• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 西來四千裡,敝袍不言寒。

    “西來四千裡,敝袍不言寒。”詩句出處:《送千乘千能兩侄還鄉》;是宋朝詩人蘇軾的作品。

    治生不求富,讀書不求官。
    譬如飲不醉,陶然有餘歡。
    君看龐德公,白首終泥蟠。
    豈無子孫念,顧獨遺以安。
    鹿門上塚回,床下拜龍鸞。
    躬耕竟不起,耆舊節獨完。
    念汝少多難,冰雪落綺紈。
    五子如一人,奉養真色難。
    烹雞獨饋母,自饗苜蓿槃。
    口腹恐累人,寧我食無肝。
    西來四千裡,敝袍不言寒。
    秀眉似我兄,亦復心閑寬。
    忽然舍我去,歲晚留餘酸。
    我豈軒冕人,青雲意先闌。
    汝歸蒔松菊,環以青瑯玕。
    榿陰三年成,可以掛我冠。
    清江入城郭,小圃生微瀾。
    相従結茅舍,曝背談金鑾。

    【註釋】:

    西:

    ①鳥類止息。《敦煌曲子詞集·西江月》:“棹歌驚起亂西禽,女伴各歸南浦。”②方位名,日落處,與“東”相對。《左傳·僖公四年》:“東至於海,西至於河。”③副詞。向西;往西。王維《送元二使安西》:“勸君更盡一杯酒,西出陽關無故人。”

    來:

    (一)①小麥。《詩經·周頌·思文》:“貽我來牟。”②由彼至此,由遠到近。跟“去”、“往”相反。《孫子兵法·九地》:“我可以往,彼可以來者,為交地。”賀知章《回鄉偶書》:“兒童相見不相識,笑問客從何處來?”③使……來;招致;招來。也作“徠”。司馬遷《史記·文帝本紀》:“將何以來遠方之賢良?”④某一時間以後。《孟子·盡心下》:“由孔子而來,至於今,百有餘歲。”⑤將來;未來。陶潛《歸去來兮辭》:“悟已往之不諫,知來者之可追。”(諫:改正。追:追求。)《孟子·滕文公下》:“如知其非義,斯速已矣,何待來年?”(斯:則。已:停止。)⑥句末助詞。《莊子·人間世》:“嘗以語我來。”《孟子·離婁上》:“盍歸乎來!” (二)lài 慰勞。《詩經·小雅·大東》:“東人之子,職勞不來。”(職:主管。勞lào:慰勞)

    四:

    ①基數,四。《左傳·隱公三年》:“驕奢淫泆(yì),所自邪也。四者之來,寵祿過也。”(淫:嗜欲過度。泆:放縱。)②序數,第四。《左傳·襄公二十六年》:“臣之位在四。”《資治通鑒·唐憲宗元和十二年》:“四鼓,愬至城下,無一人知者。”(愬:李愬,鄧州節度使,此次襲破蔡州,擒叛軍首領吳元濟。)③工尺譜記音符號之一。《宋史·樂志十七》:“大呂、太簇用四字。”④通“駟”。四匹馬駕一輛車。《韓非子·愛臣》:“是故不得四從,不載奇兵。”

    裡:

    ①古時鄉村居民聚居的地方;村落。《孟子·盡心上》:“制其田裡,教之樹畜。”②故鄉;傢鄉。江 淹《別賦》:“割慈忍愛,離邦去裡。”③古代的居民組織。其編制以二十五傢或五十傢或百傢為一裡。《詩經·鄭風·將仲子》:“將仲子兮,無踰我裡。”④裡巷;裡弄。《周禮·地官·載師》:“以廛裡任國中之地。”⑤長度單位。市制五百米為一裡。李白《早發白帝城》:“千裡江陵一日還。”

    敝:

    ①衣物破舊。《墨子·公輸》:“鄰有敝轝(yú)而欲竊之。”陸遊《初夏幽居》之二:“寒龜不食猶能壽,敝帚何施亦自珍。”②損壞;損害。吳曾《能改齋漫錄·類對》:“不見夫齒乎,雖堅固足以相靡,舌柔順終以不敝。”③疲困。《左傳·襄公十一年》:“諸侯道敝而無成,能無貳乎?”④衰敗。張居正《答中丞谷近滄》:“近來考課不精,吏治日敝,去年曾一疏陳之。”⑤謙辭。《左傳·僖公三十三年》:“寡君聞吾子將步師出於敝邑,敢犒從者。”⑥通“蔽”。1.遮擋。《墨子·經說下》:“首敝上光,故成景於下。”(景:同“影”。)2. 蒙蔽。《馬王堆漢墓帛書·經法》:“不敢敝其主。”

    袍:

    ①長衣。《詩經·秦風·無衣》:“豈曰無衣?與子同袍。”②指戰袍。《新唐書·哥舒翰傳》:“制袍十萬以賜其軍。”

    不:

    (一)①不。《後漢書·班超傳》:“不入虎穴,不得虎子。”《詩經·魏風·伐檀》:“不狩不獵,胡瞻爾庭有縣(懸)特兮。”(特:三歲的獸。)②非;不是。《荀子·君道》:“能中是者取之,是豈不必得之之道也哉?”③無;沒有。《左傳·襄公二十三年》:“不德而有功。”④未。《孟子·梁惠王上》:“直不百步耳,是亦走也。”⑤句中助詞。無實義。《逸周書·皇門》:“我不則寅哉寅哉!”[不祿]士死的諱稱。《禮記·曲禮下》:“天子曰崩,諸侯曰薨,大夫曰卒,士曰不祿。” (二)fū花萼。後作“柎”。《詩經·小雅·常棣》:“常棣之華,鄂不(wěi)。”(常棣:即棠梨樹。 鄂:同“萼”。 :有光采。)

    言:

    ①說話。《詩經 ·衛風·氓》:“載笑載言。”(載:助詞。)②議論;談論。《國語·周語上》:“國人莫敢言。”③言語;言論。《尚書·大禹謨》:“無稽之言勿聽。”(稽:根據。)④表達;宣說。《尚書·舜典》:“詩言志,歌永言。”(永:同“詠”。唱。)⑤誓言;約言。屈原《離騷》:“初既與餘成言兮,後悔遁而有他。”⑥一字稱一言。王勃《滕王閣序》:“一言均賦,四韻俱成。”⑦一句稱一言。《論語·為政》:“《詩經》三百,一言以蔽之,曰‘思無邪’。”⑧助詞。無義。《詩經·秦風·小戎》:“言念君子。”

    寒:

    ①冷。《禮記·月令》:“寒熱不節,民多虐疾。”《呂氏春秋·察今》:“見瓶水之冰,而知天下之寒。”②貧窮;貧寒。杜甫《自京赴奉先縣詠懷》:“彤庭所分帛,本自寒女出。”(彤庭:指富貴人傢。)《晉書·劉毅傳》:“是以上品無寒門,下品無士族。”③害怕;畏懼。《聊齋志異·辛十四娘》:“誤入澗谷,狼奔鴟(chī)叫,豎毛寒心。”(鴟:貓頭鷹。)


  • 西来四千里,敝袍不言寒。

    “西来四千里,敝袍不言寒。”诗句出处:《送千乘千能两侄还乡》;是宋朝诗人苏轼的作品。

    治生不求富,读书不求官。
    譬如饮不醉,陶然有余欢。
    君看庞德公,白首终泥蟠。
    岂无子孙念,顾独遗以安。
    鹿门上冢回,床下拜龙鸾。
    躬耕竟不起,耆旧节独完。
    念汝少多难,冰雪落绮纨。
    五子如一人,奉养真色难。
    烹鸡独馈母,自飨苜蓿槃。
    口腹恐累人,宁我食无肝。
    西来四千里,敝袍不言寒。
    秀眉似我兄,亦复心闲宽。
    忽然舍我去,岁晚留余酸。
    我岂轩冕人,青云意先阑。
    汝归莳松菊,环以青琅玕。
    桤阴三年成,可以挂我冠。
    清江入城郭,小圃生微澜。
    相従结茅舍,曝背谈金銮。

