• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 契契寤嘆,哀我憚人。

    “契契寤嘆,哀我憚人。”詩句出處:《大東》;是先秦詩人詩經的作品。

    有饛簋飧,有捄棘匕。
    周道如砥,其直如矢。
    君子所履,小人所視。
    睠言顧之,潸焉出涕。

    小東大東,杼柚其空。
    糾糾葛屨,可以履霜。
    佻佻公子,行彼周行。
    既往既來,使我心疚。

    有冽氿泉,無浸獲薪。
    契契寤嘆,哀我憚人。
    薪是獲薪,尚可載也。
    哀我憚人,亦可息也。

    東人之子,職勞不來。
    西人之子,粲粲衣服。
    舟人之子,熊羆是裘。
    私人之子,百僚是試。

    或以其酒,不以其漿。
    鞙鞙佩璲,不以其長。
    維天有漢,監亦有光。
    跂彼織女,終日七襄。

    雖則七襄,不成報章。
    睆彼牽牛,不以服箱。
    東有啟明,西有長庚。
    有捄天畢,載施之行。

    維南有箕,不可以簸揚。
    維北有鬥,不可以挹酒漿。
    維南有箕,載翕其舌。
    維北有鬥,西柄之揭。

    【註釋】:

    契:

    (一)①用刀刻。《詩經·大雅·綿》:“爰契我龜。”《呂氏春秋·察今》:“遽契其舟。”②指刻畫、雕鑿的工具。《周禮·春官·菙氏》:“菙氏掌共燋契,以待卜事。”幹寶《晉紀總論》:“如室斯構而去其鑿契。”③指刻在甲骨等上的文字。《周易·系辭下》:“上古結繩而治,後世聖人易之以書契。”④券契;符信。古代券契分為左右兩半,雙方各執其一以為憑信。王羲之《蘭亭集序》:“若合一契。”⑤盟約;要約。《魏書·鹿悆傳》:“契約既固,未旬,琮果降。”⑥符合;切合;投合。梁簡文帝《南郊頌》:“聖人契其道。”陸機《演連珠》之三十六:“鼙鼓疏擊,以節繁弦之契。”⑦指志趣投合的友人。陶潛《桃花源詩》:“願言躡清風,高舉尋吾契。”⑧關鍵;契機。司空圖《連珠》:“聞道三千,誰悟入神之契?”《策對》卷四:“《文選》……熟精選理之契,不根藝術之譏。”⑨領悟;體會。陶潛《癸卯歲十二月中作與從弟敬遠》:“寄意一言外,茲契誰能別?”慧能《壇經·頓漸品》:“弟子在秀大師處學道九年,不得契悟。” (二)qiè 通“挈”。取;持。《荀子·議兵》:“掎契司詐,權謀傾覆,未免盜兵也。”《漢書·毋將隆傳》:“契國威器,共其傢備。”[契闊]1.勞苦。杜甫《自京赴奉先縣詠懷五百字》:“白首甘契闊。”2.久別。《後漢書·獨行傳·范冉》:“行路倉卒,非陳契闊之所。”3.相約。曹操《短歌行》:“契闊談宴,心念舊恩。” (三)xiè ①傳說中堯的臣子,商的始祖。《孟子·滕文公上》:“聖人有憂之,使契為司徒。”②通“楔”。楔子。《齊民要術·種蔥》:“兩耬重耩,竅瓠下之,以批契系腰曳之。”

    寤:

    ①睡醒;蘇醒。《詩經·周南·關雎》:“窈窕淑女,寤寐求之。”②通“悟”。覺醒。《淮南子·要略》:“欲一言而寤,則尊天而保真。”③通“晤”。對面。王褒《九懷·通路》:“誰可與兮寤語。”④通“啎”。逆。《左傳·隱公元年》:“莊公寤生。”

    嘆:

    ①嘆息。《詩經·豳風·東山》:“婦嘆於室。”諸葛亮《前出師表》:“夙(sù)夜憂嘆。”(夙:早。)②吟誦;歌唱。陸機《日出東南隅行》:“春遊良可嘆。”《楊君石門頌》:“垂流億載,世世嘆誦。”(垂流:流傳。)③贊嘆;贊美。《禮記·郊特牲》:“孔子屢嘆之。”④唱和;隨聲應和。《荀子·禮論》:“清廟之歌,一唱而三嘆也。”(清廟:《詩經·周頌》篇名。)

    哀:

    ①悲哀;悲傷。陸遊《十一月四日風雨大作》:“僵臥孤村不自哀,尚思為國戍輪臺。”②悼念。《左傳·僖公三十三年》:“秦不哀吾喪。”(喪:指晉文公之死。)③憐憫;憐恤。柳宗元《捕蛇者說》:“君將哀而生之乎?”④哀嘆。杜牧《阿房宮賦》:“秦人不暇自哀,而後人哀之。”

    憚:

    ①畏懼;害怕。《論語·學而》:“過則勿憚改。”《管子·乘馬》:“民不憚勞苦。”②通“癉”。勞苦;疲病。《詩經·小雅·大東》:“契契寤嘆,哀我憚人。”(契契:憂苦的樣子。寤嘆:難入眠而嘆息。)

    憚人:

    貧苦的人。《詩·小雅·大東》:“契契寤嘆,哀我~~。”


  • 契契寤叹,哀我惮人。

    “契契寤叹,哀我惮人。”诗句出处:《大东》;是先秦诗人诗经的作品。

    有饛簋飧,有捄棘匕。
    周道如砥,其直如矢。
    君子所履,小人所视。
    睠言顾之,潸焉出涕。

    小东大东,杼柚其空。
    纠纠葛屦,可以履霜。
    佻佻公子,行彼周行。
    既往既来,使我心疚。

    有冽氿泉,无浸获薪。
    契契寤叹,哀我惮人。
    薪是获薪,尚可载也。
    哀我惮人,亦可息也。

    东人之子,职劳不来。
    西人之子,粲粲衣服。
    舟人之子,熊罴是裘。
    私人之子,百僚是试。

    或以其酒,不以其浆。
    鞙鞙佩璲,不以其长。
    维天有汉,监亦有光。
    跂彼织女,终日七襄。

    虽则七襄,不成报章。
    睆彼牵牛,不以服箱。
    东有启明,西有长庚。
    有捄天毕,载施之行。

    维南有箕,不可以簸扬。
    维北有斗,不可以挹酒浆。
    维南有箕,载翕其舌。
    维北有斗,西柄之揭。

    【注释】:

    契:

    (一)①用刀刻。《诗经·大雅·绵》:“爰契我龟。”《吕氏春秋·察今》:“遽契其舟。”②指刻画、雕凿的工具。《周礼·春官·菙氏》:“菙氏掌共燋契,以待卜事。”干宝《晋纪总论》:“如室斯构而去其凿契。”③指刻在甲骨等上的文字。《周易·系辞下》:“上古结绳而治,后世圣人易之以书契。”④券契;符信。古代券契分为左右两半,双方各执其一以为凭信。王羲之《兰亭集序》:“若合一契。”⑤盟约;要约。《魏书·鹿悆传》:“契约既固,未旬,琮果降。”⑥符合;切合;投合。梁简文帝《南郊颂》:“圣人契其道。”陆机《演连珠》之三十六:“鼙鼓疏击,以节繁弦之契。”⑦指志趣投合的友人。陶潜《桃花源诗》:“愿言蹑清风,高举寻吾契。”⑧关键;契机。司空图《连珠》:“闻道三千,谁悟入神之契?”《策对》卷四:“《文选》……熟精选理之契,不根艺术之讥。”⑨领悟;体会。陶潜《癸卯岁十二月中作与从弟敬远》:“寄意一言外,兹契谁能别?”慧能《坛经·顿渐品》:“弟子在秀大师处学道九年,不得契悟。” (二)qiè 通“挈”。取;持。《荀子·议兵》:“掎契司诈,权谋倾覆,未免盗兵也。”《汉书·毋将隆传》:“契国威器,共其家备。”[契阔]1.劳苦。杜甫《自京赴奉先县咏怀五百字》:“白首甘契阔。”2.久别。《后汉书·独行传·范冉》:“行路仓卒,非陈契阔之所。”3.相约。曹操《短歌行》:“契阔谈宴,心念旧恩。” (三)xiè ①传说中尧的臣子,商的始祖。《孟子·滕文公上》:“圣人有忧之,使契为司徒。”②通“楔”。楔子。《齐民要术·种葱》:“两耧重耩,窍瓠下之,以批契系腰曳之。”

    寤:

    ①睡醒;苏醒。《诗经·周南·关雎》:“窈窕淑女,寤寐求之。”②通“悟”。觉醒。《淮南子·要略》:“欲一言而寤,则尊天而保真。”③通“晤”。对面。王褒《九怀·通路》:“谁可与兮寤语。”④通“啎”。逆。《左传·隐公元年》:“庄公寤生。”

