• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 其間品第胡能欺,十目視而十手指。

    “其間品第胡能欺,十目視而十手指。”詩句出處:《和章岷從事鬥茶歌》;是宋朝詩人范仲淹的作品。

    年年春自東南來,建溪先暖冰微開。
    溪邊奇茗冠天下,武夷仙人從古栽。
    新雷昨夜發何處,傢傢嬉笑穿雲去。
    露牙錯落一番榮,綴玉含珠散嘉樹。
    終朝采掇未盈襜,唯求精粹不敢貪。
    研膏焙乳有雅製,方中圭兮圓中蟾。
    北苑將期獻天子,林下雄豪先鬥美。
    鼎磨雲外首山銅,瓶攜江上中泠水。
    黃金碾畔綠塵飛,紫玉甌心雪濤起。
    鬥餘味兮輕醍醐,鬥餘香兮蒲蘭芷。
    其間品第胡能欺,十目視而十手指。
    勝若登仙不可攀,輪同降將無窮恥。
    於嗟天產石上英,論功不愧階前蓂。
    眾人之濁我可清,千日之醉我可醒。
    屈原試與招魂魄,劉伶卻得聞雷霆。
    盧仝敢不歌,陸羽須作經。
    森然萬象中,焉知無茶星。
    商山丈人休茹芝,首陽先生休采薇。
    長安酒價減千萬,成都藥市無光輝。
    不如仙山一啜好,泠然便欲乘風飛。
    君莫羨花間女郎祇鬥草,贏得珠璣滿鬥歸。

    【註釋】:

    其:

    (一)①代詞。1.相當於“他(她、它)”、“他的”;“他們(她們)”、“他們的”。《論語·衛靈公》:“工欲善其事,必先利其器。”宋濂《送東陽馬生序》:“或遇其叱咄(duō),色愈恭,禮愈至。”(叱咄:呵斥。)2. 相當於“我(的)”。王安石《遊褒禪山記》:“餘亦悔其隨之而不得極夫遊之樂也。”(極:盡。)3.表示指代。相當於“這”、“那”、“其中的”。《史記·項羽本紀》:“今欲舉大事,將非其人不可。”彭端淑《為學一首示子侄》:“蜀之鄙有二僧,其一貧,其一富。”(鄙:邊境。)②副詞。1.表推測;估計。相當於“大概”、“或許”。《論語·泰伯》:“才難,不其然乎?”2. 表反問。《左傳·僖公十年》:“欲加之罪,其無辭乎?”3. 表祈使。相當於“當”、“可”。曹操《求賢令》:“二三子其佐我明揚仄陋,唯才是舉,吾得而用之。”(仄陋:出身卑微。)4. 表時間。相當於“將”。《列子·湯問》:“以殘年餘力,曾不能毀山之一毛,其如土石何?”③連詞。1.表假設。相當於“假如”、“如果”。《孟子·梁惠王上》:“其若是,孰能禦之?”2. 表選擇。相當於“或者”、“還是”。韓愈《馬說》:“其真無馬邪?其真不知馬也。”④助詞。形容詞或不及物動詞詞頭。《詩經·邶風·北風》:“北風其涼。”《詩經·秦風·小戎》:“言念君子,溫其如玉。”(言:助詞,無義。)(二)jī語氣詞。表示疑問。《詩經·小雅·庭燎》:“夜如何其?夜未央。”(央:盡。)

    間:

    (一)①空隙;縫隙。《莊子· 養生主》:“彼節者有間,而刀刃者無厚。”(節:骨節。)《史記·管晏列傳》:“晏子為齊相,出,其禦之妻從門間而窺其夫。”②隔閡。《左傳·哀公二十七年》:“故君臣多間。”《後漢書·皇後紀上》:“母子慈愛,始終無纖介之間。”(纖介:比喻微小。)③間隔。方苞《獄中雜記》:“骨微傷,病間月。”④私下;暗地。《史記·陳涉世傢》:“又間令吳廣之次所旁叢祠中。”(之:到。次所:臨時住所。叢祠:神祠。)⑤離間。《漢書·霍光傳》:“他人一間,女能復自救邪?”(女:汝。邪:耶。)《史記·屈原賈生列傳》:“讒人間之,可謂窮矣。”⑥參與;介入。《左傳·莊公十年》:“肉食者謀之,又何間焉?”⑦攙合。杜甫《贈衛八處士》:“夜雨剪春韭,新炊間黃粱。”⑧抄小路。《史記·項羽本紀》:“沛公已去,間至軍中。”《史記·廉頗藺相如列傳》:“故令人持璧歸,間至趙矣。”⑨副詞。斷斷續續。文天祥《指南錄後序》:“予在患難中,間以詩記所遭。” (二)jiān ①片刻。《韓非子·內儲說上》:“有間,大魚動。”②當中;中間。李白《關山月》:“明月出天山,蒼茫雲海間。”《孟子·梁惠王上》:“七八月之間旱,則苗槁矣。”③空間;期間。諸葛亮《前出師表》:“奉命於危難之間。”④量詞。陶淵明《歸園田居》之一:“方宅十餘畝,草屋八九間。”

    品:

    ①眾多。左思《吳都賦》:“混品物而同廛。”②種類。沈括《夢溪筆談》卷一一:“鹽之品至多。”③物品。《宋史·李公麟傳》:“聞一妙品,雖捐千金不惜。”(捐:舍棄。)④等級。《晉書·劉毅傳》:“是以上品無寒門,下品無勢族。”⑤官階。《國語·周語》:“外官不過九品。”⑥品質;品德。沈約《奏彈王源》:“人品庸陋。”⑦品評;評定。《宋書·恩幸傳》:“以才品人。”

    第:

