• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 巖腹乍旁穿,澗唇時外拓。

    “巖腹乍旁穿,澗唇時外拓。”詩句出處:《燕子龕禪師》;是唐朝詩人王維的作品。

    山中燕子龕,路劇羊腸惡。裂地競盤屈,插天多峭崿。
    瀑泉吼而噴,怪石看欲落。伯禹訪未知,五丁愁不鑿。
    上人無生緣,生長居紫閣。六時自搥磬,一飲常帶索。
    種田燒白雲,斫漆響丹壑。行隨拾栗猿,歸對巢松鶴。
    時許山神請,偶逢洞仙博。救世多慈悲,即心無行作。
    周商倦積阻,蜀物多淹泊。巖腹乍旁穿,澗唇時外拓。
    橋因倒樹架,柵值垂藤縛。鳥道悉已平,龍宮為之涸。
    跳波誰揭厲,絕壁免捫摸。山木日陰陰,結跏歸舊林。
    一向石門裡,任君春草深。

    【註釋】:

    巖:

    ①崖岸,水邊高地或山崖。《後漢書·丁鴻傳》:“夫壞崖破巖之水,源自涓涓。”(涓涓:細流。)司馬相如《上林賦》:“批巖沖擁。”(批:擊。擁:山崖彎曲處。)②山巖,泛指高山。《水經註·江水》:“重巖疊嶂,隱天蔽日。”③山峰。許渾《行次虎頭巖酬路中丞》:“樟亭去已遠,來虎頭巖。”④山中洞穴;巖洞。杜甫《西枝村尋置草堂地夜宿贊公土室》:“盛論巖中趣。”⑤險峻;險要。《左傳·隱公元年》:“制,巖邑也。”[巖巖]山石堆積的樣子。《詩經·小雅·節南山》:“節彼南山,維石巖巖。”(節:高峻的樣子。維:語氣詞。)

    腹:

    ①肚子。《左傳·宣公十五年》:“雖鞭之長,不及馬腹。”②內心。《史記·淮陰侯列傳》:“臣願披腹心,輸肝膽。”③比喻中央部位。《鹽鐵論·刺復》:“方今為天下之腹,郡諸侯並臻。”④前面。與“背”相對。秦觀《邊防》下:“吾軍糧盡引還,則腹背受敵。”⑤抱在懷中。《詩經·小雅·蓼莪》:“顧我復我,出入腹我。”(復:庇護。)⑥包括;包羅;容納。孟郊《大隱詠·趙記室俶在職無事》:“大道母群物,達人腹眾才。”⑦指懷孕。《大戴禮記·保傅》:“《青史氏之記》曰:‘古者胎教,王後腹之七月,而後宴室。’”

    乍:

    ①副詞。突然;忽然。白居易《琵琶行》:“銀瓶乍破水漿迸,鐵騎突出刀槍鳴。”②剛;才。柳永《黃鶯兒》:“乍出暖煙來,又趁遊蜂去。”③連詞。寧可。李白《設辟邪伎鼓吹雉子班曲辭》:“乍向草中耿介死,不求黃金籠下生。”(耿介:正直。)④暫時。張衡《西京賦》:“將乍往而未半。”

    旁:

    ①普遍;廣泛。《尚書·說命下》:“旁招俊乂,列於庶位。”②旁邊;側面。《左傳·昭公十年》:“公與桓子莒之旁邑。”③別的;其他的。《韓非子·顯學》:“無豐年旁入之利而獨以完給者,非力則儉也。”④輔佐。《楚辭·九章·惜誦》:“曰有志極而無旁。”⑤偏邪;不正。《荀子·議兵》:“旁辟曲私之屬為之化而公。”(屬:類。化:變化)⑥通“傍(bàng)”。依傍;靠近。《漢書·溝洫志》:“引渭穿渠起長安,旁南山下,至河三百餘裡。”

    穿:

    ①穿透;穿破。《三國志·蜀書·諸葛亮傳》:“強弩之末,勢不能穿魯縞。”《隋唐嘉話》卷下:“昆明池者,漢孝武所穿,有捕魚利。”②通過。杜甫《聞官軍收河南河北》:“即從巴峽穿巫峽,便下襄陽向洛陽。”③孔洞。《周禮·考工記·陶人》:“甑實二鬴,厚半寸,唇寸,七穿。”④貫穿。白居易《與元九書》:“貫穿古今。”

