• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 生人受其用,味正心亦平。

    “生人受其用,味正心亦平。”詩句出處:《雜詩六首》;是唐朝詩人李華的作品。

    黃鐘叩元音,律呂更循環。邪氣悖正聲,鄭衛生其間。
    典樂忽涓微,波浪與天渾。嘈嘈鴟梟動,好鳥徒綿蠻。
    王吉歸鄉裡,甘心長閉關。
    玄黃與丹青,五氣之正色。聖人端其源,上下皆有則。
    齊侯好紫衣,魏帝婦人飾。女奴厭金翠,傾海未滿臆。
    何忍嚴子陵,羊裘死荊棘。
    甘酸不私人,元和運五行。生人受其用,味正心亦平。
    爪牙相踐傷,日與性命爭。聖人不能絕,鉆燧與炮烹。
    嗜欲乘此熾,百金資一傾。正銷神耗衰,邪勝體充盈。
    顏子有馀樂,瓢中寒水清。
    陰魄淪宇宙,太陽假其明。臣道不敢專,由此見虧盈。
    未聞東菑稼,一氣嘉谷成。上天降寒暑,地利乃可生。
    葛藟附柔木,繁陰蔽曾原。風霜摧枝幹,不復庇本根。
    女蘿依松柏,然後得長存。
    孔光尊董賢,胡廣慚李固。儒風冠天下,而乃敗王度。
    絳侯與博陸,忠樸受遺顧。求名不考實,文弊反成蠹。
    結交得書生,書生鈍且直。爭權復爭利,終不得其力。
    我逢縱橫者,是我牙與翼。相旋如疾風,並命趨紫極。
    奔車得停軌,風火何相逼。仁義豈有常,肝膽反為賊。
    勿嫌書生直,鈍直深可憶。

    【註釋】:

    生:

    ①生長;長出。《荀子·勸學》:“蓬生麻中,不扶而直。”②活著;生存。《論語· 衛靈公》:“志士仁人,無求生以害仁,有殺身以成仁。”③生命;性命。《韓非子·解老》:“祿也者,人之所以持生也。”(祿:俸祿。持:維持。)④產生;發生。《韓詩外傳》卷五:“水淵深廣,則龍魚生之。”⑤生育;誕生。《左傳·隱公元年》:“莊公寤生。”⑥生存的期間,指人的一生;一輩子。曹操《短歌行》:“對酒當歌,人生幾何?”⑦生活;生計。柳宗元《捕蛇者說》:“鄉鄰之生日蹙(cù)。”(蹙:窘迫。)⑧不熟的。1. 未煮或未煮熟的。《呂氏春秋·適音》:“大饗之禮,上玄尊而俎生魚。”2.未加工煉制的。《洛陽伽藍記·城北》:“頭後垂二尺生絹。”⑨讀書的人。《史記·秦始皇本紀》:“今諸生不師今而學古,以非當世。”

    受:

    ①接受。《詩經·大雅·假樂》:“受祿於天。”②承受;經過。《荀子·勸學》:“故木受繩則直,金就礪則利。”③遭受;遭到。《左傳·昭公十三年》:“不殺棄疾,雖得國,猶受禍。”④授予;付予。韓愈《師說》:“師者,所以傳道、受業、解惑也。”⑤適合。《呂氏春秋·圜道》:“宮商角徵羽,各處其處,音皆調勻,不可以相違,此所以無不受也。”⑥容納;包容。《周易·咸卦》:“君子以虛受人。”

    其:

    (一)①代詞。1.相當於“他(她、它)”、“他的”;“他們(她們)”、“他們的”。《論語·衛靈公》:“工欲善其事,必先利其器。”宋濂《送東陽馬生序》:“或遇其叱咄(duō),色愈恭,禮愈至。”(叱咄:呵斥。)2. 相當於“我(的)”。王安石《遊褒禪山記》:“餘亦悔其隨之而不得極夫遊之樂也。”(極:盡。)3.表示指代。相當於“這”、“那”、“其中的”。《史記·項羽本紀》:“今欲舉大事,將非其人不可。”彭端淑《為學一首示子侄》:“蜀之鄙有二僧,其一貧,其一富。”(鄙:邊境。)②副詞。1.表推測;估計。相當於“大概”、“或許”。《論語·泰伯》:“才難,不其然乎?”2. 表反問。《左傳·僖公十年》:“欲加之罪,其無辭乎?”3. 表祈使。相當於“當”、“可”。曹操《求賢令》:“二三子其佐我明揚仄陋,唯才是舉,吾得而用之。”(仄陋:出身卑微。)4. 表時間。相當於“將”。《列子·湯問》:“以殘年餘力,曾不能毀山之一毛,其如土石何?”③連詞。1.表假設。相當於“假如”、“如果”。《孟子·梁惠王上》:“其若是,孰能禦之?”2. 表選擇。相當於“或者”、“還是”。韓愈《馬說》:“其真無馬邪?其真不知馬也。”④助詞。形容詞或不及物動詞詞頭。《詩經·邶風·北風》:“北風其涼。”《詩經·秦風·小戎》:“言念君子,溫其如玉。”(言:助詞,無義。)(二)jī語氣詞。表示疑問。《詩經·小雅·庭燎》:“夜如何其?夜未央。”(央:盡。)

