• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 天奪壯士心,長籲別吳京。

    “天奪壯士心,長籲別吳京。”詩句出處:《聞李太尉大舉秦兵百萬出征東南懦夫》;是唐朝詩人李白的作品。

    秦出天下兵,蹴踏燕趙傾。黃河飲馬竭,赤羽連天明。
    太尉杖旄鉞,雲旗繞彭城。三軍受號令,千裡肅雷霆。
    函谷絕飛鳥,武關擁連營。意在斬巨鰲,何論鱠長鯨。
    恨無左車略,多愧魯連生。拂劍照嚴霜,雕戈鬘胡纓。
    願雪會稽恥,將期報恩榮。半道謝病還,無因東南征。
    亞夫未見顧,劇孟阻先行。天奪壯士心,長籲別吳京。
    金陵遇太守,倒屣相逢迎。群公咸祖餞,四座羅朝英。
    初發臨滄觀,醉棲征虜亭。舊國見秋月,長江流寒聲。
    帝車信回轉,河漢復縱橫。孤鳳向西海,飛鴻辭北溟。
    因之出寥廓,揮手謝公卿。

    【註釋】:

    天:

    ①人的頭部。《呂氏春秋·論人》:“適耳目,節嗜欲,釋智謀,去巧故……若此,則無以害其天矣。”(釋:去除。巧故:偽詐。)②天空。王充《論衡·談天》:“察當今天去地甚高,古天與今無異。”《敕勒歌》:“天似穹(qióng)廬,籠蓋四野。”(穹廬:氈帳。)③在額上刺字的刑罰。《周易· 睽》:“其人天且劓。”(劓:割掉鼻子的刑罰。)④天氣;氣候。《呂氏春秋·季春》:“行秋令,則天多沉陰。”⑤自然界。《荀子·天論》:“天行有常,不為堯存,不為桀亡。”⑥自然形成的。《莊子·養生主》:“依乎天理,批大郤,導大窾。”⑦上帝;自然界的主宰。《春秋繁露 ·郊祭》:“天者,百神之大君也。”⑧天命;天意。《左傳·成公十六年》:“國之存亡,天也。”⑨依憑;依靠者。《儀禮· 喪服》:“夫者,妻之天也。”

    奪:

    ①強取;奪去。《管子·任法》:“借人以其所操,命曰奪柄;借人以其所處,命曰失位。”②脫漏。江淹《張黃門協苦雨》:“燮燮涼葉奪,戾戾颸風舉。”特指抄刊古書時文字脫漏。俞樾《茶香室叢抄·揚州二十四橋》:“按,依此數之,未足二十四數,疑有奪誤也。”③錯過;錯失;耽誤。《荀子·富國》:“輕田野之稅,平關市之征,省商賈之數,罕興力役,無奪農時。”(關市:設在交通要道的集市。)④強取;剝奪。《左傳·定公二年》:“邾莊公與夷射姑飲酒,私出,閽(hūn)乞肉焉,奪之杖以敲之。”(閽:看門人。)《左傳·昭公二十年》:“先人有奪人之心,後人有待其衰。”李密《陳情表》:“舅奪母志。”⑤削除;剝奪。《左傳·昭公十三年》:“(楚靈)王奪鬭韋龜中犨(chōu),又奪成然邑使為郊尹。”(鬬韋龜、成然:二人為父子,均楚國大夫。中犨:邑名。)《金史·世宗紀中》:“又以臺臣徇勢偷安,畏忌不敢言,奪俸一月。”(徇:屈從。)⑥爭奪;爭得;競爭。《舊唐書·韓遊瓌傳》:“乃退入城。賊急奪門,遊瓌與賊隔門血戰,會暝乃解。”(暝:黃昏,天黑。)《世說新語·夙惠》:“二子俱說,更相易奪,言無遺失。”⑦壓倒;勝過;超過。《論語·陽貨》:“惡紫之奪朱也,惡鄭聲之亂雅樂也。”(鄭聲:鄭地的俗樂。)趙孟頫《贈放煙火者》:“人間巧藝奪天工。”⑧照耀;震懾。聞人蒨《春日》:“林有驚心鳥,園多奪目花。”宋之問《嵩山天門歌》:“晚陰兮足風,夕陽兮赩(xì)紅,試一望兮奪魄,況眾妙之無窮。”(赩:赤色。)⑨用某種強力、手段,迫使對方改變或放棄(原來的主張)。《論語·泰伯》:“可以托六尺之孤,可以寄百裡之命,臨大節而不可奪也,君子與?”(六尺之孤:未成年的孤兒。)又特指任職期間遭父母喪事不令離職或喪服未滿強令出仕。通稱“奪服、奪哀、奪禮、奪情”等,省稱“奪”。《新唐書·狄仁傑傳附狄光嗣》:“母喪,奪為太傅少卿,固讓。睿宗嘉其誠,許之。”⑩裁定;認定。《論衡·超奇》:“書疏文義,奪於肝心。”

    壯:

    ①大;盛大。《詩經·小雅·采芑》:“方叔元老,克壯其猶。”(猶,道。)李夢陽《明遠樓春望》:“風雨江聲壯,兵戈地色寒。”②強壯;健壯。左思《吳都賦》:“趫材悍北。”(趫:矯健。)③壯年;古人三十歲以上為壯年。賈誼《治安策》:“大國之王,幼弱未壯。”④成年;長大。《韓非子·難二》:“周公旦假天子七年,成王壯,授之以政。”⑤雄偉;豪壯。《漢書 · 樊噲傳》:“始陛下與臣等起豐沛,定天下,何其壯也!”(豐沛:二邑名。)⑥認為勇敢。《漢書·高帝紀上》:“羽壯之,賜以酒。”(羽:項羽。)

    壯士:

    意氣壯盛之士,勇士。《戰國策·燕策》:“風蕭蕭兮易水寒,~~一去兮不復還。”

