• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 錦囊玉軸來無趾,粲然奪真疑聖智。

    “錦囊玉軸來無趾,粲然奪真疑聖智。”詩句出處:《次韻米黻二王書跋尾二首》;是宋朝詩人蘇軾的作品。

    三館曝書防蠹毀,得見來禽與青李。
    秋蛇春蚓久相雜,野鶩傢雞定誰美。
    玉函金鑰天上來,紫衣敕使親臨啟。
    紛綸過眼未易識,磊落掛壁空雲委。
    歸來妙意獨追求,坐想蓬山二十秋。
    怪君何處得此本,上有桓玄寒具油。
    巧偷豪奪古來有,一笑誰似癡虎頭。
    君不見長安永寧裡,王傢破垣誰復修。
    元章作書日千紙,平生自苦誰與美。
    畫地為餅未必似,要令癡兒出饞水。
    錦囊玉軸來無趾,粲然奪真疑聖智。
    忍饑看書淚如洗,至今魯公餘乞米。

    【註釋】:

    錦:

    ①有彩色花紋的絲織品。《左傳· 襄公二十六年》:“夫人使饋之錦與馬。”岑參《白雪歌送武判官歸京》:“狐裘不暖錦衾薄。”(衾qīn:被子。)《禮記·玉藻》:“錦衣狐裘,諸侯之服也。”②鮮艷華美。范仲淹《嶽陽樓記》:“沙鷗翔集,錦鱗遊泳。”

    囊:

    ①[名]口袋。馬中錫《中山狼傳》:“出我~,解我縛,拔矢我臂,我將逝矣。”②[動]用口袋裝。馬中錫《中山狼傳》:“策蹇驢,~圖書。”③[動]蒙住。柳宗元《童區寄傳》:“二豪賊劫持反接,佈~其口。”

    玉:

    ①一種質細堅硬而有光澤的美石。《尚書·胤(yìn)征》:“火炎昆岡,玉石俱焚。”(胤:古國名。炎:焚燒。)《詩經·小雅·鶴鳴》:“它山之石,可以攻玉。”(攻:制作。)②玉器。《左傳·莊公十年》:“犧牲玉帛,弗敢加也。”(犧牲:祭祀用的牛羊豬。加:增加。指虛報。)③精美珍貴的。葛洪《抱樸子·外篇·詰鮑》:“崇節儉之清風,肅玉食之明禁。”④潔白美好的。鮑照《舞鶴賦》:“疊霜毛而弄影,振玉羽而臨霞。”(羽:羽翼。)⑤相助;培養。《詩經·大雅·民勞》:“王欲玉女,是用大諫。”(用:以。諫:規勸。)

    軸:

    ①車軸。《左傳·定公九年》:“盡借邑人之車,鍥其軸。”(鍥:刻。)②中心;樞紐。袁宏《三國名臣序贊》:“赫赫三雄,並回乾軸。”(回:旋轉。乾:指天。)③織具。《法言·先知》:“田畝荒,杼(zhù)軸空。”(杼:織具名。)④弦樂器上轉動弦的軸。白居易《琵琶行》:“轉軸撥弦三兩聲,未成曲調先有情。”⑤卷軸形的書畫。李白《與韓荊州書》:“至於制作,積成卷軸。”

    來:

    (一)①小麥。《詩經·周頌·思文》:“貽我來牟。”②由彼至此,由遠到近。跟“去”、“往”相反。《孫子兵法·九地》:“我可以往,彼可以來者,為交地。”賀知章《回鄉偶書》:“兒童相見不相識,笑問客從何處來?”③使……來;招致;招來。也作“徠”。司馬遷《史記·文帝本紀》:“將何以來遠方之賢良?”④某一時間以後。《孟子·盡心下》:“由孔子而來,至於今,百有餘歲。”⑤將來;未來。陶潛《歸去來兮辭》:“悟已往之不諫,知來者之可追。”(諫:改正。追:追求。)《孟子·滕文公下》:“如知其非義,斯速已矣,何待來年?”(斯:則。已:停止。)⑥句末助詞。《莊子·人間世》:“嘗以語我來。”《孟子·離婁上》:“盍歸乎來!” (二)lài 慰勞。《詩經·小雅·大東》:“東人之子,職勞不來。”(職:主管。勞lào:慰勞)

    無:

    ①沒有。跟“有”相對。陸遊《遊山西村》:“山重水復疑無路。”②副詞。表示否定,相當於“不”。《商君書·農戰》:“民以此為教,則粟焉得無少,而兵焉得弱也?”③連詞。表示條件,相當於“無論”、“不論”。《詩經·魯頌·灃水》:“不小不大,從公於邁。”④通“毋”。不要。《古詩源·箜篌引》:“公無渡河,公竟渡河。墮河而死,當奈公何!”⑤非;不是。《管子·形勢》:“則國非其國,而民無其民也。”⑥語氣詞。用於疑問句末,表示疑問,相當於“否”。白居易《問劉十九》:“晚來天欲雪,能飲一杯無?”

