• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 居岐之陽,實始翦商。

    “居岐之陽,實始翦商。”詩句出處:《閟宮》;是先秦詩人詩經的作品。

    閟宮有侐,實實枚枚。
    赫赫薑嫄,其德不回。
    上帝是依,無災無害。
    彌月不遲,是生後稷,降之百福。
    黍稷重穋,稙稚菽麥。
    奄有下國,俾民稼穡。
    有稷有黍,有稻有秬。
    奄有下土,纘禹之緒。

    後稷之孫,實維大王。
    居岐之陽,實始翦商。
    至於文武,纘大王之緒。
    致天之屆,於牧之野。
    無貳無虞,上帝臨女。
    敦商之旅,克咸厥功。
    王曰叔父,建爾元子,俾侯於魯。
    大啟爾功,為周室輔。

    乃命魯公,俾侯於東。
    錫之山川,土田附庸。
    周公之孫,莊公之子。
    龍旂承祀,六轡耳耳。
    春秋匪解,享祀不忒。
    皇皇後帝,皇祖後稷。
    享以騂牲,是饗是宜。
    降福既多,周公皇祖,亦其福女。

    秋而載嘗,夏而楅衡,白牡騂剛。
    犧尊將將,毛炰胾羹,籩豆大房。
    萬舞洋洋,孝孫有慶。
    俾爾熾而昌,俾爾壽而臧。
    保彼東方,魯邦是常。
    不虧不崩,不震不騰。
    三壽作朋,如岡如陵。

    公車千乘,朱英綠縢,二矛重弓。
    公徒三萬,貝胄朱綅,烝徒增增。
    戎狄是膺,荊舒是懲,則莫我敢承。
    俾爾昌而熾,俾爾壽而富。
    黃發臺背,壽胥與試。
    俾爾昌而大,俾爾耆而艾。
    萬有千歲,眉壽無有害。

    泰山巖巖,魯邦所詹。
    奄有龜蒙,遂荒大東。
    至於海邦,淮夷來同。
    莫不率從,魯侯之功。

    保有鳧繹,遂荒徐宅。
    至於海邦,淮夷蠻貊。
    及彼南夷,莫不率從。
    莫敢不諾,魯侯是若。

    天錫公純嘏,眉壽保魯。
    居常與許,復夏公之宇。
    魯侯燕喜,令妻壽母。
    宜大夫庶士,邦國是有。
    既多受祉,黃發兒齒。

    徂徠之松,新甫之柏。
    是斷是度,是尋是尺。
    松桷有舄,路寢孔碩,新廟奕奕。
    奚斯所作,孔曼且碩,萬民是若。

    【註釋】:

    居:

    (一)①坐。《論語·陽貨》:“居,吾語女。”(語yù:告訴。女rǔ:汝。)《禮記· 曲禮上》:“居不主奧。”(奧:室內西南角。)②居住。《論語·子罕》:“君子居之,何陋之有?”《孟子·滕文公下》:“仲子所居之室,伯夷之所築與?”③住處。《詩經·小雅·雨無正》:“正大夫離居。”《左傳·宣公二年》:“問其名居,不告而退。”④停;留。《新書·大政下》:“待士而以敬,則士必居矣。”柳宗元《小石潭記》:“以其境過清,不可不居,乃記之而去。”⑤處於。《周易·乾》:“是故居上位而不驕,在下位而不憂。”《史記·孫子吳起列傳》:“而孫子為師,居輜車中。”(輜zī車:有帷的車。)⑥閑居;閑處。《論語·先進》:“居則曰:‘不吾知也!’”⑦當;任。戚繼光《將官到任寶鑒》:“居官不難,聽言為難。”⑧占;占據。《中說·天地》:“封域之制無廣地,不居良田。”(封域:指墓地。)《禮記·王制》:“其有中士、下士者,數各居其上之三分。”⑨收藏;積蓄。《論語·公冶長》:“臧文仲居蔡。”(蔡:烏龜殼。)《史記·呂不韋列傳》:“此奇貨可居。”⑩過瞭。用於“有頃”、“久之”、“頃之”等之前,表示相隔一段時間。《史記·李將軍列傳》:“居久之,孝景崩。”(孝景:漢景帝。崩:帝王死亡。)(二)jī語氣詞。相當於“乎”。《詩經·邶風· 日月》:“日居月諸,照臨下土。”(諸:語氣詞。)