    士:

    ①從事某種活動的男子。《周易·歸妹》:“女承筐,無實;士刲(kuī)羊,無血。”(刲:割。)②特指未婚的青年男子。《詩經·衛風·氓》:“於嗟女兮,無與士耽。”③古代介於卿大夫和庶民之間的階層,貴族的最下一等。《禮記·王制》:“諸侯之上大夫卿、下大夫、上士、中士、下士,凡五等。”④智者;賢者。後泛指讀書人,知識階層。《荀子·勸學》:“故君子居必擇鄉,遊必就士。”《漢書·食貨志上》:“士農工商,四民有業。學以居位曰士,辟士殖谷曰農,作巧成器曰工,通財鬻(yù)貨曰商。”(鬻:賣。)⑤古代的法官;獄官。《孟子·告子下》:“管夷吾舉於士,孫叔敖舉於海。”(管夷吾:管仲。孫叔敖:春秋時楚令尹。海:指隱居海濱。)⑥對人的美稱。古樂府《木蘭詩》:“將軍百戰死,壯士十年歸。”⑦古軍制,在車上者稱士,也稱“甲士”。與“步卒”相對。屈原《九歌·國殤》:“矢交墜兮士爭先。”⑧通“事”。職事;從事。《詩經·豳風·東山》:“制彼裳衣,勿士行枚。”⑨通“仕”。做官。《論衡·刺孟》:“有士於此,而子悅之。”⑩通“恃”。依靠;憑借。銀雀山漢墓竹簡《孫臏兵法·見威王》:“孫子見威王,曰:‘夫兵者,非士恒勢也。’”

    心:

    ①心臟。《淮南子·原道》:“心者,五臟之主也。”②通常指思維器官和思想、感情等。《孟子·告子上》:“心之官則思。”《國語·周語上》:“夫民慮之於心,而宣之於口。”③掛懷;關心。唐順之《與呂沃洲巡按書》:“兩公者,一日居乎其位,一日心乎其民者也。”(乎:於。)④中央;中心。劉禹錫《洞庭秋月行》:“洞庭湖月生湖心。”⑤星宿名。二十八宿之一。《呂氏春秋·季夏》:“季夏之月,日在柳,昏心中,旦尾中。”[心腹]1.要害之處。《三國志·蜀書·龐統法正傳》:“而敵傢數道並進,已入心腹。”2. 親信的人。

    長:

    (一)①長度;兩端的距離。《考工記· 車人》:“車人為車,柯長三尺。”②長度大。與“短”相對。1.指空間。古樂府(木蘭詩》:“北市買長鞭。”2.指時間。《韓非子·難一》:“矜偽不長,蓋虛不久。”③巨大。李白《行路難》:“長風破浪會有時,直掛雲帆濟滄海。”(會:一定。濟:渡。)④遼闊。李白《廬山謠寄盧侍禦虛舟》:“鳥飛不到吳天長。”⑤經常。張籍《猛虎行》:“谷中近窟有山村,長向村傢取黃犢。”⑥長處;專長。韓愈《畫記》:“以為非一工人之所能運思,蓋叢集眾工人之所長。”⑦擅長。《三國志· 吳書·周瑜傳》:“與吳越爭衡,本非中國所長。” (二)zhǎng ①年齡大;輩分高。杜甫《兵車行》:“長者雖有問,役夫敢申恨?”②排行第一。《史記·李斯列傳》:“始皇有二十馀子,長子扶蘇以數直諫上……”③首領;首長。《禮記·曲禮下》:“九州之長,入天子之國曰牧。”(牧:官名。)④生長;成長。賈誼《論積貯疏》:“淫侈之俗,日日以長。”⑤撫養。《詩經· 小雅·蓼莪》:“長我育我。”⑥滋長。《詩經·小雅·巧言》:“君子屢盟,亂是用長。”(盟:盟誓。用:以。)⑦增進;增強。《禮記·學記》:“知不足然後能自反也,知困然後能自強也,故曰教學相長也。”(反:反省。)⑧提高。李白《與韓荊州書》:“青萍結綠,長價於薛卞之門。”(青萍:劍名。結綠:玉名。)

    籲:

    ①嘆詞。1. 表示驚嘆。《尚書· 大禹謨》:“益曰:‘籲! 戒哉!’”2. 表示疑怪。《荀子·宥坐》:“孔子喟然而嘆曰:‘籲! 惡(wū)有滿而不覆者哉!’”(喟然:嘆氣貌。惡:哪裡。)②嘆息。③憂愁。《詩經·周南·卷耳》:“雲何籲矣!”(何:多麼。)

    別:

    (一)①分開。班固《漢書·蘇武傳》:“別其官屬常惠等等,各置他所。”②離別。江淹《別賦》:“黯然銷魂者,唯別而已矣。”③分辨;區別。《商君書·禁使》:“則上別飛鳥,下察秋毫。”范縝《神滅論》:“如絲體變為縷體,縷體即是絲體。有何別焉?”(縷:線。)④類別。劉知幾《史通·雜述》:“史氏流別,殊途並騖(wù)。”(史氏:史傢。騖:奔馳;流行。)⑤另;另外的。朱弁《送春》詩:“把酒送春無別語,羨君才到便成歸。”⑥扭轉。杜牧《陪昭應盧郎中》詩:“泥情斜拂印,別臉小低頭。”⑦寫錯或讀錯(字)。《儒林外史》第四回:“前日替這裡作瞭個薦亡的疏,我拿瞭給人看,說是倒別瞭三個字。” (二)biè 不順;執拗。《水滸全傳》第一回:“先奏你們眾道士阻當宣詔,違別聖旨。”

    吳:

    ①喧鬧;大聲說話。《詩經·周頌·絲衣》:“不吳不敖,胡考之休。”(敖:同“傲”,傲慢。胡考:壽考。休:吉祥的征兆。)②大。《楚辭· 九章·涉江》:“乘舲(líng)船餘上沅兮,齊吳榜以擊汰。”(舲:有窗的小船。上:溯流而上。沅:水名,在湖南。齊:齊舉。榜:槳。汰:水波。)③古國名。1. 周太王長子泰伯的封地,在今江蘇、浙江、安徽等地。《國語·吳語》:“吳王夫差起師伐越。”2. 三國時孫權所建國名,擁有長江中下遊及今福建兩廣及越南北部和中部。《三國志·吳書·吳王傳》:“權乃參分天下:豫、青、徐、幽屬吳。”3. 五代十國之一。楊行密受唐封為吳王,在今江蘇、江西、安徽、湖北等省部分地區。④泛指我國東南部。劉商《秋夜聽嚴紳巴童唱竹枝歌》:“身騎吳牛不畏虎,手提蓑笠欺風雨。”(欺:藐視。)

    京:

    ①人工堆起的高丘。《詩經· 小雅· 甫田》:“曾孫之庾(yǔ),如坻如京。”(曾孫:指周王。庾:露天糧囤。坻:小丘。)《呂氏春秋·不廣》:“得屍二萬,以為二京。”《管子·輕重丁》:“有新成囷京者二傢。”(囷jūn:圓形的谷倉。)②方形谷倉。《史記·扁鵲倉公列傳》:“黃氏諸倩見(宋)建傢京下方石,即弄之。”(倩:女婿。)③大。《公羊傳· 桓公九年》:“京者何? 大也。”《左傳·莊公二十二年》:“八世之後,莫之與京。”④國都;首都。張衡《東京賦》:“論其遷邑易京,則同規乎殷盤。”(規:效法。殷盤:殷王盤庚。)班固《典引》:“京遷鎬、亳。”《詩經·大雅·公劉》:“京京之野。”[京師]國都。曹植《洛神賦序》:“黃初三年,餘朝京師。”[京華]對京城的美稱。杜甫《夢李白》:“冠蓋滿京華,斯人獨憔悴。”(冠蓋:指官吏。斯:這。)


  • 天夺壮士心,长吁别吴京。

    “天夺壮士心,长吁别吴京。”诗句出处:《闻李太尉大举秦兵百万出征东南懦夫》;是唐朝诗人李白的作品。

    秦出天下兵,蹴踏燕赵倾。黄河饮马竭,赤羽连天明。
    太尉杖旄钺,云旗绕彭城。三军受号令,千里肃雷霆。
    函谷绝飞鸟,武关拥连营。意在斩巨鳌,何论鲙长鲸。
    恨无左车略,多愧鲁连生。拂剑照严霜,雕戈鬘胡缨。
    愿雪会稽耻,将期报恩荣。半道谢病还,无因东南征。
    亚夫未见顾,剧孟阻先行。天夺壮士心,长吁别吴京。
    金陵遇太守,倒屣相逢迎。群公咸祖饯,四座罗朝英。
    初发临沧观,醉栖征虏亭。旧国见秋月,长江流寒声。
    帝车信回转,河汉复纵横。孤凤向西海,飞鸿辞北溟。
    因之出寥廓,挥手谢公卿。

    【注释】:

    天:

    ①人的头部。《吕氏春秋·论人》:“适耳目,节嗜欲,释智谋,去巧故……若此,则无以害其天矣。”(释:去除。巧故:伪诈。)②天空。王充《论衡·谈天》:“察当今天去地甚高,古天与今无异。”《敕勒歌》:“天似穹(qióng)庐,笼盖四野。”(穹庐:毡帐。)③在额上刺字的刑罚。《周易· 睽》:“其人天且劓。”(劓:割掉鼻子的刑罚。)④天气;气候。《吕氏春秋·季春》:“行秋令,则天多沉阴。”⑤自然界。《荀子·天论》:“天行有常,不为尧存,不为桀亡。”⑥自然形成的。《庄子·养生主》:“依乎天理,批大郤,导大窾。”⑦上帝;自然界的主宰。《春秋繁露 ·郊祭》:“天者,百神之大君也。”⑧天命;天意。《左传·成公十六年》:“国之存亡,天也。”⑨依凭;依靠者。《仪礼· 丧服》:“夫者,妻之天也。”

    夺:

    ①强取;夺去。《管子·任法》:“借人以其所操,命曰夺柄;借人以其所处,命曰失位。”②脱漏。江淹《张黄门协苦雨》:“燮燮凉叶夺,戾戾飔风举。”特指抄刊古书时文字脱漏。俞樾《茶香室丛抄·扬州二十四桥》:“按,依此数之,未足二十四数,疑有夺误也。”③错过;错失;耽误。《荀子·富国》:“轻田野之税,平关市之征,省商贾之数,罕兴力役,无夺农时。”(关市:设在交通要道的集市。)④强取;剥夺。《左传·定公二年》:“邾庄公与夷射姑饮酒,私出,阍(hūn)乞肉焉,夺之杖以敲之。”(阍:看门人。)《左传·昭公二十年》:“先人有夺人之心,后人有待其衰。”李密《陈情表》:“舅夺母志。”⑤削除;剥夺。《左传·昭公十三年》:“(楚灵)王夺鬭韦龟中犨(chōu),又夺成然邑使为郊尹。”(鬬韦龟、成然:二人为父子,均楚国大夫。中犨:邑名。)《金史·世宗纪中》:“又以台臣徇势偷安,畏忌不敢言,夺俸一月。”(徇:屈从。)⑥争夺;争得;竞争。《旧唐书·韩游瓌传》:“乃退入城。贼急夺门,游瓌与贼隔门血战,会暝乃解。”(暝:黄昏,天黑。)《世说新语·夙惠》:“二子俱说,更相易夺,言无遗失。”⑦压倒;胜过;超过。《论语·阳货》:“恶紫之夺朱也,恶郑声之乱雅乐也。”(郑声:郑地的俗乐。)赵孟頫《赠放烟火者》:“人间巧艺夺天工。”⑧照耀;震慑。闻人蒨《春日》:“林有惊心鸟,园多夺目花。”宋之问《嵩山天门歌》:“晚阴兮足风,夕阳兮赩(xì)红,试一望兮夺魄,况众妙之无穷。”(赩:赤色。)⑨用某种强力、手段,迫使对方改变或放弃(原来的主张)。《论语·泰伯》:“可以托六尺之孤,可以寄百里之命,临大节而不可夺也,君子与?”(六尺之孤:未成年的孤儿。)又特指任职期间遭父母丧事不令离职或丧服未满强令出仕。通称“夺服、夺哀、夺礼、夺情”等,省称“夺”。《新唐书·狄仁杰传附狄光嗣》:“母丧,夺为太傅少卿,固让。睿宗嘉其诚,许之。”⑩裁定;认定。《论衡·超奇》:“书疏文义,夺于肝心。”