    澗:

    ①夾在兩山間的小水溝。《詩經·召南·采蘋》:“於以采蘋,南澗之濱。”(蘋:蕨類植物。)②水名。在今河南省。

    時:

    ①季節;指四季。《論語·陽貨》:“四時行焉。”②特指農時。《孟子·梁惠王上》:“百畝之田,勿奪其時,八口之傢可以無饑矣。”③光陰;時光;時候。《呂氏春秋·首時》:“天不再與,時不久留。”④指按照規定的時間。南卓《羯(jié)鼓錄》:“黃幡繟亦知音,上嘗使人召之,不時至,上怒,絡繹遣使尋捕。”⑤時辰;時候。《莊子·養生主》:“始臣之解牛之時。”⑥其時;當時。魏禧《大鐵椎傳》:“時座上有健啖者,貌甚寢。”(健啖:食量過人。寢:醜陋。)⑦機會;時機;時運。《論語·陽貨》:“好從事而亟失時,可謂知乎?”《新唐書·武平一傳》:“時不再來,榮難人借。”(榮:榮華富貴。)⑧合時;應時。《莊子·秋水》:“秋水時至,百川灌河。”⑨時代;時世。《呂氏春秋· 察今》:“世易時移,變法宜矣。”⑩時勢;時尚。朱慶餘《近試上張籍水部》:“妝罷低聲問夫婿:畫眉深淺入時無?”(11)副詞。用以表示時間。1. 表示行為不斷發生,相當於“常常”、“經常”。韓愈《行難》:“聖人不世出,賢人不時出。”(不世:罕有。)2. 表示行為偶爾發生,相當於“有時”、“時而”。杜甫《自閬(làng)中領妻子卻赴蜀山行三首》之三:“行色遞隱見,人煙時有無。”(12)通“伺(sì)”。等候。《論語·陽貨》:“孔子時其亡也,而往拜之。”

    外:

    ①疏遠。《周易·泰》:“內君子而外小人,君子道長(zhǎng),小人道消也。”(內:親近。長:增長。消:減少。)《韓非子·愛臣》:“此君人者所外也。”(君人者:國君。)②外邊;外部。與“內”相對。《孟子·告子下》:“入則無法傢拂士,出則無敵國外患者,國恒亡。”《史記·屈原賈生列傳》:“懷王以不知忠臣之分,故內惑於鄭袖,外欺於張儀。”③外表。《法言·修身》:“其為外也肅括。”④其他的。《孟子·滕文公下》:“外人稱夫子好辯,敢問何也?”⑤不正規的;非正式的。《論衡·案書》:“《國語》、《左氏》之外傳也。”⑥排除;除去。《淮南子·精神》:“外此,其餘無足利矣。”⑦稱父系之外的親屬。《爾雅·釋親》:“母之考為外王父。”

    拓:

    ①垂;垂下。陳琳《為袁紹檄豫州》:“簡練之臣,皆垂頭拓翼,莫所憑恃。”②拓印;將石碑或器物上的文字、圖象摹印在紙上。王建《原上新居》:“古碣憑人拓,閑詩任客吟。”


  • 岩腹乍旁穿,涧唇时外拓。

    “岩腹乍旁穿,涧唇时外拓。”诗句出处:《燕子龛禅师》;是唐朝诗人王维的作品。

    山中燕子龛,路剧羊肠恶。裂地竞盘屈,插天多峭崿。
    瀑泉吼而喷,怪石看欲落。伯禹访未知,五丁愁不凿。
    上人无生缘,生长居紫阁。六时自搥磬,一饮常带索。
    种田烧白云,斫漆响丹壑。行随拾栗猿,归对巢松鹤。
    时许山神请,偶逢洞仙博。救世多慈悲,即心无行作。
    周商倦积阻,蜀物多淹泊。岩腹乍旁穿,涧唇时外拓。
    桥因倒树架,栅值垂藤缚。鸟道悉已平,龙宫为之涸。
    跳波谁揭厉,绝壁免扪摸。山木日阴阴,结跏归旧林。
    一向石门里,任君春草深。