    ①次序;等級。《左傳·哀公十六年》:“楚國第,我死,令尹司馬非勝而誰?”《論衡·程材》:“論者以儒生不曉簿書,置之於下第。”②科舉考試合格列入的等第。《宋史·王安石傳》:“擢進士上第。”③指科舉時代經考試而得中,錄取。李頻《長安感懷》:“一第知何日,全傢待此時。”④品評;評定。《明史·葉旺傳》:“第功,進旺。”(進:提升。)⑤達官貴人的宅院。《三國志·魏書·曹真傳》:“帝自幸其第省疾。”⑥副詞。1. 表示范圍,相當於“隻”、“僅僅”。王士禛《香祖筆記》卷九:“詞傢綺麗豪放二派,往往分左右袒,予謂第當分正變,不當分優劣。”2. 表示不必考慮條件,相當於“隻管”。《史記·陳丞相世傢》:“陛下第出偽遊雲夢。”⑦數詞詞頭,表示順序。《漢書·敘傳》:“述賈誼傳第十八。”⑧連詞。表示轉折,相當於“但”、“隻是”。紀昀《閱微草堂筆記·槐西雜志》:“乃知此物世尚多有,第人不識耳。”

    胡:

    ①獸頷下下垂的肉。《詩經·豳風·狼跋》:“狼跋其胡。”(跋:踩。)②大。《儀禮·少牢饋食禮》:“主人受祭之福,胡壽保健傢室。”③代詞。1.何;什麼。《漢書·蕭何傳》:“相國胡大罪?”2. 為什麼;何故。《呂氏春秋·察今》:“上胡不法先王之法。”④古代對北方和西方各族的統稱。司馬遷《報任安書》:“垂餌虎口,橫挑強胡。”賈誼《過秦論》:“胡人不敢南下而牧馬。”⑤古國名。在今安徽省阜陽市西北。春秋時為楚所滅。《左傳·定公十五年》:“二月,楚滅胡。”[胡考]長壽。《詩經·周頌·絲衣》:“胡考之休。”(休:美。)

    能:

    ①能力;才能。《荀子·王制》:“無能不官,無功不賞。”②有能力;有才能。諸葛亮《出師表》:“先帝稱之曰能。”③能夠;勝任。《論語·先進》:“非曰能之,願學焉。”④擅長;善於。蔡元培《圖畫》:“善畫者多工書而能詩。”(書:書法。)⑤和睦,親善。《左傳·襄公二十二年》:“令尹之不能,爾所知也。”⑥如此;這般。杜甫《茅屋為秋風所破歌》:“南村群童欺我老無力,忍能對面為盜賊。”(忍:忍心。)⑦及,達到。王安石《遊褒禪山記》:“蓋餘所至,比好遊者尚不能十一。”⑧副詞。約同“乃”、“於是”。《管子·權修》:“二者不失,則民能可得而官也。”⑨通“耐”。忍耐,禁得起。《淮南子·地形》:“食水者善遊能寒。”(食水:指魚鱉囧鶩等。)

    欺:

    ①欺詐;欺騙。《韓非子·孤憤》:“其行欺主也。”②凌辱;欺負。賈誼《新書·解縣》:“匈馭欺侮侵掠,未知息時。”

    目:

    ①眼睛。《荀子·勸學》:“目不能兩視而明。”②觀看;註視。《史記·陳涉世傢》:“卒中往往語,皆指目陳勝。”③以目示意;遞眼色。《史記·項羽本紀》:“范增數目項王。”④看法。方孝孺《答王秀才書》:“俾世俗易心改目,以勉其遠且大者。”⑤眼力;目光。魏征《述懷》:“既傷千裡目,還驚九折魂。”(九折:指道路崎嶇。)孟棨《本事詩·崔護》:“彼此目註者久之。”⑥網眼。劉知幾《史通·敘事》:“捕高鳥者張其萬置(jū),而獲之者由於一目。”(置:捕鳥獸的網。)⑦名目;條目。《梁書·殷鈞傳》:“又受詔料檢西省法書古籍,別為品目。”(省:官署名。)元稹《批宰臣請上尊號第二表》:“百吏雖存,官業多曠;萬目雖設,紀律未張。”⑧標題。《北史·儒林傳上·孫惠蔚》:“惠蔚既入東觀,見典籍未周……或文壞字誤,謬爛相屬,卷目雖多,全定者少。”(東觀:指宮中藏書、著書之處。謬爛:錯誤雜亂。屬:連接。)又目錄。韓愈《上張仆射書》:“有小吏持院中故事節目十餘事來示愈。”⑨頭領。《明史·陳金傳》:“賊覘(chān)諸要害無守者,乃悉所有賂目兵,乘暮遁去。”(覘:窺視。目兵:兵卒中的小頭目。)⑩品評;看待。《世說新語·賞譽》:“世目周侯,嶷如斷山。”(11)列;行列。文天祥《指南錄後序》:“北驅予並往,而不在使者之目。”[目前]1. 眼前。王鰲《震澤長語·文章》:“《禹貢》敘山水脈絡原委,如在目前。”2. 當前;現在。《閱微草堂筆記·灤陽消夏錄二》:“許之,則禍在後日;不許,則禍在目前。”

    視:

    ①看。《左傳·莊公十年》:“下視其轍。”②觀察;審視。《史記·廉頗藺相如列傳》:“相如視秦王無意償趙城。”③對待;看待。黃宗羲《原君》:“視下天為莫大之產業。”④探望。《三國志·魏書 · 張遼傳》:“遼還屯雍丘,得疾,帝遣侍中劉曄將(jiàng)太醫視疾。”(將:帶領。)⑤比照;比較。張溥《五人墓碑記》:“其辱人賤行,視五人之死,輕重固何如哉?”⑥通“示”。向……表示;顯示。《漢書·高帝紀》:“亦視項羽無東意。”[視事]1.辦公;理事。《左傳·襄公二十五年》:“崔子稱疾,不視事。”2.任職。《後漢書·張衡傳》:“[張衡]視事三年,上書乞骸骨,征拜尚書。”(上書乞骸骨:猶言向上打報告申請退休養老。)

    而:

