• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 秦霸周衰古官廢,下堙上塞王道頗。

    “秦霸周衰古官廢,下堙上塞王道頗。”詩句出處:《和李校書新題樂府十二首》;是唐朝詩人元稹的作品。

    驃之樂器頭象駝,音聲不合十二和。促舞跳趫筋節硬,
    繁辭變亂名字訛。千彈萬唱皆咽咽,左旋右轉空傞傞。
    俯地呼天終不會,曲成調變當如何。德宗深意在柔遠,
    笙鏞不禦停嬌娥。史館書為朝貢傳,太常編入鞮靺科。
    古時陶堯作天子,遜遁親聽康衢歌。又遣遒人持木鐸,
    遍采謳謠天下過。萬人有意皆洞達,四嶽不敢施煩苛。
    盡令區中擊壤塊,燕及海外覃恩波。秦霸周衰古官廢,
    下堙上塞王道頗。共矜異俗同聲教,不念齊民方薦瘥。
    傳稱魚鱉亦咸若,茍能效此誠足多。借如牛馬未蒙澤,
    豈在抱甕滋黿鼉。教化從來有源委,必將泳海先泳河。
    是非倒置自古有,驃兮驃兮誰爾訶。

    吾聞黃帝鼓清角,弭伏熊羆舞玄鶴。舜持幹羽苗革心,
    堯用咸池鳳巢閣。大夏濩武皆象功,功多已訝玄功薄。
    漢祖過沛亦有歌,秦王破陣非無作。作之宗廟見艱難,
    作之軍旅傳糟粕。明皇度曲多新態,宛轉侵淫易沉著。
    赤白桃李取花名,霓裳羽衣號天落。雅弄雖雲已變亂,
    夷音未得相參錯。自從胡騎起煙塵,毛毳腥膻滿咸洛。
    女為胡婦學胡妝,伎進胡音務胡樂。火鳳聲沉多咽絕,
    春鶯囀罷長蕭索。胡音胡騎與胡妝,五十年來競紛泊。

    邊頭大將差健卒,入抄禽生快於鶻。但逢赬面即捉來,
    半是邊人半戎羯。大將論功重多級,捷書飛奏何超忽。
    聖朝不殺諧至仁,遠送炎方示微罰。萬裡虛勞肉食費,
    連頭盡被氈裘暍。華裀重席臥腥臊,病犬愁鴣聲咽嗢。
    中有一人能漢語,自言傢本長城窟。少年隨父戍安西,
    河渭瓜沙眼看沒。天寶未亂猶數載,狼星四角光蓬勃。
    中原禍作邊防危,果有豺狼四來伐。蕃馬膘成正翹健,
    蕃兵肉飽爭唐突。煙塵亂起無亭燧,主帥驚跳棄旄鉞。
    半夜城摧鵝雁鳴,妻啼子叫曾不歇。陰森神廟未敢依,
    脆薄河冰安可越。荊棘深處共潛身,前困蒺藜後臲卼。
    平明蕃騎四面走,古墓深林盡株榾。少壯為俘頭被髡,
    老翁留居足多刖。烏鳶滿野屍狼藉,樓榭成灰墻突兀。
    暗水濺濺入舊池,平沙漫漫鋪明月。戎王遣將來安慰,
    口不敢言心咄咄。供進腋腋禦叱般,豈料穹廬揀肥腯。
    五六十年消息絕,中間盟會又猖獗。眼穿東日望堯雲,
    腸斷正朝梳漢發。近年如此思漢者,半為老病半埋骨。
    常教孫子學鄉音,猶話平時好城闕。老者儻盡少者壯,
    生長蕃中似蕃悖。不知祖父皆漢民,便恐為蕃心矻矻。
    緣邊飽喂十萬眾,何不齊驅一時發。年年但捉兩三人,
    精衛銜蘆塞溟渤。

    天寶欲末胡欲亂,胡人獻女能胡旋。旋得明王不覺迷,
    妖胡奄到長生殿。胡旋之義世莫知,胡旋之容我能傳。
    蓬斷霜根羊角疾,竿戴朱盤火輪炫。驪珠迸珥逐飛星,
    虹暈輕巾掣流電。潛鯨暗吸笡波海,回風亂舞當空霰。
    萬過其誰辨終始,四座安能分背面。才人觀者相為言,
    承奉君恩在圓變。是非好惡隨君口,南北東西逐君眄,
    柔軟依身著佩帶,裴回繞指同環釧。佞臣聞此心計回,
    熒惑君心君眼眩。君言似曲屈為鉤,君言好直舒為箭。
    巧隨清影觸處行,妙學春鶯百般囀。傾天側地用君力,
    抑塞周遮恐君見。翠華南幸萬裡橋,玄宗始悟坤維轉。
    寄言旋目與旋心,有國有傢當共譴。

