• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 春陽一已敷,妍醜各自矜。

    “春陽一已敷,妍醜各自矜。”詩句出處:《和子由記園中草木十一首》;是宋朝詩人蘇軾的作品。

    煌煌帝王都,赫赫走群彥。
    嗟汝獨何為,閉門觀物變。
    微物豈足觀,汝獨觀不倦。
    牽牛與葵蓼,采摘入詩卷。
    吾聞東山傅,置酒攜燕婉。
    富貴未能忘,聲色聊自遣。
    汝今又不然,時節看瓜蔓。
    懷寶自足珍,藝蘭那計畹。
    吾歸於汝處,慎勿嗟歲晚。
    荒園無數畝,草木動成林。
    春陽一已敷,妍醜各自矜。
    蒲萄雖滿架,困倒不能任。
    可憐病石榴,花如破紅襟。
    葵花雖粲粲,蒂淺不勝簪。
    叢蓼晚可喜,輕紅隨秋深。
    物生感時節,此理等廢興。
    飄零不自由,盛亦非汝能。
    江湖不可到,移植苦勤劬。
    安得雙野鴨,飛來成畫圖。
    種柏待其成,柏成人亦老。
    不如種叢篲,春種秋可倒。
    陰陽不擇物,美惡隨意造。
    柏生何苦艱,似亦費天巧。
    天工巧有幾,肯盡為汝耗。
    君看藜與藿,生意常草草。
    萱草雖微花,孤秀自能拔。
    亭亭亂葉中,一一芳心插。
    牽牛獨何畏,詰曲自牙蘗。
    走尋荊與榛,如有宿昔約。
    南齋讀書處,亂翠曉如潑。
    偏工貯秋雨,歲歲壞籬落。
    蘆筍初似竹,稍開葉如蒲。
    方春節抱甲,漸老根生須。
    不愛當夏綠,愛此及秋枯。
    黃葉倒風雨,白花搖。
    行樂惜芳晨,秋風常苦早。
    誰知念離別,喜見秋瓜老。
    秋瓜感霜霰,莖葉颯已槁。
    宦遊歸無時,身若馬系早。
    悲鳴念千裡,耿耿志空抱。
    多憂竟何為,使汝玄發縞。
    官舍有叢竹,結根問囚廳。
    下為人所徑,上密不容釘。
    殷勤戒吏卒,插棘護中庭。
    遠砌忽墳裂,走鞭瘦竛竮。
    我常攜枕簟,來此蔭寒青。
    日暮不能去,臥聽窗風泠。
    芎藭生蜀道,白芷來江南。
    漂流到關輔,猶不失芳甘。
    濯濯翠徑滿,愔愔清露涵。
    及其未花實,可以資筐籃。
    秋節忽已老,苦寒非所堪。
    劚根取其實,對此微物慚。
    自我來關輔,南山得再遊。
    山中亦何有,草木媚深幽。
    菖蒲人不識,生此亂石溝。
    山高霜雪苦,苗葉不得抽。
    下有千歲根,蹙縮如蟠虯。
    長為鬼神守,德薄安敢偷。
    我歸自南山,山翠猶在目。
    心隨白雲去,夢繞山之麓。
    汝従何方來,笑齒粲如玉。
    探懷出新詩,秀語奪山綠。
    覺來已茫昧,但記說秋菊。
    有如采樵子,入洞聽琴築。
    歸來寫遺聲,猶勝人間曲。
    (八月十一日夜宿府學,方和此詩,夢與弟遊南山,出詩數十篇,夢中甚愛之。
    乃覺唯記一句雲蟋蟀悲秋菊。
    )野菊生秋澗,芳心空自知。
    無人驚歲晚,唯有暗蛩悲。
    花開澗水上,花落澗水湄。
    菊衰蛩亦蟄,與汝歲相期。
    楚客方多感,秋風詠江籬。
    落英不滿掬,何以慰朝饑。

    【註釋】:

    春:

    ①春天,春季。《荀子·王制》:“春耕、夏耘、秋收、冬藏,四者不失時,故五谷不絕。”②年;歲。高適《人日寄杜二拾遺》詩:“一臥東山三十春。”③生機;生命。歐陽修《奉使道中寄垣師》:“塞垣春枯積雪溜,沙礫威怒黃雲愁。”(塞垣:指長城。溜:流水。)④指年輕女子的形態。崔玨(jué)《有贈》:“兩臉夭桃從鏡發,一眸春水照人寒。”(春水:指女子的眼睛。)⑤春色;喜色。田汝成《西湖遊覽志餘·熙朝樂事》:“諺雲:‘蓬開先百草,戴瞭春不老。’”⑥春情;情欲。《詩經·召南·野有死麕》:“有女懷春,吉士誘之。”⑦指酒。司空圖《詩品·典雅》:“玉壺買春,賞雨茅屋。”

    陽:

    ①山的南面或水的北面。《尚書·禹貢》:“岷山之陽,至於衡山。”《詩經·秦風·渭陽》:“我送舅氏,曰至渭陽。”(曰:句首助詞。無義。)地名第二個字為“陽”的,一般都來自這個意義。②太陽;陽光。《詩經·小雅 ·湛露》:“匪陽不晞。”(匪:非。晞:曬幹。)《孟子 · 滕文公上》:“秋陽以暴(pù)之。”(暴:曬。)③溫暖。《管子 ·地數》:“陽春農事方作。”④鮮明;明亮。《詩經·豳風·七月》:“我朱孔陽。”(朱:紅色。孔:甚。)⑤表面上;假裝。《韓非子·說難》:“則陽收其身,而實疏之。”⑥古代哲學概念。與“陰”相對。用以概括諸事物兩大對立面的一個方面。《楚辭·九章·涉江》:“陰陽易位,時不當兮。”(時不當:生不逢時。)⑦通“佯”。假裝。《漢書·田儋傳》:“儋陽為縛其奴。”⑧古邑名。春秋燕地。在今河北省唐縣東。