    壮:

    ①大;盛大。《诗经·小雅·采芑》:“方叔元老,克壮其猶。”(猶,道。)李梦阳《明远楼春望》:“风雨江声壮,兵戈地色寒。”②强壮;健壮。左思《吴都赋》:“趫材悍北。”(趫:矫健。)③壮年;古人三十岁以上为壮年。贾谊《治安策》:“大国之王,幼弱未壮。”④成年;长大。《韩非子·难二》:“周公旦假天子七年,成王壮,授之以政。”⑤雄伟;豪壮。《汉书 · 樊哙传》:“始陛下与臣等起丰沛,定天下,何其壮也!”(丰沛:二邑名。)⑥认为勇敢。《汉书·高帝纪上》:“羽壮之,赐以酒。”(羽:项羽。)

    壮士:

    意气壮盛之士,勇士。《战国策·燕策》:“风萧萧兮易水寒,~~一去兮不复还。”

    士:

    ①从事某种活动的男子。《周易·归妹》:“女承筐,无实;士刲(kuī)羊,无血。”(刲:割。)②特指未婚的青年男子。《诗经·卫风·氓》:“于嗟女兮,无与士耽。”③古代介于卿大夫和庶民之间的阶层,贵族的最下一等。《礼记·王制》:“诸侯之上大夫卿、下大夫、上士、中士、下士,凡五等。”④智者;贤者。后泛指读书人,知识阶层。《荀子·劝学》:“故君子居必择乡,游必就士。”《汉书·食货志上》:“士农工商,四民有业。学以居位曰士,辟士殖谷曰农,作巧成器曰工,通财鬻(yù)货曰商。”(鬻:卖。)⑤古代的法官;狱官。《孟子·告子下》:“管夷吾举于士,孙叔敖举于海。”(管夷吾:管仲。孙叔敖:春秋时楚令尹。海:指隐居海滨。)⑥对人的美称。古乐府《木兰诗》:“将军百战死,壮士十年归。”⑦古军制,在车上者称士,也称“甲士”。与“步卒”相对。屈原《九歌·国殇》:“矢交坠兮士争先。”⑧通“事”。职事;从事。《诗经·豳风·东山》:“制彼裳衣,勿士行枚。”⑨通“仕”。做官。《论衡·刺孟》:“有士于此,而子悦之。”⑩通“恃”。依靠;凭借。银雀山汉墓竹简《孙膑兵法·见威王》:“孙子见威王,曰:‘夫兵者,非士恒势也。’”

    心:

    ①心脏。《淮南子·原道》:“心者,五脏之主也。”②通常指思维器官和思想、感情等。《孟子·告子上》:“心之官则思。”《国语·周语上》:“夫民虑之于心,而宣之于口。”③挂怀;关心。唐顺之《与吕沃洲巡按书》:“两公者,一日居乎其位,一日心乎其民者也。”(乎:于。)④中央;中心。刘禹锡《洞庭秋月行》:“洞庭湖月生湖心。”⑤星宿名。二十八宿之一。《吕氏春秋·季夏》:“季夏之月,日在柳,昏心中,旦尾中。”[心腹]1.要害之处。《三国志·蜀书·庞统法正传》:“而敌家数道并进,已入心腹。”2. 亲信的人。

    长:

    (一)①长度;两端的距离。《考工记· 车人》:“车人为车,柯长三尺。”②长度大。与“短”相对。1.指空间。古乐府(木兰诗》:“北市买长鞭。”2.指时间。《韩非子·难一》:“矜伪不长,盖虚不久。”③巨大。李白《行路难》:“长风破浪会有时,直挂云帆济沧海。”(会:一定。济:渡。)④辽阔。李白《庐山谣寄卢侍御虚舟》:“鸟飞不到吴天长。”⑤经常。张籍《猛虎行》:“谷中近窟有山村,长向村家取黄犊。”⑥长处;专长。韩愈《画记》:“以为非一工人之所能运思,盖丛集众工人之所长。”⑦擅长。《三国志· 吴书·周瑜传》:“与吴越争衡,本非中国所长。” (二)zhǎng ①年龄大;辈分高。杜甫《兵车行》:“长者虽有问,役夫敢申恨?”②排行第一。《史记·李斯列传》:“始皇有二十馀子,长子扶苏以数直谏上……”③首领;首长。《礼记·曲礼下》:“九州之长,入天子之国曰牧。”(牧:官名。)④生长;成长。贾谊《论积贮疏》:“淫侈之俗,日日以长。”⑤抚养。《诗经· 小雅·蓼莪》:“长我育我。”⑥滋长。《诗经·小雅·巧言》:“君子屡盟,乱是用长。”(盟:盟誓。用:以。)⑦增进;增强。《礼记·学记》:“知不足然后能自反也,知困然后能自强也,故曰教学相长也。”(反:反省。)⑧提高。李白《与韩荆州书》:“青萍结绿,长价于薛卞之门。”(青萍:剑名。结绿:玉名。)