    之:

    ①到……去。《呂氏春秋·察傳》:“子夏之晉,過衛。”(晉、衛:皆諸侯國名。)《漢書·高帝紀》:“沛公引兵之薛。”(沛公:劉邦。薛:地名。)②直到。《詩經·鄘風·柏舟》:“之死矢靡(mǐ)它。”(矢:發誓。靡它:沒有他心。)③代詞。1. 指代人和事物。相當於“他(她)”、“它”、“他(它)們”。《左傳·隱公元年》:“(薑氏)愛共叔段,欲立之。”(共叔段:人名。)《論語·學而》:“學而時習之。”(時:按時。習:演習。)2.指示代詞。“這”、“這個”。《詩經·周南·桃夭》:“之子於歸。”④助詞。1.相當於現代漢語助詞“的”,放在定語和中心語之間。《詩經· 召南·羔羊》:“羔羊之皮。”2. 用於主語和謂語之間,取消句子的獨立性,使變成偏正結構。《左傳·僖公四年》:“不虞君之涉吾地也。”(虞:料想。涉:進入。)3.用於前置賓語和動詞之間,相當於“是”。《墨子·公輸》:“宋何罪之有?”4.用於句中或句末起調整音節的作用。《左傳·莊公十年》:“公將鼓之。”(鼓:擊鼓。)《孟子·梁惠王上》:“天油然作雲,沛然下雨,則苗浡(bó)然興之矣。”(浡然:興起的樣子。)

    陽:

    ①山的南面或水的北面。《尚書·禹貢》:“岷山之陽,至於衡山。”《詩經·秦風·渭陽》:“我送舅氏,曰至渭陽。”(曰:句首助詞。無義。)地名第二個字為“陽”的,一般都來自這個意義。②太陽;陽光。《詩經·小雅 ·湛露》:“匪陽不晞。”(匪:非。晞:曬幹。)《孟子 · 滕文公上》:“秋陽以暴(pù)之。”(暴:曬。)③溫暖。《管子 ·地數》:“陽春農事方作。”④鮮明;明亮。《詩經·豳風·七月》:“我朱孔陽。”(朱:紅色。孔:甚。)⑤表面上;假裝。《韓非子·說難》:“則陽收其身,而實疏之。”⑥古代哲學概念。與“陰”相對。用以概括諸事物兩大對立面的一個方面。《楚辭·九章·涉江》:“陰陽易位,時不當兮。”(時不當:生不逢時。)⑦通“佯”。假裝。《漢書·田儋傳》:“儋陽為縛其奴。”⑧古邑名。春秋燕地。在今河北省唐縣東。

    實:

    ①充實;充滿。《孟子·梁惠王下》:“君之倉廩實,府庫充。”②果實;種子。《韓非子·五蠹》:“草木之實足食也。”③真實;真誠。《論衡·問孔》:“世之儒生不能實道是非也。”④副詞。的確;確實。《左傳·襄公三十一年》:“小人實不才。”⑤用於句中加強語氣的語氣詞。《左傳·僖公五年》:“鬼神非人實親,惟德是依。”

    始:

    ①開頭;指事情的開端。《老子》第六十四章:“千裡之行,始於足下。”②當初。與“今”相對。《論語·公冶長》:“始吾於人也,聽其言而信其行。”③首先。與“後”相對。韓愈《贈張童子序》:“始自縣考試,定其可舉者,然後升於州若府。”(若:或者。)④副詞。1.剛剛;方才。《呂氏春秋·別類》:“室之始成也善,其後果敗。”白居易《琵琶行》:“千呼萬喚始出來,猶抱琵琶半遮面。”2.曾(céng)。與“未”連用。《淮南子·俶真》:“有有者,有無者,有未始有有無者。”

    翦:

    ①[動]斬斷,剪斷。《詩經·召南·甘棠》:“蔽芾甘棠,勿~勿伐。”②[動]修剪,修整。《韓非子·五蠹》:“茅茨不~,采椽不斫。”③[動]侵奪。《詩經·魯頌·閟宮》:“後稷之孫,實維長王,居岐之陽,實始~商。”④[動]消滅。《左傳·成公二年》:“餘姑~滅此而朝食。”⑤[動]刪改,刪除。劉勰《文心雕龍·鎔裁》:“規范本體謂之鎔,~截浮詞謂之裁。”

    商:

    ①估量;估算。《尚書·費誓》:“我商賚汝。”②商量;商討。《後漢書·宦者傳論》:“成敗之來,先史商之久矣。”③做生意;販賣。郭璞《江賦》:“或漁或商。”④做買賣的人。《莊子·德充符》:“不貨,惡用商?”⑤星宿名。二十八宿之一。也叫“大辰”、“大火”。⑥我國古代五聲音階的第二音,相當於工尺譜上的“四”,現代簡譜上的“2”。⑦指秋天。東方朔《七諫 · 沉江》:“商風肅兮而害生兮。”⑧朝代名。成湯滅夏桀後所建立。初建都於亳,後多次遷徙。公元前十四世紀盤庚遷都至殷(今河南安陽市西北),因改國號為殷,或稱殷商。《左傳·桓公二年》:“武王克商。”(克:攻克。)⑨春秋時宋國的別稱。周滅商後,封商的貴族微子的後裔於宋。《國語·吳語》:“乃起師北征,闕為深溝,通於商、魯之間。”


  • 居岐之阳,实始翦商。

    “居岐之阳,实始翦商。”诗句出处:《閟宫》;是先秦诗人诗经的作品。

    閟宫有侐,实实枚枚。
    赫赫姜嫄,其德不回。
    上帝是依,无灾无害。
    弥月不迟,是生后稷,降之百福。
    黍稷重穋,稙稚菽麦。
    奄有下国,俾民稼穑。
    有稷有黍,有稻有秬。
    奄有下土,缵禹之绪。

    后稷之孙,实维大王。
    居岐之阳,实始翦商。
    至于文武,缵大王之绪。
    致天之届,于牧之野。
    无贰无虞,上帝临女。
    敦商之旅,克咸厥功。
    王曰叔父,建尔元子,俾侯于鲁。
    大启尔功,为周室辅。

    乃命鲁公,俾侯于东。
    锡之山川,土田附庸。
    周公之孙,庄公之子。
    龙旂承祀,六辔耳耳。
    春秋匪解,享祀不忒。
    皇皇后帝,皇祖后稷。
    享以骍牲,是飨是宜。
    降福既多,周公皇祖,亦其福女。

    秋而载尝,夏而楅衡,白牡骍刚。
    牺尊将将,毛炰胾羹,笾豆大房。
    万舞洋洋,孝孙有庆。
    俾尔炽而昌,俾尔寿而臧。
    保彼东方,鲁邦是常。
    不亏不崩,不震不腾。
    三寿作朋,如冈如陵。

    公车千乘,朱英绿縢,二矛重弓。
    公徒三万,贝胄朱綅,烝徒增增。
    戎狄是膺,荆舒是惩,则莫我敢承。
    俾尔昌而炽,俾尔寿而富。
    黄发台背,寿胥与试。
    俾尔昌而大,俾尔耆而艾。
    万有千岁,眉寿无有害。

    泰山岩岩,鲁邦所詹。
    奄有龟蒙,遂荒大东。
    至于海邦,淮夷来同。
    莫不率从,鲁侯之功。

    保有凫绎,遂荒徐宅。
    至于海邦,淮夷蛮貊。
    及彼南夷,莫不率从。
    莫敢不诺,鲁侯是若。

    天锡公纯嘏,眉寿保鲁。
    居常与许,复夏公之宇。
    鲁侯燕喜,令妻寿母。
    宜大夫庶士,邦国是有。
    既多受祉,黄发兒齿。

    徂徕之松,新甫之柏。
    是断是度,是寻是尺。
    松桷有舄,路寝孔硕,新庙奕奕。
    奚斯所作,孔曼且硕,万民是若。

    【注释】:

    居:

    (一)①坐。《论语·阳货》:“居,吾语女。”(语yù:告诉。女rǔ:汝。)《礼记· 曲礼上》:“居不主奥。”(奥:室内西南角。)②居住。《论语·子罕》:“君子居之,何陋之有?”《孟子·滕文公下》:“仲子所居之室,伯夷之所筑与?”③住处。《诗经·小雅·雨无正》:“正大夫离居。”《左传·宣公二年》:“问其名居,不告而退。”④停;留。《新书·大政下》:“待士而以敬,则士必居矣。”柳宗元《小石潭记》:“以其境过清,不可不居,乃记之而去。”⑤处于。《周易·乾》:“是故居上位而不骄,在下位而不忧。”《史记·孙子吴起列传》:“而孙子为师,居辎车中。”(辎zī车:有帷的车。)⑥闲居;闲处。《论语·先进》:“居则曰:‘不吾知也!’”⑦当;任。戚继光《将官到任宝鉴》:“居官不难,听言为难。”⑧占;占据。《中说·天地》:“封域之制无广地,不居良田。”(封域:指墓地。)《礼记·王制》:“其有中士、下士者,数各居其上之三分。”⑨收藏;积蓄。《论语·公冶长》:“臧文仲居蔡。”(蔡:乌龟壳。)《史记·吕不韦列传》:“此奇货可居。”⑩过了。用于“有顷”、“久之”、“顷之”等之前,表示相隔一段时间。《史记·李将军列传》:“居久之,孝景崩。”(孝景:汉景帝。崩:帝王死亡。)(二)jī语气词。相当于“乎”。《诗经·邶风· 日月》:“日居月诸,照临下土。”(诸:语气词。)

    之:

    ①到……去。《吕氏春秋·察传》:“子夏之晋,过卫。”(晋、卫:皆诸侯国名。)《汉书·高帝纪》:“沛公引兵之薛。”(沛公:刘邦。薛:地名。)②直到。《诗经·鄘风·柏舟》:“之死矢靡(mǐ)它。”(矢:发誓。靡它:没有他心。)③代词。1. 指代人和事物。相当于“他(她)”、“它”、“他(它)们”。《左传·隐公元年》:“(姜氏)爱共叔段,欲立之。”(共叔段:人名。)《论语·学而》:“学而时习之。”(时:按时。习:演习。)2.指示代词。“这”、“这个”。《诗经·周南·桃夭》:“之子于归。”④助词。1.相当于现代汉语助词“的”,放在定语和中心语之间。《诗经· 召南·羔羊》:“羔羊之皮。”2. 用于主语和谓语之间,取消句子的独立性,使变成偏正结构。《左传·僖公四年》:“不虞君之涉吾地也。”(虞:料想。涉:进入。)3.用于前置宾语和动词之间,相当于“是”。《墨子·公输》:“宋何罪之有?”4.用于句中或句末起调整音节的作用。《左传·庄公十年》:“公将鼓之。”(鼓:击鼓。)《孟子·梁惠王上》:“天油然作云,沛然下雨,则苗浡(bó)然兴之矣。”(浡然:兴起的样子。)

    阳:

    ①山的南面或水的北面。《尚书·禹贡》:“岷山之阳,至于衡山。”《诗经·秦风·渭阳》:“我送舅氏,曰至渭阳。”(曰:句首助词。无义。)地名第二个字为“阳”的,一般都来自这个意义。②太阳;阳光。《诗经·小雅 ·湛露》:“匪阳不晞。”(匪:非。晞:晒干。)《孟子 · 滕文公上》:“秋阳以暴(pù)之。”(暴:晒。)③温暖。《管子 ·地数》:“阳春农事方作。”④鲜明;明亮。《诗经·豳风·七月》:“我朱孔阳。”(朱:红色。孔:甚。)⑤表面上;假装。《韩非子·说难》:“则阳收其身,而实疏之。”⑥古代哲学概念。与“阴”相对。用以概括诸事物两大对立面的一个方面。《楚辞·九章·涉江》:“阴阳易位,时不当兮。”(时不当:生不逢时。)⑦通“佯”。假装。《汉书·田儋传》:“儋阳为缚其奴。”⑧古邑名。春秋燕地。在今河北省唐县东。

    实:

    ①充实;充满。《孟子·梁惠王下》:“君之仓廪实,府库充。”②果实;种子。《韩非子·五蠹》:“草木之实足食也。”③真实;真诚。《论衡·问孔》:“世之儒生不能实道是非也。”④副词。的确;确实。《左传·襄公三十一年》:“小人实不才。”⑤用于句中加强语气的语气词。《左传·僖公五年》:“鬼神非人实亲,惟德是依。”

    始:

    ①开头;指事情的开端。《老子》第六十四章:“千里之行,始于足下。”②当初。与“今”相对。《论语·公冶长》:“始吾于人也,听其言而信其行。”③首先。与“后”相对。韩愈《赠张童子序》:“始自县考试,定其可举者,然后升于州若府。”(若:或者。)④副词。1.刚刚;方才。《吕氏春秋·别类》:“室之始成也善,其后果败。”白居易《琵琶行》:“千呼万唤始出来,犹抱琵琶半遮面。”2.曾(céng)。与“未”连用。《淮南子·俶真》:“有有者,有无者,有未始有有无者。”

    翦:

    ①[动]斩断,剪断。《诗经·召南·甘棠》:“蔽芾甘棠,勿~勿伐。”②[动]修剪,修整。《韩非子·五蠹》:“茅茨不~,采椽不斫。”③[动]侵夺。《诗经·鲁颂·閟宫》:“后稷之孙,实维长王,居岐之阳,实始~商。”④[动]消灭。《左传·成公二年》:“余姑~灭此而朝食。”⑤[动]删改,删除。刘勰《文心雕龙·镕裁》:“规范本体谓之镕,~截浮词谓之裁。”

    商:

    ①估量;估算。《尚书·费誓》:“我商赉汝。”②商量;商讨。《后汉书·宦者传论》:“成败之来,先史商之久矣。”③做生意;贩卖。郭璞《江赋》:“或渔或商。”④做买卖的人。《庄子·德充符》:“不货,恶用商?”⑤星宿名。二十八宿之一。也叫“大辰”、“大火”。⑥我国古代五声音阶的第二音,相当于工尺谱上的“四”,现代简谱上的“2”。⑦指秋天。东方朔《七谏 · 沉江》:“商风肃兮而害生兮。”⑧朝代名。成汤灭夏桀后所建立。初建都于亳,后多次迁徙。公元前十四世纪盘庚迁都至殷(今河南安阳市西北),因改国号为殷,或称殷商。《左传·桓公二年》:“武王克商。”(克:攻克。)⑨春秋时宋国的别称。周灭商后,封商的贵族微子的后裔于宋。《国语·吴语》:“乃起师北征,阙为深沟,通于商、鲁之间。”


  • ju qi zhi yang ,shi shi jian shang 。

    “ju qi zhi yang ,shi shi jian shang 。”shi gou chu chu :《bi gong 》;shi xian qin shi ren shi jing de zuo pin 。

    bi gong you xu ,shi shi mei mei 。
    he he jiang yuan ,ji de bu hui 。
    shang di shi yi ,mo zai mo hai 。
    mi yue bu chi ,shi sheng hou ji ,jiang zhi bai fu 。
    shu ji chong jiu ,zhi zhi shu mai 。
    yan you xia guo ,bi min jia se 。
    you ji you shu ,you dao you ju 。
    yan you xia tu ,zuan yu zhi xu 。

    hou ji zhi sun ,shi wei da wang 。
    ju qi zhi yang ,shi shi jian shang 。
    zhi yu wen wu ,zuan da wang zhi xu 。
    zhi tian zhi jie ,yu mu zhi ye 。
    mo er mo yu ,shang di lin nv 。
    dui shang zhi lv ,ke xian jue gong 。
    wang yue shu fu ,jian er yuan zi ,bi hou yu lu 。
    da qi er gong ,wei zhou shi fu 。

    nai ming lu gong ,bi hou yu dong 。
    xi zhi shan chuan ,tu tian fu yong 。
    zhou gong zhi sun ,zhuang gong zhi zi 。
    long 旂cheng si ,liu pei er er 。
    chun qiu fei jie ,xiang si bu te 。
    huang huang hou di ,huang zu hou ji 。
    xiang yi xing sheng ,shi xiang shi yi 。
    jiang fu ji duo ,zhou gong huang zu ,yi ji fu nv 。