    【注释】:

    西:

    ①鸟类止息。《敦煌曲子词集·西江月》:“棹歌惊起乱西禽,女伴各归南浦。”②方位名,日落处,与“东”相对。《左传·僖公四年》:“东至于海,西至于河。”③副词。向西;往西。王维《送元二使安西》:“劝君更尽一杯酒,西出阳关无故人。”

    来:

    (一)①小麦。《诗经·周颂·思文》:“贻我来牟。”②由彼至此,由远到近。跟“去”、“往”相反。《孙子兵法·九地》:“我可以往,彼可以来者,为交地。”贺知章《回乡偶书》:“儿童相见不相识,笑问客从何处来?”③使……来;招致;招来。也作“徕”。司马迁《史记·文帝本纪》:“将何以来远方之贤良?”④某一时间以后。《孟子·尽心下》:“由孔子而来,至于今,百有余岁。”⑤将来;未来。陶潜《归去来兮辞》:“悟已往之不谏,知来者之可追。”(谏:改正。追:追求。)《孟子·滕文公下》:“如知其非义,斯速已矣,何待来年?”(斯:则。已:停止。)⑥句末助词。《庄子·人间世》:“尝以语我来。”《孟子·离娄上》:“盍归乎来!” (二)lài 慰劳。《诗经·小雅·大东》:“东人之子,职劳不来。”(职:主管。劳lào:慰劳)

    四:

    ①基数,四。《左传·隐公三年》:“骄奢淫泆(yì),所自邪也。四者之来,宠禄过也。”(淫:嗜欲过度。泆:放纵。)②序数,第四。《左传·襄公二十六年》:“臣之位在四。”《资治通鉴·唐宪宗元和十二年》:“四鼓,愬至城下,无一人知者。”(愬:李愬,邓州节度使,此次袭破蔡州,擒叛军首领吴元济。)③工尺谱记音符号之一。《宋史·乐志十七》:“大吕、太簇用四字。”④通“驷”。四匹马驾一辆车。《韩非子·爱臣》:“是故不得四从,不载奇兵。”

    里:

    ①古时乡村居民聚居的地方;村落。《孟子·尽心上》:“制其田里,教之树畜。”②故乡;家乡。江 淹《别赋》:“割慈忍爱,离邦去里。”③古代的居民组织。其编制以二十五家或五十家或百家为一里。《诗经·郑风·将仲子》:“将仲子兮,无踰我里。”④里巷;里弄。《周礼·地官·载师》:“以廛里任国中之地。”⑤长度单位。市制五百米为一里。李白《早发白帝城》:“千里江陵一日还。”

    敝:

    ①衣物破旧。《墨子·公输》:“邻有敝轝(yú)而欲窃之。”陆游《初夏幽居》之二:“寒龟不食犹能寿,敝帚何施亦自珍。”②损坏;损害。吴曾《能改斋漫录·类对》:“不见夫齿乎,虽坚固足以相靡,舌柔顺终以不敝。”③疲困。《左传·襄公十一年》:“诸侯道敝而无成,能无贰乎?”④衰败。张居正《答中丞谷近沧》:“近来考课不精,吏治日敝,去年曾一疏陈之。”⑤谦辞。《左传·僖公三十三年》:“寡君闻吾子将步师出于敝邑,敢犒从者。”⑥通“蔽”。1.遮挡。《墨子·经说下》:“首敝上光,故成景于下。”(景:同“影”。)2. 蒙蔽。《马王堆汉墓帛书·经法》:“不敢敝其主。”

    袍:

    ①长衣。《诗经·秦风·无衣》:“岂曰无衣?与子同袍。”②指战袍。《新唐书·哥舒翰传》:“制袍十万以赐其军。”

    不:

    (一)①不。《后汉书·班超传》:“不入虎穴,不得虎子。”《诗经·魏风·伐檀》:“不狩不猎,胡瞻尔庭有县(悬)特兮。”(特:三岁的兽。)②非;不是。《荀子·君道》:“能中是者取之,是岂不必得之之道也哉?”③无;没有。《左传·襄公二十三年》:“不德而有功。”④未。《孟子·梁惠王上》:“直不百步耳,是亦走也。”⑤句中助词。无实义。《逸周书·皇门》:“我不则寅哉寅哉!”[不禄]士死的讳称。《礼记·曲礼下》:“天子曰崩,诸侯曰薨,大夫曰卒,士曰不禄。” (二)fū花萼。后作“柎”。《诗经·小雅·常棣》:“常棣之华,鄂不(wěi)。”(常棣:即棠梨树。 鄂:同“萼”。 :有光采。)

    言:

    ①说话。《诗经 ·卫风·氓》:“载笑载言。”(载:助词。)②议论;谈论。《国语·周语上》:“国人莫敢言。”③言语;言论。《尚书·大禹谟》:“无稽之言勿听。”(稽:根据。)④表达;宣说。《尚书·舜典》:“诗言志,歌永言。”(永:同“咏”。唱。)⑤誓言;约言。屈原《离骚》:“初既与余成言兮,后悔遁而有他。”⑥一字称一言。王勃《滕王阁序》:“一言均赋,四韵俱成。”⑦一句称一言。《论语·为政》:“《诗经》三百,一言以蔽之,曰‘思无邪’。”⑧助词。无义。《诗经·秦风·小戎》:“言念君子。”

    寒:

    ①冷。《礼记·月令》:“寒热不节,民多虐疾。”《吕氏春秋·察今》:“见瓶水之冰,而知天下之寒。”②贫穷;贫寒。杜甫《自京赴奉先县咏怀》:“彤庭所分帛,本自寒女出。”(彤庭:指富贵人家。)《晋书·刘毅传》:“是以上品无寒门,下品无士族。”③害怕;畏惧。《聊斋志异·辛十四娘》:“误入涧谷,狼奔鸱(chī)叫,竖毛寒心。”(鸱:猫头鹰。)


  • xi lai si qian li ,bi pao bu yan han 。

    “xi lai si qian li ,bi pao bu yan han 。”shi gou chu chu :《song qian cheng qian neng liang zhi hai xiang 》;shi song chao shi ren su shi de zuo pin 。

    zhi sheng bu qiu fu ,dou shu bu qiu guan 。
    pi ru yin bu zui ,tao ran you yu huan 。
    jun kan pang de gong ,bai shou zhong ni pan 。
    qi mo zi sun nian ,gu du wei yi an 。
    lu men shang zhong hui ,chuang xia bai long luan 。
    gong geng jing bu qi ,qi jiu jie du wan 。
    nian ru shao duo nan ,bing xue la qi wan 。
    wu zi ru yi ren ,feng yang zhen se nan 。
    peng ji du kui mu ,zi xiang mu xu 槃。
    kou fu kong lei ren ,ning wo shi mo gan 。
    xi lai si qian li ,bi pao bu yan han 。
    xiu mei shi wo xiong ,yi fu xin xian kuan 。
    hu ran she wo qu ,sui wan liu yu suan 。
    wo qi xuan mian ren ,qing yun yi xian lan 。
    ru gui shi song ju ,huan yi qing lang gan 。
    qi yin san nian cheng ,ke yi gua wo guan 。
    qing jiang ru cheng guo ,xiao pu sheng wei lan 。
    xiang cong jie mao she ,bao bei tan jin luan 。

    【zhu shi 】:

    xi :

    ①diao lei zhi xi 。《dui huang qu zi ci ji ·xi jiang yue 》:“zhao ge jing qi luan xi qin ,nv ban ge gui na pu 。”②fang wei ming ,ri la chu ,yu “dong ”xiang dui 。《zuo chuan ·xi gong si nian 》:“dong zhi yu hai ,xi zhi yu he 。”③fu ci 。xiang xi ;wang xi 。wang wei 《song yuan er shi an xi 》:“quan jun geng jin yi bei jiu ,xi chu yang guan mo gu ren 。”

    lai :