    趾:

    ①腳。《左傳·桓公十三年》:“舉趾高,心不固矣。”②腳趾。劉基《北上感懷》:“寧知乖圓方,舉足輒傷趾。”(圓方:天地。)③蹤跡;行動所留下的痕跡。王勃《觀佛跡寺》:“蓮座神容儼,松巖聖趾馀。”(蓮座:佛像的座位,下為蓮花形。)④地基。左思《魏都賦》:“亭亭峻趾。”(亭亭:高大。)⑤山腳。阮籍《詠懷》詩:“去上西山趾。”

    粲:

    ①精米;上等白米。《詩經·鄭風·緇衣》:“適子之館兮,還,予授子之粲兮。”(適:往。)②鮮明的樣子。《詩經·唐風·葛生》:“角枕粲兮,錦衾爛兮。”[粲爛]燦爛,即光亮鮮明的樣子。司馬相如《上林賦》:“皓齒粲爛,宜笑的皪(lì)。”(的皪:鮮明的樣子。)

    粲然:

    ①明白,明亮。《荀子·非相》:“欲觀聖王之跡,則於其~~者矣。”②精潔的樣子。《荀子·榮辱》:“俄而~~秉芻豢稻梁而至者。”

    然:

    ①燃燒。後來寫作“燃”。《孟子·公孫醜上》:“若火之始然,泉之始達。”②代詞。如此;這樣。《呂氏春秋·用眾》:“物固莫不有長,莫不有短,人亦然。”③對;贊同。《論語·雍也》:“子曰:‘雍之言然。’”④副詞。1.表示出乎意料,相當於“乃”、“竟”。《漢書·丙吉傳》:“君侯為漢相,奸吏成其私,然無所懲艾(yì)。”(艾:治。)2. 表示順承關系。相當於“便”、“就”。《莊子·外物》:“吾得鬥升之水然活耳。”⑤連詞。1.表示轉折關系,相當於“然而”。《左傳·僖公三十年》:“然鄭亡,子亦有不利焉!”2.表示讓步關系,相當於“雖然”。董解元《西廂記諸宮調》卷七:“然憔悴,尚天真,纖腰細褪羅裙。”⑥助詞。1.用作形容詞或副詞詞尾,表示狀態,“……的樣子”。《詩經· 小雅·南有嘉魚》:“南有嘉魚,烝然罩罩。”2. 用於句末,表示比擬。《孟子·盡心上》:“道則高矣,美矣,宜若登天然。”3. 用於句末,表示斷定,相當於“焉”、“也”。《論語·先進》:“若由也,不得其死然。”

    奪:

    ①強取;奪去。《管子·任法》:“借人以其所操,命曰奪柄;借人以其所處,命曰失位。”②脫漏。江淹《張黃門協苦雨》:“燮燮涼葉奪,戾戾颸風舉。”特指抄刊古書時文字脫漏。俞樾《茶香室叢抄·揚州二十四橋》:“按,依此數之,未足二十四數,疑有奪誤也。”③錯過;錯失;耽誤。《荀子·富國》:“輕田野之稅,平關市之征,省商賈之數,罕興力役,無奪農時。”(關市:設在交通要道的集市。)④強取;剝奪。《左傳·定公二年》:“邾莊公與夷射姑飲酒,私出,閽(hūn)乞肉焉,奪之杖以敲之。”(閽:看門人。)《左傳·昭公二十年》:“先人有奪人之心,後人有待其衰。”李密《陳情表》:“舅奪母志。”⑤削除;剝奪。《左傳·昭公十三年》:“(楚靈)王奪鬭韋龜中犨(chōu),又奪成然邑使為郊尹。”(鬬韋龜、成然:二人為父子,均楚國大夫。中犨:邑名。)《金史·世宗紀中》:“又以臺臣徇勢偷安,畏忌不敢言,奪俸一月。”(徇:屈從。)⑥爭奪;爭得;競爭。《舊唐書·韓遊瓌傳》:“乃退入城。賊急奪門,遊瓌與賊隔門血戰,會暝乃解。”(暝:黃昏,天黑。)《世說新語·夙惠》:“二子俱說,更相易奪,言無遺失。”⑦壓倒;勝過;超過。《論語·陽貨》:“惡紫之奪朱也,惡鄭聲之亂雅樂也。”(鄭聲:鄭地的俗樂。)趙孟頫《贈放煙火者》:“人間巧藝奪天工。”⑧照耀;震懾。聞人蒨《春日》:“林有驚心鳥,園多奪目花。”宋之問《嵩山天門歌》:“晚陰兮足風,夕陽兮赩(xì)紅,試一望兮奪魄,況眾妙之無窮。”(赩:赤色。)⑨用某種強力、手段,迫使對方改變或放棄(原來的主張)。《論語·泰伯》:“可以托六尺之孤,可以寄百裡之命,臨大節而不可奪也,君子與?”(六尺之孤:未成年的孤兒。)又特指任職期間遭父母喪事不令離職或喪服未滿強令出仕。通稱“奪服、奪哀、奪禮、奪情”等,省稱“奪”。《新唐書·狄仁傑傳附狄光嗣》:“母喪,奪為太傅少卿,固讓。睿宗嘉其誠,許之。”⑩裁定;認定。《論衡·超奇》:“書疏文義,奪於肝心。”

    真:

    ①古稱仙人為真。《楚辭·九思·守志》:“隨真人兮翱翔。”②本性;本質。《莊子·齊物論》:“無益損乎其真。”③真實;真誠。《漢書·宣帝紀》:“使真偽毋相亂。”④真書,即漢字楷書。⑤副詞。的確;實在。杜甫《莫相疑行》:“牙齒欲落真可惜。”

    疑:

    ①疑惑;猜疑;懷疑。《孫子·謀攻》:“三軍既惑且疑,則諸侯之難至矣。”《韓非子·說難》:“其傢甚智其子,而疑鄰人之父。”(智:用如意動。認為聰明。)《史記·屈原賈生列傳》:“信而見疑,忠而被謗。”(見:被。)又為名詞。疑問。《列子·湯問》:“其妻獻疑曰……”宋濂《送東陽馬生序》:“餘立侍左右,援疑質理,俯身傾耳以請。”②猶豫。《韓非子·解老》:“必成功,則其行之也不疑。”《呂氏春秋·不廣》:“成教垂名,於此乎在矣,君其勿疑。”③畏懼。《管子·小問》:“駮食虎豹,故虎疑焉。”劉蛻《與京西幕府書》:“富貴固不足疑其來,爵土固不足畏其大。”④相似。《呂氏春秋·疑似》:“疑似之跡,不可不察。”⑤古代官職名。《禮記·文王世子》:“虞、夏、商、周,有師、保,有疑、丞。”(師、保、丞:官名。)⑥通“擬”。比擬。《呂氏春秋·慎勢》:“立天子不使諸侯疑焉。”賈誼《論積貯疏》:“遠方之能疑者,並舉而爭起矣。”