    qiu er zai chang ,xia er bi heng ,bai mu xing gang 。
    xi zun jiang jiang ,mao fou zi geng ,bian dou da fang 。
    mo wu xiang xiang ,xiao sun you qing 。
    bi er chi er chang ,bi er shou er zang 。
    bao bi dong fang ,lu bang shi chang 。
    bu kui bu beng ,bu zhen bu teng 。
    san shou zuo peng ,ru gang ru ling 。

    gong che qian cheng ,zhu ying lu teng ,er mao chong gong 。
    gong tu san mo ,bei zhou zhu qin ,zheng tu zeng zeng 。
    rong di shi ying ,jing shu shi cheng ,ze mo wo gan cheng 。
    bi er chang er chi ,bi er shou er fu 。
    huang fa tai bei ,shou xu yu shi 。
    bi er chang er da ,bi er qi er ai 。
    mo you qian sui ,mei shou mo you hai 。

    tai shan yan yan ,lu bang suo zhan 。
    yan you gui meng ,sui huang da dong 。
    zhi yu hai bang ,huai yi lai tong 。
    mo bu lv cong ,lu hou zhi gong 。

    bao you fu yi ,sui huang xu zhai 。
    zhi yu hai bang ,huai yi man mo 。
    ji bi na yi ,mo bu lv cong 。
    mo gan bu nuo ,lu hou shi re 。

    tian xi gong chun gu ,mei shou bao lu 。
    ju chang yu hu ,fu xia gong zhi yu 。
    lu hou yan xi ,ling qi shou mu 。
    yi da fu shu shi ,bang guo shi you 。
    ji duo shou zhi ,huang fa 兒chi 。

    cu lai zhi song ,xin fu zhi bai 。
    shi duan shi du ,shi xun shi che 。
    song jue you xi ,lu qin kong shuo ,xin miao yi yi 。
    xi si suo zuo ,kong man ju shuo ,mo min shi re 。

    【zhu shi 】:

    ju :

    (yi )①zuo 。《lun yu ·yang huo 》:“ju ,wu yu nv 。”(yu yù:gao su 。nv rǔ:ru 。)《li ji · qu li shang 》:“ju bu zhu ao 。”(ao :shi nei xi na jiao 。)②ju zhu 。《lun yu ·zi han 》:“jun zi ju zhi ,he lou zhi you ?”《meng zi ·teng wen gong xia 》:“zhong zi suo ju zhi shi ,bai yi zhi suo zhu yu ?”③zhu chu 。《shi jing ·xiao ya ·yu mo zheng 》:“zheng da fu li ju 。”《zuo chuan ·xuan gong er nian 》:“wen ji ming ju ,bu gao er tui 。”④ting ;liu 。《xin shu ·da zheng xia 》:“dai shi er yi jing ,ze shi bi ju yi 。”liu zong yuan 《xiao dan tan ji 》:“yi ji jing guo qing ,bu ke bu ju ,nai ji zhi er qu 。”⑤chu yu 。《zhou yi ·gan 》:“shi gu ju shang wei er bu jiao ,zai xia wei er bu you 。”《shi ji ·sun zi wu qi lie chuan 》:“er sun zi wei shi ,ju zi che zhong 。”(zi zīche :you wei de che 。)⑥xian ju ;xian chu 。《lun yu ·xian jin 》:“ju ze yue :‘bu wu zhi ye !’”⑦dang ;ren 。qi ji guang 《jiang guan dao ren bao jian 》:“ju guan bu nan ,ting yan wei nan 。”⑧zhan ;zhan ju 。《zhong shui ·tian de 》:“feng yu zhi zhi mo an de ,bu ju liang tian 。”(feng yu :zhi mu de 。)《li ji ·wang zhi 》:“ji you zhong shi 、xia shi zhe ,shu ge ju ji shang zhi san fen 。”⑨shou cang ;ji xu 。《lun yu ·gong ye chang 》:“zang wen zhong ju cai 。”(cai :wu gui ke 。)《shi ji ·lv bu wei lie chuan 》:“ci ji huo ke ju 。”⑩guo le 。yong yu “you qing ”、“jiu zhi ”、“qing zhi ”deng zhi qian ,biao shi xiang ge yi duan shi jian 。《shi ji ·li jiang jun lie chuan 》:“ju jiu zhi ,xiao jing beng 。”(xiao jing :han jing di 。beng :di wang si wang 。)(er )jīyu qi ci 。xiang dang yu “hu ”。《shi jing ·bei feng · ri yue 》:“ri ju yue zhu ,zhao lin xia tu 。”(zhu :yu qi ci 。)

    zhi :