    泗濱浮石裁為磬,古樂疏音少人聽。工師小賤牙曠稀,
    不辨邪聲嫌雅正。正聲不屈古調高,鐘律參差管弦病。
    鏗金戛瑟徒相雜,投玉敲冰杳然零。華原軟石易追琢,
    高下隨人無雅鄭。棄舊美新由樂胥,自此黃鐘不能競。
    玄宗愛樂愛新樂,梨園弟子承恩橫。霓裳才徹胡騎來,
    雲門未得蒙親定。我藏古磬藏在心,有時激作南風詠。
    伯夔曾撫野獸馴,仲尼暫叩春雷盛。何時得向筍簴懸,
    為君一吼君心醒。願君每聽念封疆,不遣豺狼剿人命。

    胡部新聲錦筵坐,中庭漢振高音播。太宗廟樂傳子孫,
    取類群兇陣初破。戢戢攢槍霜雪耀,騰騰擊鼓雲雷磨。
    初疑遇敵身啟行,終象由文士憲左。昔日高宗常立聽,
    曲終然後臨玉座。如今節將一掉頭,電卷風收盡摧挫。
    宋晉鄭女歌聲發,滿堂會客齊喧呵。珊珊珮玉動腰身,
    一一貫珠隨咳唾。頃向圜丘見郊祀,亦曾正旦親朝賀。
    太常雅樂備宮懸,九奏未終百寮惰。惉滯難令季札辨,
    遲回但恐文侯臥。工師盡取聾昧人,豈是先王作之過。
    宋沇嘗傳天寶季,法曲胡音忽相和。明年十月燕寇來,
    九廟千門虜塵涴。我聞此語嘆復泣,古來邪正將誰奈。
    奸聲入耳佞入心,侏儒飽飯夷齊餓。

    西南六詔有遺種,僻在荒陬路尋壅。部落支離君長賤,
    比諸夷狄為幽冗。犬戎強盛頻侵削,降有憤心戰無勇。
    夜防抄盜保深山,朝望煙塵上高塚。鳥道繩橋來款附,
    非因慕化因危悚。清平官系金呿嵯,求天叩地持雙珙。
    益州大將韋令公,頃實遭時定汧隴。自居劇鎮無他績,
    幸得蠻來固恩寵。為蠻開道引蠻朝,迎蠻送蠻常繼踵。
    天子臨軒四方賀,朝廷無事唯端拱。漏天走馬春雨寒,
    瀘水飛蛇瘴煙重。椎頭醜類除憂患,腫足役夫勞洶湧。
    匈奴互市歲不供,雲蠻通好轡長驌。戎王養馬漸多年,
    南人耗悴西人恐。

    天寶年中花鳥使,撩花狎鳥含春思。滿懷墨詔求嬪禦,
    走上高樓半酣醉。醉酣直入卿士傢,閨闈不得偷回避,
    良人顧妾心死別,小女呼爺血垂淚。十中有一得更衣,
    永配深宮作宮婢。禦馬南奔胡馬蹙,宮女三千合宮棄。
    宮門一閉不復開,上陽花草青苔地。月夜閑聞洛水聲,
    秋池暗度風荷氣。日日長看提眾門,終身不見門前事。
    近年又送數人來,自言興慶南宮至。我悲此曲將徹骨,
    更想深冤復酸鼻。此輩賤嬪何足言,帝子天孫古稱貴。
    諸王在閤四十年,七宅六宮門戶閟。隋煬枝條襲封邑,
    肅宗血胤無官位。王無妃媵主無婿,陽亢陰淫結災累。
    何如決雍順眾流,女遣從夫男作吏。

