》zhi yi :“chi ri jiang shan li ,chun feng hua cao xiang 。” (er )zhìdeng dai 。《hou han shu ·zhang di ji 》:“zhen sai chi zhi shi ,ce xi yi wen 。”(sai :sai nian 。ce xi :bu zheng zuo ,yi dai xian zhe 。yi wen :xin de xue shui jian jie 。)

    chi chi :

    ①xu huan ,chi huan 。《shi ·bei feng ·gu feng 》:“hang dao ~~,zhong xin you wei 。”②he shu ,wen xu 。《shi ·bin feng ·qi yue 》:“chun ri ~~,cai fan qi qi 。”③cong rong bu pai 。《li ji ·kong zi xian ju 》:“mo ti zhi li ,wei yi ~~。”④chi yi ,you yu 。《hou han shu ·hu an chuan 》:“xi ren ming shen yu suo shou zhi fen ,~~yu qi lu zhi jian ye 。”

    chi :

    (yi )①xu hang 。《shi jing ·bei feng ·gu feng 》:“hang dao chi chi ,zhong xin you wei 。”(zhong xin :xin zhong 。wei :bu shun xin 。)②huan man 。gu yi 《xin shu ·da zheng 》:“zi gu zhi yu jin ,yu min wei chou zhe ,you chi you su ,er min bi sheng zhi 。”《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“wu jian ji nan wei ,chu (chù)ran wei jie ,shi wei zhi ,hang wei chi 。”(chu ran :kong ju de yang zi 。)③wan 。《jin shi ·shi huo zhi 》:“de han ,jia se chi shou 。”④you yu 。bai ju yi 《pi pa hang 》:“xun sheng an wen dan zhe shei ,pi pa sheng ting yu yu chi 。”⑤lu dun 。《san guo zhi ·wu shu ·sun huan chuan 》:“chu wu you ji chi dun ,jin zhi jun ,zhu jiang shao neng ji zhe ,wu mo you yi 。”⑥chang jiu 。ou yang xiu 《su shi wen ji xu 》:“chi jiu er bu xiang ji 。”[chi ming ]li ming ;po xiao 。cao tang 《wang jiu hua ji chi yang du yuan wai 》:“dai yue zao ci san xiu guan ,chi ming chu shi jiu hua feng 。”[chi chi ]1.huan man de yang zi 。bai ju yi 《chang hen ge 》:“chi chi zhong gu chu chang ye ,geng geng xing he yu shu tian 。”2.cong rong bu pai de yang zi 。《li ji ·kong zi xian ju 》:“mo sheng zhi le ,qi zhi bu wei ;mo ti zhi li ,wei yi chi chi 。”3.chi yi bu qian de yang zi 。fan ye 《hou han shu ·deng biao deng chuan lun 》:“tong zhi fang gui yi yin ,xian tu nan yu ,gu xi ren ming shen yu suo shou zhi fen ,chi chi yu qi lu zhi jian ye 。”[chi mu ]1.mu nian 。bi yu cui lao 。qu yuan 《li sao 》:“wei cao mu zhi ling la xi ,kong mei ren zhi chi mu 。”2.xu huan 。bao zhao 《wu he fu 》:“sa da jin gu ,qian yan chi mu 。”(sa da :qun fei de yang zi 。)[chi ri ]1.ri zi jiu 。《shang jun shu ·jun chen 》:“chi ri kuang jiu 、ji lao si men zhe de 。”2.chun ri 。du fu 《jue gou er shou 》zhi yi :“chi ri jiang shan li ,chun feng hua cao xiang 。” (er )zhìdeng dai 。《hou han shu ·zhang di ji 》:“zhen sai chi zhi shi ,ce xi yi wen 。”(sai :sai nian 。ce xi :bu zheng zuo ,yi dai xian zhe 。yi wen :xin de xue shui jian jie 。)