    ①dao ……qu 。《lv shi chun qiu ·cha chuan 》:“zi xia zhi jin ,guo wei 。”(jin 、wei :jie zhu hou guo ming 。)《han shu ·gao di ji 》:“pei gong yin bing zhi xue 。”(pei gong :liu bang 。xue :de ming 。)②zhi dao 。《shi jing ·yong feng ·bai zhou 》:“zhi si shi mi (mǐ)ta 。”(shi :fa shi 。mi ta :mei you ta xin 。)③dai ci 。1. zhi dai ren he shi wu 。xiang dang yu “ta (ta )”、“ta ”、“ta (ta )men ”。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“(jiang shi )ai gong shu duan ,yu li zhi 。”(gong shu duan :ren ming 。)《lun yu ·xue er 》:“xue er shi xi zhi 。”(shi :an shi 。xi :yan xi 。)2.zhi shi dai ci 。“zhe ”、“zhe ge ”。《shi jing ·zhou na ·tao wai 》:“zhi zi yu gui 。”④zhu ci 。1.xiang dang yu xian dai han yu zhu ci “de ”,fang zai ding yu he zhong xin yu zhi jian 。《shi jing · shao na ·gao yang 》:“gao yang zhi pi 。”2. yong yu zhu yu he wei yu zhi jian ,qu xiao gou zi de du li xing ,shi bian cheng pian zheng jie gou 。《zuo chuan ·xi gong si nian 》:“bu yu jun zhi she wu de ye 。”(yu :liao xiang 。she :jin ru 。)3.yong yu qian zhi bin yu he dong ci zhi jian ,xiang dang yu “shi ”。《mo zi ·gong shu 》:“song he zui zhi you ?”4.yong yu gou zhong huo gou mo qi diao zheng yin jie de zuo yong 。《zuo chuan ·zhuang gong shi nian 》:“gong jiang gu zhi 。”(gu :ji gu 。)《meng zi ·liang hui wang shang 》:“tian you ran zuo yun ,pei ran xia yu ,ze miao bo (bó)ran xing zhi yi 。”(bo ran :xing qi de yang zi 。)

    yang :

    ①shan de na mian huo shui de bei mian 。《shang shu ·yu gong 》:“min shan zhi yang ,zhi yu heng shan 。”《shi jing ·qin feng ·wei yang 》:“wo song jiu shi ,yue zhi wei yang 。”(yue :gou shou zhu ci 。mo yi 。)de ming di er ge zi wei “yang ”de ,yi ban dou lai zi zhe ge yi yi 。②tai yang ;yang guang 。《shi jing ·xiao ya ·zhan lou 》:“fei yang bu 晞。”(fei :fei 。晞:shai gan 。)《meng zi · teng wen gong shang 》:“qiu yang yi bao (pù)zhi 。”(bao :shai 。)③wen nuan 。《guan zi ·de shu 》:“yang chun nong shi fang zuo 。”④xian ming ;ming liang 。《shi jing ·bin feng ·qi yue 》:“wo zhu kong yang 。”(zhu :gong se 。kong :shen 。)⑤biao mian shang ;jia zhuang 。《han fei zi ·shui nan 》:“ze yang shou ji shen ,er shi shu zhi 。”⑥gu dai zhe xue gai nian 。yu “yin ”xiang dui 。yong yi gai gua zhu shi wu liang da dui li mian de yi ge fang mian 。《chu ci ·jiu zhang ·she jiang 》:“yin yang yi wei ,shi bu dang xi 。”(shi bu dang :sheng bu feng shi 。)⑦tong “yang ”。jia zhuang 。《han shu ·tian dan chuan 》:“dan yang wei fu ji nu 。”⑧gu yi ming 。chun qiu yan de 。zai jin he bei sheng tang xian dong 。

    shi :

