• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 迥知皇王意,綴書為百篇。

    “迥知皇王意,綴書為百篇。”詩句出處:《和樂天贈樊著作》;是唐朝詩人元稹的作品。

    君為著作詩,志激詞且溫。璨然光揚者,皆以義烈聞。
    千慮竟一失,冰玉不斷痕。謬予頑不肖,列在數子間。
    因君譏史氏,我亦能具陳。羲黃眇雲遠,載籍無遺文。
    煌煌二帝道,鋪設在典墳。堯心惟舜會,因著為話言。
    皋夔益稷禹,粗得無間然。緬然千載後,後聖曰孔宣。
    迥知皇王意,綴書為百篇。是時遊夏輩,不敢措舌端。
    信哉作遺訓,職在聖與賢。如何至近古,史氏為閑官。
    但令識字者,竊弄刀筆權。由心書曲直,不使當世觀。
    貽之千萬代,疑言相並傳。人人異所見,各各私所遍。
    以是曰褒貶,不如都無焉。況乃丈夫志,用舍貴當年。
    顧予有微尚,願以出處論。出非利吾已,其出貴道全。
    全道豈虛設,道全當及人。全則富與壽,虧則饑與寒。
    遂我一身逸,不如萬物安。解懸不澤手,拯溺無折旋。
    神哉伊尹心,可以冠古先。其次有獨善,善己不善民。
    天地為一物,死生為一源。合雜分萬變,忽若風中塵。
    抗哉巢由志,堯舜不可遷。舍此二者外,安用名為賓。
    持謝著書郎,愚不願有雲。

    【註釋】:

    迥:

    ①遠。王勃《滕王閣序》:“天高地迥,覺宇宙之無窮。”班彪《北征賦》:“野蕭條以莽蕩,迥千裡而無傢。”②僻遠之處。李商隱《行次西郊作一百韻》:“常恐值荒迥,此輩還射人。”③差別很大。陸遊《過小孤山大孤山》:“色澤瑩潤,亦與它石迥異。”邊貢《謁文山祠》:“丞相英靈迥未消,絳帷燈火颯寒飆(biāo)。”(文山:文天祥號。絳:赤色。飆:暴風。)④獨。杜甫《丹青引》:“是日牽來赤墀(chí)下,迥立閶(chāng)闔(hé)生長風。”(墀:殿前臺階。閶闔:皇宮正門。)

    知:

    ①知道。《論語·為政》:“知之為知之,不知為不知,是知也。”王充《論衡·知實》:“不學自知,不問自曉,古今行事,未之有也。”(未之有也:沒有這樣的事。)②知覺;感覺。范縝《神滅論》:“手等有痛癢之知。”③見解;知識。《商君書·更法》:“有獨知之慮者。”(慮:思慮。)④知識。《列子· 湯問》:“兩小兒笑曰:‘孰為汝多知乎?’”(孰:誰。為:通“謂”,說。)⑤瞭解。《史記·管晏列傳》:“知我者鮑子也。”(鮑子:鮑叔牙。)⑥交好;相親。司馬遷《報任安書》:“絕賓客之知。”⑦知己;知心的人。鮑照《詠雙燕》:“悲歌辭舊愛,銜淚覓新知。”(銜淚:噙著淚。覓:找尋。)⑧主持。《左傳·襄公二十六年》:“子產其將知政矣。”

    皇:

    ①大;偉大。《詩經·小雅·正月》:“有皇上帝。”②君主;帝王。《詩經·周頌·桓》:“於昭於天,皇以間之。”(間:監察。)《阿房宮賦》:“妃嬪媵嬙,王子皇孫,辭樓下殿,輦來於秦。”③對已故父、祖的尊稱。屈原《離騷》:“朕皇考曰伯庸。”④雌鳳。後作“凰”。《楚辭·遠遊》:“鳳皇翼其承旂兮。”⑤美好。《法言·孝至》:“堯舜之道皇兮。”⑥通“遑”。閑暇;空閑。《左傳·昭公七年》:“社稷之不皇,況能懷思君德?”[皇皇]1.鮮明的樣子。《詩經·小雅·皇皇者華》:“皇皇者華。”(華:同“花”。)2. 同“惶惶”。心神不定的樣子。《孟子·滕文公下》:“孔子三月無君,則皇皇如也。”3. 同“遑遑”。匆忙的樣子。劉向《九嘆· 怨思》:“征夫皇皇。”

    王:

    (一)①夏商周時代最高統治者的稱號。秦始皇以後改稱皇帝。《尚書·盤庚上》:“王命眾,悉至於庭。”(悉:都;全。)②春秋戰國時期的諸侯。《孟子·梁惠王上》:“王好戰,請以戰喻。”③漢以後的最高封爵。《漢書·諸侯王表》:“武帝施主父之冊,下推恩之令,使諸侯王得分戶邑以封子弟,不行黜涉而藩國自析。”(主父:人名。冊:同“策”。析:削弱。)④諸侯或外族來朝見天子。《尚書·大禹謨》:“四夷來王。”⑤首領;同類中最特出或最大者。杜甫《前出塞》:“射人先射馬,擒賊先擒王。”⑥古代對祖父母輩的尊稱。《爾雅·釋親》:“父之考為王父,父之妣(bǐ)為王母。” (二)wàng ①統治同傢。《史記·項羽本紀》:“沛公欲王關中。”《商君書·更法》:“三代不同禮而王。”②成就王業。《孟子·梁惠王上》:“七十者衣(yì)帛(bó)食肉,黎民不饑不寒,然而不王者,未之有也。”