    用:

    ①使用。《詩經·大雅·公劉》: “執豕於牢,酌之用匏(páo)。”(豕:豬。牢:畜圈。匏:瓢葫蘆。此指用葫蘆做的瓢。)②任用;采用。《詩經·小雅·十月之交》:“四國無政,不用其良。”(四國:指天下。無政:無善政。)《史記·秦始皇本紀》:“秦用李斯謀。”(謀:計策。)③實行;做。《孟子·告子上》:“則凡可以得生者,何不用也?”④資財;錢財。《荀子 · 天論》:“強本而節用。”⑤用途;用處。《論語·學而》:“禮之用,和為貴。”李白《將進酒》:“天生我材必有用。”⑥需要。《呂氏春秋·求人》:“惡用天下?”(惡wū:何。)⑦介詞。引進動作行為賴以實現的憑借或涉及的對象。《孟子·滕文公上》:“吾聞用夏變夷者,未聞變於夷者也。”(夏:指中原各國。夷:指四方少數民族。)《史記·匈奴列傳》:“單於既得翕侯……用其姊妻之。”(翕侯:指趙信。)⑧介詞。引進動作行為賴以實現的原由。《詩經·小雅·節南山》:“國既卒斬,何用不監?”(卒:盡;完全。斬:斷絕。何用:何以;因為什麼。監:察。)《三國志·蜀書·諸葛亮傳》:“而智術淺短,遂用猖獗。”[用事]執政;掌權。《戰國策 ·趙策四》:“趙太後新用事。”

    味:

    ①食物的味道。《論語·述而》:“子在齊聞韶,三月不知肉味。”②食物;菜肴。杜甫《客至》:“盤飧市遠無兼味。”③氣味。杜甫《謝嚴中丞送青城山道士乳酒一瓶》:“山瓶乳酒下青雲,氣味濃香幸見分。”(嚴中丞:嚴武。)④意義;旨趣。柳永《蝶戀花》:“強樂還無味。”⑤辨別味道。《荀子·哀公》:“非口不能味也。”⑥體味;體會。《文心雕龍·情采》:“繁采寡情,味之必厭。”

    正:

    (一)①不偏斜。《尚書·說命上》:“惟木從繩則正。”(繩:指木工取直的墨線。)《荀子·君道》:“儀正而景(yǐng影)正。”(儀:用來測定時刻的日規。景:影子。)②人的行為正派;正直;公正。《新書·道術》:“方直不曲謂之正,反正為邪。”《鹽鐵論·論儒》:“子瑕,佞(nìng濘)臣也,夫子因之,非正也。”③合規范;合標準。《論語·鄉黨》:“割不正不食。”(割:切肉。)④純正不雜。《荀子·樂論》:“正聲感人而順氣應之。”⑤作為主體,與“副”相對。《隋書·經籍志》:“補續殘缺正副二本,藏於宮中。”⑥正面,與“反”相對。《天工開物·造皮紙》:“紙以逼簾者為正面。”(逼:靠近。簾:竹簾。)⑦大於零的,與“負”相對。《九章算術·方程》:“如方程,各置所取,以正負術入之。”⑧長官。《左傳·哀公元年》:“(少康)為仍牧正,……逃奔有虞,為之庖正。”⑨正當;合適。《管子·立政》:“正道捐棄而邪事日長。”⑩糾正;使……正。《左傳·隱公十一年》:“政以治民,刑以正邪。”使端正。《論語·子路》:“不能正其身,如正人何!”(11)副詞。表示動作在進行中;狀態的持續。《漢書·燕刺王旦傳》:“正讙不可止。” (二)zhēng ①陰歷每年的第一個月。《漢書·武帝紀》:“三年春正月,行幸甘泉宮。”(幸:指帝王到某處。)②箭靶中心。《詩經·齊風·猗嗟》:“終日射侯,不出正兮。”

    心:

    ①心臟。《淮南子·原道》:“心者,五臟之主也。”②通常指思維器官和思想、感情等。《孟子·告子上》:“心之官則思。”《國語·周語上》:“夫民慮之於心,而宣之於口。”③掛懷;關心。唐順之《與呂沃洲巡按書》:“兩公者,一日居乎其位,一日心乎其民者也。”(乎:於。)④中央;中心。劉禹錫《洞庭秋月行》:“洞庭湖月生湖心。”⑤星宿名。二十八宿之一。《呂氏春秋·季夏》:“季夏之月,日在柳,昏心中,旦尾中。”[心腹]1.要害之處。《三國志·蜀書·龐統法正傳》:“而敵傢數道並進,已入心腹。”2. 親信的人。

    亦:

    ①副詞。1. 相當於“也”、“也是”。《詩經·鄭風·將仲子》:“仲可懷也,人之多言,亦可畏也。”(仲:老二。懷:懷念。)《史記·廉頗藺相如列傳》:“秦亦不以城予趙,趙亦終不予秦璧。”2. 表示語氣的減弱。相當於“不過”、“隻是”。《戰國策·齊策四》:“王亦不好士也,何患無士?”(好:喜歡。患:擔憂。)②語氣詞。《詩經·召南·草蟲》:“亦既見止,亦既覯止。”(止:語氣詞。覯gòu:相遇。)[不亦]用於反問句。表示委婉語氣。《論語·學而》:“學而時習之,不亦樂乎?”