    ①chong shi ;chong man 。《meng zi ·liang hui wang xia 》:“jun zhi cang lin shi ,fu ku chong 。”②guo shi ;chong zi 。《han fei zi ·wu du 》:“cao mu zhi shi zu shi ye 。”③zhen shi ;zhen cheng 。《lun heng ·wen kong 》:“shi zhi ru sheng bu neng shi dao shi fei ye 。”④fu ci 。de que ;que shi 。《zuo chuan ·xiang gong san shi yi nian 》:“xiao ren shi bu cai 。”⑤yong yu gou zhong jia jiang yu qi de yu qi ci 。《zuo chuan ·xi gong wu nian 》:“gui shen fei ren shi qin ,wei de shi yi 。”

    shi :

    ①kai tou ;zhi shi qing de kai duan 。《lao zi 》di liu shi si zhang :“qian li zhi hang ,shi yu zu xia 。”②dang chu 。yu “jin ”xiang dui 。《lun yu ·gong ye chang 》:“shi wu yu ren ye ,ting ji yan er xin ji hang 。”③shou xian 。yu “hou ”xiang dui 。han yu 《zeng zhang tong zi xu 》:“shi zi xian kao shi ,ding ji ke ju zhe ,ran hou sheng yu zhou re fu 。”(re :huo zhe 。)④fu ci 。1.gang gang ;fang cai 。《lv shi chun qiu ·bie lei 》:“shi zhi shi cheng ye shan ,ji hou guo bai 。”bai ju yi 《pi pa hang 》:“qian hu mo huan shi chu lai ,you bao pi pa ban zhe mian 。”2.ceng (céng)。yu “wei ”lian yong 。《huai na zi ·chu zhen 》:“you you zhe ,you mo zhe ,you wei shi you you mo zhe 。”

    jian :

    ①[dong ]zhan duan ,jian duan 。《shi jing ·shao na ·gan tang 》:“bi fei gan tang ,wu ~wu fa 。”②[dong ]xiu jian ,xiu zheng 。《han fei zi ·wu du 》:“mao ci bu ~,cai chuan bu zhuo 。”③[dong ]qin duo 。《shi jing ·lu song ·bi gong 》:“hou ji zhi sun ,shi wei chang wang ,ju qi zhi yang ,shi shi ~shang 。”④[dong ]xiao mie 。《zuo chuan ·cheng gong er nian 》:“yu gu ~mie ci er chao shi 。”⑤[dong ]shan gai ,shan chu 。liu xie 《wen xin diao long ·rong cai 》:“gui fan ben ti wei zhi rong ,~jie fu ci wei zhi cai 。”

    shang :

    ①gu liang ;gu suan 。《shang shu ·fei shi 》:“wo shang lai ru 。”②shang liang ;shang tao 。《hou han shu ·huan zhe chuan lun 》:“cheng bai zhi lai ,xian shi shang zhi jiu yi 。”③zuo sheng yi ;fan mai 。guo pu 《jiang fu 》:“huo yu huo shang 。”④zuo mai mai de ren 。《zhuang zi ·de chong fu 》:“bu huo ,e yong shang ?”⑤xing su ming 。er shi ba su zhi yi 。ye jiao “da chen ”、“da huo ”。⑥wo guo gu dai wu sheng yin jie de di er yin ,xiang dang yu gong che pu shang de “si ”,xian dai jian pu shang de “2”。⑦zhi qiu tian 。dong fang shuo 《qi jian · chen jiang 》:“shang feng su xi er hai sheng xi 。”⑧chao dai ming 。cheng shang mie xia jie hou suo jian li 。chu jian dou yu bo ,hou duo ci qian xi 。gong yuan qian shi si shi ji pan geng qian dou zhi yan (jin he na an yang shi xi bei ),yin gai guo hao wei yan ,huo chen yan shang 。《zuo chuan ·huan gong er nian 》:“wu wang ke shang 。”(ke :gong ke 。)⑨chun qiu shi song guo de bie chen 。zhou mie shang hou ,feng shang de gui zu wei zi de hou yi yu song 。《guo yu ·wu yu 》:“nai qi shi bei zheng ,que wei shen gou ,tong yu shang 、lu zhi jian 。”