    意:

    ①心意;意圖。《公羊傳·隱公三年》:“此非先君之意也。”賈思勰《齊民要術序》:“蔡倫立意造紙。”又意思。劉勰《文心雕龍·鎔裁》:“善刪者字去而意留。”②懷疑。《列子 ·說符》:“人有亡鐵(fū夫)者,意其鄰之子。”(亡:丟失。鐵:斧子。)③意料。《史記·項羽本紀》:“然不自意能先入關破秦。”[意者]想來大概是……。《莊子·天運》:“意者其運轉而不能自止邪。”(想來天大概是運轉而不會自己停止吧。)④通“抑”。表示選擇。相當於現代漢語的“還是”。《墨子·耕柱》:“子之義將匿耶? 意將以告人乎?”(匿:隱藏。)⑤yī(依)。通“噫”。嘆詞。《莊子·在宥》:“意! 甚矣戰,其無愧而不知恥也甚矣!”

    綴:

    (一)①縫合。《禮記·內則》:“衣裳綻裂,紉箴(zhēn)請補綴。”(箴:同“針”。)《戰國策·秦策一》:“綴甲厲兵。”②連結。張衡《西京賦》:“左有崤(xiáo)函重險,桃林之塞,綴以二華。”(崤函:崤山及函谷關。塞:要塞。二華:太華、少華二山。)③連綴文辭以成文章。劉勰《文心雕龍·練字》:“綴字屬篇,必須練擇。”(屬篇:寫成篇章。練:精練。)《漢書·藝文志》:“閭裡小知者之所及,亦使綴而不忘。”④裝飾。《韓非子·外儲說左上》:“綴以珠玉,飾以玫瑰。”劉義慶《世說新語·言語》:“意謂乃不如微雲點綴。”⑤掛。柳宗元《小石潭記》:“青樹翠蔓,蒙絡搖綴。” (二)chuò輟。停止;廢止。《荀子·成相》:“春申道綴基畢輸。”(春申:指春申君,楚國貴族。基:基業。畢輸:完全破壞。)

    書:

    ①書寫;用文字記錄。《周易·系辭上》:“書不盡言,言不盡意。”《左傳·隱公七年》:“滕侯卒,不書名,未同盟也。”②書法。《新唐書·三宗諸子傳》:“(李)范好學,工書。”③書法的字體。《漢書·藝文志》:“六體者,古文、奇字、篆書、隸書、繆篆、蟲書。”④指文字。《南史·陳伯之傳》:“伯之不識書。”⑤書籍。《論語· 先進》:“何必讀書,然後為學?”⑥特指古代典籍《尚書》,為五經之一,內容主要是上古帝王的文誥。《孟子·盡心下》:“盡信《書》,則不如無《書》。”⑦書信。《左傳· 昭公六年》:“叔向使詒子產書。”⑧公文;文書。《漢書·刑法志》:“民知爭端矣,將棄禮而征於書。”(征:征引。書:指刑法。)古樂府《木蘭詩》:“軍書十二卷,卷卷有爺名。”⑨指帝王的詔書。《後漢書·禮儀志上》:“立春之日,下寬大之書曰……”⑩臣下的奏章。岑參《寄左省杜拾遺》:“聖朝無闕事,自覺諫書稀。”(闕:缺點。)

    為:

    (一)①做。《詩經·周頌·豐年》:“為酒為醴,烝畀祖妣。”(烝:進獻。畀:給予。)《論語·學而》:“其為人也孝弟(tì)。”(弟:同“悌”。友愛。)②制作;創作。《禮記·曲禮下》:“為宮室,不斬於丘木。”(丘木:墓地的樹。)《漢書·枚乘傳》:“司馬相如善為文而遲。”(遲:慢。)③治理。《商君書·農戰》:“善為國者,倉廩雖滿,不偷於農。”(偷:怠惰;忽視。)《論語·為政》:“為政以德。”④行為。范仲淹《嶽陽樓記》:“予嘗求古仁人之心,或異二者之為。”(嘗:曾經。)⑤充當。《論語·為政》:“溫故而知新,可以為師矣。”(溫:溫習。故:舊的知識。)⑥當作。李白《夢遊天姥吟留別》:“霓為衣兮風為馬。”⑦變為;成為。屈原《離騷》:“蘭芷變而不芳兮,荃蕙化而為茅。”(蘭、芷、荃、蕙:皆香草名。)⑧認為。《孟子·公孫醜上》:“而子為我願之乎?”(子:你。)⑨是。《左傳·宣公三年》:“餘為伯儵,餘而祖也。”⑩介詞。1. 表被動。被。《三國志 · 吳書· 呂蒙傳》:“為張遼等所襲。”2.表對象。對;向。《戰國策·韓策二》:“(嚴仲子)因為聶政語曰:‘臣有仇。’”(11)連詞。如果。《戰國策·秦策四》:“秦為知之,必不救也。”(12)語氣詞。1. 與“何”相配,表疑問語氣。《論語·季氏》:“何以伐為?”(伐:進攻。)2. 多用於句未,表示反問語氣。《漢書·外戚傳下·趙皇後》:“今故告之,反怒為!”(故:故意。) (二)wèi ①幫助。《詩經·大雅·鳧鷖》:“公屍燕飲,福祿來為。”②介詞。1. 表對象。替。《論語·學而》:“為人謀而不忠乎?”2. 表原因。因為。《荀子·天論》:“天行有常,不為堯存,不為桀亡。”3. 表目的。為瞭。《孔雀東南飛》:“慎勿為婦死。”③通“偽”。假裝。《禮記·檀弓下》:“夫子為弗聞也者而過之。”