    聖:

    ①通達事理;事事精通;超越常人。《孟子·盡心下》:“充實之謂美,充實而有光輝之謂大,大而化之之謂聖,聖而不可知之之謂神。”(大而化之:既表現出瞭光輝,又能融會貫通。)②聖明;品德智慧極高的人。《孟子·萬章下》:“孔子,聖之時者也。”《禮記·樂記》:“作者之謂聖,述者之謂明,聖明者,述作之謂也。”③對某門學問、技藝有很高成就的人。《抱樸子·辨問》:“善刻削之尤巧者則謂之木聖。”④神通。佚名《鎖齊天大聖》第二折:“奉上帝敕令,著吾神統領十萬天兵,與此妖魔鬥聖,走一遭去。”⑤封建時代稱帝王或與帝王有關的事物。《史記·秦始皇本紀》:“大聖作治,建定法度,顯箸綱紀。”

    智:

    ①聰明;智慧。《老子》第三十三章:“知人者智,自知者明。”賈誼《治安策》:“凡人之智,能見已然,不能見將然。”②指智能之士。《列子·黃帝》:“子華使其俠客以智鄙相攻,強弱相凌。”(子華:人名。)③通“知”。知道。《墨子·耕柱》:“豈能智數百歲之後哉。”[智慧]聰明才智。《孟子·公孫醜下》:“雖有智慧,不如乘勢。”(乘勢:趁著時勢。)


  • 锦囊玉轴来无趾,粲然夺真疑圣智。

    “锦囊玉轴来无趾,粲然夺真疑圣智。”诗句出处:《次韵米黻二王书跋尾二首》;是宋朝诗人苏轼的作品。

    三馆曝书防蠹毁,得见来禽与青李。
    秋蛇春蚓久相杂,野鹜家鸡定谁美。
    玉函金钥天上来,紫衣敕使亲临启。
    纷纶过眼未易识,磊落挂壁空云委。
    归来妙意独追求,坐想蓬山二十秋。
    怪君何处得此本,上有桓玄寒具油。
    巧偷豪夺古来有,一笑谁似痴虎头。
    君不见长安永宁里,王家破垣谁复修。
    元章作书日千纸,平生自苦谁与美。
    画地为饼未必似,要令痴儿出馋水。
    锦囊玉轴来无趾,粲然夺真疑圣智。
    忍饥看书泪如洗,至今鲁公余乞米。

    【注释】:

    锦:

    ①有彩色花纹的丝织品。《左传· 襄公二十六年》:“夫人使馈之锦与马。”岑参《白雪歌送武判官归京》:“狐裘不暖锦衾薄。”(衾qīn:被子。)《礼记·玉藻》:“锦衣狐裘,诸侯之服也。”②鲜艳华美。范仲淹《岳阳楼记》:“沙鸥翔集,锦鳞游泳。”

    囊:

    ①[名]口袋。马中锡《中山狼传》:“出我~,解我缚,拔矢我臂,我将逝矣。”②[动]用口袋装。马中锡《中山狼传》:“策蹇驴,~图书。”③[动]蒙住。柳宗元《童区寄传》:“二豪贼劫持反接,布~其口。”

    玉:

    ①一种质细坚硬而有光泽的美石。《尚书·胤(yìn)征》:“火炎昆冈,玉石俱焚。”(胤:古国名。炎:焚烧。)《诗经·小雅·鹤鸣》:“它山之石,可以攻玉。”(攻:制作。)②玉器。《左传·庄公十年》:“牺牲玉帛,弗敢加也。”(牺牲:祭祀用的牛羊猪。加:增加。指虚报。)③精美珍贵的。葛洪《抱朴子·外篇·诘鲍》:“崇节俭之清风,肃玉食之明禁。”④洁白美好的。鲍照《舞鹤赋》:“叠霜毛而弄影,振玉羽而临霞。”(羽:羽翼。)⑤相助;培养。《诗经·大雅·民劳》:“王欲玉女,是用大谏。”(用:以。谏:规劝。)

    轴:

    ①车轴。《左传·定公九年》:“尽借邑人之车,锲其轴。”(锲:刻。)②中心;枢纽。袁宏《三国名臣序赞》:“赫赫三雄,并回乾轴。”(回:旋转。乾:指天。)③织具。《法言·先知》:“田亩荒,杼(zhù)轴空。”(杼:织具名。)④弦乐器上转动弦的轴。白居易《琵琶行》:“转轴拨弦三两声,未成曲调先有情。”⑤卷轴形的书画。李白《与韩荆州书》:“至于制作,积成卷轴。”

    来:

    (一)①小麦。《诗经·周颂·思文》:“贻我来牟。”②由彼至此,由远到近。跟“去”、“往”相反。《孙子兵法·九地》:“我可以往,彼可以来者,为交地。”贺知章《回乡偶书》:“儿童相见不相识,笑问客从何处来?”③使……来;招致;招来。也作“徕”。司马迁《史记·文帝本纪》:“将何以来远方之贤良?”④某一时间以后。《孟子·尽心下》:“由孔子而来,至于今,百有余岁。”⑤将来;未来。陶潜《归去来兮辞》:“悟已往之不谏,知来者之可追。”(谏:改正。追:追求。)《孟子·滕文公下》:“如知其非义,斯速已矣,何待来年?”(斯:则。已:停止。)⑥句末助词。《庄子·人间世》:“尝以语我来。”《孟子·离娄上》:“盍归乎来!” (二)lài 慰劳。《诗经·小雅·大东》:“东人之子,职劳不来。”(职:主管。劳lào:慰劳)