    (yi )①xiao mai 。《shi jing ·zhou song ·sai wen 》:“yi wo lai mou 。”②you bi zhi ci ,you yuan dao jin 。gen “qu ”、“wang ”xiang fan 。《sun zi bing fa ·jiu de 》:“wo ke yi wang ,bi ke yi lai zhe ,wei jiao de 。”he zhi zhang 《hui xiang ou shu 》:“er tong xiang jian bu xiang shi ,xiao wen ke cong he chu lai ?”③shi ……lai ;qiao zhi ;qiao lai 。ye zuo “lai ”。si ma qian 《shi ji ·wen di ben ji 》:“jiang he yi lai yuan fang zhi xian liang ?”④mou yi shi jian yi hou 。《meng zi ·jin xin xia 》:“you kong zi er lai ,zhi yu jin ,bai you yu sui 。”⑤jiang lai ;wei lai 。tao qian 《gui qu lai xi ci 》:“wu yi wang zhi bu jian ,zhi lai zhe zhi ke zhui 。”(jian :gai zheng 。zhui :zhui qiu 。)《meng zi ·teng wen gong xia 》:“ru zhi ji fei yi ,si su yi yi ,he dai lai nian ?”(si :ze 。yi :ting zhi 。)⑥gou mo zhu ci 。《zhuang zi ·ren jian shi 》:“chang yi yu wo lai 。”《meng zi ·li lou shang 》:“he gui hu lai !” (er )lài wei lao 。《shi jing ·xiao ya ·da dong 》:“dong ren zhi zi ,zhi lao bu lai 。”(zhi :zhu guan 。lao lào:wei lao )

    si :

    ①ji shu ,si 。《zuo chuan ·yin gong san nian 》:“jiao she yin die (yì),suo zi xie ye 。si zhe zhi lai ,chong lu guo ye 。”(yin :shi yu guo du 。die :fang zong 。)②xu shu ,di si 。《zuo chuan ·xiang gong er shi liu nian 》:“chen zhi wei zai si 。”《zi zhi tong jian ·tang xian zong yuan he shi er nian 》:“si gu ,su zhi cheng xia ,mo yi ren zhi zhe 。”(su :li su ,deng zhou jie du shi ,ci ci xi po cai zhou ,qin pan jun shou ling wu yuan ji 。)③gong che pu ji yin fu hao zhi yi 。《song shi ·le zhi shi qi 》:“da lv 、tai cu yong si zi 。”④tong “si ”。si pi ma jia yi liang che 。《han fei zi ·ai chen 》:“shi gu bu de si cong ,bu zai ji bing 。”

    li :

    ①gu shi xiang cun ju min ju ju de de fang ;cun la 。《meng zi ·jin xin shang 》:“zhi ji tian li ,jiao zhi shu chu 。”②gu xiang ;jia xiang 。jiang yan 《bie fu 》:“ge ci ren ai ,li bang qu li 。”③gu dai de ju min zu zhi 。ji bian zhi yi er shi wu jia huo wu shi jia huo bai jia wei yi li 。《shi jing ·zheng feng ·jiang zhong zi 》:“jiang zhong zi xi ,mo yao wo li 。”④li hang ;li long 。《zhou li ·de guan ·zai shi 》:“yi chan li ren guo zhong zhi de 。”⑤chang du chan wei 。shi zhi wu bai mi wei yi li 。li bai 《zao fa bai di cheng 》:“qian li jiang ling yi ri hai 。”

    bi :