    一:

    ①數詞。《孟子·梁惠王上》:“吾何愛一牛?”(愛:吝惜。)《漢書·律歷志上》:“數者,一、十、百、千、萬也。”又表序數第一。《呂氏春秋·古樂》:“投足以歌八闋:一曰載民,二曰玄鳥。”(八闋:指舞樂的八章。載民、玄鳥:樂曲八章之名。)②專一。《荀子·勸學》:“螾無爪牙之利,筋骨之強,上食埃土,下飲黃泉,用心一也。”(螾:通“蚓”。蚯蚓。)③全;滿。《史記·淮陰侯列傳》:“至拜大將,乃韓信也,一軍皆驚。”④統一;使……一致。《史記·秦始皇本紀》:“一法度衡石丈尺。”⑤相同。《左傳·莊公十二年》:“天下之惡一也。”(惡:指惡人。)⑥整體。賈誼《新書·過秦上》:“合從締交,相與為一。”⑦古代哲學概念。指“道”及“道”所派生的“氣”。⑧副詞。1. 一概;都。《史記·孟嘗君列傳》:“食客數千人,無貴賤一與文等。”2. 一旦。《莊子·徐無鬼》:“一聞人之過,終身不忘。”(過:過失。)3. 乃;竟。《戰國策·齊策一》:“靖郭君之於寡人,一至於此乎?”⑨語氣詞。起加強語氣的作用。《孟子·梁惠王上》:“寡人恥之,願比死者一灑之。”⑩我國民族音樂記音符號之一。[一何]副詞。表示程度深。杜甫《石壕吏》:“吏呼一何怒,婦啼一何苦!”

    一已:

    自己,個人。陸龜蒙《奉和太湖詩》:“盡欲活群生,不唯私~~。”

    已:

    ①停止。《荀子·勸學》:“學不可以已。”②完畢。《戰國策·齊策二》:“言未已,齊讓又至。”(讓:責備。)③罷免。《論語·公冶長》:“(子文)三已之,無慍(yùn)色。”(慍:怨恨。)④疾止;病除。柳宗元《捕蛇者說》:“可以已大風。”(大風:麻風病。)⑤副詞。1. 已經。《史記·蒙恬列傳》:“扶蘇已死。”2.隨後;旋即。《史記·項羽本紀》:“廢以為侯,已又殺之。”3. 太;過分。《詩經·小雅·巧言》:“昊(hào)天已威。”(昊天:天。)⑥通“以”。介詞。和方位詞“來”、“上”、“下”、“東”、“西”等結合,表示對時間、范圍的限制。《三國志·吳書·吳主傳》:“自丞相雍已下皆諫。”⑦語氣詞。用法同“矣”。用於句末,表示確定語氣。《老子》第二章:“天下皆知美之為美,斯惡已。”(斯惡已:就顯出醜惡瞭。)

    敷:

    ①施予;給予。《詩經·商頌·長發》:“敷政優優,百祿是遒。”(優優:寬裕的樣子。遒:聚。)《孟子·滕文公上》:“舉舜而敷治焉。”②鋪敘;陳述。《文心雕龍·鎔裁》:“思瞻者善敷,才核者善刪。”(瞻:豐富。核:謹嚴。)③佈置;鋪開。《尚書·顧命》:“牖間南向,敷重蔑席。”④開放;生長。沈括《夢溪筆談·采草藥》:“用花者取花初敷時。”⑤搽;塗。王安石《贈陳君景初》:“神膏既敷之,頃刻活殘朽。”⑥通“溥(pǔ)”。普遍。《詩經 · 周頌·般》:“敷天之下。”

    妍:

    美麗。顧野王《艷歌行三首》之三:“燕姬妍,趙女麗。”(姬:美女。)

    醜:

    ①地支的第二位。②十二時辰之一,即晨一時至三時。《西遊記》第一回:“且就一日而論:子時得陽氣,而醜則雞鳴。”③十二生肖屬牛。④戲曲裡的滑稽角色。徐渭《南詞敘錄》:“醜,以粉墨塗面,其形甚醜。今省文作醜。”

    各:

    ①指示代詞。各自。《周易·系辭下》:“交易而退,各得其所。”②量詞,表示不止一個。《史記·大宛列傳》:“令國外客遍觀各倉庫府藏之積,見漢之廣大,傾駭之。”(傾:傾慕。)③至;來到。《敵毀》銘:“王各於成周大廟。”④皆;都。《尚書·盤庚下》:“各非敢違卜。”

    自:

    ①自己。《詩經·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②親自。宋濂《送東陽馬生序》:“每假借於藏書之傢,手自筆錄,計日以還。”《史記·蕭相國世傢》:“高祖自將。”③自然。《史記·李將軍列傳》:“諺曰:‘桃李無言,下自成蹊。’”(蹊:小徑;小路。)④介詞。1.從。《孟子·滕文公上》:“有為神農之言者許行,自楚之滕。”(神農:傳說為古代造耒耜、興農業的帝王。許行:當時的農學傢。)《論語·學而》:“有朋自遠方來。”2. 由於。《史記·屈原賈生列傳》:“屈平之作《離騷》,蓋自怨生也。”《漢書·灌夫傳》:“侯自我得之,自我捐之,無所恨。”⑤連詞。表示假設。可譯為假如。《左傳·成公十六年》:“唯聖人能內外無患,自非聖人,外寧必有內憂。”⑥連詞。表示假設的讓步。可譯為即使。《漢書·高祖紀下》:“高祖不修文學,而性明達,好謀能聽,自監門戍卒,見之如舊。”又《杜周傳》:“自京師不曉,況於遠方?”