    趙璧五弦彈徵調,徵聲巉絕何清峭。辭雄皓鶴警露啼,
    失子哀猿繞林嘯。風入春松正凌亂,鶯含曉舌憐嬌妙。
    嗚嗚暗溜咽冰泉,殺殺霜刀澀寒鞘。促節頻催漸繁撥,
    珠幢鬥絕金鈴掉。千靫鳴鏑發胡弓,萬片清球擊虞廟。
    眾樂雖同第一部,德宗皇帝常偏召。旬休節假暫歸來,
    一聲狂殺長安少。主第侯傢最難見,挼歌按曲皆承詔。
    水精簾外教貴嬪,玳瑁筵心伴中要。臣有五賢非此弦,
    或在拘囚或屠釣。一賢得進勝累百,兩賢得進同周召。
    三賢事漢滅暴強,四賢鎮嶽寧邊徼。五賢並用調五常,
    五常既敘三光耀。趙璧五弦非此賢,九九何勞設庭燎。

    吾聞昔日西涼州,人煙撲地桑柘稠。蒲萄酒熟恣行樂,
    紅艷青旗朱粉樓。樓下當壚稱卓女,樓頭伴客名莫愁。
    鄉人不識離別苦,更卒多為沉滯遊。哥舒開府設高宴,
    八珍九醞當前頭。前頭百戲競撩亂,丸劍跳躑霜雪浮。
    獅子搖光毛彩豎,胡騰醉舞筋骨柔。大宛來獻赤汗馬,
    贊普亦奉翠茸裘。一朝燕賊亂中國,河湟沒盡空遺丘。
    開遠門前萬裡堠,今來蹙到行原州。去京五百而近何其逼,
    天子縣內半沒為荒陬,西涼之道爾阻修。連城邊將但高會,
    每聽此曲能不羞。

    建中之初放馴象,遠歸林邑近交廣。獸返深山鳥構巢,
    鷹雕鷂鶻無羈鞅。貞元之歲貢馴犀,上林置圈官司養。
    玉盆金棧非不珍,虎啖狴牢魚食網。渡江之橘逾汶貉,
    反時易性安能長。臘月北風霜雪深,踡跼鱗身遂長往。
    行地無疆費傳驛,通天異物罹幽枉。乃知養獸如養人,
    不必人人自敦獎。不擾則得之於理,不奪有以多於賞。
    脫衣推食衣食之,不若男耕女令紡。堯民不自知有堯,
    但見安閑聊擊壤。前觀馴象後馴犀,理國其如指諸掌。

    年年買馬陰山道,馬死陰山帛空耗。元和天子念女工,
    內出金銀代酬犒。臣有一言昧死進,死生甘分答恩燾。
    費財為馬不獨生,耗帛傷工有他盜。臣聞平時七十萬匹馬,
    關中不省聞嘶噪。四十八監選龍媒,時貢天庭付良造。
    如今坰野十無一,盡在飛龍相踐暴。萬束芻茭供旦暮,
    千鐘菽粟長牽漕。屯軍郡國百馀鎮,縑緗歲奉春冬勞。
    稅戶逋逃例攤配,官司折納仍貪冒。挑紋變力倍費,+
    棄舊從新人所好。越縠繚綾織一端,十匹素縑功未到。
    豪傢富賈逾常制,令族清班無雅操。從騎愛奴絲佈衫,
    臂鷹小兒雲錦韜。群臣利己要差僭,天子深衷空憫悼。
    綽立花磚鵷鳳行,雨露恩波幾時報。

    以上元稹作品《和李校書新題樂府十二首》共12首

    【註釋】:

    秦:

    ①周代諸侯國名。戰國時成為七雄之一。公元前221年統一瞭各諸侯國,建立中央集權制國傢。②朝代名。公元前221年,秦始皇統一中國,建立秦王朝,定都咸陽(今陜西省咸陽市東)。③陜西省的別稱。古指今天陜西甘肅一帶。杜甫《奉送嚴公入朝十韻》:“此生那老蜀,不死會歸秦。”

    霸:

    (一)①春秋戰國時諸侯的盟主。《商君書·更法》:“五霸不同法而霸。”(五霸:指春秋時齊桓公、晉文公等五個諸侯的盟主。)②作諸侯的盟主。《孟子·公孫醜上》:“管仲以其君霸。”③稱霸。諸葛亮《草廬對》:“誠如是則霸業可成。” (二)pò 陰歷月初時的月光。《漢書·律歷志下》:“惟四月哉生霸。”(哉:始。)

    周:

    ①周遍;遍及。《國語·齊語》:“服牛軺馬,以周四方。”(軺:輕便馬車。一說“駕”。)《史記·秦始皇本紀》:“親巡天下,周覽遠方。”②周密。《孫子·謀攻》:“輔周則國必強,輔隙則國必弱。”③合。《韓非子·五蠹》:“是以天下之眾,其談言者務為辨,而不周於用。”④完備;周全。《左傳·文公三年》:“君子是以知秦穆之為君也,舉人之周也,與人主壹也。”(壹:專一。)⑤周濟;救濟。賈思勰《齊民要術序》:“周人之急。”⑥周圍;圓圈。楊炯《渾天賦》:“周三徑一,遠近乖於辰極。”(周三徑一:圓周與直徑之比。辰極:北極星。)⑦環繞;循環。《漢書·禮樂志》:“周而復始。”⑧指一定循環的時段。古指一年。《宋書·謝靈運傳》:“在郡一周,稱疾去職。”(稱疾:推說有病。)⑨朝代名。1.公元前十一世紀武王滅紂建立的王朝。又分為西周和東周。至公元前256年為秦所滅。2. 南北朝時宇文覺代西魏建立的王朝。史稱北周(公元557—581年)。3. 唐武後稱帝,改國號為周,止於中宗復位(公元690—705年)。4.五代時郭威代後漢稱帝,改國號為周,史稱後周(公元951—960年)。[周旋]1.運轉。《國語·越語下》:“蚤晏無失,以順天道,周旋無究。”(蚤:通“早”。無究:無窮。)2. 盤繞。王子一《誤入桃源》第二折:“山環水繞天臺洞,勢周旋,形曲折。”3. 交往應酬。曹操《與荀彧傷郭嘉書》:“郭奉孝年不滿四十,相與周旋十一年,險阻艱難皆共罹(lí)之。”(奉孝:郭嘉字。罹:遭受。)4.與敵人較量。蘇軾《和子由苦寒見寄》:“何時逐汝去? 與虜試周旋?”(逐:隨。虜:對敵人的蔑稱。)

    衰:

    (一)①由強轉弱;衰退;衰弱。《左傳·莊公十年》:“一鼓作氣,再而衰,三而竭。”(竭:盡。)《漢書·食貨志上》:“物盛而衰,固其變也。”②減;減退;減少。《戰國策·趙策四》:“日飲食得無衰乎?” (二)suō 同“蓑”。用草編成的雨衣。(三)cuī ①差;依等級遞減。《國語·齊語》:“相(xiàng)地而衰征,則民不移。”(相:視。征:征稅。移:遷徙。)②通“縗”。古代喪服的一種,用粗麻佈制作而成,毛邊。《左傳·襄公三十一年》:“比及葬,三易衰。”(比及:等到。)③等次。《左傳·桓公二年》:“皆有等衰。”

    古:

    ①往昔;歷時久遠。與“今”相對。《周易·系辭下》:“上古穴居野處,後世聖人易之以宮室。”(易:換。宮室:房舍。)蘇軾《水調歌頭》:“人有悲歡離合,月有陰晴圓缺,此事古難全。”②指古代的事物;舊;原來。《古詩十九首》之十六:“良人惟古歡,枉駕惠前綏。”③久遠;古老。趙與時《賓退錄》卷三:“客土二字,其來甚古。”④古體詩的簡稱。或稱古風、古詩。與近體詩相對,不受平仄、對仗等格律的限制,形式比較自由。《詩藪·古體上》:“歌至五、七言古,全不入樂矣。”

    官:

    ①官府;官署;辦公的地方。《禮記·玉藻》:“在官不俟(sì)屨(jù),在外不俟車。”(俟:等候。屨:以麻葛制成的鞋。)柳宗元《童區寄傳》:“賊二人得我,我幸皆殺之矣。願以聞於官。”②政府的;公有的。《漢書·蓋寬饒傳》:“五帝官天下,三王傢天下。”③官職;官位。《管子·立政》:“君之所審者三:一曰德不當其位,二曰功不當其祿,三曰能不當其官。”④官吏。《周易·系辭下》:“百官以治,萬民以察。”《論語·憲問》:“百官總己,以聽於塚宰。”⑤為官;做官。《晉書 · 王允之傳》:“臣子尚少,不樂早官。”又使當官。曹操《論吏士行能令》:“君不官無功之臣,不賞不戰之士。”⑥感覺器官,指耳目口鼻心。《莊子·養生主》:“官知止而神欲行。”

    廢:

    ①廢棄;廢弛。《論語·衛靈公》:“君子不以言舉人,不以人廢言。”也指廢棄不用的事物。《史記·太史公自序》:“孔子修舊起廢。”②廢黜;貶退。《晉書 · 桓溫傳》:“溫乃廢帝而立簡文帝。”③衰敗;淪亡。《史記·儒林列傳序》:“(故)孔子閔(憫)王路廢而邪道興。”(王路:王道。)④衰頹;精神委靡。《莊子·德充符》:“而適先生之所,則廢然而反(返)。”(適:到。)⑤殘疾。《呂氏春秋·審為》:“左手攫之則右手廢。”⑥倒塌。《淮南子·覽冥》:“往古之時,四極廢,九州裂。”⑦放置;擱置。《顏氏傢訓·勉學》:“所誦經書,一月廢置,便至荒蕪矣。”⑧懾服;偃伏。《史記·淮陰侯列傳》:“項王喑惡叱吒,千人皆廢。”

    下:

    ①位置在低處的。與“上”相對。《史記·孫子吳起列傳》:“龐涓死於此樹之下。”②等級低的。《戰國策·齊策一》:“能謗議於市朝,聞寡人之耳者,受下賞。”③謙詞。《水滸全傳》第六十三回:“蔡福聽瞭,心中暗喜:如此發放,正中下懷。”④質量低的。陸羽《茶經·五之煮》:“其水用山水,上;江水,中;井水,下。”⑤時間在後的。《孟子·盡心下》:“奮乎百世之上,百世之下,聞者莫不興起也。”⑥次序靠後的。《史記·屈原賈生列傳》:“上稱帝嚳,下道齊桓。”⑦低於;少於。《呂氏春秋·雍塞》:“此不下九石。”⑧表示屬於一定的范圍、情況、條件等。⑨當某個時間或時節;時下。⑩由高處往低處。《論語·微子》:“孔子下,欲與之言。”(11)去;往。常指由西往東,由北往南,由上遊往下遊。彭端淑《為學一首示子侄》:“吾數年來欲買舟而下。”(12)攻克。《呂氏春秋·慎大》:“一朝而兩城下。”(13)退讓。(14)頒佈;下達。《韓非子·內儲說上》:“令下而人皆疾習射,日夜不休。”(15)用;施行。蘇軾《西江月 ·昨夜扁舟京口》:“此景百年幾變,個中下語千難。”(16)動作的次數。林嗣環《口技》:“但聞屏障中撫尺一下。”

    堙:

    ①堵塞。《國語·晉語六》:“夷灶堙井,非退而何?”(夷:鏟平。)②抵塞;充數。《呂氏春秋·無義》:“欲堙之責,非攻無以。”③埋沒;泯滅。《後漢書·應劭傳》:“舊章堙沒,書記罕存。”④為攻城而堆的土山。《東周列國志》第五十五回:“公子側使軍士築土堙於外,如敵樓之狀。”⑤古攻城器械“距堙”的省稱。《公羊傳·宣公十五年》:“於是使司馬子反乘堙而窺宋城。宋華元亦乘堙而出見之。”(窺:觀察;偵察。)

    上:

    (一)①位置在高處的。與“下”相對。《孟子·梁惠王上》:“王坐於堂上,有牽牛而過堂下者。”②等級高或質量好的。《天工開物·飴餳》:“色以白者為上。”③次序或時間在前的。《墨子·七患》:“故雖上世之聖王,豈能使五谷常收,而旱水不至哉?”古樂府《日出東南隅行》:“東方千餘騎,夫婿居上頭。”④在上位的君主。《孟子·梁惠王上》:“入以事其父兄,出以事其長上。”⑤由低處往高處。《莊子·逍遙遊》:“摶(tuán)扶搖而上者九萬裡。”⑥去;往。黃宗羲《柳敬亭傳》:“始復上街頭理其故業。”⑦向前。《戰國策·秦策二》:“三鼓之而卒不上。”(卒:終。)⑧進呈;進獻;送上。《漢書·東方朔傳》:“四方士多上書言得失。”⑨出場。王實甫《西廂記》第一本楔子:“正旦扮鶯鶯上。”⑩加;添加。《論語·顏淵》:“草上之風必偃。”(11)塗染。《天工開物·造竹紙》:“先以白礬水染過,後上紅花汁雲。”(12)通“尚”。崇尚。《呂氏春秋·長見》:“尊賢上功。” (二)shǎng 上聲,漢語四聲之一。鐘嶸《詩品序》:“至平上去人,則餘病未能。”