    吁:

    ①叹词。1. 表示惊叹。《尚书· 大禹谟》:“益曰:‘吁! 戒哉!’”2. 表示疑怪。《荀子·宥坐》:“孔子喟然而叹曰:‘吁! 恶(wū)有满而不覆者哉!’”(喟然:叹气貌。恶:哪里。)②叹息。③忧愁。《诗经·周南·卷耳》:“云何吁矣!”(何:多么。)

    别:

    (一)①分开。班固《汉书·苏武传》:“别其官属常惠等等,各置他所。”②离别。江淹《别赋》:“黯然销魂者,唯别而已矣。”③分辨;区别。《商君书·禁使》:“则上别飞鸟,下察秋毫。”范缜《神灭论》:“如丝体变为缕体,缕体即是丝体。有何别焉?”(缕:线。)④类别。刘知几《史通·杂述》:“史氏流别,殊途并骛(wù)。”(史氏:史家。骛:奔驰;流行。)⑤另;另外的。朱弁《送春》诗:“把酒送春无别语,羡君才到便成归。”⑥扭转。杜牧《陪昭应卢郎中》诗:“泥情斜拂印,别脸小低头。”⑦写错或读错(字)。《儒林外史》第四回:“前日替这里作了个荐亡的疏,我拿了给人看,说是倒别了三个字。” (二)biè 不顺;执拗。《水浒全传》第一回:“先奏你们众道士阻当宣诏,违别圣旨。”

    吴:

    ①喧闹;大声说话。《诗经·周颂·丝衣》:“不吴不敖,胡考之休。”(敖:同“傲”,傲慢。胡考:寿考。休:吉祥的征兆。)②大。《楚辞· 九章·涉江》:“乘舲(líng)船余上沅兮,齐吴榜以击汰。”(舲:有窗的小船。上:溯流而上。沅:水名,在湖南。齐:齐举。榜:桨。汰:水波。)③古国名。1. 周太王长子泰伯的封地,在今江苏、浙江、安徽等地。《国语·吴语》:“吴王夫差起师伐越。”2. 三国时孙权所建国名,拥有长江中下游及今福建两广及越南北部和中部。《三国志·吴书·吴王传》:“权乃参分天下:豫、青、徐、幽属吴。”3. 五代十国之一。杨行密受唐封为吴王,在今江苏、江西、安徽、湖北等省部分地区。④泛指我国东南部。刘商《秋夜听严绅巴童唱竹枝歌》:“身骑吴牛不畏虎,手提蓑笠欺风雨。”(欺:藐视。)

    京:

    ①人工堆起的高丘。《诗经· 小雅· 甫田》:“曾孙之庾(yǔ),如坻如京。”(曾孙:指周王。庾:露天粮囤。坻:小丘。)《吕氏春秋·不广》:“得尸二万,以为二京。”《管子·轻重丁》:“有新成囷京者二家。”(囷jūn:圆形的谷仓。)②方形谷仓。《史记·扁鹊仓公列传》:“黄氏诸倩见(宋)建家京下方石,即弄之。”(倩:女婿。)③大。《公羊传· 桓公九年》:“京者何? 大也。”《左传·庄公二十二年》:“八世之后,莫之与京。”④国都;首都。张衡《东京赋》:“论其迁邑易京,则同规乎殷盘。”(规:效法。殷盘:殷王盘庚。)班固《典引》:“京迁镐、亳。”《诗经·大雅·公刘》:“京京之野。”[京师]国都。曹植《洛神赋序》:“黄初三年,余朝京师。”[京华]对京城的美称。杜甫《梦李白》:“冠盖满京华,斯人独憔悴。”(冠盖:指官吏。斯:这。)


  • tian duo zhuang shi xin ,chang xu bie wu jing 。

    “tian duo zhuang shi xin ,chang xu bie wu jing 。”shi gou chu chu :《wen li tai wei da ju qin bing bai mo chu zheng dong na nuo fu 》;shi tang chao shi ren li bai de zuo pin 。

    qin chu tian xia bing ,cu ta yan zhao qing 。huang he yin ma jie ,chi yu lian tian ming 。
    tai wei zhang mao yue ,yun qi rao peng cheng 。san jun shou hao ling ,qian li su lei ting 。
    han gu jue fei diao ,wu guan yong lian ying 。yi zai zhan ju ao ,he lun kuai chang jing 。
    hen mo zuo che lve ,duo kui lu lian sheng 。bi jian zhao yan shuang ,diao ge man hu ying 。
    yuan xue hui ji chi ,jiang ji bao en rong 。ban dao xie bing hai ,mo yin dong na zheng 。
    ya fu wei jian gu ,ju meng zu xian hang 。tian duo zhuang shi xin ,chang xu bie wu jing 。
    jin ling yu tai shou ,dao xi xiang feng ying 。qun gong xian zu jian ,si zuo luo chao ying 。
    chu fa lin cang guan ,zui qi zheng lu ting 。jiu guo jian qiu yue ,chang jiang liu han sheng 。
    di che xin hui zhuai ,he han fu zong heng 。gu feng xiang xi hai ,fei hong ci bei ming 。
    yin zhi chu liao kuo ,hui shou xie gong qing 。

    【zhu shi 】:

    tian :