    ①第二人稱代詞,相當於“你”、“你的”。《左傳·昭公二十年》:“餘知而無罪也。”②連詞。1.表示並列或聯合關系,相當於“和”、“與”、“並且”。《論語·述而》:“子溫而厲,威而不猛,恭而安。”2.表示承接。連接兩個謂語。a.動作前後相繼。蘇軾《喜雨亭記》:“於是舉酒於亭上,以屬客而告之曰。”(屬:同“囑”。)b.相當於“則”、“就”。《國語·楚語下》:“夫民心之慍也,若防大川焉,潰而所犯必多矣。”(潰:決堤。犯:危害。)3. 表示轉折,相當於“卻”、“然而”。《荀子·勸學》:“青出於藍而勝於藍。”4. 表示因果,相當於“因而”、“所以”。《說苑·修文》:“情動於中,而形於聲。”(中:心中。)5.連接分句,表示假設關系或引出進一層意思。《左傳·襄公三十年》:“子產而死,誰其嗣之?”(嗣:繼承。)6.將修飾語連接到動詞上。柳宗元《捕蛇者說》:“吾恂恂而起。”(恂恂:緊張而擔心。)③語氣詞。用於句末表示感嘆語氣。《詩經·齊風·著》:“俟我於堂乎而。”(俟:等候。)《論語·微子》:“已而已而! 今之從政者殆而!”(殆:危險。)④通“能”。能夠。《莊子·逍遙遊》:“德合一君,而征一國。”《淮南子·原道》:“行柔而剛,用弱而強。”[而已]助詞,猶罷瞭。《漢書·藝文志》:“諸子十傢,其可觀者九傢而已。”

    指:

    ①手指。《戰國策·秦策三》:“臣未嘗聞指大於臂,臂大於股。”(股:大腿。)②腳趾。《史記·高祖本紀》:“漢王傷胸,乃捫足曰: ‘虜中(zhòng)吾指。’”(捫:摸。)③用手指;指向。《論語·八佾》:“指其掌。”④向;意向。司馬相如《喻巴蜀檄》:“移師東指,閩越相誅。”⑤直立;豎起。《戰國策·燕策》:“士皆瞋目,發盡上指。”⑥指點,告知。董解元《西廂記諸宮調》卷八:“若非吾師指迷,實不悟此。”⑦指責;斥責。《漢書·王嘉傳》:“千人所指,無病而死。”⑧意旨;意圖。後寫作“旨”。《尚書·盤庚上》:“不匿厥指。”


  • 其间品第胡能欺,十目视而十手指。

    “其间品第胡能欺,十目视而十手指。”诗句出处:《和章岷從事斗茶歌》;是宋朝诗人范仲淹的作品。

    年年春自东南来,建溪先暖冰微开。
    溪边奇茗冠天下,武夷仙人從古栽。
    新雷昨夜发何处,家家嬉笑穿云去。
    露牙错落一番荣,缀玉含珠散嘉树。
    终朝采掇未盈襜,唯求精粹不敢贪。
    研膏焙乳有雅製,方中圭兮圆中蟾。
    北苑将期献天子,林下雄豪先斗美。
    鼎磨云外首山铜,瓶携江上中泠水。
    黄金碾畔绿尘飞,紫玉瓯心雪涛起。
    斗余味兮轻醍醐,斗余香兮蒲兰芷。
    其间品第胡能欺,十目视而十手指。
    胜若登仙不可攀,轮同降将无穷耻。
    于嗟天产石上英,论功不愧阶前蓂。
    众人之浊我可清,千日之醉我可醒。
    屈原试与招魂魄,刘伶却得闻雷霆。
    卢仝敢不歌,陆羽须作经。
    森然万象中,焉知无茶星。
    商山丈人休茹芝,首阳先生休采薇。
    长安酒价减千万,成都药市无光辉。
    不如仙山一啜好,泠然便欲乘风飞。
    君莫羡花间女郎祇斗草,赢得珠玑满斗归。

    【注释】:

    其:

    (一)①代词。1.相当于“他(她、它)”、“他的”;“他们(她们)”、“他们的”。《论语·卫灵公》:“工欲善其事,必先利其器。”宋濂《送东阳马生序》:“或遇其叱咄(duō),色愈恭,礼愈至。”(叱咄:呵斥。)2. 相当于“我(的)”。王安石《游褒禅山记》:“余亦悔其随之而不得极夫游之乐也。”(极:尽。)3.表示指代。相当于“这”、“那”、“其中的”。《史记·项羽本纪》:“今欲举大事,将非其人不可。”彭端淑《为学一首示子侄》:“蜀之鄙有二僧,其一贫,其一富。”(鄙:边境。)②副词。1.表推测;估计。相当于“大概”、“或许”。《论语·泰伯》:“才难,不其然乎?”2. 表反问。《左传·僖公十年》:“欲加之罪,其无辞乎?”3. 表祈使。相当于“当”、“可”。曹操《求贤令》:“二三子其佐我明扬仄陋,唯才是举,吾得而用之。”(仄陋:出身卑微。)4. 表时间。相当于“将”。《列子·汤问》:“以残年余力,曾不能毁山之一毛,其如土石何?”③连词。1.表假设。相当于“假如”、“如果”。《孟子·梁惠王上》:“其若是,孰能御之?”2. 表选择。相当于“或者”、“还是”。韩愈《马说》:“其真无马邪?其真不知马也。”④助词。形容词或不及物动词词头。《诗经·邶风·北风》:“北风其凉。”《诗经·秦风·小戎》:“言念君子,温其如玉。”(言:助词,无义。)(二)jī语气词。表示疑问。《诗经·小雅·庭燎》:“夜如何其?夜未央。”(央:尽。)

    间:

    (一)①空隙;缝隙。《庄子· 养生主》:“彼节者有间,而刀刃者无厚。”(节:骨节。)《史记·管晏列传》:“晏子为齐相,出,其御之妻从门间而窥其夫。”②隔阂。《左传·哀公二十七年》:“故君臣多间。”《后汉书·皇后纪上》:“母子慈爱,始终无纤介之间。”(纤介:比喻微小。)③间隔。方苞《狱中杂记》:“骨微伤,病间月。”④私下;暗地。《史记·陈涉世家》:“又间令吴广之次所旁丛祠中。”(之:到。次所:临时住所。丛祠:神祠。)⑤离间。《汉书·霍光传》:“他人一间,女能复自救邪?”(女:汝。邪:耶。)《史记·屈原贾生列传》:“谗人间之,可谓穷矣。”⑥参与;介入。《左传·庄公十年》:“肉食者谋之,又何间焉?”⑦搀合。杜甫《赠卫八处士》:“夜雨剪春韭,新炊间黄粱。”⑧抄小路。《史记·项羽本纪》:“沛公已去,间至军中。”《史记·廉颇蔺相如列传》:“故令人持璧归,间至赵矣。”⑨副词。断断续续。文天祥《指南录后序》:“予在患难中,间以诗记所遭。” (二)jiān ①片刻。《韩非子·内储说上》:“有间,大鱼动。”②当中;中间。李白《关山月》:“明月出天山,苍茫云海间。”《孟子·梁惠王上》:“七八月之间旱,则苗槁矣。”③空间;期间。诸葛亮《前出师表》:“奉命于危难之间。”④量词。陶渊明《归园田居》之一:“方宅十余亩,草屋八九间。”

    品:

    ①众多。左思《吴都赋》:“混品物而同廛。”②种类。沈括《梦溪笔谈》卷一一:“盐之品至多。”③物品。《宋史·李公麟传》:“闻一妙品,虽捐千金不惜。”(捐:舍弃。)④等级。《晋书·刘毅传》:“是以上品无寒门,下品无势族。”⑤官阶。《国语·周语》:“外官不过九品。”⑥品质;品德。沈约《奏弹王源》:“人品庸陋。”⑦品评;评定。《宋书·恩幸传》:“以才品人。”

    第:

    ①次序;等级。《左传·哀公十六年》:“楚国第,我死,令尹司马非胜而谁?”《论衡·程材》:“论者以儒生不晓簿书,置之于下第。”②科举考试合格列入的等第。《宋史·王安石传》:“擢进士上第。”③指科举时代经考试而得中,录取。李频《长安感怀》:“一第知何日,全家待此时。”④品评;评定。《明史·叶旺传》:“第功,进旺。”(进:提升。)⑤达官贵人的宅院。《三国志·魏书·曹真传》:“帝自幸其第省疾。”⑥副词。1. 表示范围,相当于“只”、“仅仅”。王士禛《香祖笔记》卷九:“词家绮丽豪放二派,往往分左右袒,予谓第当分正变,不当分优劣。”2. 表示不必考虑条件,相当于“只管”。《史记·陈丞相世家》:“陛下第出伪游云梦。”⑦数词词头,表示顺序。《汉书·叙传》:“述贾谊传第十八。”⑧连词。表示转折,相当于“但”、“只是”。纪昀《阅微草堂笔记·槐西杂志》:“乃知此物世尚多有,第人不识耳。”

    胡:

    ①兽颔下下垂的肉。《诗经·豳风·狼跋》:“狼跋其胡。”(跋:踩。)②大。《仪礼·少牢馈食礼》:“主人受祭之福,胡寿保健家室。”③代词。1.何;什么。《汉书·萧何传》:“相国胡大罪?”2. 为什么;何故。《吕氏春秋·察今》:“上胡不法先王之法。”④古代对北方和西方各族的统称。司马迁《报任安书》:“垂饵虎口,横挑强胡。”贾谊《过秦论》:“胡人不敢南下而牧马。”⑤古国名。在今安徽省阜阳市西北。春秋时为楚所灭。《左传·定公十五年》:“二月,楚灭胡。”[胡考]长寿。《诗经·周颂·丝衣》:“胡考之休。”(休:美。)

    能:

    ①能力;才能。《荀子·王制》:“无能不官,无功不赏。”②有能力;有才能。诸葛亮《出师表》:“先帝称之曰能。”③能够;胜任。《论语·先进》:“非曰能之,愿学焉。”④擅长;善于。蔡元培《图画》:“善画者多工书而能诗。”(书:书法。)⑤和睦,亲善。《左传·襄公二十二年》:“令尹之不能,尔所知也。”⑥如此;这般。杜甫《茅屋为秋风所破歌》:“南村群童欺我老无力,忍能对面为盗贼。”(忍:忍心。)⑦及,达到。王安石《游褒禅山记》:“盖余所至,比好游者尚不能十一。”⑧副词。约同“乃”、“于是”。《管子·权修》:“二者不失,则民能可得而官也。”⑨通“耐”。忍耐,禁得起。《淮南子·地形》:“食水者善游能寒。”(食水:指鱼鳖囧鹜等。)

    欺:

    ①欺诈;欺骗。《韩非子·孤愤》:“其行欺主也。”②凌辱;欺负。贾谊《新书·解县》:“匈驭欺侮侵掠,未知息时。”

    目:

    ①眼睛。《荀子·劝学》:“目不能两视而明。”②观看;注视。《史记·陈涉世家》:“卒中往往语,皆指目陈胜。”③以目示意;递眼色。《史记·项羽本纪》:“范增数目项王。”④看法。方孝孺《答王秀才书》:“俾世俗易心改目,以勉其远且大者。”⑤眼力;目光。魏征《述怀》:“既伤千里目,还惊九折魂。”(九折:指道路崎岖。)孟棨《本事诗·崔护》:“彼此目注者久之。”⑥网眼。刘知几《史通·叙事》:“捕高鸟者张其万置(jū),而获之者由于一目。”(置:捕鸟兽的网。)⑦名目;条目。《梁书·殷钧传》:“又受诏料检西省法书古籍,别为品目。”(省:官署名。)元稹《批宰臣请上尊号第二表》:“百吏虽存,官业多旷;万目虽设,纪律未张。”⑧标题。《北史·儒林传上·孙惠蔚》:“惠蔚既入东观,见典籍未周……或文坏字误,谬烂相属,卷目虽多,全定者少。”(东观:指宫中藏书、著书之处。谬烂:错误杂乱。属:连接。)又目录。韩愈《上张仆射书》:“有小吏持院中故事节目十余事来示愈。”⑨头领。《明史·陈金传》:“贼觇(chān)诸要害无守者,乃悉所有赂目兵,乘暮遁去。”(觇:窥视。目兵:兵卒中的小头目。)⑩品评;看待。《世说新语·赏誉》:“世目周侯,嶷如断山。”(11)列;行列。文天祥《指南录后序》:“北驱予并往,而不在使者之目。”[目前]1. 眼前。王鳌《震泽长语·文章》:“《禹贡》叙山水脉络原委,如在目前。”2. 当前;现在。《阅微草堂笔记·滦阳消夏录二》:“许之,则祸在后日;不许,则祸在目前。”