    百:

    ①數詞。十的十倍。《漢書·律歷志上》:“紀於一,協於十,長於百。”(紀:記數。協:合。長:增多。)②指虛數,眾多的。曹操《步出夏門行·觀滄海》:“樹木叢生,百草豐茂。”

    篇:

    ①書;簡冊。《漢書·武帝紀》:“賢良明於古今王事之體,受策察問,咸以書對,著之於篇,朕親覽焉。”(賢良:漢代選拔官吏的科目之一。咸:都;全。對:回答。)②首尾完整的文章。劉知幾《史通·敘事》:“句積而章立,章積而篇成。”③量詞。用於文章。司馬遷《報任安書》:“《詩經》三百篇,大氏聖賢發憤之所為作也。”


  • 迥知皇王意,缀书为百篇。

    “迥知皇王意,缀书为百篇。”诗句出处:《和乐天赠樊著作》;是唐朝诗人元稹的作品。

    君为著作诗,志激词且温。璨然光扬者,皆以义烈闻。
    千虑竟一失,冰玉不断痕。谬予顽不肖,列在数子间。
    因君讥史氏,我亦能具陈。羲黄眇云远,载籍无遗文。
    煌煌二帝道,铺设在典坟。尧心惟舜会,因著为话言。
    皋夔益稷禹,粗得无间然。缅然千载后,后圣曰孔宣。
    迥知皇王意,缀书为百篇。是时游夏辈,不敢措舌端。
    信哉作遗训,职在圣与贤。如何至近古,史氏为闲官。
    但令识字者,窃弄刀笔权。由心书曲直,不使当世观。
    贻之千万代,疑言相并传。人人异所见,各各私所遍。
    以是曰褒贬,不如都无焉。况乃丈夫志,用舍贵当年。
    顾予有微尚,愿以出处论。出非利吾已,其出贵道全。
    全道岂虚设,道全当及人。全则富与寿,亏则饥与寒。
    遂我一身逸,不如万物安。解悬不泽手,拯溺无折旋。
    神哉伊尹心,可以冠古先。其次有独善,善己不善民。
    天地为一物,死生为一源。合杂分万变,忽若风中尘。
    抗哉巢由志,尧舜不可迁。舍此二者外,安用名为宾。
    持谢著书郎,愚不愿有云。

    【注释】:

    迥:

    ①远。王勃《滕王阁序》:“天高地迥,觉宇宙之无穷。”班彪《北征赋》:“野萧条以莽荡,迥千里而无家。”②僻远之处。李商隐《行次西郊作一百韵》:“常恐值荒迥,此辈还射人。”③差别很大。陆游《过小孤山大孤山》:“色泽莹润,亦与它石迥异。”边贡《谒文山祠》:“丞相英灵迥未消,绛帷灯火飒寒飙(biāo)。”(文山:文天祥号。绛:赤色。飙:暴风。)④独。杜甫《丹青引》:“是日牵来赤墀(chí)下,迥立阊(chāng)阖(hé)生长风。”(墀:殿前台阶。阊阖:皇宫正门。)

    知:

    ①知道。《论语·为政》:“知之为知之,不知为不知,是知也。”王充《论衡·知实》:“不学自知,不问自晓,古今行事,未之有也。”(未之有也:没有这样的事。)②知觉;感觉。范缜《神灭论》:“手等有痛痒之知。”③见解;知识。《商君书·更法》:“有独知之虑者。”(虑:思虑。)④知识。《列子· 汤问》:“两小儿笑曰:‘孰为汝多知乎?’”(孰:谁。为:通“谓”,说。)⑤了解。《史记·管晏列传》:“知我者鲍子也。”(鲍子:鲍叔牙。)⑥交好;相亲。司马迁《报任安书》:“绝宾客之知。”⑦知己;知心的人。鲍照《咏双燕》:“悲歌辞旧爱,衔泪觅新知。”(衔泪:噙着泪。觅:找寻。)⑧主持。《左传·襄公二十六年》:“子产其将知政矣。”

    皇:

    ①大;伟大。《诗经·小雅·正月》:“有皇上帝。”②君主;帝王。《诗经·周颂·桓》:“於昭于天,皇以间之。”(间:监察。)《阿房宫赋》:“妃嫔媵嫱,王子皇孙,辞楼下殿,辇来于秦。”③对已故父、祖的尊称。屈原《离骚》:“朕皇考曰伯庸。”④雌凤。后作“凰”。《楚辞·远游》:“凤皇翼其承旂兮。”⑤美好。《法言·孝至》:“尧舜之道皇兮。”⑥通“遑”。闲暇;空闲。《左传·昭公七年》:“社稷之不皇,况能怀思君德?”[皇皇]1.鲜明的样子。《诗经·小雅·皇皇者华》:“皇皇者华。”(华:同“花”。)2. 同“惶惶”。心神不定的样子。《孟子·滕文公下》:“孔子三月无君,则皇皇如也。”3. 同“遑遑”。匆忙的样子。刘向《九叹· 怨思》:“征夫皇皇。”

    王:

    (一)①夏商周时代最高统治者的称号。秦始皇以后改称皇帝。《尚书·盘庚上》:“王命众,悉至于庭。”(悉:都;全。)②春秋战国时期的诸侯。《孟子·梁惠王上》:“王好战,请以战喻。”③汉以后的最高封爵。《汉书·诸侯王表》:“武帝施主父之册,下推恩之令,使诸侯王得分户邑以封子弟,不行黜涉而藩国自析。”(主父:人名。册:同“策”。析:削弱。)④诸侯或外族来朝见天子。《尚书·大禹谟》:“四夷来王。”⑤首领;同类中最特出或最大者。杜甫《前出塞》:“射人先射马,擒贼先擒王。”⑥古代对祖父母辈的尊称。《尔雅·释亲》:“父之考为王父,父之妣(bǐ)为王母。” (二)wàng ①统治同家。《史记·项羽本纪》:“沛公欲王关中。”《商君书·更法》:“三代不同礼而王。”②成就王业。《孟子·梁惠王上》:“七十者衣(yì)帛(bó)食肉,黎民不饥不寒,然而不王者,未之有也。”

    意:

    ①心意;意图。《公羊传·隐公三年》:“此非先君之意也。”贾思勰《齐民要术序》:“蔡伦立意造纸。”又意思。刘勰《文心雕龙·镕裁》:“善删者字去而意留。”②怀疑。《列子 ·说符》:“人有亡铁(fū夫)者,意其邻之子。”(亡:丢失。铁:斧子。)③意料。《史记·项羽本纪》:“然不自意能先入关破秦。”[意者]想来大概是……。《庄子·天运》:“意者其运转而不能自止邪。”(想来天大概是运转而不会自己停止吧。)④通“抑”。表示选择。相当于现代汉语的“还是”。《墨子·耕柱》:“子之义将匿耶? 意将以告人乎?”(匿:隐藏。)⑤yī(依)。通“噫”。叹词。《庄子·在宥》:“意! 甚矣战,其无愧而不知耻也甚矣!”

    缀:

    (一)①缝合。《礼记·内则》:“衣裳绽裂,纫箴(zhēn)请补缀。”(箴:同“针”。)《战国策·秦策一》:“缀甲厉兵。”②连结。张衡《西京赋》:“左有崤(xiáo)函重险,桃林之塞,缀以二华。”(崤函:崤山及函谷关。塞:要塞。二华:太华、少华二山。)③连缀文辞以成文章。刘勰《文心雕龙·练字》:“缀字属篇,必须练择。”(属篇:写成篇章。练:精练。)《汉书·艺文志》:“闾里小知者之所及,亦使缀而不忘。”④装饰。《韩非子·外储说左上》:“缀以珠玉,饰以玫瑰。”刘义庆《世说新语·言语》:“意谓乃不如微云点缀。”⑤挂。柳宗元《小石潭记》:“青树翠蔓,蒙络摇缀。” (二)chuò辍。停止;废止。《荀子·成相》:“春申道缀基毕输。”(春申:指春申君,楚国贵族。基:基业。毕输:完全破坏。)

    书:

    ①书写;用文字记录。《周易·系辞上》:“书不尽言,言不尽意。”《左传·隐公七年》:“滕侯卒,不书名,未同盟也。”②书法。《新唐书·三宗诸子传》:“(李)范好学,工书。”③书法的字体。《汉书·艺文志》:“六体者,古文、奇字、篆书、隶书、缪篆、虫书。”④指文字。《南史·陈伯之传》:“伯之不识书。”⑤书籍。《论语· 先进》:“何必读书,然后为学?”⑥特指古代典籍《尚书》,为五经之一,内容主要是上古帝王的文诰。《孟子·尽心下》:“尽信《书》,则不如无《书》。”⑦书信。《左传· 昭公六年》:“叔向使诒子产书。”⑧公文;文书。《汉书·刑法志》:“民知争端矣,将弃礼而征于书。”(征:征引。书:指刑法。)古乐府《木兰诗》:“军书十二卷,卷卷有爷名。”⑨指帝王的诏书。《后汉书·礼仪志上》:“立春之日,下宽大之书曰……”⑩臣下的奏章。岑参《寄左省杜拾遗》:“圣朝无阙事,自觉谏书稀。”(阙:缺点。)