    自矜:

    自耀,自誇。《史記·項羽本紀》:“~~功伐,奮其私智而不師古。”

    矜:

    (一)①憐憫;同情。《詩經·小雅·巷伯》:“視彼驕人,矜此勞人。”《陳情表》:“伏惟聖朝以孝治天下,凡在故老,猶蒙矜育。”②謹慎。《漢書·賈誼傳》:“嬰以廉恥,故人矜節行。”(嬰:加。)③端莊。《論語·衛靈公》:“君子矜而不爭,群而不黨。”④崇尚。《漢書·地理志下》:“故至今其士多好經術,矜功名。”⑤驕傲。《鹽鐵論·相刺》:“袁盎面刺絳侯之驕矜。”⑥誇耀。歐陽修《賣油翁》:“陳康肅公堯咨善射,當世無雙,公亦以此自矜。”《國語·越語下》:“勞而不矜其功。”⑦危險。《詩經·小雅·菀(yùn)柳》:“居以兇矜。”(菀:枯。)(二) qín 矛或戟的柄。《漢書·徐樂傳》:“起窮巷,奮棘矜。”(棘:通“戟”。)(三) guān 同“鰥”。無妻的老人或喪妻的人。《詩經·大雅·烝民》:“不侮矜寡。”《禮記·王制》:“老而無妻者謂之矜,老而無夫者謂之寡。”


  • 春阳一已敷,妍丑各自矜。

    “春阳一已敷,妍丑各自矜。”诗句出处:《和子由记园中草木十一首》;是宋朝诗人苏轼的作品。

    煌煌帝王都,赫赫走群彦。
    嗟汝独何为,闭门观物变。
    微物岂足观,汝独观不倦。
    牵牛与葵蓼,采摘入诗卷。
    吾闻东山傅,置酒携燕婉。
    富贵未能忘,声色聊自遣。
    汝今又不然,时节看瓜蔓。
    怀宝自足珍,艺兰那计畹。
    吾归于汝处,慎勿嗟岁晚。
    荒园无数亩,草木动成林。
    春阳一已敷,妍丑各自矜。
    蒲萄虽满架,困倒不能任。
    可怜病石榴,花如破红襟。
    葵花虽粲粲,蒂浅不胜簪。
    丛蓼晚可喜,轻红随秋深。
    物生感时节,此理等废兴。
    飘零不自由,盛亦非汝能。
    江湖不可到,移植苦勤劬。
    安得双野鸭,飞来成画图。
    种柏待其成,柏成人亦老。
    不如种丛篲,春种秋可倒。
    阴阳不择物,美恶随意造。
    柏生何苦艰,似亦费天巧。
    天工巧有几,肯尽为汝耗。
    君看藜与藿,生意常草草。
    萱草虽微花,孤秀自能拔。
    亭亭乱叶中,一一芳心插。
    牵牛独何畏,诘曲自牙蘖。
    走寻荆与榛,如有宿昔约。
    南斋读书处,乱翠晓如泼。
    偏工贮秋雨,岁岁坏篱落。
    芦笋初似竹,稍开叶如蒲。
    方春节抱甲,渐老根生须。
    不爱当夏绿,爱此及秋枯。
    黄叶倒风雨,白花摇。
    行乐惜芳晨,秋风常苦早。
    谁知念离别,喜见秋瓜老。
    秋瓜感霜霰,茎叶飒已槁。
    宦游归无时,身若马系早。
    悲鸣念千里,耿耿志空抱。
    多忧竟何为,使汝玄发缟。
    官舍有丛竹,结根问囚厅。
    下为人所径,上密不容钉。
    殷勤戒吏卒,插棘护中庭。
    远砌忽坟裂,走鞭瘦竛竮。
    我常携枕簟,来此荫寒青。
    日暮不能去,卧听窗风泠。
    芎藭生蜀道,白芷来江南。
    漂流到关辅,犹不失芳甘。
    濯濯翠径满,愔愔清露涵。
    及其未花实,可以资筐篮。
    秋节忽已老,苦寒非所堪。
    劚根取其实,对此微物惭。
    自我来关辅,南山得再游。
    山中亦何有,草木媚深幽。
    菖蒲人不识,生此乱石沟。
    山高霜雪苦,苗叶不得抽。
    下有千岁根,蹙缩如蟠虬。
    长为鬼神守,德薄安敢偷。
    我归自南山,山翠犹在目。
    心随白云去,梦绕山之麓。
    汝従何方来,笑齿粲如玉。
    探怀出新诗,秀语夺山绿。
    觉来已茫昧,但记说秋菊。
    有如采樵子,入洞听琴筑。
    归来写遗声,犹胜人间曲。
    (八月十一日夜宿府学,方和此诗,梦与弟游南山,出诗数十篇,梦中甚爱之。
    乃觉唯记一句云蟋蟀悲秋菊。
    )野菊生秋涧,芳心空自知。
    无人惊岁晚,唯有暗蛩悲。
    花开涧水上,花落涧水湄。
    菊衰蛩亦蛰,与汝岁相期。
    楚客方多感,秋风咏江篱。
    落英不满掬,何以慰朝饥。