    ①yi wu po jiu 。《mo zi ·gong shu 》:“lin you bi yu (yú)er yu qie zhi 。”liu you 《chu xia you ju 》zhi er :“han gui bu shi you neng shou ,bi zhou he shi yi zi zhen 。”②sun huai ;sun hai 。wu ceng 《neng gai zhai man lu ·lei dui 》:“bu jian fu chi hu ,sui jian gu zu yi xiang mi ,she rou shun zhong yi bu bi 。”③pi kun 。《zuo chuan ·xiang gong shi yi nian 》:“zhu hou dao bi er mo cheng ,neng mo er hu ?”④cui bai 。zhang ju zheng 《da zhong cheng gu jin cang 》:“jin lai kao ke bu jing ,li zhi ri bi ,qu nian ceng yi shu chen zhi 。”⑤qian ci 。《zuo chuan ·xi gong san shi san nian 》:“gua jun wen wu zi jiang bu shi chu yu bi yi ,gan kao cong zhe 。”⑥tong “bi ”。1.zhe dang 。《mo zi ·jing shui xia 》:“shou bi shang guang ,gu cheng jing yu xia 。”(jing :tong “ying ”。)2. meng bi 。《ma wang dui han mu bo shu ·jing fa 》:“bu gan bi ji zhu 。”

    pao :

    ①chang yi 。《shi jing ·qin feng ·mo yi 》:“qi yue mo yi ?yu zi tong pao 。”②zhi zhan pao 。《xin tang shu ·ge shu han chuan 》:“zhi pao shi mo yi ci ji jun 。”

    bu :

    (yi )①bu 。《hou han shu ·ban chao chuan 》:“bu ru hu xue ,bu de hu zi 。”《shi jing ·wei feng ·fa tan 》:“bu shou bu lie ,hu zhan er ting you xian (xuan )te xi 。”(te :san sui de shou 。)②fei ;bu shi 。《xun zi ·jun dao 》:“neng zhong shi zhe qu zhi ,shi qi bu bi de zhi zhi dao ye zai ?”③mo ;mei you 。《zuo chuan ·xiang gong er shi san nian 》:“bu de er you gong 。”④wei 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“zhi bu bai bu er ,shi yi zou ye 。”⑤gou zhong zhu ci 。mo shi yi 。《yi zhou shu ·huang men 》:“wo bu ze yin zai yin zai !”[bu lu ]shi si de hui chen 。《li ji ·qu li xia 》:“tian zi yue beng ,zhu hou yue hong ,da fu yue cu ,shi yue bu lu 。” (er )fūhua e 。hou zuo “fu ”。《shi jing ·xiao ya ·chang di 》:“chang di zhi hua ,e bu (wěi)。”(chang di :ji tang li shu 。 e :tong “e ”。 :you guang cai 。)

    yan :

    ①shui hua 。《shi jing ·wei feng ·mang 》:“zai xiao zai yan 。”(zai :zhu ci 。)②yi lun ;tan lun 。《guo yu ·zhou yu shang 》:“guo ren mo gan yan 。”③yan yu ;yan lun 。《shang shu ·da yu mo 》:“mo ji zhi yan wu ting 。”(ji :gen ju 。)④biao da ;xuan shui 。《shang shu ·shun dian 》:“shi yan zhi ,ge yong yan 。”(yong :tong “yong ”。chang 。)⑤shi yan ;yao yan 。qu yuan 《li sao 》:“chu ji yu yu cheng yan xi ,hou hui dun er you ta 。”⑥yi zi chen yi yan 。wang bo 《teng wang ge xu 》:“yi yan jun fu ,si yun ju cheng 。”⑦yi gou chen yi yan 。《lun yu ·wei zheng 》:“《shi jing 》san bai ,yi yan yi bi zhi ,yue ‘sai mo xie ’。”⑧zhu ci 。mo yi 。《shi jing ·qin feng ·xiao rong 》:“yan nian jun zi 。”

    han :

    ①leng 。《li ji ·yue ling 》:“han re bu jie ,min duo nve ji 。”《lv shi chun qiu ·cha jin 》:“jian ping shui zhi bing ,er zhi tian xia zhi han 。”②pin qiong ;pin han 。du fu 《zi jing fu feng xian xian yong huai 》:“tong ting suo fen bo ,ben zi han nv chu 。”(tong ting :zhi fu gui ren jia 。)《jin shu ·liu yi chuan 》:“shi yi shang pin mo han men ,xia pin mo shi zu 。”③hai pa ;wei ju 。《liao zhai zhi yi ·xin shi si niang 》:“wu ru jian gu ,lang ben chi (chī)jiao ,shu mao han xin 。”(chi :mao tou ying 。)