    为:

    (一)①做。《诗经·周颂·丰年》:“为酒为醴,烝畀祖妣。”(烝:进献。畀:给予。)《论语·学而》:“其为人也孝弟(tì)。”(弟:同“悌”。友爱。)②制作;创作。《礼记·曲礼下》:“为宫室,不斩于丘木。”(丘木:墓地的树。)《汉书·枚乘传》:“司马相如善为文而迟。”(迟:慢。)③治理。《商君书·农战》:“善为国者,仓廪虽满,不偷于农。”(偷:怠惰;忽视。)《论语·为政》:“为政以德。”④行为。范仲淹《岳阳楼记》:“予尝求古仁人之心,或异二者之为。”(尝:曾经。)⑤充当。《论语·为政》:“温故而知新,可以为师矣。”(温:温习。故:旧的知识。)⑥当作。李白《梦游天姥吟留别》:“霓为衣兮风为马。”⑦变为;成为。屈原《离骚》:“兰芷变而不芳兮,荃蕙化而为茅。”(兰、芷、荃、蕙:皆香草名。)⑧认为。《孟子·公孙丑上》:“而子为我愿之乎?”(子:你。)⑨是。《左传·宣公三年》:“余为伯儵,余而祖也。”⑩介词。1. 表被动。被。《三国志 · 吴书· 吕蒙传》:“为张辽等所袭。”2.表对象。对;向。《战国策·韩策二》:“(严仲子)因为聂政语曰:‘臣有仇。’”(11)连词。如果。《战国策·秦策四》:“秦为知之,必不救也。”(12)语气词。1. 与“何”相配,表疑问语气。《论语·季氏》:“何以伐为?”(伐:进攻。)2. 多用于句未,表示反问语气。《汉书·外戚传下·赵皇后》:“今故告之,反怒为!”(故:故意。) (二)wèi ①帮助。《诗经·大雅·凫鹥》:“公尸燕饮,福禄来为。”②介词。1. 表对象。替。《论语·学而》:“为人谋而不忠乎?”2. 表原因。因为。《荀子·天论》:“天行有常,不为尧存,不为桀亡。”3. 表目的。为了。《孔雀东南飞》:“慎勿为妇死。”③通“伪”。假装。《礼记·檀弓下》:“夫子为弗闻也者而过之。”

    百:

    ①数词。十的十倍。《汉书·律历志上》:“纪于一,协于十,长于百。”(纪:记数。协:合。长:增多。)②指虚数,众多的。曹操《步出夏门行·观沧海》:“树木丛生,百草丰茂。”

    篇:

    ①书;简册。《汉书·武帝纪》:“贤良明于古今王事之体,受策察问,咸以书对,著之于篇,朕亲览焉。”(贤良:汉代选拔官吏的科目之一。咸:都;全。对:回答。)②首尾完整的文章。刘知几《史通·叙事》:“句积而章立,章积而篇成。”③量词。用于文章。司马迁《报任安书》:“《诗经》三百篇,大氏圣贤发愤之所为作也。”


  • jiong zhi huang wang yi ,chuo shu wei bai pian 。

    “jiong zhi huang wang yi ,chuo shu wei bai pian 。”shi gou chu chu :《he le tian zeng fan zhe zuo 》;shi tang chao shi ren yuan zhen de zuo pin 。

    jun wei zhe zuo shi ,zhi ji ci ju wen 。can ran guang yang zhe ,jie yi yi lie wen 。
    qian lv jing yi shi ,bing yu bu duan hen 。miu yu wan bu xiao ,lie zai shu zi jian 。
    yin jun ji shi shi ,wo yi neng ju chen 。xi huang miao yun yuan ,zai ji mo wei wen 。
    huang huang er di dao ,pu she zai dian fen 。yao xin wei shun hui ,yin zhe wei hua yan 。
    gao kui yi ji yu ,cu de mo jian ran 。mian ran qian zai hou ,hou sheng yue kong xuan 。
    jiong zhi huang wang yi ,chuo shu wei bai pian 。shi shi you xia bei ,bu gan cuo she duan 。
    xin zai zuo wei xun ,zhi zai sheng yu xian 。ru he zhi jin gu ,shi shi wei xian guan 。
    dan ling shi zi zhe ,qie long dao bi quan 。you xin shu qu zhi ,bu shi dang shi guan 。
    yi zhi qian mo dai ,yi yan xiang bing chuan 。ren ren yi suo jian ,ge ge si suo bian 。
    yi shi yue bao bian ,bu ru dou mo yan 。kuang nai zhang fu zhi ,yong she gui dang nian 。
    gu yu you wei shang ,yuan yi chu chu lun 。chu fei li wu yi ,ji chu gui dao quan 。
    quan dao qi xu she ,dao quan dang ji ren 。quan ze fu yu shou ,kui ze ji yu han 。
    sui wo yi shen yi ,bu ru mo wu an 。jie xuan bu ze shou ,zheng ni mo she xuan 。
    shen zai yi yin xin ,ke yi guan gu xian 。ji ci you du shan ,shan ji bu shan min 。
    tian de wei yi wu ,si sheng wei yi yuan 。ge za fen mo bian ,hu re feng zhong chen 。
    kang zai chao you zhi ,yao shun bu ke qian 。she ci er zhe wai ,an yong ming wei bin 。
    chi xie zhe shu lang ,yu bu yuan you yun 。