    【注释】:

    春:

    ①春天,春季。《荀子·王制》:“春耕、夏耘、秋收、冬藏,四者不失时,故五谷不绝。”②年;岁。高适《人日寄杜二拾遗》诗:“一卧东山三十春。”③生机;生命。欧阳修《奉使道中寄垣师》:“塞垣春枯积雪溜,沙砾威怒黄云愁。”(塞垣:指长城。溜:流水。)④指年轻女子的形态。崔珏(jué)《有赠》:“两脸夭桃从镜发,一眸春水照人寒。”(春水:指女子的眼睛。)⑤春色;喜色。田汝成《西湖游览志余·熙朝乐事》:“谚云:‘蓬开先百草,戴了春不老。’”⑥春情;情欲。《诗经·召南·野有死麕》:“有女怀春,吉士诱之。”⑦指酒。司空图《诗品·典雅》:“玉壶买春,赏雨茅屋。”

    阳:

    ①山的南面或水的北面。《尚书·禹贡》:“岷山之阳,至于衡山。”《诗经·秦风·渭阳》:“我送舅氏,曰至渭阳。”(曰:句首助词。无义。)地名第二个字为“阳”的,一般都来自这个意义。②太阳;阳光。《诗经·小雅 ·湛露》:“匪阳不晞。”(匪:非。晞:晒干。)《孟子 · 滕文公上》:“秋阳以暴(pù)之。”(暴:晒。)③温暖。《管子 ·地数》:“阳春农事方作。”④鲜明;明亮。《诗经·豳风·七月》:“我朱孔阳。”(朱:红色。孔:甚。)⑤表面上;假装。《韩非子·说难》:“则阳收其身,而实疏之。”⑥古代哲学概念。与“阴”相对。用以概括诸事物两大对立面的一个方面。《楚辞·九章·涉江》:“阴阳易位,时不当兮。”(时不当:生不逢时。)⑦通“佯”。假装。《汉书·田儋传》:“儋阳为缚其奴。”⑧古邑名。春秋燕地。在今河北省唐县东。

    一:

    ①数词。《孟子·梁惠王上》:“吾何爱一牛?”(爱:吝惜。)《汉书·律历志上》:“数者,一、十、百、千、万也。”又表序数第一。《吕氏春秋·古乐》:“投足以歌八阕:一曰载民,二曰玄鸟。”(八阕:指舞乐的八章。载民、玄鸟:乐曲八章之名。)②专一。《荀子·劝学》:“螾无爪牙之利,筋骨之强,上食埃土,下饮黄泉,用心一也。”(螾:通“蚓”。蚯蚓。)③全;满。《史记·淮阴侯列传》:“至拜大将,乃韩信也,一军皆惊。”④统一;使……一致。《史记·秦始皇本纪》:“一法度衡石丈尺。”⑤相同。《左传·庄公十二年》:“天下之恶一也。”(恶:指恶人。)⑥整体。贾谊《新书·过秦上》:“合从缔交,相与为一。”⑦古代哲学概念。指“道”及“道”所派生的“气”。⑧副词。1. 一概;都。《史记·孟尝君列传》:“食客数千人,无贵贱一与文等。”2. 一旦。《庄子·徐无鬼》:“一闻人之过,终身不忘。”(过:过失。)3. 乃;竟。《战国策·齐策一》:“靖郭君之于寡人,一至于此乎?”⑨语气词。起加强语气的作用。《孟子·梁惠王上》:“寡人耻之,愿比死者一洒之。”⑩我国民族音乐记音符号之一。[一何]副词。表示程度深。杜甫《石壕吏》:“吏呼一何怒,妇啼一何苦!”

    一已:

    自己,个人。陆龟蒙《奉和太湖诗》:“尽欲活群生,不唯私~~。”

    已:

    ①停止。《荀子·劝学》:“学不可以已。”②完毕。《战国策·齐策二》:“言未已,齐让又至。”(让:责备。)③罢免。《论语·公冶长》:“(子文)三已之,无愠(yùn)色。”(愠:怨恨。)④疾止;病除。柳宗元《捕蛇者说》:“可以已大风。”(大风:麻风病。)⑤副词。1. 已经。《史记·蒙恬列传》:“扶苏已死。”2.随后;旋即。《史记·项羽本纪》:“废以为侯,已又杀之。”3. 太;过分。《诗经·小雅·巧言》:“昊(hào)天已威。”(昊天:天。)⑥通“以”。介词。和方位词“来”、“上”、“下”、“东”、“西”等结合,表示对时间、范围的限制。《三国志·吴书·吴主传》:“自丞相雍已下皆谏。”⑦语气词。用法同“矣”。用于句末,表示确定语气。《老子》第二章:“天下皆知美之为美,斯恶已。”(斯恶已:就显出丑恶了。)

    敷:

    ①施予;给予。《诗经·商颂·长发》:“敷政优优,百禄是遒。”(优优:宽裕的样子。遒:聚。)《孟子·滕文公上》:“举舜而敷治焉。”②铺叙;陈述。《文心雕龙·镕裁》:“思瞻者善敷,才核者善删。”(瞻:丰富。核:谨严。)③布置;铺开。《尚书·顾命》:“牖间南向,敷重蔑席。”④开放;生长。沈括《梦溪笔谈·采草药》:“用花者取花初敷时。”⑤搽;涂。王安石《赠陈君景初》:“神膏既敷之,顷刻活残朽。”⑥通“溥(pǔ)”。普遍。《诗经 · 周颂·般》:“敷天之下。”

    妍:

    美丽。顾野王《艳歌行三首》之三:“燕姬妍,赵女丽。”(姬:美女。)

    丑:

    ①地支的第二位。②十二时辰之一,即晨一时至三时。《西游记》第一回:“且就一日而论:子时得阳气,而丑则鸡鸣。”③十二生肖属牛。④戏曲里的滑稽角色。徐渭《南词叙录》:“丑,以粉墨涂面,其形甚醜。今省文作丑。”

    各:

    ①指示代词。各自。《周易·系辞下》:“交易而退,各得其所。”②量词,表示不止一个。《史记·大宛列传》:“令国外客遍观各仓库府藏之积,见汉之广大,倾骇之。”(倾:倾慕。)③至;来到。《敌毁》铭:“王各于成周大庙。”④皆;都。《尚书·盘庚下》:“各非敢违卜。”

    自:

    ①自己。《诗经·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②亲自。宋濂《送东阳马生序》:“每假借于藏书之家,手自笔录,计日以还。”《史记·萧相国世家》:“高祖自将。”③自然。《史记·李将军列传》:“谚曰:‘桃李无言,下自成蹊。’”(蹊:小径;小路。)④介词。1.从。《孟子·滕文公上》:“有为神农之言者许行,自楚之滕。”(神农:传说为古代造耒耜、兴农业的帝王。许行:当时的农学家。)《论语·学而》:“有朋自远方来。”2. 由于。《史记·屈原贾生列传》:“屈平之作《离骚》,盖自怨生也。”《汉书·灌夫传》:“侯自我得之,自我捐之,无所恨。”⑤连词。表示假设。可译为假如。《左传·成公十六年》:“唯圣人能内外无患,自非圣人,外宁必有内忧。”⑥连词。表示假设的让步。可译为即使。《汉书·高祖纪下》:“高祖不修文学,而性明达,好谋能听,自监门戍卒,见之如旧。”又《杜周传》:“自京师不晓,况于远方?”

    自矜:

    自耀,自夸。《史记·项羽本纪》:“~~功伐,奋其私智而不师古。”

    矜:

    (一)①怜悯;同情。《诗经·小雅·巷伯》:“视彼骄人,矜此劳人。”《陈情表》:“伏惟圣朝以孝治天下,凡在故老,犹蒙矜育。”②谨慎。《汉书·贾谊传》:“婴以廉耻,故人矜节行。”(婴:加。)③端庄。《论语·卫灵公》:“君子矜而不争,群而不党。”④崇尚。《汉书·地理志下》:“故至今其士多好经术,矜功名。”⑤骄傲。《盐铁论·相刺》:“袁盎面刺绛侯之骄矜。”⑥夸耀。欧阳修《卖油翁》:“陈康肃公尧咨善射,当世无双,公亦以此自矜。”《国语·越语下》:“劳而不矜其功。”⑦危险。《诗经·小雅·菀(yùn)柳》:“居以凶矜。”(菀:枯。)(二) qín 矛或戟的柄。《汉书·徐乐传》:“起穷巷,奋棘矜。”(棘:通“戟”。)(三) guān 同“鳏”。无妻的老人或丧妻的人。《诗经·大雅·烝民》:“不侮矜寡。”《礼记·王制》:“老而无妻者谓之矜,老而无夫者谓之寡。”


  • chun yang yi yi fu ,yan chou ge zi jin 。

    “chun yang yi yi fu ,yan chou ge zi jin 。”shi gou chu chu :《he zi you ji yuan zhong cao mu shi yi shou 》;shi song chao shi ren su shi de zuo pin 。