    【注释】:

    岩:

    ①崖岸,水边高地或山崖。《后汉书·丁鸿传》:“夫坏崖破岩之水,源自涓涓。”(涓涓:细流。)司马相如《上林赋》:“批岩冲拥。”(批:击。拥:山崖弯曲处。)②山岩,泛指高山。《水经注·江水》:“重岩叠嶂,隐天蔽日。”③山峰。许浑《行次虎头岩酬路中丞》:“樟亭去已远,来虎头岩。”④山中洞穴;岩洞。杜甫《西枝村寻置草堂地夜宿赞公土室》:“盛论岩中趣。”⑤险峻;险要。《左传·隐公元年》:“制,岩邑也。”[岩岩]山石堆积的样子。《诗经·小雅·节南山》:“节彼南山,维石岩岩。”(节:高峻的样子。维:语气词。)

    腹:

    ①肚子。《左传·宣公十五年》:“虽鞭之长,不及马腹。”②内心。《史记·淮阴侯列传》:“臣愿披腹心,输肝胆。”③比喻中央部位。《盐铁论·刺复》:“方今为天下之腹,郡诸侯并臻。”④前面。与“背”相对。秦观《边防》下:“吾军粮尽引还,则腹背受敌。”⑤抱在怀中。《诗经·小雅·蓼莪》:“顾我复我,出入腹我。”(复:庇护。)⑥包括;包罗;容纳。孟郊《大隐咏·赵记室俶在职无事》:“大道母群物,达人腹众才。”⑦指怀孕。《大戴礼记·保傅》:“《青史氏之记》曰:‘古者胎教,王后腹之七月,而后宴室。’”

    乍:

    ①副词。突然;忽然。白居易《琵琶行》:“银瓶乍破水浆迸,铁骑突出刀枪鸣。”②刚;才。柳永《黄莺儿》:“乍出暖烟来,又趁游蜂去。”③连词。宁可。李白《设辟邪伎鼓吹雉子班曲辞》:“乍向草中耿介死,不求黄金笼下生。”(耿介:正直。)④暂时。张衡《西京赋》:“将乍往而未半。”

    旁:

    ①普遍;广泛。《尚书·说命下》:“旁招俊乂,列于庶位。”②旁边;侧面。《左传·昭公十年》:“公与桓子莒之旁邑。”③别的;其他的。《韩非子·显学》:“无丰年旁入之利而独以完给者,非力则俭也。”④辅佐。《楚辞·九章·惜诵》:“曰有志极而无旁。”⑤偏邪;不正。《荀子·议兵》:“旁辟曲私之属为之化而公。”(属:类。化:变化)⑥通“傍(bàng)”。依傍;靠近。《汉书·沟洫志》:“引渭穿渠起长安,旁南山下,至河三百余里。”

    穿:

    ①穿透;穿破。《三国志·蜀书·诸葛亮传》:“强弩之末,势不能穿鲁缟。”《隋唐嘉话》卷下:“昆明池者,汉孝武所穿,有捕鱼利。”②通过。杜甫《闻官军收河南河北》:“即从巴峡穿巫峡,便下襄阳向洛阳。”③孔洞。《周礼·考工记·陶人》:“甑实二鬴,厚半寸,唇寸,七穿。”④贯穿。白居易《与元九书》:“贯穿古今。”

    涧:

    ①夹在两山间的小水沟。《诗经·召南·采蘋》:“于以采蘋,南涧之滨。”(蘋:蕨类植物。)②水名。在今河南省。

    时:

    ①季节;指四季。《论语·阳货》:“四时行焉。”②特指农时。《孟子·梁惠王上》:“百亩之田,勿夺其时,八口之家可以无饥矣。”③光阴;时光;时候。《吕氏春秋·首时》:“天不再与,时不久留。”④指按照规定的时间。南卓《羯(jié)鼓录》:“黄幡繟亦知音,上尝使人召之,不时至,上怒,络绎遣使寻捕。”⑤时辰;时候。《庄子·养生主》:“始臣之解牛之时。”⑥其时;当时。魏禧《大铁椎传》:“时座上有健啖者,貌甚寝。”(健啖:食量过人。寝:丑陋。)⑦机会;时机;时运。《论语·阳货》:“好从事而亟失时,可谓知乎?”《新唐书·武平一传》:“时不再来,荣难人借。”(荣:荣华富贵。)⑧合时;应时。《庄子·秋水》:“秋水时至,百川灌河。”⑨时代;时世。《吕氏春秋· 察今》:“世易时移,变法宜矣。”⑩时势;时尚。朱庆余《近试上张籍水部》:“妆罢低声问夫婿:画眉深浅入时无?”(11)副词。用以表示时间。1. 表示行为不断发生,相当于“常常”、“经常”。韩愈《行难》:“圣人不世出,贤人不时出。”(不世:罕有。)2. 表示行为偶尔发生,相当于“有时”、“时而”。杜甫《自阆(làng)中领妻子却赴蜀山行三首》之三:“行色递隐见,人烟时有无。”(12)通“伺(sì)”。等候。《论语·阳货》:“孔子时其亡也,而往拜之。”

    外:

    ①疏远。《周易·泰》:“内君子而外小人,君子道长(zhǎng),小人道消也。”(内:亲近。长:增长。消:减少。)《韩非子·爱臣》:“此君人者所外也。”(君人者:国君。)②外边;外部。与“内”相对。《孟子·告子下》:“入则无法家拂士,出则无敌国外患者,国恒亡。”《史记·屈原贾生列传》:“怀王以不知忠臣之分,故内惑于郑袖,外欺于张仪。”③外表。《法言·修身》:“其为外也肃括。”④其他的。《孟子·滕文公下》:“外人称夫子好辩,敢问何也?”⑤不正规的;非正式的。《论衡·案书》:“《国语》、《左氏》之外传也。”⑥排除;除去。《淮南子·精神》:“外此,其余无足利矣。”⑦称父系之外的亲属。《尔雅·释亲》:“母之考为外王父。”

    拓:

    ①垂;垂下。陈琳《为袁绍檄豫州》:“简练之臣,皆垂头拓翼,莫所凭恃。”②拓印;将石碑或器物上的文字、图象摹印在纸上。王建《原上新居》:“古碣凭人拓,闲诗任客吟。”


  • yan fu zha pang chuan ,jian chun shi wai ta 。

    “yan fu zha pang chuan ,jian chun shi wai ta 。”shi gou chu chu :《yan zi kan chan shi 》;shi tang chao shi ren wang wei de zuo pin 。

    shan zhong yan zi kan ,lu ju yang chang e 。lie de jing pan qu ,cha tian duo qiao e 。
    bao quan hou er pen ,guai dan kan yu la 。bai yu fang wei zhi ,wu ding chou bu zao 。
    shang ren mo sheng yuan ,sheng chang ju zi ge 。liu shi zi chui qing ,yi yin chang dai suo 。
    chong tian shao bai yun ,zhuo qi xiang dan he 。hang sui she li yuan ,gui dui chao song he 。
    shi hu shan shen qing ,ou feng dong xian bo 。jiu shi duo ci bei ,ji xin mo hang zuo 。
    zhou shang juan ji zu ,shu wu duo yan bo 。yan fu zha pang chuan ,jian chun shi wai ta 。
    qiao yin dao shu jia ,shan zhi chui teng fu 。diao dao xi yi ping ,long gong wei zhi he 。
    tiao bo shei jie li ,jue bi mian men mo 。shan mu ri yin yin ,jie jia gui jiu lin 。
    yi xiang dan men li ,ren jun chun cao shen 。

    【zhu shi 】:

    yan :

    ①ya an ,shui bian gao de huo shan ya 。《hou han shu ·ding hong chuan 》:“fu huai ya po yan zhi shui ,yuan zi juan juan 。”(juan juan :xi liu 。)si ma xiang ru 《shang lin fu 》:“pi yan chong yong 。”(pi :ji 。yong :shan ya wan qu chu 。)②shan yan ,fan zhi gao shan 。《shui jing zhu ·jiang shui 》:“chong yan die zhang ,yin tian bi ri 。”③shan feng 。hu hun 《hang ci hu tou yan chou lu zhong cheng 》:“zhang ting qu yi yuan ,lai hu tou yan 。”④shan zhong dong xue ;yan dong 。du fu 《xi zhi cun xun zhi cao tang de ye su zan gong tu shi 》:“cheng lun yan zhong qu 。”⑤xian jun ;xian yao 。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“zhi ,yan yi ye 。”[yan yan ]shan dan dui ji de yang zi 。《shi jing ·xiao ya ·jie na shan 》:“jie bi na shan ,wei dan yan yan 。”(jie :gao jun de yang zi 。wei :yu qi ci 。)

    fu :