    【zhu shi 】:

    jiong :

    ①yuan 。wang bo 《teng wang ge xu 》:“tian gao de jiong ,jiao yu zhou zhi mo qiong 。”ban biao 《bei zheng fu 》:“ye xiao tiao yi mang dang ,jiong qian li er mo jia 。”②pi yuan zhi chu 。li shang yin 《hang ci xi jiao zuo yi bai yun 》:“chang kong zhi huang jiong ,ci bei hai she ren 。”③cha bie hen da 。liu you 《guo xiao gu shan da gu shan 》:“se ze ying run ,yi yu ta dan jiong yi 。”bian gong 《ye wen shan ci 》:“cheng xiang ying ling jiong wei xiao ,jiang wei deng huo sa han biao (biāo)。”(wen shan :wen tian xiang hao 。jiang :chi se 。biao :bao feng 。)④du 。du fu 《dan qing yin 》:“shi ri qian lai chi chi (chí)xia ,jiong li chang (chāng)he (hé)sheng chang feng 。”(chi :dian qian tai jie 。chang he :huang gong zheng men 。)

    zhi :

    ①zhi dao 。《lun yu ·wei zheng 》:“zhi zhi wei zhi zhi ,bu zhi wei bu zhi ,shi zhi ye 。”wang chong 《lun heng ·zhi shi 》:“bu xue zi zhi ,bu wen zi xiao ,gu jin hang shi ,wei zhi you ye 。”(wei zhi you ye :mei you zhe yang de shi 。)②zhi jiao ;gan jiao 。fan zhen 《shen mie lun 》:“shou deng you tong yang zhi zhi 。”③jian jie ;zhi shi 。《shang jun shu ·geng fa 》:“you du zhi zhi lv zhe 。”(lv :sai lv 。)④zhi shi 。《lie zi · shang wen 》:“liang xiao er xiao yue :‘shu wei ru duo zhi hu ?’”(shu :shei 。wei :tong “wei ”,shui 。)⑤le jie 。《shi ji ·guan yan lie chuan 》:“zhi wo zhe bao zi ye 。”(bao zi :bao shu ya 。)⑥jiao hao ;xiang qin 。si ma qian 《bao ren an shu 》:“jue bin ke zhi zhi 。”⑦zhi ji ;zhi xin de ren 。bao zhao 《yong shuang yan 》:“bei ge ci jiu ai ,xian lei mi xin zhi 。”(xian lei :qin zhao lei 。mi :zhao xun 。)⑧zhu chi 。《zuo chuan ·xiang gong er shi liu nian 》:“zi chan ji jiang zhi zheng yi 。”

    huang :

    ①da ;wei da 。《shi jing ·xiao ya ·zheng yue 》:“you huang shang di 。”②jun zhu ;di wang 。《shi jing ·zhou song ·huan 》:“wu zhao yu tian ,huang yi jian zhi 。”(jian :jian cha 。)《a fang gong fu 》:“fei pin ying qiang ,wang zi huang sun ,ci lou xia dian ,nian lai yu qin 。”③dui yi gu fu 、zu de zun chen 。qu yuan 《li sao 》:“zhen huang kao yue bai yong 。”④ci feng 。hou zuo “huang ”。《chu ci ·yuan you 》:“feng huang yi ji cheng 旂xi 。”⑤mei hao 。《fa yan ·xiao zhi 》:“yao shun zhi dao huang xi 。”⑥tong “huang ”。xian xia ;kong xian 。《zuo chuan ·zhao gong qi nian 》:“she ji zhi bu huang ,kuang neng huai sai jun de ?”[huang huang ]1.xian ming de yang zi 。《shi jing ·xiao ya ·huang huang zhe hua 》:“huang huang zhe hua 。”(hua :tong “hua ”。)2. tong “huang huang ”。xin shen bu ding de yang zi 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“kong zi san yue mo jun ,ze huang huang ru ye 。”3. tong “huang huang ”。cong mang de yang zi 。liu xiang 《jiu tan · yuan sai 》:“zheng fu huang huang 。”

    wang :