    huang huang di wang dou ,he he zou qun yan 。
    jie ru du he wei ,bi men guan wu bian 。
    wei wu qi zu guan ,ru du guan bu juan 。
    qian niu yu kui liao ,cai zhai ru shi juan 。
    wu wen dong shan fu ,zhi jiu xie yan wan 。
    fu gui wei neng wang ,sheng se liao zi qian 。
    ru jin you bu ran ,shi jie kan gua man 。
    huai bao zi zu zhen ,yi lan na ji wan 。
    wu gui yu ru chu ,shen wu jie sui wan 。
    huang yuan mo shu mu ,cao mu dong cheng lin 。
    chun yang yi yi fu ,yan chou ge zi jin 。
    pu tao sui man jia ,kun dao bu neng ren 。
    ke lian bing dan liu ,hua ru po gong jin 。
    kui hua sui can can ,di jian bu sheng zan 。
    cong liao wan ke xi ,qing gong sui qiu shen 。
    wu sheng gan shi jie ,ci li deng fei xing 。
    piao ling bu zi you ,cheng yi fei ru neng 。
    jiang hu bu ke dao ,yi zhi ku qin qu 。
    an de shuang ye ya ,fei lai cheng hua tu 。
    chong bai dai ji cheng ,bai cheng ren yi lao 。
    bu ru chong cong hui ,chun chong qiu ke dao 。
    yin yang bu ze wu ,mei e sui yi zao 。
    bai sheng he ku jian ,shi yi fei tian qiao 。
    tian gong qiao you ji ,ken jin wei ru hao 。
    jun kan li yu huo ,sheng yi chang cao cao 。
    xuan cao sui wei hua ,gu xiu zi neng ba 。
    ting ting luan xie zhong ,yi yi fang xin cha 。
    qian niu du he wei ,jie qu zi ya nie 。
    zou xun jing yu zhen ,ru you su xi yao 。
    na zhai dou shu chu ,luan cui xiao ru po 。
    pian gong zhu qiu yu ,sui sui huai li la 。
    lu sun chu shi zhu ,shao kai xie ru pu 。
    fang chun jie bao jia ,jian lao gen sheng xu 。
    bu ai dang xia lu ,ai ci ji qiu ku 。
    huang xie dao feng yu ,bai hua yao 。
    hang le xi fang chen ,qiu feng chang ku zao 。
    shei zhi nian li bie ,xi jian qiu gua lao 。
    qiu gua gan shuang xian ,jing xie sa yi gao 。
    huan you gui mo shi ,shen re ma ji zao 。
    bei ming nian qian li ,geng geng zhi kong bao 。
    duo you jing he wei ,shi ru xuan fa gao 。
    guan she you cong zhu ,jie gen wen qiu ting 。
    xia wei ren suo jing ,shang mi bu rong ding 。
    yan qin jie li cu ,cha ji hu zhong ting 。
    yuan qi hu fen lie ,zou bian shou ling ping 。
    wo chang xie zhen dian ,lai ci yin han qing 。
    ri mu bu neng qu ,wo ting chuang feng ling 。
    xiong qiong sheng shu dao ,bai zhi lai jiang na 。
    piao liu dao guan fu ,you bu shi fang gan 。
    zhuo zhuo cui jing man ,yin yin qing lou han 。
    ji ji wei hua shi ,ke yi zi kuang lan 。
    qiu jie hu yi lao ,ku han fei suo kan 。
    zhu gen qu ji shi ,dui ci wei wu can 。
    zi wo lai guan fu ,na shan de zai you 。
    shan zhong yi he you ,cao mu mei shen you 。
    chang pu ren bu shi ,sheng ci luan dan gou 。
    shan gao shuang xue ku ,miao xie bu de chou 。
    xia you qian sui gen ,cu su ru pan qiu 。
    chang wei gui shen shou ,de bao an gan tou 。
    wo gui zi na shan ,shan cui you zai mu 。
    xin sui bai yun qu ,meng rao shan zhi lu 。
    ru cong he fang lai ,xiao chi can ru yu 。
    tan huai chu xin shi ,xiu yu duo shan lu 。
    jiao lai yi mang mei ,dan ji shui qiu ju 。
    you ru cai qiao zi ,ru dong ting qin zhu 。
    gui lai xie wei sheng ,you sheng ren jian qu 。
    (ba yue shi yi ri ye su fu xue ,fang he ci shi ,meng yu di you na shan ,chu shi shu shi pian ,meng zhong shen ai zhi 。
    nai jiao wei ji yi gou yun xi shuai bei qiu ju 。
    )ye ju sheng qiu jian ,fang xin kong zi zhi 。
    mo ren jing sui wan ,wei you an qiong bei 。
    hua kai jian shui shang ,hua la jian shui mei 。
    ju cui qiong yi zhe ,yu ru sui xiang ji 。
    chu ke fang duo gan ,qiu feng yong jiang li 。
    la ying bu man ju ,he yi wei chao ji 。

    【zhu shi 】:

    chun :

    ①chun tian ,chun ji 。《xun zi ·wang zhi 》:“chun geng 、xia yun 、qiu shou 、dong cang ,si zhe bu shi shi ,gu wu gu bu jue 。”②nian ;sui 。gao kuo 《ren ri ji du er she wei 》shi :“yi wo dong shan san shi chun 。”③sheng ji ;sheng ming 。ou yang xiu 《feng shi dao zhong ji yuan shi 》:“sai yuan chun ku ji xue liu ,sha li wei nu huang yun chou 。”(sai yuan :zhi chang cheng 。liu :liu shui 。)④zhi nian qing nv zi de xing tai 。cui jue (jué)《you zeng 》:“liang lian wai tao cong jing fa ,yi mou chun shui zhao ren han 。”(chun shui :zhi nv zi de yan jing 。)⑤chun se ;xi se 。tian ru cheng 《xi hu you lan zhi yu ·xi chao le shi 》:“yan yun :‘peng kai xian bai cao ,dai le chun bu lao 。’”⑥chun qing ;qing yu 。《shi jing ·shao na ·ye you si jun 》:“you nv huai chun ,ji shi you zhi 。”⑦zhi jiu 。si kong tu 《shi pin ·dian ya 》:“yu hu mai chun ,shang yu mao wu 。”

    yang :