    视:

    ①看。《左传·庄公十年》:“下视其辙。”②观察;审视。《史记·廉颇蔺相如列传》:“相如视秦王无意偿赵城。”③对待;看待。黄宗羲《原君》:“视下天为莫大之产业。”④探望。《三国志·魏书 · 张辽传》:“辽还屯雍丘,得疾,帝遣侍中刘晔将(jiàng)太医视疾。”(将:带领。)⑤比照;比较。张溥《五人墓碑记》:“其辱人贱行,视五人之死,轻重固何如哉?”⑥通“示”。向……表示;显示。《汉书·高帝纪》:“亦视项羽无东意。”[视事]1.办公;理事。《左传·襄公二十五年》:“崔子称疾,不视事。”2.任职。《后汉书·张衡传》:“[张衡]视事三年,上书乞骸骨,征拜尚书。”(上书乞骸骨:犹言向上打报告申请退休养老。)

    而:

    ①第二人称代词,相当于“你”、“你的”。《左传·昭公二十年》:“余知而无罪也。”②连词。1.表示并列或联合关系,相当于“和”、“与”、“并且”。《论语·述而》:“子温而厉,威而不猛,恭而安。”2.表示承接。连接两个谓语。a.动作前后相继。苏轼《喜雨亭记》:“于是举酒于亭上,以属客而告之曰。”(属:同“嘱”。)b.相当于“则”、“就”。《国语·楚语下》:“夫民心之愠也,若防大川焉,溃而所犯必多矣。”(溃:决堤。犯:危害。)3. 表示转折,相当于“却”、“然而”。《荀子·劝学》:“青出于蓝而胜于蓝。”4. 表示因果,相当于“因而”、“所以”。《说苑·修文》:“情动于中,而形于声。”(中:心中。)5.连接分句,表示假设关系或引出进一层意思。《左传·襄公三十年》:“子产而死,谁其嗣之?”(嗣:继承。)6.将修饰语连接到动词上。柳宗元《捕蛇者说》:“吾恂恂而起。”(恂恂:紧张而担心。)③语气词。用于句末表示感叹语气。《诗经·齐风·著》:“俟我于堂乎而。”(俟:等候。)《论语·微子》:“已而已而! 今之从政者殆而!”(殆:危险。)④通“能”。能够。《庄子·逍遥游》:“德合一君,而征一国。”《淮南子·原道》:“行柔而刚,用弱而强。”[而已]助词,犹罢了。《汉书·艺文志》:“诸子十家,其可观者九家而已。”

    指:

    ①手指。《战国策·秦策三》:“臣未尝闻指大于臂,臂大于股。”(股:大腿。)②脚趾。《史记·高祖本纪》:“汉王伤胸,乃扪足曰: ‘虏中(zhòng)吾指。’”(扪:摸。)③用手指;指向。《论语·八佾》:“指其掌。”④向;意向。司马相如《喻巴蜀檄》:“移师东指,闽越相诛。”⑤直立;竖起。《战国策·燕策》:“士皆瞋目,发尽上指。”⑥指点,告知。董解元《西厢记诸宫调》卷八:“若非吾师指迷,实不悟此。”⑦指责;斥责。《汉书·王嘉传》:“千人所指,无病而死。”⑧意旨;意图。后写作“旨”。《尚书·盘庚上》:“不匿厥指。”


  • ji jian pin di hu neng qi ,shi mu shi er shi shou zhi 。

    “ji jian pin di hu neng qi ,shi mu shi er shi shou zhi 。”shi gou chu chu :《he zhang min 從shi dou cha ge 》;shi song chao shi ren fan zhong yan de zuo pin 。

    nian nian chun zi dong na lai ,jian xi xian nuan bing wei kai 。
    xi bian ji ming guan tian xia ,wu yi xian ren 從gu zai 。
    xin lei zuo ye fa he chu ,jia jia xi xiao chuan yun qu 。
    lou ya cuo la yi fan rong ,chuo yu han zhu san jia shu 。
    zhong chao cai duo wei ying chan ,wei qiu jing cui bu gan tan 。
    yan gao bei ru you ya 製,fang zhong gui xi yuan zhong chan 。
    bei yuan jiang ji suo tian zi ,lin xia xiong hao xian dou mei 。
    ding mo yun wai shou shan tong ,ping xie jiang shang zhong ling shui 。
    huang jin nian pan lu chen fei ,zi yu ou xin xue tao qi 。
    dou yu wei xi qing ti hu ,dou yu xiang xi pu lan zhi 。
    ji jian pin di hu neng qi ,shi mu shi er shi shou zhi 。
    sheng re deng xian bu ke pan ,lun tong jiang jiang mo qiong chi 。
    yu jie tian chan dan shang ying ,lun gong bu kui jie qian mi 。
    zhong ren zhi zhuo wo ke qing ,qian ri zhi zui wo ke xing 。
    qu yuan shi yu qiao hun bo ,liu ling que de wen lei ting 。
    lu tong gan bu ge ,liu yu xu zuo jing 。
    sen ran mo xiang zhong ,yan zhi mo cha xing 。
    shang shan zhang ren xiu ru zhi ,shou yang xian sheng xiu cai wei 。
    chang an jiu jia jian qian mo ,cheng dou yao shi mo guang hui 。
    bu ru xian shan yi chuai hao ,ling ran bian yu cheng feng fei 。
    jun mo xian hua jian nv lang 祇dou cao ,ying de zhu ji man dou gui 。

    【zhu shi 】:

    ji :