    无:

    ①没有。跟“有”相对。陆游《游山西村》:“山重水复疑无路。”②副词。表示否定,相当于“不”。《商君书·农战》:“民以此为教,则粟焉得无少,而兵焉得弱也?”③连词。表示条件,相当于“无论”、“不论”。《诗经·鲁颂·沣水》:“不小不大,从公于迈。”④通“毋”。不要。《古诗源·箜篌引》:“公无渡河,公竟渡河。堕河而死,当奈公何!”⑤非;不是。《管子·形势》:“则国非其国,而民无其民也。”⑥语气词。用于疑问句末,表示疑问,相当于“否”。白居易《问刘十九》:“晚来天欲雪,能饮一杯无?”

    趾:

    ①脚。《左传·桓公十三年》:“举趾高,心不固矣。”②脚趾。刘基《北上感怀》:“宁知乖圆方,举足辄伤趾。”(圆方:天地。)③踪迹;行动所留下的痕迹。王勃《观佛迹寺》:“莲座神容俨,松岩圣趾馀。”(莲座:佛像的座位,下为莲花形。)④地基。左思《魏都赋》:“亭亭峻趾。”(亭亭:高大。)⑤山脚。阮籍《咏怀》诗:“去上西山趾。”

    粲:

    ①精米;上等白米。《诗经·郑风·缁衣》:“适子之馆兮,还,予授子之粲兮。”(适:往。)②鲜明的样子。《诗经·唐风·葛生》:“角枕粲兮,锦衾烂兮。”[粲烂]灿烂,即光亮鲜明的样子。司马相如《上林赋》:“皓齿粲烂,宜笑的皪(lì)。”(的皪:鲜明的样子。)

    粲然:

    ①明白,明亮。《荀子·非相》:“欲观圣王之迹,则于其~~者矣。”②精洁的样子。《荀子·荣辱》:“俄而~~秉刍豢稻梁而至者。”

    然:

    ①燃烧。后来写作“燃”。《孟子·公孙丑上》:“若火之始然,泉之始达。”②代词。如此;这样。《吕氏春秋·用众》:“物固莫不有长,莫不有短,人亦然。”③对;赞同。《论语·雍也》:“子曰:‘雍之言然。’”④副词。1.表示出乎意料,相当于“乃”、“竟”。《汉书·丙吉传》:“君侯为汉相,奸吏成其私,然无所惩艾(yì)。”(艾:治。)2. 表示顺承关系。相当于“便”、“就”。《庄子·外物》:“吾得斗升之水然活耳。”⑤连词。1.表示转折关系,相当于“然而”。《左传·僖公三十年》:“然郑亡,子亦有不利焉!”2.表示让步关系,相当于“虽然”。董解元《西厢记诸宫调》卷七:“然憔悴,尚天真,纤腰细褪罗裙。”⑥助词。1.用作形容词或副词词尾,表示状态,“……的样子”。《诗经· 小雅·南有嘉鱼》:“南有嘉鱼,烝然罩罩。”2. 用于句末,表示比拟。《孟子·尽心上》:“道则高矣,美矣,宜若登天然。”3. 用于句末,表示断定,相当于“焉”、“也”。《论语·先进》:“若由也,不得其死然。”

    夺:

    ①强取;夺去。《管子·任法》:“借人以其所操,命曰夺柄;借人以其所处,命曰失位。”②脱漏。江淹《张黄门协苦雨》:“燮燮凉叶夺,戾戾飔风举。”特指抄刊古书时文字脱漏。俞樾《茶香室丛抄·扬州二十四桥》:“按,依此数之,未足二十四数,疑有夺误也。”③错过;错失;耽误。《荀子·富国》:“轻田野之税,平关市之征,省商贾之数,罕兴力役,无夺农时。”(关市:设在交通要道的集市。)④强取;剥夺。《左传·定公二年》:“邾庄公与夷射姑饮酒,私出,阍(hūn)乞肉焉,夺之杖以敲之。”(阍:看门人。)《左传·昭公二十年》:“先人有夺人之心,后人有待其衰。”李密《陈情表》:“舅夺母志。”⑤削除;剥夺。《左传·昭公十三年》:“(楚灵)王夺鬭韦龟中犨(chōu),又夺成然邑使为郊尹。”(鬬韦龟、成然:二人为父子,均楚国大夫。中犨:邑名。)《金史·世宗纪中》:“又以台臣徇势偷安,畏忌不敢言,夺俸一月。”(徇:屈从。)⑥争夺;争得;竞争。《旧唐书·韩游瓌传》:“乃退入城。贼急夺门,游瓌与贼隔门血战,会暝乃解。”(暝:黄昏,天黑。)《世说新语·夙惠》:“二子俱说,更相易夺,言无遗失。”⑦压倒;胜过;超过。《论语·阳货》:“恶紫之夺朱也,恶郑声之乱雅乐也。”(郑声:郑地的俗乐。)赵孟頫《赠放烟火者》:“人间巧艺夺天工。”⑧照耀;震慑。闻人蒨《春日》:“林有惊心鸟,园多夺目花。”宋之问《嵩山天门歌》:“晚阴兮足风,夕阳兮赩(xì)红,试一望兮夺魄,况众妙之无穷。”(赩:赤色。)⑨用某种强力、手段,迫使对方改变或放弃(原来的主张)。《论语·泰伯》:“可以托六尺之孤,可以寄百里之命,临大节而不可夺也,君子与?”(六尺之孤:未成年的孤儿。)又特指任职期间遭父母丧事不令离职或丧服未满强令出仕。通称“夺服、夺哀、夺礼、夺情”等,省称“夺”。《新唐书·狄仁杰传附狄光嗣》:“母丧,夺为太傅少卿,固让。睿宗嘉其诚,许之。”⑩裁定;认定。《论衡·超奇》:“书疏文义,夺于肝心。”