    ①shan de na mian huo shui de bei mian 。《shang shu ·yu gong 》:“min shan zhi yang ,zhi yu heng shan 。”《shi jing ·qin feng ·wei yang 》:“wo song jiu shi ,yue zhi wei yang 。”(yue :gou shou zhu ci 。mo yi 。)de ming di er ge zi wei “yang ”de ,yi ban dou lai zi zhe ge yi yi 。②tai yang ;yang guang 。《shi jing ·xiao ya ·zhan lou 》:“fei yang bu 晞。”(fei :fei 。晞:shai gan 。)《meng zi · teng wen gong shang 》:“qiu yang yi bao (pù)zhi 。”(bao :shai 。)③wen nuan 。《guan zi ·de shu 》:“yang chun nong shi fang zuo 。”④xian ming ;ming liang 。《shi jing ·bin feng ·qi yue 》:“wo zhu kong yang 。”(zhu :gong se 。kong :shen 。)⑤biao mian shang ;jia zhuang 。《han fei zi ·shui nan 》:“ze yang shou ji shen ,er shi shu zhi 。”⑥gu dai zhe xue gai nian 。yu “yin ”xiang dui 。yong yi gai gua zhu shi wu liang da dui li mian de yi ge fang mian 。《chu ci ·jiu zhang ·she jiang 》:“yin yang yi wei ,shi bu dang xi 。”(shi bu dang :sheng bu feng shi 。)⑦tong “yang ”。jia zhuang 。《han shu ·tian dan chuan 》:“dan yang wei fu ji nu 。”⑧gu yi ming 。chun qiu yan de 。zai jin he bei sheng tang xian dong 。

    yi :

    ①shu ci 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“wu he ai yi niu ?”(ai :lin xi 。)《han shu ·lv li zhi shang 》:“shu zhe ,yi 、shi 、bai 、qian 、mo ye 。”you biao xu shu di yi 。《lv shi chun qiu ·gu le 》:“tou zu yi ge ba que :yi yue zai min ,er yue xuan diao 。”(ba que :zhi wu le de ba zhang 。zai min 、xuan diao :le qu ba zhang zhi ming 。)②zhuan yi 。《xun zi ·quan xue 》:“yin mo zhao ya zhi li ,jin gu zhi jiang ,shang shi ai tu ,xia yin huang quan ,yong xin yi ye 。”(yin :tong “yin ”。qiu yin 。)③quan ;man 。《shi ji ·huai yin hou lie chuan 》:“zhi bai da jiang ,nai han xin ye ,yi jun jie jing 。”④tong yi ;shi ……yi zhi 。《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“yi fa du heng dan zhang che 。”⑤xiang tong 。《zuo chuan ·zhuang gong shi er nian 》:“tian xia zhi e yi ye 。”(e :zhi e ren 。)⑥zheng ti 。gu yi 《xin shu ·guo qin shang 》:“ge cong di jiao ,xiang yu wei yi 。”⑦gu dai zhe xue gai nian 。zhi “dao ”ji “dao ”suo pa sheng de “qi ”。⑧fu ci 。1. yi gai ;dou 。《shi ji ·meng chang jun lie chuan 》:“shi ke shu qian ren ,mo gui jian yi yu wen deng 。”2. yi dan 。《zhuang zi ·xu mo gui 》:“yi wen ren zhi guo ,zhong shen bu wang 。”(guo :guo shi 。)3. nai ;jing 。《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“jing guo jun zhi yu gua ren ,yi zhi yu ci hu ?”⑨yu qi ci 。qi jia jiang yu qi de zuo yong 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“gua ren chi zhi ,yuan bi si zhe yi sa zhi 。”⑩wo guo min zu yin le ji yin fu hao zhi yi 。[yi he ]fu ci 。biao shi cheng du shen 。du fu 《dan hao li 》:“li hu yi he nu ,fu ti yi he ku !”

    yi yi :

    zi ji ,ge ren 。liu gui meng 《feng he tai hu shi 》:“jin yu huo qun sheng ,bu wei si ~~。”

    yi :

    ①ting zhi 。《xun zi ·quan xue 》:“xue bu ke yi yi 。”②wan bi 。《zhan guo ce ·ji ce er 》:“yan wei yi ,ji rang you zhi 。”(rang :ze bei 。)③ba mian 。《lun yu ·gong ye chang 》:“(zi wen )san yi zhi ,mo yun (yùn)se 。”(yun :yuan hen 。)④ji zhi ;bing chu 。liu zong yuan 《bu she zhe shui 》:“ke yi yi da feng 。”(da feng :ma feng bing 。)⑤fu ci 。1. yi jing 。《shi ji ·meng tian lie chuan 》:“fu su yi si 。”2.sui hou ;xuan ji 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“fei yi wei hou ,yi you sha zhi 。”3. tai ;guo fen 。《shi jing ·xiao ya ·qiao yan 》:“hao (hào)tian yi wei 。”(hao tian :tian 。)⑥tong “yi ”。jie ci 。he fang wei ci “lai ”、“shang ”、“xia ”、“dong ”、“xi ”deng jie ge ,biao shi dui shi jian 、fan wei de xian zhi 。《san guo zhi ·wu shu ·wu zhu chuan 》:“zi cheng xiang yong yi xia jie jian 。”⑦yu qi ci 。yong fa tong “yi ”。yong yu gou mo ,biao shi que ding yu qi 。《lao zi 》di er zhang :“tian xia jie zhi mei zhi wei mei ,si e yi 。”(si e yi :jiu xian chu chou e le 。)

    fu :