    (yi )①xia shang zhou shi dai zui gao tong zhi zhe de chen hao 。qin shi huang yi hou gai chen huang di 。《shang shu ·pan geng shang 》:“wang ming zhong ,xi zhi yu ting 。”(xi :dou ;quan 。)②chun qiu zhan guo shi ji de zhu hou 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“wang hao zhan ,qing yi zhan yu 。”③han yi hou de zui gao feng jue 。《han shu ·zhu hou wang biao 》:“wu di shi zhu fu zhi ce ,xia tui en zhi ling ,shi zhu hou wang de fen hu yi yi feng zi di ,bu hang chu she er fan guo zi xi 。”(zhu fu :ren ming 。ce :tong “ce ”。xi :xiao ruo 。)④zhu hou huo wai zu lai chao jian tian zi 。《shang shu ·da yu mo 》:“si yi lai wang 。”⑤shou ling ;tong lei zhong zui te chu huo zui da zhe 。du fu 《qian chu sai 》:“she ren xian she ma ,qin zei xian qin wang 。”⑥gu dai dui zu fu mu bei de zun chen 。《er ya ·shi qin 》:“fu zhi kao wei wang fu ,fu zhi bi (bǐ)wei wang mu 。” (er )wàng ①tong zhi tong jia 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“pei gong yu wang guan zhong 。”《shang jun shu ·geng fa 》:“san dai bu tong li er wang 。”②cheng jiu wang ye 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“qi shi zhe yi (yì)bo (bó)shi rou ,li min bu ji bu han ,ran er bu wang zhe ,wei zhi you ye 。”

    yi :

    ①xin yi ;yi tu 。《gong yang chuan ·yin gong san nian 》:“ci fei xian jun zhi yi ye 。”gu sai xie 《ji min yao shu xu 》:“cai lun li yi zao zhi 。”you yi sai 。liu xie 《wen xin diao long ·rong cai 》:“shan shan zhe zi qu er yi liu 。”②huai yi 。《lie zi ·shui fu 》:“ren you wang tie (fūfu )zhe ,yi ji lin zhi zi 。”(wang :diu shi 。tie :fu zi 。)③yi liao 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“ran bu zi yi neng xian ru guan po qin 。”[yi zhe ]xiang lai da gai shi ……。《zhuang zi ·tian yun 》:“yi zhe ji yun zhuai er bu neng zi zhi xie 。”(xiang lai tian da gai shi yun zhuai er bu hui zi ji ting zhi ba 。)④tong “yi ”。biao shi shua ze 。xiang dang yu xian dai han yu de “hai shi ”。《mo zi ·geng zhu 》:“zi zhi yi jiang ni ye ? yi jiang yi gao ren hu ?”(ni :yin cang 。)⑤yī(yi )。tong “yi ”。tan ci 。《zhuang zi ·zai you 》:“yi ! shen yi zhan ,ji mo kui er bu zhi chi ye shen yi !”

    chuo :

    (yi )①feng ge 。《li ji ·nei ze 》:“yi chang zhan lie ,ren zhen (zhēn)qing bu chuo 。”(zhen :tong “zhen ”。)《zhan guo ce ·qin ce yi 》:“chuo jia li bing 。”②lian jie 。zhang heng 《xi jing fu 》:“zuo you xiao (xiáo)han chong xian ,tao lin zhi sai ,chuo yi er hua 。”(xiao han :xiao shan ji han gu guan 。sai :yao sai 。er hua :tai hua 、shao hua er shan 。)③lian chuo wen ci yi cheng wen zhang 。liu xie 《wen xin diao long ·lian zi 》:“chuo zi shu pian ,bi xu lian ze 。”(shu pian :xie cheng pian zhang 。lian :jing lian 。)《han shu ·yi wen zhi 》:“lv li xiao zhi zhe zhi suo ji ,yi shi chuo er bu wang 。”④zhuang shi 。《han fei zi ·wai chu shui zuo shang 》:“chuo yi zhu yu ,shi yi mei gui 。”liu yi qing 《shi shui xin yu ·yan yu 》:“yi wei nai bu ru wei yun dian chuo 。”⑤gua 。liu zong yuan 《xiao dan tan ji 》:“qing shu cui man ,meng lao yao chuo 。” (er )chuòchuo 。ting zhi ;fei zhi 。《xun zi ·cheng xiang 》:“chun shen dao chuo ji bi shu 。”(chun shen :zhi chun shen jun ,chu guo gui zu 。ji :ji ye 。bi shu :wan quan po huai 。)

    shu :

    ①shu xie ;yong wen zi ji lu 。《zhou yi ·ji ci shang 》:“shu bu jin yan ,yan bu jin yi 。”《zuo chuan ·yin gong qi nian 》:“teng hou cu ,bu shu ming ,wei tong meng ye 。”②shu fa 。《xin tang shu ·san zong zhu zi chuan 》:“(li )fan hao xue ,gong shu 。”③shu fa de zi ti 。《han shu ·yi wen zhi 》:“liu ti zhe ,gu wen 、ji zi 、zhuan shu 、li shu 、miao zhuan 、chong shu 。”④zhi wen zi 。《na shi ·chen bai zhi chuan 》:“bai zhi bu shi shu 。”⑤shu ji 。《lun yu · xian jin 》:“he bi dou shu ,ran hou wei xue ?”⑥te zhi gu dai dian ji 《shang shu 》,wei wu jing zhi yi ,nei rong zhu yao shi shang gu di wang de wen gao 。《meng zi ·jin xin xia 》:“jin xin 《shu 》,ze bu ru mo 《shu 》。”⑦shu xin 。《zuo chuan · zhao gong liu nian 》:“shu xiang shi dai zi chan shu 。”⑧gong wen ;wen shu 。《han shu ·xing fa zhi 》:“min zhi zheng duan yi ,jiang qi li er zheng yu shu 。”(zheng :zheng yin 。shu :zhi xing fa 。)gu le fu 《mu lan shi 》:“jun shu shi er juan ,juan juan you ye ming 。”⑨zhi di wang de zhao shu 。《hou han shu ·li yi zhi shang 》:“li chun zhi ri ,xia kuan da zhi shu yue ……”⑩chen xia de zou zhang 。cen can 《ji zuo sheng du she wei 》:“sheng chao mo que shi ,zi jiao jian shu xi 。”(que :que dian 。)

    wei :