    平:

    ①平坦;不傾斜。《呂氏春秋·應同》:“平地註水,水流濕。”白居易《錢塘湖春行》:“水面初平雲腳低。”②整治使平。《列子·湯問》:“山不加增,何苦而不平?”③公平;公正。《詩經·小雅·節南山》:“昊天不平,我王不寧。”《史記·扁鵲倉公列傳》:“妾父為吏,齊中稱其廉平。”韓愈《送孟東野序》:“大凡物不得其平則鳴。”④均平;齊一。《周易·乾》:“雲行雨施,天下平也。”⑤平定;平息。《左傳·莊公十三年》:“會於北杏,以平宋亂。”⑥安靜;安定。楊炯《從軍行》:“烽火照西京,心中自不平。”⑦平常;平時。《後漢書·光武帝紀上》:“飲食言笑如平常。”⑧一般;普通。白居易《兩朱閣》:“憶昨平陽宅初置,吞並平人幾傢地!”⑨媾和;講和。《左傳·桓公八年》:“秋,隨及楚平。”(隨:國名。)⑩通“評”。評議。《商君書·更法》:“孝公平畫。”


  • 生人受其用,味正心亦平。

    “生人受其用,味正心亦平。”诗句出处:《杂诗六首》;是唐朝诗人李华的作品。

    黄钟叩元音,律吕更循环。邪气悖正声,郑卫生其间。
    典乐忽涓微,波浪与天浑。嘈嘈鸱枭动,好鸟徒绵蛮。
    王吉归乡里,甘心长闭关。
    玄黄与丹青,五气之正色。圣人端其源,上下皆有则。
    齐侯好紫衣,魏帝妇人饰。女奴厌金翠,倾海未满臆。
    何忍严子陵,羊裘死荆棘。
    甘酸不私人,元和运五行。生人受其用,味正心亦平。
    爪牙相践伤,日与性命争。圣人不能绝,钻燧与炮烹。
    嗜欲乘此炽,百金资一倾。正销神耗衰,邪胜体充盈。
    颜子有馀乐,瓢中寒水清。
    阴魄沦宇宙,太阳假其明。臣道不敢专,由此见亏盈。
    未闻东菑稼,一气嘉谷成。上天降寒暑,地利乃可生。
    葛藟附柔木,繁阴蔽曾原。风霜摧枝干,不复庇本根。
    女萝依松柏,然后得长存。
    孔光尊董贤,胡广惭李固。儒风冠天下,而乃败王度。
    绛侯与博陆,忠朴受遗顾。求名不考实,文弊反成蠹。
    结交得书生,书生钝且直。争权复争利,终不得其力。
    我逢纵横者,是我牙与翼。相旋如疾风,并命趋紫极。
    奔车得停轨,风火何相逼。仁义岂有常,肝胆反为贼。
    勿嫌书生直,钝直深可忆。

    【注释】:

    生:

    ①生长;长出。《荀子·劝学》:“蓬生麻中,不扶而直。”②活着;生存。《论语· 卫灵公》:“志士仁人,无求生以害仁,有杀身以成仁。”③生命;性命。《韩非子·解老》:“禄也者,人之所以持生也。”(禄:俸禄。持:维持。)④产生;发生。《韩诗外传》卷五:“水渊深广,则龙鱼生之。”⑤生育;诞生。《左传·隐公元年》:“庄公寤生。”⑥生存的期间,指人的一生;一辈子。曹操《短歌行》:“对酒当歌,人生几何?”⑦生活;生计。柳宗元《捕蛇者说》:“乡邻之生日蹙(cù)。”(蹙:窘迫。)⑧不熟的。1. 未煮或未煮熟的。《吕氏春秋·适音》:“大飨之礼,上玄尊而俎生鱼。”2.未加工炼制的。《洛阳伽蓝记·城北》:“头后垂二尺生绢。”⑨读书的人。《史记·秦始皇本纪》:“今诸生不师今而学古,以非当世。”

    受:

    ①接受。《诗经·大雅·假乐》:“受禄于天。”②承受;经过。《荀子·劝学》:“故木受绳则直,金就砺则利。”③遭受;遭到。《左传·昭公十三年》:“不杀弃疾,虽得国,犹受祸。”④授予;付予。韩愈《师说》:“师者,所以传道、受业、解惑也。”⑤适合。《吕氏春秋·圜道》:“宫商角徵羽,各处其处,音皆调匀,不可以相违,此所以无不受也。”⑥容纳;包容。《周易·咸卦》:“君子以虚受人。”

    其:

    (一)①代词。1.相当于“他(她、它)”、“他的”;“他们(她们)”、“他们的”。《论语·卫灵公》:“工欲善其事,必先利其器。”宋濂《送东阳马生序》:“或遇其叱咄(duō),色愈恭,礼愈至。”(叱咄:呵斥。)2. 相当于“我(的)”。王安石《游褒禅山记》:“余亦悔其随之而不得极夫游之乐也。”(极:尽。)3.表示指代。相当于“这”、“那”、“其中的”。《史记·项羽本纪》:“今欲举大事,将非其人不可。”彭端淑《为学一首示子侄》:“蜀之鄙有二僧,其一贫,其一富。”(鄙:边境。)②副词。1.表推测;估计。相当于“大概”、“或许”。《论语·泰伯》:“才难,不其然乎?”2. 表反问。《左传·僖公十年》:“欲加之罪,其无辞乎?”3. 表祈使。相当于“当”、“可”。曹操《求贤令》:“二三子其佐我明扬仄陋,唯才是举,吾得而用之。”(仄陋:出身卑微。)4. 表时间。相当于“将”。《列子·汤问》:“以残年余力,曾不能毁山之一毛,其如土石何?”③连词。1.表假设。相当于“假如”、“如果”。《孟子·梁惠王上》:“其若是,孰能御之?”2. 表选择。相当于“或者”、“还是”。韩愈《马说》:“其真无马邪?其真不知马也。”④助词。形容词或不及物动词词头。《诗经·邶风·北风》:“北风其凉。”《诗经·秦风·小戎》:“言念君子,温其如玉。”(言:助词,无义。)(二)jī语气词。表示疑问。《诗经·小雅·庭燎》:“夜如何其?夜未央。”(央:尽。)

    用:

    ①使用。《诗经·大雅·公刘》: “执豕于牢,酌之用匏(páo)。”(豕:猪。牢:畜圈。匏:瓢葫芦。此指用葫芦做的瓢。)②任用;采用。《诗经·小雅·十月之交》:“四国无政,不用其良。”(四国:指天下。无政:无善政。)《史记·秦始皇本纪》:“秦用李斯谋。”(谋:计策。)③实行;做。《孟子·告子上》:“则凡可以得生者,何不用也?”④资财;钱财。《荀子 · 天论》:“强本而节用。”⑤用途;用处。《论语·学而》:“礼之用,和为贵。”李白《将进酒》:“天生我材必有用。”⑥需要。《吕氏春秋·求人》:“恶用天下?”(恶wū:何。)⑦介词。引进动作行为赖以实现的凭借或涉及的对象。《孟子·滕文公上》:“吾闻用夏变夷者,未闻变于夷者也。”(夏:指中原各国。夷:指四方少数民族。)《史记·匈奴列传》:“单于既得翕侯……用其姊妻之。”(翕侯:指赵信。)⑧介词。引进动作行为赖以实现的原由。《诗经·小雅·节南山》:“国既卒斩,何用不监?”(卒:尽;完全。斩:断绝。何用:何以;因为什么。监:察。)《三国志·蜀书·诸葛亮传》:“而智术浅短,遂用猖獗。”[用事]执政;掌权。《战国策 ·赵策四》:“赵太后新用事。”

    味:

    ①食物的味道。《论语·述而》:“子在齐闻韶,三月不知肉味。”②食物;菜肴。杜甫《客至》:“盘飧市远无兼味。”③气味。杜甫《谢严中丞送青城山道士乳酒一瓶》:“山瓶乳酒下青云,气味浓香幸见分。”(严中丞:严武。)④意义;旨趣。柳永《蝶恋花》:“强乐还无味。”⑤辨别味道。《荀子·哀公》:“非口不能味也。”⑥体味;体会。《文心雕龙·情采》:“繁采寡情,味之必厌。”

    正:

    (一)①不偏斜。《尚书·说命上》:“惟木从绳则正。”(绳:指木工取直的墨线。)《荀子·君道》:“仪正而景(yǐng影)正。”(仪:用来测定时刻的日规。景:影子。)②人的行为正派;正直;公正。《新书·道术》:“方直不曲谓之正,反正为邪。”《盐铁论·论儒》:“子瑕,佞(nìng泞)臣也,夫子因之,非正也。”③合规范;合标准。《论语·乡党》:“割不正不食。”(割:切肉。)④纯正不杂。《荀子·乐论》:“正声感人而顺气应之。”⑤作为主体,与“副”相对。《隋书·经籍志》:“补续残缺正副二本,藏于宫中。”⑥正面,与“反”相对。《天工开物·造皮纸》:“纸以逼帘者为正面。”(逼:靠近。帘:竹帘。)⑦大于零的,与“负”相对。《九章算术·方程》:“如方程,各置所取,以正负术入之。”⑧长官。《左传·哀公元年》:“(少康)为仍牧正,……逃奔有虞,为之庖正。”⑨正当;合适。《管子·立政》:“正道捐弃而邪事日长。”⑩纠正;使……正。《左传·隐公十一年》:“政以治民,刑以正邪。”使端正。《论语·子路》:“不能正其身,如正人何!”(11)副词。表示动作在进行中;状态的持续。《汉书·燕刺王旦传》:“正讙不可止。” (二)zhēng ①阴历每年的第一个月。《汉书·武帝纪》:“三年春正月,行幸甘泉宫。”(幸:指帝王到某处。)②箭靶中心。《诗经·齐风·猗嗟》:“终日射侯,不出正兮。”