    真:

    ①古称仙人为真。《楚辞·九思·守志》:“随真人兮翱翔。”②本性;本质。《庄子·齐物论》:“无益损乎其真。”③真实;真诚。《汉书·宣帝纪》:“使真伪毋相乱。”④真书,即汉字楷书。⑤副词。的确;实在。杜甫《莫相疑行》:“牙齿欲落真可惜。”

    疑:

    ①疑惑;猜疑;怀疑。《孙子·谋攻》:“三军既惑且疑,则诸侯之难至矣。”《韩非子·说难》:“其家甚智其子,而疑邻人之父。”(智:用如意动。认为聪明。)《史记·屈原贾生列传》:“信而见疑,忠而被谤。”(见:被。)又为名词。疑问。《列子·汤问》:“其妻献疑曰……”宋濂《送东阳马生序》:“余立侍左右,援疑质理,俯身倾耳以请。”②犹豫。《韩非子·解老》:“必成功,则其行之也不疑。”《吕氏春秋·不广》:“成教垂名,于此乎在矣,君其勿疑。”③畏惧。《管子·小问》:“駮食虎豹,故虎疑焉。”刘蜕《与京西幕府书》:“富贵固不足疑其来,爵土固不足畏其大。”④相似。《吕氏春秋·疑似》:“疑似之迹,不可不察。”⑤古代官职名。《礼记·文王世子》:“虞、夏、商、周,有师、保,有疑、丞。”(师、保、丞:官名。)⑥通“拟”。比拟。《吕氏春秋·慎势》:“立天子不使诸侯疑焉。”贾谊《论积贮疏》:“远方之能疑者,并举而争起矣。”

    圣:

    ①通达事理;事事精通;超越常人。《孟子·尽心下》:“充实之谓美,充实而有光辉之谓大,大而化之之谓圣,圣而不可知之之谓神。”(大而化之:既表现出了光辉,又能融会贯通。)②圣明;品德智慧极高的人。《孟子·万章下》:“孔子,圣之时者也。”《礼记·乐记》:“作者之谓圣,述者之谓明,圣明者,述作之谓也。”③对某门学问、技艺有很高成就的人。《抱朴子·辨问》:“善刻削之尤巧者则谓之木圣。”④神通。佚名《锁齐天大圣》第二折:“奉上帝敕令,着吾神统领十万天兵,与此妖魔斗圣,走一遭去。”⑤封建时代称帝王或与帝王有关的事物。《史记·秦始皇本纪》:“大圣作治,建定法度,显箸纲纪。”

    智:

    ①聪明;智慧。《老子》第三十三章:“知人者智,自知者明。”贾谊《治安策》:“凡人之智,能见已然,不能见将然。”②指智能之士。《列子·黄帝》:“子华使其侠客以智鄙相攻,强弱相凌。”(子华:人名。)③通“知”。知道。《墨子·耕柱》:“岂能智数百岁之后哉。”[智慧]聪明才智。《孟子·公孙丑下》:“虽有智慧,不如乘势。”(乘势:趁着时势。)


  • jin nang yu zhou lai mo zhi ,can ran duo zhen yi sheng zhi 。

    “jin nang yu zhou lai mo zhi ,can ran duo zhen yi sheng zhi 。”shi gou chu chu :《ci yun mi fu er wang shu ba wei er shou 》;shi song chao shi ren su shi de zuo pin 。

    san guan bao shu fang du hui ,de jian lai qin yu qing li 。
    qiu she chun yin jiu xiang za ,ye wu jia ji ding shei mei 。
    yu han jin yao tian shang lai ,zi yi chi shi qin lin qi 。
    fen guan guo yan wei yi shi ,lei la gua bi kong yun wei 。
    gui lai miao yi du zhui qiu ,zuo xiang peng shan er shi qiu 。
    guai jun he chu de ci ben ,shang you huan xuan han ju you 。
    qiao tou hao duo gu lai you ,yi xiao shei shi chi hu tou 。
    jun bu jian chang an yong ning li ,wang jia po yuan shei fu xiu 。
    yuan zhang zuo shu ri qian zhi ,ping sheng zi ku shei yu mei 。
    hua de wei bing wei bi shi ,yao ling chi er chu chan shui 。
    jin nang yu zhou lai mo zhi ,can ran duo zhen yi sheng zhi 。
    ren ji kan shu lei ru xi ,zhi jin lu gong yu qi mi 。

    【zhu shi 】:

    jin :

    ①you cai se hua wen de si zhi pin 。《zuo chuan · xiang gong er shi liu nian 》:“fu ren shi kui zhi jin yu ma 。”cen can 《bai xue ge song wu pan guan gui jing 》:“hu qiu bu nuan jin qin bao 。”(qin qīn:bei zi 。)《li ji ·yu zao 》:“jin yi hu qiu ,zhu hou zhi fu ye 。”②xian yan hua mei 。fan zhong yan 《yue yang lou ji 》:“sha ou xiang ji ,jin lin you yong 。”

    nang :