    (yi )①zuo 。《shi jing ·zhou song ·feng nian 》:“wei jiu wei li ,zheng bi zu bi 。”(zheng :jin suo 。bi :gei yu 。)《lun yu ·xue er 》:“ji wei ren ye xiao di (tì)。”(di :tong “ti ”。you ai 。)②zhi zuo ;chuang zuo 。《li ji ·qu li xia 》:“wei gong shi ,bu zhan yu qiu mu 。”(qiu mu :mu de de shu 。)《han shu ·mei cheng chuan 》:“si ma xiang ru shan wei wen er chi 。”(chi :man 。)③zhi li 。《shang jun shu ·nong zhan 》:“shan wei guo zhe ,cang lin sui man ,bu tou yu nong 。”(tou :dai duo ;hu shi 。)《lun yu ·wei zheng 》:“wei zheng yi de 。”④hang wei 。fan zhong yan 《yue yang lou ji 》:“yu chang qiu gu ren ren zhi xin ,huo yi er zhe zhi wei 。”(chang :ceng jing 。)⑤chong dang 。《lun yu ·wei zheng 》:“wen gu er zhi xin ,ke yi wei shi yi 。”(wen :wen xi 。gu :jiu de zhi shi 。)⑥dang zuo 。li bai 《meng you tian lao yin liu bie 》:“ni wei yi xi feng wei ma 。”⑦bian wei ;cheng wei 。qu yuan 《li sao 》:“lan zhi bian er bu fang xi ,quan hui hua er wei mao 。”(lan 、zhi 、quan 、hui :jie xiang cao ming 。)⑧ren wei 。《meng zi ·gong sun chou shang 》:“er zi wei wo yuan zhi hu ?”(zi :ni 。)⑨shi 。《zuo chuan ·xuan gong san nian 》:“yu wei bai shu ,yu er zu ye 。”⑩jie ci 。1. biao bei dong 。bei 。《san guo zhi · wu shu · lv meng chuan 》:“wei zhang liao deng suo xi 。”2.biao dui xiang 。dui ;xiang 。《zhan guo ce ·han ce er 》:“(yan zhong zi )yin wei nie zheng yu yue :‘chen you chou 。’”(11)lian ci 。ru guo 。《zhan guo ce ·qin ce si 》:“qin wei zhi zhi ,bi bu jiu ye 。”(12)yu qi ci 。1. yu “he ”xiang pei ,biao yi wen yu qi 。《lun yu ·ji shi 》:“he yi fa wei ?”(fa :jin gong 。)2. duo yong yu gou wei ,biao shi fan wen yu qi 。《han shu ·wai qi chuan xia ·zhao huang hou 》:“jin gu gao zhi ,fan nu wei !”(gu :gu yi 。) (er )wèi ①bang zhu 。《shi jing ·da ya ·fu yi 》:“gong shi yan yin ,fu lu lai wei 。”②jie ci 。1. biao dui xiang 。ti 。《lun yu ·xue er 》:“wei ren mou er bu zhong hu ?”2. biao yuan yin 。yin wei 。《xun zi ·tian lun 》:“tian hang you chang ,bu wei yao cun ,bu wei jie wang 。”3. biao mu de 。wei le 。《kong qiao dong na fei 》:“shen wu wei fu si 。”③tong “wei ”。jia zhuang 。《li ji ·tan gong xia 》:“fu zi wei fu wen ye zhe er guo zhi 。”

    bai :

    ①shu ci 。shi de shi bei 。《han shu ·lv li zhi shang 》:“ji yu yi ,xie yu shi ,chang yu bai 。”(ji :ji shu 。xie :ge 。chang :zeng duo 。)②zhi xu shu ,zhong duo de 。cao cao 《bu chu xia men hang ·guan cang hai 》:“shu mu cong sheng ,bai cao feng mao 。”

    pian :

    ①shu ;jian ce 。《han shu ·wu di ji 》:“xian liang ming yu gu jin wang shi zhi ti ,shou ce cha wen ,xian yi shu dui ,zhe zhi yu pian ,zhen qin lan yan 。”(xian liang :han dai shua ba guan li de ke mu zhi yi 。xian :dou ;quan 。dui :hui da 。)②shou wei wan zheng de wen zhang 。liu zhi ji 《shi tong ·xu shi 》:“gou ji er zhang li ,zhang ji er pian cheng 。”③liang ci 。yong yu wen zhang 。si ma qian 《bao ren an shu 》:“《shi jing 》san bai pian ,da shi sheng xian fa fen zhi suo wei zuo ye 。”