    叹:

    ①叹息。《诗经·豳风·东山》:“妇叹于室。”诸葛亮《前出师表》:“夙(sù)夜忧叹。”(夙:早。)②吟诵;歌唱。陆机《日出东南隅行》:“春游良可叹。”《杨君石门颂》:“垂流亿载,世世叹诵。”(垂流:流传。)③赞叹;赞美。《礼记·郊特牲》:“孔子屡叹之。”④唱和;随声应和。《荀子·礼论》:“清庙之歌,一唱而三叹也。”(清庙:《诗经·周颂》篇名。)

    哀:

    ①悲哀;悲伤。陆游《十一月四日风雨大作》:“僵卧孤村不自哀,尚思为国戍轮台。”②悼念。《左传·僖公三十三年》:“秦不哀吾丧。”(丧:指晋文公之死。)③怜悯;怜恤。柳宗元《捕蛇者说》:“君将哀而生之乎?”④哀叹。杜牧《阿房宫赋》:“秦人不暇自哀,而后人哀之。”

    惮:

    ①畏惧;害怕。《论语·学而》:“过则勿惮改。”《管子·乘马》:“民不惮劳苦。”②通“瘅”。劳苦;疲病。《诗经·小雅·大东》:“契契寤叹,哀我惮人。”(契契:忧苦的样子。寤叹:难入眠而叹息。)

    惮人:

    贫苦的人。《诗·小雅·大东》:“契契寤叹,哀我~~。”


  • qi qi wu tan ,ai wo dan ren 。

    “qi qi wu tan ,ai wo dan ren 。”shi gou chu chu :《da dong 》;shi xian qin shi ren shi jing de zuo pin 。

    you meng gui sun ,you ju ji bi 。
    zhou dao ru di ,ji zhi ru shi 。
    jun zi suo lv ,xiao ren suo shi 。
    juan yan gu zhi ,shan yan chu ti 。

    xiao dong da dong ,zhu you ji kong 。
    jiu jiu ge ju ,ke yi lv shuang 。
    tiao tiao gong zi ,hang bi zhou hang 。
    ji wang ji lai ,shi wo xin jiu 。

    you lie gui quan ,mo jin huo xin 。
    qi qi wu tan ,ai wo dan ren 。
    xin shi huo xin ,shang ke zai ye 。
    ai wo dan ren ,yi ke xi ye 。

    dong ren zhi zi ,zhi lao bu lai 。
    xi ren zhi zi ,can can yi fu 。
    zhou ren zhi zi ,xiong pi shi qiu 。
    si ren zhi zi ,bai liao shi shi 。

    huo yi ji jiu ,bu yi ji jiang 。
    juan juan pei sui ,bu yi ji chang 。
    wei tian you han ,jian yi you guang 。
    qi bi zhi nv ,zhong ri qi xiang 。

    sui ze qi xiang ,bu cheng bao zhang 。
    huan bi qian niu ,bu yi fu xiang 。
    dong you qi ming ,xi you chang geng 。
    you ju tian bi ,zai shi zhi hang 。

    wei na you ji ,bu ke yi bo yang 。
    wei bei you dou ,bu ke yi yi jiu jiang 。
    wei na you ji ,zai xi ji she 。
    wei bei you dou ,xi bing zhi jie 。

    【zhu shi 】:

    qi :