    (yi )①dai ci 。1.xiang dang yu “ta (ta 、ta )”、“ta de ”;“ta men (ta men )”、“ta men de ”。《lun yu ·wei ling gong 》:“gong yu shan ji shi ,bi xian li ji qi 。”song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“huo yu ji chi duo (duō),se yu gong ,li yu zhi 。”(chi duo :a chi 。)2. xiang dang yu “wo (de )”。wang an dan 《you bao chan shan ji 》:“yu yi hui ji sui zhi er bu de ji fu you zhi le ye 。”(ji :jin 。)3.biao shi zhi dai 。xiang dang yu “zhe ”、“na ”、“ji zhong de ”。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“jin yu ju da shi ,jiang fei ji ren bu ke 。”peng duan shu 《wei xue yi shou shi zi zhi 》:“shu zhi bi you er seng ,ji yi pin ,ji yi fu 。”(bi :bian jing 。)②fu ci 。1.biao tui ce ;gu ji 。xiang dang yu “da gai ”、“huo hu ”。《lun yu ·tai bai 》:“cai nan ,bu ji ran hu ?”2. biao fan wen 。《zuo chuan ·xi gong shi nian 》:“yu jia zhi zui ,ji mo ci hu ?”3. biao qi shi 。xiang dang yu “dang ”、“ke ”。cao cao 《qiu xian ling 》:“er san zi ji zuo wo ming yang ze lou ,wei cai shi ju ,wu de er yong zhi 。”(ze lou :chu shen bei wei 。)4. biao shi jian 。xiang dang yu “jiang ”。《lie zi ·shang wen 》:“yi can nian yu li ,ceng bu neng hui shan zhi yi mao ,ji ru tu dan he ?”③lian ci 。1.biao jia she 。xiang dang yu “jia ru ”、“ru guo ”。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“ji re shi ,shu neng yu zhi ?”2. biao shua ze 。xiang dang yu “huo zhe ”、“hai shi ”。han yu 《ma shui 》:“ji zhen mo ma xie ?ji zhen bu zhi ma ye 。”④zhu ci 。xing rong ci huo bu ji wu dong ci ci tou 。《shi jing ·bei feng ·bei feng 》:“bei feng ji liang 。”《shi jing ·qin feng ·xiao rong 》:“yan nian jun zi ,wen ji ru yu 。”(yan :zhu ci ,mo yi 。)(er )jīyu qi ci 。biao shi yi wen 。《shi jing ·xiao ya ·ting liao 》:“ye ru he ji ?ye wei yang 。”(yang :jin 。)

    jian :

    (yi )①kong xi ;feng xi 。《zhuang zi · yang sheng zhu 》:“bi jie zhe you jian ,er dao ren zhe mo hou 。”(jie :gu jie 。)《shi ji ·guan yan lie chuan 》:“yan zi wei ji xiang ,chu ,ji yu zhi qi cong men jian er kui ji fu 。”②ge he 。《zuo chuan ·ai gong er shi qi nian 》:“gu jun chen duo jian 。”《hou han shu ·huang hou ji shang 》:“mu zi ci ai ,shi zhong mo qian jie zhi jian 。”(qian jie :bi yu wei xiao 。)③jian ge 。fang bao 《yu zhong za ji 》:“gu wei shang ,bing jian yue 。”④si xia ;an de 。《shi ji ·chen she shi jia 》:“you jian ling wu an zhi ci suo pang cong ci zhong 。”(zhi :dao 。ci suo :lin shi zhu suo 。cong ci :shen ci 。)⑤li jian 。《han shu ·huo guang chuan 》:“ta ren yi jian ,nv neng fu zi jiu xie ?”(nv :ru 。xie :ye 。)《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“chan ren jian zhi ,ke wei qiong yi 。”⑥can yu ;jie ru 。《zuo chuan ·zhuang gong shi nian 》:“rou shi zhe mou zhi ,you he jian yan ?”⑦chan ge 。du fu 《zeng wei ba chu shi 》:“ye yu jian chun jiu ,xin chui jian huang liang 。”⑧chao xiao lu 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“pei gong yi qu ,jian zhi jun zhong 。”《shi ji ·lian po lin xiang ru lie chuan 》:“gu ling ren chi bi gui ,jian zhi zhao yi 。”⑨fu ci 。duan duan xu xu 。wen tian xiang 《zhi na lu hou xu 》:“yu zai huan nan zhong ,jian yi shi ji suo zao 。” (er )jiān ①pian ke 。《han fei zi ·nei chu shui shang 》:“you jian ,da yu dong 。”②dang zhong ;zhong jian 。li bai 《guan shan yue 》:“ming yue chu tian shan ,cang mang yun hai jian 。”《meng zi ·liang hui wang shang 》:“qi ba yue zhi jian han ,ze miao gao yi 。”③kong jian ;ji jian 。zhu ge liang 《qian chu shi biao 》:“feng ming yu wei nan zhi jian 。”④liang ci 。tao yuan ming 《gui yuan tian ju 》zhi yi :“fang zhai shi yu mu ,cao wu ba jiu jian 。”

    pin :

    ①zhong duo 。zuo sai 《wu dou fu 》:“hun pin wu er tong chan 。”②chong lei 。shen gua 《meng xi bi tan 》juan yi yi :“yan zhi pin zhi duo 。”③wu pin 。《song shi ·li gong lin chuan 》:“wen yi miao pin ,sui juan qian jin bu xi 。”(juan :she qi 。)④deng ji 。《jin shu ·liu yi chuan 》:“shi yi shang pin mo han men ,xia pin mo shi zu 。”⑤guan jie 。《guo yu ·zhou yu 》:“wai guan bu guo jiu pin 。”⑥pin zhi ;pin de 。shen yao 《zou dan wang yuan 》:“ren pin yong lou 。”⑦pin ping ;ping ding 。《song shu ·en xing chuan 》:“yi cai pin ren 。”

    di :