    心:

    ①心脏。《淮南子·原道》:“心者,五脏之主也。”②通常指思维器官和思想、感情等。《孟子·告子上》:“心之官则思。”《国语·周语上》:“夫民虑之于心,而宣之于口。”③挂怀;关心。唐顺之《与吕沃洲巡按书》:“两公者,一日居乎其位,一日心乎其民者也。”(乎:于。)④中央;中心。刘禹锡《洞庭秋月行》:“洞庭湖月生湖心。”⑤星宿名。二十八宿之一。《吕氏春秋·季夏》:“季夏之月,日在柳,昏心中,旦尾中。”[心腹]1.要害之处。《三国志·蜀书·庞统法正传》:“而敌家数道并进,已入心腹。”2. 亲信的人。

    亦:

    ①副词。1. 相当于“也”、“也是”。《诗经·郑风·将仲子》:“仲可怀也,人之多言,亦可畏也。”(仲:老二。怀:怀念。)《史记·廉颇蔺相如列传》:“秦亦不以城予赵,赵亦终不予秦璧。”2. 表示语气的减弱。相当于“不过”、“只是”。《战国策·齐策四》:“王亦不好士也,何患无士?”(好:喜欢。患:担忧。)②语气词。《诗经·召南·草虫》:“亦既见止,亦既觏止。”(止:语气词。觏gòu:相遇。)[不亦]用于反问句。表示委婉语气。《论语·学而》:“学而时习之,不亦乐乎?”

    平:

    ①平坦;不倾斜。《吕氏春秋·应同》:“平地注水,水流湿。”白居易《钱塘湖春行》:“水面初平云脚低。”②整治使平。《列子·汤问》:“山不加增,何苦而不平?”③公平;公正。《诗经·小雅·节南山》:“昊天不平,我王不宁。”《史记·扁鹊仓公列传》:“妾父为吏,齐中称其廉平。”韩愈《送孟东野序》:“大凡物不得其平则鸣。”④均平;齐一。《周易·乾》:“云行雨施,天下平也。”⑤平定;平息。《左传·庄公十三年》:“会于北杏,以平宋乱。”⑥安静;安定。杨炯《从军行》:“烽火照西京,心中自不平。”⑦平常;平时。《后汉书·光武帝纪上》:“饮食言笑如平常。”⑧一般;普通。白居易《两朱阁》:“忆昨平阳宅初置,吞并平人几家地!”⑨媾和;讲和。《左传·桓公八年》:“秋,随及楚平。”(随:国名。)⑩通“评”。评议。《商君书·更法》:“孝公平画。”


  • sheng ren shou ji yong ,wei zheng xin yi ping 。

    “sheng ren shou ji yong ,wei zheng xin yi ping 。”shi gou chu chu :《za shi liu shou 》;shi tang chao shi ren li hua de zuo pin 。

    huang zhong kou yuan yin ,lv lv geng xun huan 。xie qi bei zheng sheng ,zheng wei sheng ji jian 。
    dian le hu juan wei ,bo lang yu tian hun 。cao cao chi xiao dong ,hao diao tu mian man 。
    wang ji gui xiang li ,gan xin chang bi guan 。
    xuan huang yu dan qing ,wu qi zhi zheng se 。sheng ren duan ji yuan ,shang xia jie you ze 。
    ji hou hao zi yi ,wei di fu ren shi 。nv nu ya jin cui ,qing hai wei man yi 。
    he ren yan zi ling ,yang qiu si jing ji 。
    gan suan bu si ren ,yuan he yun wu hang 。sheng ren shou ji yong ,wei zheng xin yi ping 。
    zhao ya xiang jian shang ,ri yu xing ming zheng 。sheng ren bu neng jue ,zuan sui yu bao peng 。
    shi yu cheng ci chi ,bai jin zi yi qing 。zheng xiao shen hao cui ,xie sheng ti chong ying 。
    yan zi you yu le ,piao zhong han shui qing 。
    yin bo lun yu zhou ,tai yang jia ji ming 。chen dao bu gan zhuan ,you ci jian kui ying 。
    wei wen dong zai jia ,yi qi jia gu cheng 。shang tian jiang han shu ,de li nai ke sheng 。
    ge lei fu rou mu ,fan yin bi ceng yuan 。feng shuang cui zhi gan ,bu fu bi ben gen 。
    nv luo yi song bai ,ran hou de chang cun 。
    kong guang zun dong xian ,hu an can li gu 。ru feng guan tian xia ,er nai bai wang du 。
    jiang hou yu bo liu ,zhong piao shou wei gu 。qiu ming bu kao shi ,wen bi fan cheng du 。
    jie jiao de shu sheng ,shu sheng dun ju zhi 。zheng quan fu zheng li ,zhong bu de ji li 。
    wo feng zong heng zhe ,shi wo ya yu yi 。xiang xuan ru ji feng ,bing ming qu zi ji 。
    ben che de ting gui ,feng huo he xiang bi 。ren yi qi you chang ,gan dan fan wei zei 。
    wu xian shu sheng zhi ,dun zhi shen ke yi 。