    ①ren de tou bu 。《lv shi chun qiu ·lun ren 》:“kuo er mu ,jie shi yu ,shi zhi mou ,qu qiao gu ……re ci ,ze mo yi hai ji tian yi 。”(shi :qu chu 。qiao gu :wei zha 。)②tian kong 。wang chong 《lun heng ·tan tian 》:“cha dang jin tian qu de shen gao ,gu tian yu jin mo yi 。”《chi le ge 》:“tian shi qiong (qióng)lu ,long gai si ye 。”(qiong lu :zhan zhang 。)③zai e shang ci zi de xing fa 。《zhou yi · kui 》:“ji ren tian ju yi 。”(yi :ge diao bi zi de xing fa 。)④tian qi ;qi hou 。《lv shi chun qiu ·ji chun 》:“hang qiu ling ,ze tian duo chen yin 。”⑤zi ran jie 。《xun zi ·tian lun 》:“tian hang you chang ,bu wei yao cun ,bu wei jie wang 。”⑥zi ran xing cheng de 。《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“yi hu tian li ,pi da xi ,dao da kuan 。”⑦shang di ;zi ran jie de zhu zai 。《chun qiu fan lou ·jiao ji 》:“tian zhe ,bai shen zhi da jun ye 。”⑧tian ming ;tian yi 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“guo zhi cun wang ,tian ye 。”⑨yi ping ;yi kao zhe 。《yi li · sang fu 》:“fu zhe ,qi zhi tian ye 。”

    duo :

    ①jiang qu ;duo qu 。《guan zi ·ren fa 》:“jie ren yi ji suo cao ,ming yue duo bing ;jie ren yi ji suo chu ,ming yue shi wei 。”②tuo lou 。jiang yan 《zhang huang men xie ku yu 》:“xie xie liang xie duo ,li li si feng ju 。”te zhi chao kan gu shu shi wen zi tuo lou 。shu yue 《cha xiang shi cong chao ·yang zhou er shi si qiao 》:“an ,yi ci shu zhi ,wei zu er shi si shu ,yi you duo wu ye 。”③cuo guo ;cuo shi ;dan wu 。《xun zi ·fu guo 》:“qing tian ye zhi shui ,ping guan shi zhi zheng ,sheng shang gu zhi shu ,han xing li yi ,mo duo nong shi 。”(guan shi :she zai jiao tong yao dao de ji shi 。)④jiang qu ;bao duo 。《zuo chuan ·ding gong er nian 》:“zhu zhuang gong yu yi she gu yin jiu ,si chu ,hun (hūn)qi rou yan ,duo zhi zhang yi qiao zhi 。”(hun :kan men ren 。)《zuo chuan ·zhao gong er shi nian 》:“xian ren you duo ren zhi xin ,hou ren you dai ji cui 。”li mi 《chen qing biao 》:“jiu duo mu zhi 。”⑤xiao chu ;bao duo 。《zuo chuan ·zhao gong shi san nian 》:“(chu ling )wang duo dou wei gui zhong chou (chōu),you duo cheng ran yi shi wei jiao yin 。”(dou wei gui 、cheng ran :er ren wei fu zi ,jun chu guo da fu 。zhong chou :yi ming 。)《jin shi ·shi zong ji zhong 》:“you yi tai chen xun shi tou an ,wei ji bu gan yan ,duo feng yi yue 。”(xun :qu cong 。)⑥zheng duo ;zheng de ;jing zheng 。《jiu tang shu ·han you gui chuan 》:“nai tui ru cheng 。zei ji duo men ,you gui yu zei ge men xie zhan ,hui ming nai jie 。”(ming :huang hun ,tian hei 。)《shi shui xin yu ·su hui 》:“er zi ju shui ,geng xiang yi duo ,yan mo wei shi 。”⑦ya dao ;sheng guo ;chao guo 。《lun yu ·yang huo 》:“e zi zhi duo zhu ye ,e zheng sheng zhi luan ya le ye 。”(zheng sheng :zheng de de su le 。)zhao meng fu 《zeng fang yan huo zhe 》:“ren jian qiao yi duo tian gong 。”⑧zhao yao ;zhen she 。wen ren qian 《chun ri 》:“lin you jing xin diao ,yuan duo duo mu hua 。”song zhi wen 《song shan tian men ge 》:“wan yin xi zu feng ,xi yang xi xi (xì)gong ,shi yi wang xi duo bo ,kuang zhong miao zhi mo qiong 。”(xi :chi se 。)⑨yong mou chong jiang li 、shou duan ,pai shi dui fang gai bian huo fang qi (yuan lai de zhu zhang )。《lun yu ·tai bai 》:“ke yi tuo liu che zhi gu ,ke yi ji bai li zhi ming ,lin da jie er bu ke duo ye ,jun zi yu ?”(liu che zhi gu :wei cheng nian de gu er 。)you te zhi ren zhi ji jian zao fu mu sang shi bu ling li zhi huo sang fu wei man jiang ling chu shi 。tong chen “duo fu 、duo ai 、duo li 、duo qing ”deng ,sheng chen “duo ”。《xin tang shu ·di ren jie chuan fu di guang si 》:“mu sang ,duo wei tai fu shao qing ,gu rang 。rui zong jia ji cheng ,hu zhi 。”⑩cai ding ;ren ding 。《lun heng ·chao ji 》:“shu shu wen yi ,duo yu gan xin 。”

    zhuang :

    ①da ;cheng da 。《shi jing ·xiao ya ·cai qi 》:“fang shu yuan lao ,ke zhuang ji 猶。”(猶,dao 。)li meng yang 《ming yuan lou chun wang 》:“feng yu jiang sheng zhuang ,bing ge de se han 。”②jiang zhuang ;jian zhuang 。zuo sai 《wu dou fu 》:“chao cai han bei 。”(chao :jiao jian 。)③zhuang nian ;gu ren san shi sui yi shang wei zhuang nian 。gu yi 《zhi an ce 》:“da guo zhi wang ,you ruo wei zhuang 。”④cheng nian ;chang da 。《han fei zi ·nan er 》:“zhou gong dan jia tian zi qi nian ,cheng wang zhuang ,shou zhi yi zheng 。”⑤xiong wei ;hao zhuang 。《han shu · fan kuai chuan 》:“shi bi xia yu chen deng qi feng pei ,ding tian xia ,he ji zhuang ye !”(feng pei :er yi ming 。)⑥ren wei yong gan 。《han shu ·gao di ji shang 》:“yu zhuang zhi ,ci yi jiu 。”(yu :xiang yu 。)

    zhuang shi :

    yi qi zhuang cheng zhi shi ,yong shi 。《zhan guo ce ·yan ce 》:“feng xiao xiao xi yi shui han ,~~yi qu xi bu fu hai 。”

    shi :