    ①[ming ]kou dai 。ma zhong xi 《zhong shan lang chuan 》:“chu wo ~,jie wo fu ,ba shi wo bei ,wo jiang shi yi 。”②[dong ]yong kou dai zhuang 。ma zhong xi 《zhong shan lang chuan 》:“ce jian lv ,~tu shu 。”③[dong ]meng zhu 。liu zong yuan 《tong ou ji chuan 》:“er hao zei jie chi fan jie ,bu ~ji kou 。”

    yu :

    ①yi chong zhi xi jian ying er you guang ze de mei dan 。《shang shu ·yin (yìn)zheng 》:“huo yan kun gang ,yu dan ju fen 。”(yin :gu guo ming 。yan :fen shao 。)《shi jing ·xiao ya ·he ming 》:“ta shan zhi dan ,ke yi gong yu 。”(gong :zhi zuo 。)②yu qi 。《zuo chuan ·zhuang gong shi nian 》:“xi sheng yu bo ,fu gan jia ye 。”(xi sheng :ji si yong de niu yang zhu 。jia :zeng jia 。zhi xu bao 。)③jing mei zhen gui de 。ge hong 《bao piao zi ·wai pian ·jie bao 》:“chong jie jian zhi qing feng ,su yu shi zhi ming jin 。”④jie bai mei hao de 。bao zhao 《wu he fu 》:“die shuang mao er long ying ,zhen yu yu er lin xia 。”(yu :yu yi 。)⑤xiang zhu ;pei yang 。《shi jing ·da ya ·min lao 》:“wang yu yu nv ,shi yong da jian 。”(yong :yi 。jian :gui quan 。)

    zhou :

    ①che zhou 。《zuo chuan ·ding gong jiu nian 》:“jin jie yi ren zhi che ,qie ji zhou 。”(qie :ke 。)②zhong xin ;shu niu 。yuan hong 《san guo ming chen xu zan 》:“he he san xiong ,bing hui gan zhou 。”(hui :xuan zhuai 。gan :zhi tian 。)③zhi ju 。《fa yan ·xian zhi 》:“tian mu huang ,zhu (zhù)zhou kong 。”(zhu :zhi ju ming 。)④xian le qi shang zhuai dong xian de zhou 。bai ju yi 《pi pa hang 》:“zhuai zhou bo xian san liang sheng ,wei cheng qu diao xian you qing 。”⑤juan zhou xing de shu hua 。li bai 《yu han jing zhou shu 》:“zhi yu zhi zuo ,ji cheng juan zhou 。”

    lai :

    (yi )①xiao mai 。《shi jing ·zhou song ·sai wen 》:“yi wo lai mou 。”②you bi zhi ci ,you yuan dao jin 。gen “qu ”、“wang ”xiang fan 。《sun zi bing fa ·jiu de 》:“wo ke yi wang ,bi ke yi lai zhe ,wei jiao de 。”he zhi zhang 《hui xiang ou shu 》:“er tong xiang jian bu xiang shi ,xiao wen ke cong he chu lai ?”③shi ……lai ;qiao zhi ;qiao lai 。ye zuo “lai ”。si ma qian 《shi ji ·wen di ben ji 》:“jiang he yi lai yuan fang zhi xian liang ?”④mou yi shi jian yi hou 。《meng zi ·jin xin xia 》:“you kong zi er lai ,zhi yu jin ,bai you yu sui 。”⑤jiang lai ;wei lai 。tao qian 《gui qu lai xi ci 》:“wu yi wang zhi bu jian ,zhi lai zhe zhi ke zhui 。”(jian :gai zheng 。zhui :zhui qiu 。)《meng zi ·teng wen gong xia 》:“ru zhi ji fei yi ,si su yi yi ,he dai lai nian ?”(si :ze 。yi :ting zhi 。)⑥gou mo zhu ci 。《zhuang zi ·ren jian shi 》:“chang yi yu wo lai 。”《meng zi ·li lou shang 》:“he gui hu lai !” (er )lài wei lao 。《shi jing ·xiao ya ·da dong 》:“dong ren zhi zi ,zhi lao bu lai 。”(zhi :zhu guan 。lao lào:wei lao )

    mo :

    ①mei you 。gen “you ”xiang dui 。liu you 《you shan xi cun 》:“shan chong shui fu yi mo lu 。”②fu ci 。biao shi fou ding ,xiang dang yu “bu ”。《shang jun shu ·nong zhan 》:“min yi ci wei jiao ,ze su yan de mo shao ,er bing yan de ruo ye ?”③lian ci 。biao shi tiao jian ,xiang dang yu “mo lun ”、“bu lun ”。《shi jing ·lu song ·feng shui 》:“bu xiao bu da ,cong gong yu mai 。”④tong “wu ”。bu yao 。《gu shi yuan ·kong hou yin 》:“gong mo du he ,gong jing du he 。duo he er si ,dang nai gong he !”⑤fei ;bu shi 。《guan zi ·xing shi 》:“ze guo fei ji guo ,er min mo ji min ye 。”⑥yu qi ci 。yong yu yi wen gou mo ,biao shi yi wen ,xiang dang yu “fou ”。bai ju yi 《wen liu shi jiu 》:“wan lai tian yu xue ,neng yin yi bei mo ?”

    zhi :

    ①jiao 。《zuo chuan ·huan gong shi san nian 》:“ju zhi gao ,xin bu gu yi 。”②jiao zhi 。liu ji 《bei shang gan huai 》:“ning zhi guai yuan fang ,ju zu zhe shang zhi 。”(yuan fang :tian de 。)③zong ji ;hang dong suo liu xia de hen ji 。wang bo 《guan fo ji si 》:“lian zuo shen rong yan ,song yan sheng zhi yu 。”(lian zuo :fo xiang de zuo wei ,xia wei lian hua xing 。)④de ji 。zuo sai 《wei dou fu 》:“ting ting jun zhi 。”(ting ting :gao da 。)⑤shan jiao 。ruan ji 《yong huai 》shi :“qu shang xi shan zhi 。”

    can :