    【zhu shi 】:

    sheng :

    ①sheng chang ;chang chu 。《xun zi ·quan xue 》:“peng sheng ma zhong ,bu fu er zhi 。”②huo zhao ;sheng cun 。《lun yu · wei ling gong 》:“zhi shi ren ren ,mo qiu sheng yi hai ren ,you sha shen yi cheng ren 。”③sheng ming ;xing ming 。《han fei zi ·jie lao 》:“lu ye zhe ,ren zhi suo yi chi sheng ye 。”(lu :feng lu 。chi :wei chi 。)④chan sheng ;fa sheng 。《han shi wai chuan 》juan wu :“shui yuan shen an ,ze long yu sheng zhi 。”⑤sheng yo ;dan sheng 。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“zhuang gong wu sheng 。”⑥sheng cun de ji jian ,zhi ren de yi sheng ;yi bei zi 。cao cao 《duan ge hang 》:“dui jiu dang ge ,ren sheng ji he ?”⑦sheng huo ;sheng ji 。liu zong yuan 《bu she zhe shui 》:“xiang lin zhi sheng ri cu (cù)。”(cu :jiong pai 。)⑧bu shou de 。1. wei zhu huo wei zhu shou de 。《lv shi chun qiu ·kuo yin 》:“da xiang zhi li ,shang xuan zun er zu sheng yu 。”2.wei jia gong lian zhi de 。《luo yang ga lan ji ·cheng bei 》:“tou hou chui er che sheng juan 。”⑨dou shu de ren 。《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“jin zhu sheng bu shi jin er xue gu ,yi fei dang shi 。”

    shou :

    ①jie shou 。《shi jing ·da ya ·jia le 》:“shou lu yu tian 。”②cheng shou ;jing guo 。《xun zi ·quan xue 》:“gu mu shou sheng ze zhi ,jin jiu li ze li 。”③zao shou ;zao dao 。《zuo chuan ·zhao gong shi san nian 》:“bu sha qi ji ,sui de guo ,you shou huo 。”④shou yu ;fu yu 。han yu 《shi shui 》:“shi zhe ,suo yi chuan dao 、shou ye 、jie huo ye 。”⑤kuo ge 。《lv shi chun qiu ·huan dao 》:“gong shang jiao zheng yu ,ge chu ji chu ,yin jie diao yun ,bu ke yi xiang wei ,ci suo yi mo bu shou ye 。”⑥rong na ;bao rong 。《zhou yi ·xian gua 》:“jun zi yi xu shou ren 。”

    ji :

    (yi )①dai ci 。1.xiang dang yu “ta (ta 、ta )”、“ta de ”;“ta men (ta men )”、“ta men de ”。《lun yu ·wei ling gong 》:“gong yu shan ji shi ,bi xian li ji qi 。”song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“huo yu ji chi duo (duō),se yu gong ,li yu zhi 。”(chi duo :a chi 。)2. xiang dang yu “wo (de )”。wang an dan 《you bao chan shan ji 》:“yu yi hui ji sui zhi er bu de ji fu you zhi le ye 。”(ji :jin 。)3.biao shi zhi dai 。xiang dang yu “zhe ”、“na ”、“ji zhong de ”。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“jin yu ju da shi ,jiang fei ji ren bu ke 。”peng duan shu 《wei xue yi shou shi zi zhi 》:“shu zhi bi you er seng ,ji yi pin ,ji yi fu 。”(bi :bian jing 。)②fu ci 。1.biao tui ce ;gu ji 。xiang dang yu “da gai ”、“huo hu ”。《lun yu ·tai bai 》:“cai nan ,bu ji ran hu ?”2. biao fan wen 。《zuo chuan ·xi gong shi nian 》:“yu jia zhi zui ,ji mo ci hu ?”3. biao qi shi 。xiang dang yu “dang ”、“ke ”。cao cao 《qiu xian ling 》:“er san zi ji zuo wo ming yang ze lou ,wei cai shi ju ,wu de er yong zhi 。”(ze lou :chu shen bei wei 。)4. biao shi jian 。xiang dang yu “jiang ”。《lie zi ·shang wen 》:“yi can nian yu li ,ceng bu neng hui shan zhi yi mao ,ji ru tu dan he ?”③lian ci 。1.biao jia she 。xiang dang yu “jia ru ”、“ru guo ”。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“ji re shi ,shu neng yu zhi ?”2. biao shua ze 。xiang dang yu “huo zhe ”、“hai shi ”。han yu 《ma shui 》:“ji zhen mo ma xie ?ji zhen bu zhi ma ye 。”④zhu ci 。xing rong ci huo bu ji wu dong ci ci tou 。《shi jing ·bei feng ·bei feng 》:“bei feng ji liang 。”《shi jing ·qin feng ·xiao rong 》:“yan nian jun zi ,wen ji ru yu 。”(yan :zhu ci ,mo yi 。)(er )jīyu qi ci 。biao shi yi wen 。《shi jing ·xiao ya ·ting liao 》:“ye ru he ji ?ye wei yang 。”(yang :jin 。)

    yong :