    ①cong shi mou chong huo dong de nan zi 。《zhou yi ·gui mei 》:“nv cheng kuang ,mo shi ;shi kui (kuī)yang ,mo xie 。”(kui :ge 。)②te zhi wei hun de qing nian nan zi 。《shi jing ·wei feng ·mang 》:“yu jie nv xi ,mo yu shi dan 。”③gu dai jie yu qing da fu he shu min zhi jian de jie ceng ,gui zu de zui xia yi deng 。《li ji ·wang zhi 》:“zhu hou zhi shang da fu qing 、xia da fu 、shang shi 、zhong shi 、xia shi ,fan wu deng 。”④zhi zhe ;xian zhe 。hou fan zhi dou shu ren ,zhi shi jie ceng 。《xun zi ·quan xue 》:“gu jun zi ju bi ze xiang ,you bi jiu shi 。”《han shu ·shi huo zhi shang 》:“shi nong gong shang ,si min you ye 。xue yi ju wei yue shi ,bi shi shi gu yue nong ,zuo qiao cheng qi yue gong ,tong cai yu (yù)huo yue shang 。”(yu :mai 。)⑤gu dai de fa guan ;yu guan 。《meng zi ·gao zi xia 》:“guan yi wu ju yu shi ,sun shu ao ju yu hai 。”(guan yi wu :guan zhong 。sun shu ao :chun qiu shi chu ling yin 。hai :zhi yin ju hai bin 。)⑥dui ren de mei chen 。gu le fu 《mu lan shi 》:“jiang jun bai zhan si ,zhuang shi shi nian gui 。”⑦gu jun zhi ,zai che shang zhe chen shi ,ye chen “jia shi ”。yu “bu cu ”xiang dui 。qu yuan 《jiu ge ·guo shang 》:“shi jiao zhui xi shi zheng xian 。”⑧tong “shi ”。zhi shi ;cong shi 。《shi jing ·bin feng ·dong shan 》:“zhi bi chang yi ,wu shi hang mei 。”⑨tong “shi ”。zuo guan 。《lun heng ·ci meng 》:“you shi yu ci ,er zi yue zhi 。”⑩tong “shi ”。yi kao ;ping jie 。yin qiao shan han mu zhu jian 《sun bin bing fa ·jian wei wang 》:“sun zi jian wei wang ,yue :‘fu bing zhe ,fei shi heng shi ye 。’”

    xin :

    ①xin zang 。《huai na zi ·yuan dao 》:“xin zhe ,wu zang zhi zhu ye 。”②tong chang zhi sai wei qi guan he sai xiang 、gan qing deng 。《meng zi ·gao zi shang 》:“xin zhi guan ze sai 。”《guo yu ·zhou yu shang 》:“fu min lv zhi yu xin ,er xuan zhi yu kou 。”③gua huai ;guan xin 。tang shun zhi 《yu lv wo zhou xun an shu 》:“liang gong zhe ,yi ri ju hu ji wei ,yi ri xin hu ji min zhe ye 。”(hu :yu 。)④zhong yang ;zhong xin 。liu yu xi 《dong ting qiu yue hang 》:“dong ting hu yue sheng hu xin 。”⑤xing su ming 。er shi ba su zhi yi 。《lv shi chun qiu ·ji xia 》:“ji xia zhi yue ,ri zai liu ,hun xin zhong ,dan wei zhong 。”[xin fu ]1.yao hai zhi chu 。《san guo zhi ·shu shu ·pang tong fa zheng chuan 》:“er di jia shu dao bing jin ,yi ru xin fu 。”2. qin xin de ren 。

    chang :

    (yi )①chang du ;liang duan de ju li 。《kao gong ji · che ren 》:“che ren wei che ,ke chang san che 。”②chang du da 。yu “duan ”xiang dui 。1.zhi kong jian 。gu le fu (mu lan shi 》:“bei shi mai chang bian 。”2.zhi shi jian 。《han fei zi ·nan yi 》:“jin wei bu chang ,gai xu bu jiu 。”③ju da 。li bai 《hang lu nan 》:“chang feng po lang hui you shi ,zhi gua yun fan ji cang hai 。”(hui :yi ding 。ji :du 。)④liao kuo 。li bai 《lu shan yao ji lu shi yu xu zhou 》:“diao fei bu dao wu tian chang 。”⑤jing chang 。zhang ji 《meng hu hang 》:“gu zhong jin ku you shan cun ,chang xiang cun jia qu huang du 。”⑥chang chu ;zhuan chang 。han yu 《hua ji 》:“yi wei fei yi gong ren zhi suo neng yun sai ,gai cong ji zhong gong ren zhi suo chang 。”⑦shan chang 。《san guo zhi · wu shu ·zhou yu chuan 》:“yu wu yue zheng heng ,ben fei zhong guo suo chang 。” (er )zhǎng ①nian ling da ;bei fen gao 。du fu 《bing che hang 》:“chang zhe sui you wen ,yi fu gan shen hen ?”②pai hang di yi 。《shi ji ·li si lie chuan 》:“shi huang you er shi yu zi ,chang zi fu su yi shu zhi jian shang ……”③shou ling ;shou chang 。《li ji ·qu li xia 》:“jiu zhou zhi chang ,ru tian zi zhi guo yue mu 。”(mu :guan ming 。)④sheng chang ;cheng chang 。gu yi 《lun ji zhu shu 》:“yin chi zhi su ,ri ri yi chang 。”⑤fu yang 。《shi jing · xiao ya ·liao e 》:“chang wo yo wo 。”⑥zi chang 。《shi jing ·xiao ya ·qiao yan 》:“jun zi lv meng ,luan shi yong chang 。”(meng :meng shi 。yong :yi 。)⑦zeng jin ;zeng jiang 。《li ji ·xue ji 》:“zhi bu zu ran hou neng zi fan ye ,zhi kun ran hou neng zi jiang ye ,gu yue jiao xue xiang chang ye 。”(fan :fan sheng 。)⑧di gao 。li bai 《yu han jing zhou shu 》:“qing ping jie lu ,chang jia yu xue bian zhi men 。”(qing ping :jian ming 。jie lu :yu ming 。)

    xu :