    ①ci xu ;deng ji 。《zuo chuan ·ai gong shi liu nian 》:“chu guo di ,wo si ,ling yin si ma fei sheng er shei ?”《lun heng ·cheng cai 》:“lun zhe yi ru sheng bu xiao bu shu ,zhi zhi yu xia di 。”②ke ju kao shi ge ge lie ru de deng di 。《song shi ·wang an dan chuan 》:“zhuo jin shi shang di 。”③zhi ke ju shi dai jing kao shi er de zhong ,lu qu 。li pin 《chang an gan huai 》:“yi di zhi he ri ,quan jia dai ci shi 。”④pin ping ;ping ding 。《ming shi ·xie wang chuan 》:“di gong ,jin wang 。”(jin :di sheng 。)⑤da guan gui ren de zhai yuan 。《san guo zhi ·wei shu ·cao zhen chuan 》:“di zi xing ji di sheng ji 。”⑥fu ci 。1. biao shi fan wei ,xiang dang yu “zhi ”、“jin jin ”。wang shi zhen 《xiang zu bi ji 》juan jiu :“ci jia qi li hao fang er pa ,wang wang fen zuo you tan ,yu wei di dang fen zheng bian ,bu dang fen you lie 。”2. biao shi bu bi kao lv tiao jian ,xiang dang yu “zhi guan ”。《shi ji ·chen cheng xiang shi jia 》:“bi xia di chu wei you yun meng 。”⑦shu ci ci tou ,biao shi shun xu 。《han shu ·xu chuan 》:“shu gu yi chuan di shi ba 。”⑧lian ci 。biao shi zhuai she ,xiang dang yu “dan ”、“zhi shi ”。ji yun 《yue wei cao tang bi ji ·huai xi za zhi 》:“nai zhi ci wu shi shang duo you ,di ren bu shi er 。”

    hu :

    ①shou han xia xia chui de rou 。《shi jing ·bin feng ·lang ba 》:“lang ba ji hu 。”(ba :cai 。)②da 。《yi li ·shao lao kui shi li 》:“zhu ren shou ji zhi fu ,hu shou bao jian jia shi 。”③dai ci 。1.he ;shen me 。《han shu ·xiao he chuan 》:“xiang guo hu da zui ?”2. wei shen me ;he gu 。《lv shi chun qiu ·cha jin 》:“shang hu bu fa xian wang zhi fa 。”④gu dai dui bei fang he xi fang ge zu de tong chen 。si ma qian 《bao ren an shu 》:“chui er hu kou ,heng tiao jiang hu 。”gu yi 《guo qin lun 》:“hu ren bu gan na xia er mu ma 。”⑤gu guo ming 。zai jin an hui sheng fu yang shi xi bei 。chun qiu shi wei chu suo mie 。《zuo chuan ·ding gong shi wu nian 》:“er yue ,chu mie hu 。”[hu kao ]chang shou 。《shi jing ·zhou song ·si yi 》:“hu kao zhi xiu 。”(xiu :mei 。)

    neng :

    ①neng li ;cai neng 。《xun zi ·wang zhi 》:“mo neng bu guan ,mo gong bu shang 。”②you neng li ;you cai neng 。zhu ge liang 《chu shi biao 》:“xian di chen zhi yue neng 。”③neng gou ;sheng ren 。《lun yu ·xian jin 》:“fei yue neng zhi ,yuan xue yan 。”④shan chang ;shan yu 。cai yuan pei 《tu hua 》:“shan hua zhe duo gong shu er neng shi 。”(shu :shu fa 。)⑤he mu ,qin shan 。《zuo chuan ·xiang gong er shi er nian 》:“ling yin zhi bu neng ,er suo zhi ye 。”⑥ru ci ;zhe ban 。du fu 《mao wu wei qiu feng suo po ge 》:“na cun qun tong qi wo lao mo li ,ren neng dui mian wei dao zei 。”(ren :ren xin 。)⑦ji ,da dao 。wang an dan 《you bao chan shan ji 》:“gai yu suo zhi ,bi hao you zhe shang bu neng shi yi 。”⑧fu ci 。yao tong “nai ”、“yu shi ”。《guan zi ·quan xiu 》:“er zhe bu shi ,ze min neng ke de er guan ye 。”⑨tong “nai ”。ren nai ,jin de qi 。《huai na zi ·de xing 》:“shi shui zhe shan you neng han 。”(shi shui :zhi yu bie jiong wu deng 。)

    qi :

    ①qi zha ;qi pian 。《han fei zi ·gu fen 》:“ji hang qi zhu ye 。”②ling ru ;qi fu 。gu yi 《xin shu ·jie xian 》:“xiong yu qi wu qin lve ,wei zhi xi shi 。”

    mu :

    ①yan jing 。《xun zi ·quan xue 》:“mu bu neng liang shi er ming 。”②guan kan ;zhu shi 。《shi ji ·chen she shi jia 》:“cu zhong wang wang yu ,jie zhi mu chen sheng 。”③yi mu shi yi ;di yan se 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“fan zeng shu mu xiang wang 。”④kan fa 。fang xiao ru 《da wang xiu cai shu 》:“bi shi su yi xin gai mu ,yi mian ji yuan ju da zhe 。”⑤yan li ;mu guang 。wei zheng 《shu huai 》:“ji shang qian li mu ,hai jing jiu she hun 。”(jiu she :zhi dao lu qi qu 。)meng qi 《ben shi shi ·cui hu 》:“bi ci mu zhu zhe jiu zhi 。”⑥wang yan 。liu zhi ji 《shi tong ·xu shi 》:“bu gao diao zhe zhang ji mo zhi (jū),er huo zhi zhe you yu yi mu 。”(zhi :bu diao shou de wang 。)⑦ming mu ;tiao mu 。《liang shu ·yan jun chuan 》:“you shou zhao liao jian xi sheng fa shu gu ji ,bie wei pin mu 。”(sheng :guan shu ming 。)yuan zhen 《pi zai chen qing shang zun hao di er biao 》:“bai li sui cun ,guan ye duo kuang ;mo mu sui she ,ji lv wei zhang 。”⑧biao ti 。《bei shi ·ru lin chuan shang ·sun hui wei 》:“hui wei ji ru dong guan ,jian dian ji wei zhou ……huo wen huai zi wu ,miu lan xiang shu ,juan mu sui duo ,quan ding zhe shao 。”(dong guan :zhi gong zhong cang shu 、zhe shu zhi chu 。miu lan :cuo wu za luan 。shu :lian jie 。)you mu lu 。han yu 《shang zhang pu she shu 》:“you xiao li chi yuan zhong gu shi jie mu shi yu shi lai shi yu 。”⑨tou ling 。《ming shi ·chen jin chuan 》:“zei chan (chān)zhu yao hai mo shou zhe ,nai xi suo you lu mu bing ,cheng mu dun qu 。”(chan :kui shi 。mu bing :bing cu zhong de xiao tou mu 。)⑩pin ping ;kan dai 。《shi shui xin yu ·shang yu 》:“shi mu zhou hou ,yi ru duan shan 。”(11)lie ;hang lie 。wen tian xiang 《zhi na lu hou xu 》:“bei qu yu bing wang ,er bu zai shi zhe zhi mu 。”[mu qian ]1. yan qian 。wang ao 《zhen ze chang yu ·wen zhang 》:“《yu gong 》xu shan shui mai lao yuan wei ,ru zai mu qian 。”2. dang qian ;xian zai 。《yue wei cao tang bi ji ·luan yang xiao xia lu er 》:“hu zhi ,ze huo zai hou ri ;bu hu ,ze huo zai mu qian 。”