    ①shi yong 。《shi jing ·da ya ·gong liu 》: “zhi shi yu lao ,zhuo zhi yong pao (páo)。”(shi :zhu 。lao :chu juan 。pao :piao hu lu 。ci zhi yong hu lu zuo de piao 。)②ren yong ;cai yong 。《shi jing ·xiao ya ·shi yue zhi jiao 》:“si guo mo zheng ,bu yong ji liang 。”(si guo :zhi tian xia 。mo zheng :mo shan zheng 。)《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“qin yong li si mou 。”(mou :ji ce 。)③shi hang ;zuo 。《meng zi ·gao zi shang 》:“ze fan ke yi de sheng zhe ,he bu yong ye ?”④zi cai ;qian cai 。《xun zi · tian lun 》:“jiang ben er jie yong 。”⑤yong tu ;yong chu 。《lun yu ·xue er 》:“li zhi yong ,he wei gui 。”li bai 《jiang jin jiu 》:“tian sheng wo cai bi you yong 。”⑥xu yao 。《lv shi chun qiu ·qiu ren 》:“e yong tian xia ?”(e wū:he 。)⑦jie ci 。yin jin dong zuo hang wei lai yi shi xian de ping jie huo she ji de dui xiang 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“wu wen yong xia bian yi zhe ,wei wen bian yu yi zhe ye 。”(xia :zhi zhong yuan ge guo 。yi :zhi si fang shao shu min zu 。)《shi ji ·xiong nu lie chuan 》:“chan yu ji de xi hou ……yong ji zi qi zhi 。”(xi hou :zhi zhao xin 。)⑧jie ci 。yin jin dong zuo hang wei lai yi shi xian de yuan you 。《shi jing ·xiao ya ·jie na shan 》:“guo ji cu zhan ,he yong bu jian ?”(cu :jin ;wan quan 。zhan :duan jue 。he yong :he yi ;yin wei shen me 。jian :cha 。)《san guo zhi ·shu shu ·zhu ge liang chuan 》:“er zhi shu jian duan ,sui yong chang jue 。”[yong shi ]zhi zheng ;zhang quan 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“zhao tai hou xin yong shi 。”

    wei :

    ①shi wu de wei dao 。《lun yu ·shu er 》:“zi zai ji wen shao ,san yue bu zhi rou wei 。”②shi wu ;cai yao 。du fu 《ke zhi 》:“pan sun shi yuan mo jian wei 。”③qi wei 。du fu 《xie yan zhong cheng song qing cheng shan dao shi ru jiu yi ping 》:“shan ping ru jiu xia qing yun ,qi wei nong xiang xing jian fen 。”(yan zhong cheng :yan wu 。)④yi yi ;zhi qu 。liu yong 《die lian hua 》:“jiang le hai mo wei 。”⑤bian bie wei dao 。《xun zi ·ai gong 》:“fei kou bu neng wei ye 。”⑥ti wei ;ti hui 。《wen xin diao long ·qing cai 》:“fan cai gua qing ,wei zhi bi ya 。”

    zheng :

    (yi )①bu pian xie 。《shang shu ·shui ming shang 》:“wei mu cong sheng ze zheng 。”(sheng :zhi mu gong qu zhi de mo xian 。)《xun zi ·jun dao 》:“yi zheng er jing (yǐngying )zheng 。”(yi :yong lai ce ding shi ke de ri gui 。jing :ying zi 。)②ren de hang wei zheng pa ;zheng zhi ;gong zheng 。《xin shu ·dao shu 》:“fang zhi bu qu wei zhi zheng ,fan zheng wei xie 。”《yan tie lun ·lun ru 》:“zi xia ,ning (nìngning )chen ye ,fu zi yin zhi ,fei zheng ye 。”③ge gui fan ;ge biao zhun 。《lun yu ·xiang dang 》:“ge bu zheng bu shi 。”(ge :qie rou 。)④chun zheng bu za 。《xun zi ·le lun 》:“zheng sheng gan ren er shun qi ying zhi 。”⑤zuo wei zhu ti ,yu “fu ”xiang dui 。《sui shu ·jing ji zhi 》:“bu xu can que zheng fu er ben ,cang yu gong zhong 。”⑥zheng mian ,yu “fan ”xiang dui 。《tian gong kai wu ·zao pi zhi 》:“zhi yi bi lian zhe wei zheng mian 。”(bi :kao jin 。lian :zhu lian 。)⑦da yu ling de ,yu “fu ”xiang dui 。《jiu zhang suan shu ·fang cheng 》:“ru fang cheng ,ge zhi suo qu ,yi zheng fu shu ru zhi 。”⑧chang guan 。《zuo chuan ·ai gong yuan nian 》:“(shao kang )wei reng mu zheng ,……tao ben you yu ,wei zhi pao zheng 。”⑨zheng dang ;ge kuo 。《guan zi ·li zheng 》:“zheng dao juan qi er xie shi ri chang 。”⑩jiu zheng ;shi ……zheng 。《zuo chuan ·yin gong shi yi nian 》:“zheng yi zhi min ,xing yi zheng xie 。”shi duan zheng 。《lun yu ·zi lu 》:“bu neng zheng ji shen ,ru zheng ren he !”(11)fu ci 。biao shi dong zuo zai jin hang zhong ;zhuang tai de chi xu 。《han shu ·yan ci wang dan chuan 》:“zheng huan bu ke zhi 。” (er )zhēng ①yin li mei nian de di yi ge yue 。《han shu ·wu di ji 》:“san nian chun zheng yue ,hang xing gan quan gong 。”(xing :zhi di wang dao mou chu 。)②jian ba zhong xin 。《shi jing ·ji feng ·yi jie 》:“zhong ri she hou ,bu chu zheng xi 。”