    (yi )①yong dao ke 。《shi jing ·da ya ·mian 》:“yuan qi wo gui 。”《lv shi chun qiu ·cha jin 》:“ju qi ji zhou 。”②zhi ke hua 、diao zao de gong ju 。《zhou li ·chun guan ·chui shi 》:“chui shi zhang gong jiao qi ,yi dai bo shi 。”gan bao 《jin ji zong lun 》:“ru shi si gou er qu ji zao qi 。”③zhi ke zai jia gu deng shang de wen zi 。《zhou yi ·ji ci xia 》:“shang gu jie sheng er zhi ,hou shi sheng ren yi zhi yi shu qi 。”④quan qi ;fu xin 。gu dai quan qi fen wei zuo you liang ban ,shuang fang ge zhi ji yi yi wei ping xin 。wang xi zhi 《lan ting ji xu 》:“re ge yi qi 。”⑤meng yao ;yao yao 。《wei shu ·lu shu chuan 》:“qi yao ji gu ,wei xun ,cong guo jiang 。”⑥fu ge ;qie ge ;tou ge 。liang jian wen di 《na jiao song 》:“sheng ren qi ji dao 。”liu ji 《yan lian zhu 》zhi san shi liu :“pi gu shu ji ,yi jie fan xian zhi qi 。”⑦zhi zhi qu tou ge de you ren 。tao qian 《tao hua yuan shi 》:“yuan yan nie qing feng ,gao ju xun wu qi 。”⑧guan jian ;qi ji 。si kong tu 《lian zhu 》:“wen dao san qian ,shei wu ru shen zhi qi ?”《ce dui 》juan si :“《wen shua 》……shou jing shua li zhi qi ,bu gen yi shu zhi ji 。”⑨ling wu ;ti hui 。tao qian 《gui mao sui shi er yue zhong zuo yu cong di jing yuan 》:“ji yi yi yan wai ,ci qi shei neng bie ?”hui neng 《tan jing ·du jian pin 》:“di zi zai xiu da shi chu xue dao jiu nian ,bu de qi wu 。” (er )qiè tong “qie ”。qu ;chi 。《xun zi ·yi bing 》:“ji qi si zha ,quan mou qing fu ,wei mian dao bing ye 。”《han shu ·wu jiang long chuan 》:“qi guo wei qi ,gong ji jia bei 。”[qi kuo ]1.lao ku 。du fu 《zi jing fu feng xian xian yong huai wu bai zi 》:“bai shou gan qi kuo 。”2.jiu bie 。《hou han shu ·du hang chuan ·fan ran 》:“hang lu cang cu ,fei chen qi kuo zhi suo 。”3.xiang yao 。cao cao 《duan ge hang 》:“qi kuo tan yan ,xin nian jiu en 。” (san )xiè ①chuan shui zhong yao de chen zi ,shang de shi zu 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“sheng ren you you zhi ,shi qi wei si tu 。”②tong “xie ”。xie zi 。《ji min yao shu ·chong cong 》:“liang lou chong jiang ,qiao hu xia zhi ,yi pi qi ji yao ye zhi 。”

    wu :

    ①shui xing ;su xing 。《shi jing ·zhou na ·guan ju 》:“yao tiao shu nv ,wu mei qiu zhi 。”②tong “wu ”。jiao xing 。《huai na zi ·yao lve 》:“yu yi yan er wu ,ze zun tian er bao zhen 。”③tong “wu ”。dui mian 。wang bao 《jiu huai ·tong lu 》:“shei ke yu xi wu yu 。”④tong “wu ”。ni 。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“zhuang gong wu sheng 。”

    tan :

    ①tan xi 。《shi jing ·bin feng ·dong shan 》:“fu tan yu shi 。”zhu ge liang 《qian chu shi biao 》:“su (sù)ye you tan 。”(su :zao 。)②yin song ;ge chang 。liu ji 《ri chu dong na yu hang 》:“chun you liang ke tan 。”《yang jun dan men song 》:“chui liu yi zai ,shi shi tan song 。”(chui liu :liu chuan 。)③zan tan ;zan mei 。《li ji ·jiao te sheng 》:“kong zi lv tan zhi 。”④chang he ;sui sheng ying he 。《xun zi ·li lun 》:“qing miao zhi ge ,yi chang er san tan ye 。”(qing miao :《shi jing ·zhou song 》pian ming 。)

    ai :

    ①bei ai ;bei shang 。liu you 《shi yi yue si ri feng yu da zuo 》:“jiang wo gu cun bu zi ai ,shang sai wei guo shu lun tai 。”②dao nian 。《zuo chuan ·xi gong san shi san nian 》:“qin bu ai wu sang 。”(sang :zhi jin wen gong zhi si 。)③lian min ;lian xu 。liu zong yuan 《bu she zhe shui 》:“jun jiang ai er sheng zhi hu ?”④ai tan 。du mu 《a fang gong fu 》:“qin ren bu xia zi ai ,er hou ren ai zhi 。”

    dan :

    ①wei ju ;hai pa 。《lun yu ·xue er 》:“guo ze wu dan gai 。”《guan zi ·cheng ma 》:“min bu dan lao ku 。”②tong “dan ”。lao ku ;pi bing 。《shi jing ·xiao ya ·da dong 》:“qi qi wu tan ,ai wo dan ren 。”(qi qi :you ku de yang zi 。wu tan :nan ru mian er tan xi 。)

    dan ren :

    pin ku de ren 。《shi ·xiao ya ·da dong 》:“qi qi wu tan ,ai wo ~~。”