    shi :

    ①kan 。《zuo chuan ·zhuang gong shi nian 》:“xia shi ji zhe 。”②guan cha ;shen shi 。《shi ji ·lian po lin xiang ru lie chuan 》:“xiang ru shi qin wang mo yi chang zhao cheng 。”③dui dai ;kan dai 。huang zong xi 《yuan jun 》:“shi xia tian wei mo da zhi chan ye 。”④tan wang 。《san guo zhi ·wei shu · zhang liao chuan 》:“liao hai tun yong qiu ,de ji ,di qian shi zhong liu ye jiang (jiàng)tai yi shi ji 。”(jiang :dai ling 。)⑤bi zhao ;bi jiao 。zhang pu 《wu ren mu bei ji 》:“ji ru ren jian hang ,shi wu ren zhi si ,qing chong gu he ru zai ?”⑥tong “shi ”。xiang ……biao shi ;xian shi 。《han shu ·gao di ji 》:“yi shi xiang yu mo dong yi 。”[shi shi ]1.ban gong ;li shi 。《zuo chuan ·xiang gong er shi wu nian 》:“cui zi chen ji ,bu shi shi 。”2.ren zhi 。《hou han shu ·zhang heng chuan 》:“[zhang heng ]shi shi san nian ,shang shu qi hai gu ,zheng bai shang shu 。”(shang shu qi hai gu :you yan xiang shang da bao gao shen qing tui xiu yang lao 。)

    er :

    ①di er ren chen dai ci ,xiang dang yu “ni ”、“ni de ”。《zuo chuan ·zhao gong er shi nian 》:“yu zhi er mo zui ye 。”②lian ci 。1.biao shi bing lie huo lian ge guan ji ,xiang dang yu “he ”、“yu ”、“bing ju ”。《lun yu ·shu er 》:“zi wen er li ,wei er bu meng ,gong er an 。”2.biao shi cheng jie 。lian jie liang ge wei yu 。a.dong zuo qian hou xiang ji 。su shi 《xi yu ting ji 》:“yu shi ju jiu yu ting shang ,yi shu ke er gao zhi yue 。”(shu :tong “zhu ”。)b.xiang dang yu “ze ”、“jiu ”。《guo yu ·chu yu xia 》:“fu min xin zhi yun ye ,re fang da chuan yan ,hui er suo fan bi duo yi 。”(hui :jue di 。fan :wei hai 。)3. biao shi zhuai she ,xiang dang yu “que ”、“ran er ”。《xun zi ·quan xue 》:“qing chu yu lan er sheng yu lan 。”4. biao shi yin guo ,xiang dang yu “yin er ”、“suo yi ”。《shui yuan ·xiu wen 》:“qing dong yu zhong ,er xing yu sheng 。”(zhong :xin zhong 。)5.lian jie fen gou ,biao shi jia she guan ji huo yin chu jin yi ceng yi sai 。《zuo chuan ·xiang gong san shi nian 》:“zi chan er si ,shei ji si zhi ?”(si :ji cheng 。)6.jiang xiu shi yu lian jie dao dong ci shang 。liu zong yuan 《bu she zhe shui 》:“wu xun xun er qi 。”(xun xun :jin zhang er dan xin 。)③yu qi ci 。yong yu gou mo biao shi gan tan yu qi 。《shi jing ·ji feng ·zhe 》:“qi wo yu tang hu er 。”(qi :deng hou 。)《lun yu ·wei zi 》:“yi er yi er ! jin zhi cong zheng zhe dai er !”(dai :wei xian 。)④tong “neng ”。neng gou 。《zhuang zi ·xiao yao you 》:“de ge yi jun ,er zheng yi guo 。”《huai na zi ·yuan dao 》:“hang rou er gang ,yong ruo er jiang 。”[er yi ]zhu ci ,you ba le 。《han shu ·yi wen zhi 》:“zhu zi shi jia ,ji ke guan zhe jiu jia er yi 。”

    zhi :

    ①shou zhi 。《zhan guo ce ·qin ce san 》:“chen wei chang wen zhi da yu bei ,bei da yu gu 。”(gu :da tui 。)②jiao zhi 。《shi ji ·gao zu ben ji 》:“han wang shang xiong ,nai men zu yue : ‘lu zhong (zhòng)wu zhi 。’”(men :mo 。)③yong shou zhi ;zhi xiang 。《lun yu ·ba yi 》:“zhi ji zhang 。”④xiang ;yi xiang 。si ma xiang ru 《yu ba shu xi 》:“yi shi dong zhi ,min yue xiang zhu 。”⑤zhi li ;shu qi 。《zhan guo ce ·yan ce 》:“shi jie chen mu ,fa jin shang zhi 。”⑥zhi dian ,gao zhi 。dong jie yuan 《xi xiang ji zhu gong diao 》juan ba :“re fei wu shi zhi mi ,shi bu wu ci 。”⑦zhi ze ;chi ze 。《han shu ·wang jia chuan 》:“qian ren suo zhi ,mo bing er si 。”⑧yi zhi ;yi tu 。hou xie zuo “zhi ”。《shang shu ·pan geng shang 》:“bu ni jue zhi 。”