    xin :

    ①xin zang 。《huai na zi ·yuan dao 》:“xin zhe ,wu zang zhi zhu ye 。”②tong chang zhi sai wei qi guan he sai xiang 、gan qing deng 。《meng zi ·gao zi shang 》:“xin zhi guan ze sai 。”《guo yu ·zhou yu shang 》:“fu min lv zhi yu xin ,er xuan zhi yu kou 。”③gua huai ;guan xin 。tang shun zhi 《yu lv wo zhou xun an shu 》:“liang gong zhe ,yi ri ju hu ji wei ,yi ri xin hu ji min zhe ye 。”(hu :yu 。)④zhong yang ;zhong xin 。liu yu xi 《dong ting qiu yue hang 》:“dong ting hu yue sheng hu xin 。”⑤xing su ming 。er shi ba su zhi yi 。《lv shi chun qiu ·ji xia 》:“ji xia zhi yue ,ri zai liu ,hun xin zhong ,dan wei zhong 。”[xin fu ]1.yao hai zhi chu 。《san guo zhi ·shu shu ·pang tong fa zheng chuan 》:“er di jia shu dao bing jin ,yi ru xin fu 。”2. qin xin de ren 。

    yi :

    ①fu ci 。1. xiang dang yu “ye ”、“ye shi ”。《shi jing ·zheng feng ·jiang zhong zi 》:“zhong ke huai ye ,ren zhi duo yan ,yi ke wei ye 。”(zhong :lao er 。huai :huai nian 。)《shi ji ·lian po lin xiang ru lie chuan 》:“qin yi bu yi cheng yu zhao ,zhao yi zhong bu yu qin bi 。”2. biao shi yu qi de jian ruo 。xiang dang yu “bu guo ”、“zhi shi ”。《zhan guo ce ·ji ce si 》:“wang yi bu hao shi ye ,he huan mo shi ?”(hao :xi huan 。huan :dan you 。)②yu qi ci 。《shi jing ·shao na ·cao chong 》:“yi ji jian zhi ,yi ji gou zhi 。”(zhi :yu qi ci 。gou gòu:xiang yu 。)[bu yi ]yong yu fan wen gou 。biao shi wei wan yu qi 。《lun yu ·xue er 》:“xue er shi xi zhi ,bu yi le hu ?”

    ping :

    ①ping tan ;bu qing xie 。《lv shi chun qiu ·ying tong 》:“ping de zhu shui ,shui liu shi 。”bai ju yi 《qian tang hu chun hang 》:“shui mian chu ping yun jiao di 。”②zheng zhi shi ping 。《lie zi ·shang wen 》:“shan bu jia zeng ,he ku er bu ping ?”③gong ping ;gong zheng 。《shi jing ·xiao ya ·jie na shan 》:“hao tian bu ping ,wo wang bu ning 。”《shi ji ·bian que cang gong lie chuan 》:“qie fu wei li ,ji zhong chen ji lian ping 。”han yu 《song meng dong ye xu 》:“da fan wu bu de ji ping ze ming 。”④jun ping ;ji yi 。《zhou yi ·gan 》:“yun hang yu shi ,tian xia ping ye 。”⑤ping ding ;ping xi 。《zuo chuan ·zhuang gong shi san nian 》:“hui yu bei xing ,yi ping song luan 。”⑥an jing ;an ding 。yang jiong 《cong jun hang 》:“feng huo zhao xi jing ,xin zhong zi bu ping 。”⑦ping chang ;ping shi 。《hou han shu ·guang wu di ji shang 》:“yin shi yan xiao ru ping chang 。”⑧yi ban ;pu tong 。bai ju yi 《liang zhu ge 》:“yi zuo ping yang zhai chu zhi ,tun bing ping ren ji jia de !”⑨gou he ;jiang he 。《zuo chuan ·huan gong ba nian 》:“qiu ,sui ji chu ping 。”(sui :guo ming 。)⑩tong “ping ”。ping yi 。《shang jun shu ·geng fa 》:“xiao gong ping hua 。”