    ①du zi 。《zuo chuan ·xuan gong shi wu nian 》:“sui bian zhi chang ,bu ji ma fu 。”②nei xin 。《shi ji ·huai yin hou lie chuan 》:“chen yuan pi fu xin ,shu gan dan 。”③bi yu zhong yang bu wei 。《yan tie lun ·ci fu 》:“fang jin wei tian xia zhi fu ,jun zhu hou bing zhen 。”④qian mian 。yu “bei ”xiang dui 。qin guan 《bian fang 》xia :“wu jun liang jin yin hai ,ze fu bei shou di 。”⑤bao zai huai zhong 。《shi jing ·xiao ya ·liao e 》:“gu wo fu wo ,chu ru fu wo 。”(fu :bi hu 。)⑥bao gua ;bao luo ;rong na 。meng jiao 《da yin yong ·zhao ji shi chu zai zhi mo shi 》:“da dao mu qun wu ,da ren fu zhong cai 。”⑦zhi huai yun 。《da dai li ji ·bao fu 》:“《qing shi shi zhi ji 》yue :‘gu zhe tai jiao ,wang hou fu zhi qi yue ,er hou yan shi 。’”

    zha :

    ①fu ci 。tu ran ;hu ran 。bai ju yi 《pi pa hang 》:“yin ping zha po shui jiang beng ,tie ji tu chu dao qiang ming 。”②gang ;cai 。liu yong 《huang ying er 》:“zha chu nuan yan lai ,you chen you feng qu 。”③lian ci 。ning ke 。li bai 《she bi xie ji gu chui zhi zi ban qu ci 》:“zha xiang cao zhong geng jie si ,bu qiu huang jin long xia sheng 。”(geng jie :zheng zhi 。)④zan shi 。zhang heng 《xi jing fu 》:“jiang zha wang er wei ban 。”

    pang :

    ①pu bian ;an fan 。《shang shu ·shui ming xia 》:“pang qiao jun 乂,lie yu shu wei 。”②pang bian ;ce mian 。《zuo chuan ·zhao gong shi nian 》:“gong yu huan zi ju zhi pang yi 。”③bie de ;ji ta de 。《han fei zi ·xian xue 》:“mo feng nian pang ru zhi li er du yi wan gei zhe ,fei li ze jian ye 。”④fu zuo 。《chu ci ·jiu zhang ·xi song 》:“yue you zhi ji er mo pang 。”⑤pian xie ;bu zheng 。《xun zi ·yi bing 》:“pang bi qu si zhi shu wei zhi hua er gong 。”(shu :lei 。hua :bian hua )⑥tong “bang (bàng)”。yi bang ;kao jin 。《han shu ·gou xu zhi 》:“yin wei chuan qu qi chang an ,pang na shan xia ,zhi he san bai yu li 。”

    chuan :

    ①chuan tou ;chuan po 。《san guo zhi ·shu shu ·zhu ge liang chuan 》:“jiang nu zhi mo ,shi bu neng chuan lu gao 。”《sui tang jia hua 》juan xia :“kun ming chi zhe ,han xiao wu suo chuan ,you bu yu li 。”②tong guo 。du fu 《wen guan jun shou he na he bei 》:“ji cong ba xia chuan wu xia ,bian xia xiang yang xiang luo yang 。”③kong dong 。《zhou li ·kao gong ji ·tao ren 》:“zeng shi er fu ,hou ban cun ,chun cun ,qi chuan 。”④guan chuan 。bai ju yi 《yu yuan jiu shu 》:“guan chuan gu jin 。”

    jian :

    ①ga zai liang shan jian de xiao shui gou 。《shi jing ·shao na ·cai 蘋》:“yu yi cai 蘋,na jian zhi bin 。”(蘋:jue lei zhi wu 。)②shui ming 。zai jin he na sheng 。

    shi :