    ①tan ci 。1. biao shi jing tan 。《shang shu · da yu mo 》:“yi yue :‘xu ! jie zai !’”2. biao shi yi guai 。《xun zi ·you zuo 》:“kong zi kui ran er tan yue :‘xu ! e (wū)you man er bu fu zhe zai !’”(kui ran :tan qi mao 。e :na li 。)②tan xi 。③you chou 。《shi jing ·zhou na ·juan er 》:“yun he xu yi !”(he :duo me 。)

    bie :

    (yi )①fen kai 。ban gu 《han shu ·su wu chuan 》:“bie ji guan shu chang hui deng deng ,ge zhi ta suo 。”②li bie 。jiang yan 《bie fu 》:“an ran xiao hun zhe ,wei bie er yi yi 。”③fen bian ;ou bie 。《shang jun shu ·jin shi 》:“ze shang bie fei diao ,xia cha qiu hao 。”fan zhen 《shen mie lun 》:“ru si ti bian wei lv ti ,lv ti ji shi si ti 。you he bie yan ?”(lv :xian 。)④lei bie 。liu zhi ji 《shi tong ·za shu 》:“shi shi liu bie ,shu tu bing wu (wù)。”(shi shi :shi jia 。wu :ben chi ;liu hang 。)⑤ling ;ling wai de 。zhu bian 《song chun 》shi :“ba jiu song chun mo bie yu ,xian jun cai dao bian cheng gui 。”⑥niu zhuai 。du mu 《pei zhao ying lu lang zhong 》shi :“ni qing xie bi yin ,bie lian xiao di tou 。”⑦xie cuo huo dou cuo (zi )。《ru lin wai shi 》di si hui :“qian ri ti zhe li zuo le ge jian wang de shu ,wo na le gei ren kan ,shui shi dao bie le san ge zi 。” (er )biè bu shun ;zhi ao 。《shui hu quan chuan 》di yi hui :“xian zou ni men zhong dao shi zu dang xuan zhao ,wei bie sheng zhi 。”

    wu :

    ①xuan nao ;da sheng shui hua 。《shi jing ·zhou song ·si yi 》:“bu wu bu ao ,hu kao zhi xiu 。”(ao :tong “ao ”,ao man 。hu kao :shou kao 。xiu :ji xiang de zheng zhao 。)②da 。《chu ci · jiu zhang ·she jiang 》:“cheng ling (líng)chuan yu shang yuan xi ,ji wu bang yi ji tai 。”(ling :you chuang de xiao chuan 。shang :su liu er shang 。yuan :shui ming ,zai hu na 。ji :ji ju 。bang :jiang 。tai :shui bo 。)③gu guo ming 。1. zhou tai wang chang zi tai bai de feng de ,zai jin jiang su 、zhe jiang 、an hui deng de 。《guo yu ·wu yu 》:“wu wang fu cha qi shi fa yue 。”2. san guo shi sun quan suo jian guo ming ,yong you chang jiang zhong xia you ji jin fu jian liang an ji yue na bei bu he zhong bu 。《san guo zhi ·wu shu ·wu wang chuan 》:“quan nai can fen tian xia :yu 、qing 、xu 、you shu wu 。”3. wu dai shi guo zhi yi 。yang hang mi shou tang feng wei wu wang ,zai jin jiang su 、jiang xi 、an hui 、hu bei deng sheng bu fen de ou 。④fan zhi wo guo dong na bu 。liu shang 《qiu ye ting yan shen ba tong chang zhu zhi ge 》:“shen ji wu niu bu wei hu ,shou di suo li qi feng yu 。”(qi :miao shi 。)

    jing :

    ①ren gong dui qi de gao qiu 。《shi jing · xiao ya · fu tian 》:“ceng sun zhi yu (yǔ),ru chi ru jing 。”(ceng sun :zhi zhou wang 。yu :lou tian liang dun 。chi :xiao qiu 。)《lv shi chun qiu ·bu an 》:“de shi er mo ,yi wei er jing 。”《guan zi ·qing chong ding 》:“you xin cheng qun jing zhe er jia 。”(qun jūn:yuan xing de gu cang 。)②fang xing gu cang 。《shi ji ·bian que cang gong lie chuan 》:“huang shi zhu qian jian (song )jian jia jing xia fang dan ,ji long zhi 。”(qian :nv xu 。)③da 。《gong yang chuan · huan gong jiu nian 》:“jing zhe he ? da ye 。”《zuo chuan ·zhuang gong er shi er nian 》:“ba shi zhi hou ,mo zhi yu jing 。”④guo dou ;shou dou 。zhang heng 《dong jing fu 》:“lun ji qian yi yi jing ,ze tong gui hu yan pan 。”(gui :xiao fa 。yan pan :yan wang pan geng 。)ban gu 《dian yin 》:“jing qian gao 、bo 。”《shi jing ·da ya ·gong liu 》:“jing jing zhi ye 。”[jing shi ]guo dou 。cao zhi 《luo shen fu xu 》:“huang chu san nian ,yu chao jing shi 。”[jing hua ]dui jing cheng de mei chen 。du fu 《meng li bai 》:“guan gai man jing hua ,si ren du qiao cui 。”(guan gai :zhi guan li 。si :zhe 。)