    ①jing mi ;shang deng bai mi 。《shi jing ·zheng feng ·zi yi 》:“kuo zi zhi guan xi ,hai ,yu shou zi zhi can xi 。”(kuo :wang 。)②xian ming de yang zi 。《shi jing ·tang feng ·ge sheng 》:“jiao zhen can xi ,jin qin lan xi 。”[can lan ]can lan ,ji guang liang xian ming de yang zi 。si ma xiang ru 《shang lin fu 》:“hao chi can lan ,yi xiao de li (lì)。”(de li :xian ming de yang zi 。)

    can ran :

    ①ming bai ,ming liang 。《xun zi ·fei xiang 》:“yu guan sheng wang zhi ji ,ze yu ji ~~zhe yi 。”②jing jie de yang zi 。《xun zi ·rong ru 》:“e er ~~bing chu huan dao liang er zhi zhe 。”

    ran :

    ①ran shao 。hou lai xie zuo “ran ”。《meng zi ·gong sun chou shang 》:“re huo zhi shi ran ,quan zhi shi da 。”②dai ci 。ru ci ;zhe yang 。《lv shi chun qiu ·yong zhong 》:“wu gu mo bu you chang ,mo bu you duan ,ren yi ran 。”③dui ;zan tong 。《lun yu ·yong ye 》:“zi yue :‘yong zhi yan ran 。’”④fu ci 。1.biao shi chu hu yi liao ,xiang dang yu “nai ”、“jing ”。《han shu ·bing ji chuan 》:“jun hou wei han xiang ,jian li cheng ji si ,ran mo suo cheng ai (yì)。”(ai :zhi 。)2. biao shi shun cheng guan ji 。xiang dang yu “bian ”、“jiu ”。《zhuang zi ·wai wu 》:“wu de dou sheng zhi shui ran huo er 。”⑤lian ci 。1.biao shi zhuai she guan ji ,xiang dang yu “ran er ”。《zuo chuan ·xi gong san shi nian 》:“ran zheng wang ,zi yi you bu li yan !”2.biao shi rang bu guan ji ,xiang dang yu “sui ran ”。dong jie yuan 《xi xiang ji zhu gong diao 》juan qi :“ran qiao cui ,shang tian zhen ,qian yao xi tui luo qun 。”⑥zhu ci 。1.yong zuo xing rong ci huo fu ci ci wei ,biao shi zhuang tai ,“……de yang zi ”。《shi jing · xiao ya ·na you jia yu 》:“na you jia yu ,zheng ran zhao zhao 。”2. yong yu gou mo ,biao shi bi ni 。《meng zi ·jin xin shang 》:“dao ze gao yi ,mei yi ,yi re deng tian ran 。”3. yong yu gou mo ,biao shi duan ding ,xiang dang yu “yan ”、“ye ”。《lun yu ·xian jin 》:“re you ye ,bu de ji si ran 。”

    duo :

    ①jiang qu ;duo qu 。《guan zi ·ren fa 》:“jie ren yi ji suo cao ,ming yue duo bing ;jie ren yi ji suo chu ,ming yue shi wei 。”②tuo lou 。jiang yan 《zhang huang men xie ku yu 》:“xie xie liang xie duo ,li li si feng ju 。”te zhi chao kan gu shu shi wen zi tuo lou 。shu yue 《cha xiang shi cong chao ·yang zhou er shi si qiao 》:“an ,yi ci shu zhi ,wei zu er shi si shu ,yi you duo wu ye 。”③cuo guo ;cuo shi ;dan wu 。《xun zi ·fu guo 》:“qing tian ye zhi shui ,ping guan shi zhi zheng ,sheng shang gu zhi shu ,han xing li yi ,mo duo nong shi 。”(guan shi :she zai jiao tong yao dao de ji shi 。)④jiang qu ;bao duo 。《zuo chuan ·ding gong er nian 》:“zhu zhuang gong yu yi she gu yin jiu ,si chu ,hun (hūn)qi rou yan ,duo zhi zhang yi qiao zhi 。”(hun :kan men ren 。)《zuo chuan ·zhao gong er shi nian 》:“xian ren you duo ren zhi xin ,hou ren you dai ji cui 。”li mi 《chen qing biao 》:“jiu duo mu zhi 。”⑤xiao chu ;bao duo 。《zuo chuan ·zhao gong shi san nian 》:“(chu ling )wang duo dou wei gui zhong chou (chōu),you duo cheng ran yi shi wei jiao yin 。”(dou wei gui 、cheng ran :er ren wei fu zi ,jun chu guo da fu 。zhong chou :yi ming 。)《jin shi ·shi zong ji zhong 》:“you yi tai chen xun shi tou an ,wei ji bu gan yan ,duo feng yi yue 。”(xun :qu cong 。)⑥zheng duo ;zheng de ;jing zheng 。《jiu tang shu ·han you gui chuan 》:“nai tui ru cheng 。zei ji duo men ,you gui yu zei ge men xie zhan ,hui ming nai jie 。”(ming :huang hun ,tian hei 。)《shi shui xin yu ·su hui 》:“er zi ju shui ,geng xiang yi duo ,yan mo wei shi 。”⑦ya dao ;sheng guo ;chao guo 。《lun yu ·yang huo 》:“e zi zhi duo zhu ye ,e zheng sheng zhi luan ya le ye 。”(zheng sheng :zheng de de su le 。)zhao meng fu 《zeng fang yan huo zhe 》:“ren jian qiao yi duo tian gong 。”⑧zhao yao ;zhen she 。wen ren qian 《chun ri 》:“lin you jing xin diao ,yuan duo duo mu hua 。”song zhi wen 《song shan tian men ge 》:“wan yin xi zu feng ,xi yang xi xi (xì)gong ,shi yi wang xi duo bo ,kuang zhong miao zhi mo qiong 。”(xi :chi se 。)⑨yong mou chong jiang li 、shou duan ,pai shi dui fang gai bian huo fang qi (yuan lai de zhu zhang )。《lun yu ·tai bai 》:“ke yi tuo liu che zhi gu ,ke yi ji bai li zhi ming ,lin da jie er bu ke duo ye ,jun zi yu ?”(liu che zhi gu :wei cheng nian de gu er 。)you te zhi ren zhi ji jian zao fu mu sang shi bu ling li zhi huo sang fu wei man jiang ling chu shi 。tong chen “duo fu 、duo ai 、duo li 、duo qing ”deng ,sheng chen “duo ”。《xin tang shu ·di ren jie chuan fu di guang si 》:“mu sang ,duo wei tai fu shao qing ,gu rang 。rui zong jia ji cheng ,hu zhi 。”⑩cai ding ;ren ding 。《lun heng ·chao ji 》:“shu shu wen yi ,duo yu gan xin 。”