    ①ji jie ;zhi si ji 。《lun yu ·yang huo 》:“si shi hang yan 。”②te zhi nong shi 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“bai mu zhi tian ,wu duo ji shi ,ba kou zhi jia ke yi mo ji yi 。”③guang yin ;shi guang ;shi hou 。《lv shi chun qiu ·shou shi 》:“tian bu zai yu ,shi bu jiu liu 。”④zhi an zhao gui ding de shi jian 。na zhuo 《jie (jié)gu lu 》:“huang fan chan yi zhi yin ,shang chang shi ren shao zhi ,bu shi zhi ,shang nu ,lao yi qian shi xun bu 。”⑤shi chen ;shi hou 。《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“shi chen zhi jie niu zhi shi 。”⑥ji shi ;dang shi 。wei xi 《da tie chui chuan 》:“shi zuo shang you jian dan zhe ,mao shen qin 。”(jian dan :shi liang guo ren 。qin :chou lou 。)⑦ji hui ;shi ji ;shi yun 。《lun yu ·yang huo 》:“hao cong shi er ji shi shi ,ke wei zhi hu ?”《xin tang shu ·wu ping yi chuan 》:“shi bu zai lai ,rong nan ren jie 。”(rong :rong hua fu gui 。)⑧ge shi ;ying shi 。《zhuang zi ·qiu shui 》:“qiu shui shi zhi ,bai chuan guan he 。”⑨shi dai ;shi shi 。《lv shi chun qiu · cha jin 》:“shi yi shi yi ,bian fa yi yi 。”⑩shi shi ;shi shang 。zhu qing yu 《jin shi shang zhang ji shui bu 》:“zhuang ba di sheng wen fu xu :hua mei shen jian ru shi mo ?”(11)fu ci 。yong yi biao shi shi jian 。1. biao shi hang wei bu duan fa sheng ,xiang dang yu “chang chang ”、“jing chang ”。han yu 《hang nan 》:“sheng ren bu shi chu ,xian ren bu shi chu 。”(bu shi :han you 。)2. biao shi hang wei ou er fa sheng ,xiang dang yu “you shi ”、“shi er ”。du fu 《zi lang (làng)zhong ling qi zi que fu shu shan hang san shou 》zhi san :“hang se di yin jian ,ren yan shi you mo 。”(12)tong “ci (sì)”。deng hou 。《lun yu ·yang huo 》:“kong zi shi ji wang ye ,er wang bai zhi 。”

    wai :

    ①shu yuan 。《zhou yi ·tai 》:“nei jun zi er wai xiao ren ,jun zi dao chang (zhǎng),xiao ren dao xiao ye 。”(nei :qin jin 。chang :zeng chang 。xiao :jian shao 。)《han fei zi ·ai chen 》:“ci jun ren zhe suo wai ye 。”(jun ren zhe :guo jun 。)②wai bian ;wai bu 。yu “nei ”xiang dui 。《meng zi ·gao zi xia 》:“ru ze mo fa jia bi shi ,chu ze mo di guo wai huan zhe ,guo heng wang 。”《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“huai wang yi bu zhi zhong chen zhi fen ,gu nei huo yu zheng xiu ,wai qi yu zhang yi 。”③wai biao 。《fa yan ·xiu shen 》:“ji wei wai ye su gua 。”④ji ta de 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“wai ren chen fu zi hao bian ,gan wen he ye ?”⑤bu zheng gui de ;fei zheng shi de 。《lun heng ·an shu 》:“《guo yu 》、《zuo shi 》zhi wai chuan ye 。”⑥pai chu ;chu qu 。《huai na zi ·jing shen 》:“wai ci ,ji yu mo zu li yi 。”⑦chen fu ji zhi wai de qin shu 。《er ya ·shi qin 》:“mu zhi kao wei wai wang fu 。”

    ta :

    ①chui ;chui xia 。chen lin 《wei yuan shao xi yu zhou 》:“jian lian zhi chen ,jie chui tou ta yi ,mo suo ping shi 。”②ta yin ;jiang dan bei huo qi wu shang de wen zi 、tu xiang mo yin zai zhi shang 。wang jian 《yuan shang xin ju 》:“gu jie ping ren ta ,xian shi ren ke yin 。”