    ①shi yu ;gei yu 。《shi jing ·shang song ·chang fa 》:“fu zheng you you ,bai lu shi qiu 。”(you you :kuan yu de yang zi 。qiu :ju 。)《meng zi ·teng wen gong shang 》:“ju shun er fu zhi yan 。”②pu xu ;chen shu 。《wen xin diao long ·rong cai 》:“sai zhan zhe shan fu ,cai he zhe shan shan 。”(zhan :feng fu 。he :jin yan 。)③bu zhi ;pu kai 。《shang shu ·gu ming 》:“you jian na xiang ,fu chong mie xi 。”④kai fang ;sheng chang 。shen gua 《meng xi bi tan ·cai cao yao 》:“yong hua zhe qu hua chu fu shi 。”⑤cha ;tu 。wang an dan 《zeng chen jun jing chu 》:“shen gao ji fu zhi ,qing ke huo can xiu 。”⑥tong “pu (pǔ)”。pu bian 。《shi jing · zhou song ·ban 》:“fu tian zhi xia 。”

    yan :

    mei li 。gu ye wang 《yan ge hang san shou 》zhi san :“yan ji yan ,zhao nv li 。”(ji :mei nv 。)

    chou :

    ①de zhi de di er wei 。②shi er shi chen zhi yi ,ji chen yi shi zhi san shi 。《xi you ji 》di yi hui :“ju jiu yi ri er lun :zi shi de yang qi ,er chou ze ji ming 。”③shi er sheng xiao shu niu 。④hu qu li de hua ji jiao se 。xu wei 《na ci xu lu 》:“chou ,yi fen mo tu mian ,ji xing shen 醜。jin sheng wen zuo chou 。”

    ge :

    ①zhi shi dai ci 。ge zi 。《zhou yi ·ji ci xia 》:“jiao yi er tui ,ge de ji suo 。”②liang ci ,biao shi bu zhi yi ge 。《shi ji ·da wan lie chuan 》:“ling guo wai ke bian guan ge cang ku fu cang zhi ji ,jian han zhi an da ,qing hai zhi 。”(qing :qing mu 。)③zhi ;lai dao 。《di hui 》ming :“wang ge yu cheng zhou da miao 。”④jie ;dou 。《shang shu ·pan geng xia 》:“ge fei gan wei bo 。”

    zi :

    ①zi ji 。《shi jing ·da ya ·wen wang 》:“yong yan pei ming ,zi qiu duo fu 。”(yan :tong “yan ”。pei ming :ge hu tian ming 。)《lao zi 》:“zhi ren zhe zhi ,zi zhi zhe ming 。”②qin zi 。song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“mei jia jie yu cang shu zhi jia ,shou zi bi lu ,ji ri yi hai 。”《shi ji ·xiao xiang guo shi jia 》:“gao zu zi jiang 。”③zi ran 。《shi ji ·li jiang jun lie chuan 》:“yan yue :‘tao li mo yan ,xia zi cheng qi 。’”(qi :xiao jing ;xiao lu 。)④jie ci 。1.cong 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“you wei shen nong zhi yan zhe hu hang ,zi chu zhi teng 。”(shen nong :chuan shui wei gu dai zao lei si 、xing nong ye de di wang 。hu hang :dang shi de nong xue jia 。)《lun yu ·xue er 》:“you peng zi yuan fang lai 。”2. you yu 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“qu ping zhi zuo 《li sao 》,gai zi yuan sheng ye 。”《han shu ·guan fu chuan 》:“hou zi wo de zhi ,zi wo juan zhi ,mo suo hen 。”⑤lian ci 。biao shi jia she 。ke yi wei jia ru 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“wei sheng ren neng nei wai mo huan ,zi fei sheng ren ,wai ning bi you nei you 。”⑥lian ci 。biao shi jia she de rang bu 。ke yi wei ji shi 。《han shu ·gao zu ji xia 》:“gao zu bu xiu wen xue ,er xing ming da ,hao mou neng ting ,zi jian men shu cu ,jian zhi ru jiu 。”you 《du zhou chuan 》:“zi jing shi bu xiao ,kuang yu yuan fang ?”

    zi jin :

    zi yao ,zi kua 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“~~gong fa ,fen ji si zhi er bu shi gu 。”

    jin :

    (yi )①lian min ;tong qing 。《shi jing ·xiao ya ·hang bai 》:“shi bi jiao ren ,jin ci lao ren 。”《chen qing biao 》:“fu wei sheng chao yi xiao zhi tian xia ,fan zai gu lao ,you meng jin yo 。”②jin shen 。《han shu ·gu yi chuan 》:“ying yi lian chi ,gu ren jin jie hang 。”(ying :jia 。)③duan zhuang 。《lun yu ·wei ling gong 》:“jun zi jin er bu zheng ,qun er bu dang 。”④chong shang 。《han shu ·de li zhi xia 》:“gu zhi jin ji shi duo hao jing shu ,jin gong ming 。”⑤jiao ao 。《yan tie lun ·xiang ci 》:“yuan ang mian ci jiang hou zhi jiao jin 。”⑥kua yao 。ou yang xiu 《mai you weng 》:“chen kang su gong yao zi shan she ,dang shi mo shuang ,gong yi yi ci zi jin 。”《guo yu ·yue yu xia 》:“lao er bu jin ji gong 。”⑦wei xian 。《shi jing ·xiao ya ·wan (yùn)liu 》:“ju yi xiong jin 。”(wan :ku 。)(er ) qín mao huo ji de bing 。《han shu ·xu le chuan 》:“qi qiong hang ,fen ji jin 。”(ji :tong “ji ”。)(san ) guān tong “guan ”。mo qi de lao ren huo sang qi de ren 。《shi jing ·da ya ·zheng min 》:“bu wu jin gua 。”《li ji ·wang zhi 》:“lao er mo qi zhe wei zhi jin ,lao er mo fu zhe wei zhi gua 。”