    zhen :

    ①gu chen xian ren wei zhen 。《chu ci ·jiu sai ·shou zhi 》:“sui zhen ren xi ao xiang 。”②ben xing ;ben zhi 。《zhuang zi ·ji wu lun 》:“mo yi sun hu ji zhen 。”③zhen shi ;zhen cheng 。《han shu ·xuan di ji 》:“shi zhen wei wu xiang luan 。”④zhen shu ,ji han zi kai shu 。⑤fu ci 。de que ;shi zai 。du fu 《mo xiang yi hang 》:“ya chi yu la zhen ke xi 。”

    yi :

    ①yi huo ;cai yi ;huai yi 。《sun zi ·mou gong 》:“san jun ji huo ju yi ,ze zhu hou zhi nan zhi yi 。”《han fei zi ·shui nan 》:“ji jia shen zhi ji zi ,er yi lin ren zhi fu 。”(zhi :yong ru yi dong 。ren wei cong ming 。)《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“xin er jian yi ,zhong er bei bang 。”(jian :bei 。)you wei ming ci 。yi wen 。《lie zi ·shang wen 》:“ji qi suo yi yue ……”song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“yu li shi zuo you ,yuan yi zhi li ,fu shen qing er yi qing 。”②you yu 。《han fei zi ·jie lao 》:“bi cheng gong ,ze ji hang zhi ye bu yi 。”《lv shi chun qiu ·bu an 》:“cheng jiao chui ming ,yu ci hu zai yi ,jun ji wu yi 。”③wei ju 。《guan zi ·xiao wen 》:“bo shi hu bao ,gu hu yi yan 。”liu tui 《yu jing xi mu fu shu 》:“fu gui gu bu zu yi ji lai ,jue tu gu bu zu wei ji da 。”④xiang shi 。《lv shi chun qiu ·yi shi 》:“yi shi zhi ji ,bu ke bu cha 。”⑤gu dai guan zhi ming 。《li ji ·wen wang shi zi 》:“yu 、xia 、shang 、zhou ,you shi 、bao ,you yi 、cheng 。”(shi 、bao 、cheng :guan ming 。)⑥tong “ni ”。bi ni 。《lv shi chun qiu ·shen shi 》:“li tian zi bu shi zhu hou yi yan 。”gu yi 《lun ji zhu shu 》:“yuan fang zhi neng yi zhe ,bing ju er zheng qi yi 。”

    sheng :

    ①tong da shi li ;shi shi jing tong ;chao yue chang ren 。《meng zi ·jin xin xia 》:“chong shi zhi wei mei ,chong shi er you guang hui zhi wei da ,da er hua zhi zhi wei sheng ,sheng er bu ke zhi zhi zhi wei shen 。”(da er hua zhi :ji biao xian chu le guang hui ,you neng rong hui guan tong 。)②sheng ming ;pin de zhi hui ji gao de ren 。《meng zi ·mo zhang xia 》:“kong zi ,sheng zhi shi zhe ye 。”《li ji ·le ji 》:“zuo zhe zhi wei sheng ,shu zhe zhi wei ming ,sheng ming zhe ,shu zuo zhi wei ye 。”③dui mou men xue wen 、ji yi you hen gao cheng jiu de ren 。《bao piao zi ·bian wen 》:“shan ke xiao zhi you qiao zhe ze wei zhi mu sheng 。”④shen tong 。yi ming 《suo ji tian da sheng 》di er she :“feng shang di chi ling ,zhao wu shen tong ling shi mo tian bing ,yu ci yao mo dou sheng ,zou yi zao qu 。”⑤feng jian shi dai chen di wang huo yu di wang you guan de shi wu 。《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“da sheng zuo zhi ,jian ding fa du ,xian zhu gang ji 。”

    zhi :

    ①cong ming ;zhi hui 。《lao zi 》di san shi san zhang :“zhi ren zhe zhi ,zi zhi zhe ming 。”gu yi 《zhi an ce 》:“fan ren zhi zhi ,neng jian yi ran ,bu neng jian jiang ran 。”②zhi zhi neng zhi shi 。《lie zi ·huang di 》:“zi hua shi ji xia ke yi zhi bi xiang gong ,jiang ruo xiang ling 。”(zi hua :ren ming 。)③tong “zhi ”。zhi dao 。《mo zi ·geng zhu 》:“qi neng zhi shu bai sui zhi hou zai 。”[zhi hui ]cong ming cai zhi 。《meng zi ·gong sun chou xia 》:“sui you zhi hui ,bu ru cheng shi 。”(cheng shi :chen zhao shi shi 。)