    塞:

    (一)①堵住;填塞。《詩經·豳風·七月》:“穹窒熏鼠,塞向墐戶。”(穹:窮;極。窒:堵塞。向:朝北的窗戶。墐:用泥塗塞。)《論衡· 自紀》:“閉目塞聰。”②障蔽;阻隔。《論語·八佾》:“邦君樹塞門。”③閉塞。韓愈《子產不毀鄉校頌》:“川不可防,言不可弭(mǐ)。上塞下聾,邦其傾矣。”(弭:止;息。)④抵償;補償。《漢書 · 於定國傳》:“今丞相、禦史,將欲何施以塞此咎?”⑤充滿。袁枚《黃生借書說》:“汗牛塞屋,富貴傢之書。”⑥誠實。《詩經·邶風·燕燕》:“其心塞淵。” (二)sài ①邊境上險要可做屏障的地方。《史記·淮陰侯列傳》:“夫銳氣挫於險塞。”②邊境;邊關。《淮南子·人間》:“近塞上之人有善術者。”③通“杚”。古代一種賭博遊戲。《莊子·駢拇》:“問谷奚事,則博塞以遊。”

    王:

    (一)①夏商周時代最高統治者的稱號。秦始皇以後改稱皇帝。《尚書·盤庚上》:“王命眾,悉至於庭。”(悉:都;全。)②春秋戰國時期的諸侯。《孟子·梁惠王上》:“王好戰,請以戰喻。”③漢以後的最高封爵。《漢書·諸侯王表》:“武帝施主父之冊,下推恩之令,使諸侯王得分戶邑以封子弟,不行黜涉而藩國自析。”(主父:人名。冊:同“策”。析:削弱。)④諸侯或外族來朝見天子。《尚書·大禹謨》:“四夷來王。”⑤首領;同類中最特出或最大者。杜甫《前出塞》:“射人先射馬,擒賊先擒王。”⑥古代對祖父母輩的尊稱。《爾雅·釋親》:“父之考為王父,父之妣(bǐ)為王母。” (二)wàng ①統治同傢。《史記·項羽本紀》:“沛公欲王關中。”《商君書·更法》:“三代不同禮而王。”②成就王業。《孟子·梁惠王上》:“七十者衣(yì)帛(bó)食肉,黎民不饑不寒,然而不王者,未之有也。”

    王道:

    ①治世的法則。多指以仁義治天下的政策,以仁義治天下的統治方法。《禮記·樂記》:“禮樂刑政,四達而不悖,則~~備矣。”②指先生所行的正道。《書·洪范》:“無偏無黨,~~蕩蕩,無黨無偏,~~平平,無反無側,~~正直。”

    道:

    (一)①道路。《史記·陳涉世傢》:“會天大雨,道不通。”②水流通行的途徑。《左傳·昭公十三年》:“秋,晉侯會吳子於良,水道不可,吳子辭,乃還。”(會:約會。良:地名。)③取道。文天祥《指南錄後序》:“道海安、如皋,凡三百裡。”④方法;途徑。《論語·裡仁》:“富與貴,是人之所欲也;不以其道得之,不處也。”⑤技藝。《論語·子張》:“雖小道,必有可觀者焉。”⑥宇宙萬物的本原。《周易·系辭上》:“一陰一陽之謂道。”⑦規律;道理。《荀子·天論》:“循道而不貳,則天不能禍。”(循:遵照。貳:不專一。)⑧政治主張或思想學說。《論語·裡仁》:“吾道一以貫之哉。”⑨好的政治局面。《論語·季氏》:“天下有道,則禮樂征伐自天子出。”⑩道德;道義。徐階《送司封仲芳楊子赴留都》:“古道日淪替,群諛紛追隨。”(淪:淪亡。替:衰落。諛:阿諛,奉承。)(11)道傢。上古思想流派之一。(12)指道術。孫光憲《北夢瑣言》卷十二:“子若學道,即有仙分。”(13)行政區劃名。1. 唐初分天下為十道,開元二十一年增至十五道。2. 清代和民國初年曾在省以下設若幹分守道。(14)說;講述。《鹽鐵論·遵道》:“飾虛言以亂實,道古以害今。”(15)量詞。用於命令、題目等。《新唐書·選舉志》:“進士試詩、賦及時務策五道。”(二)dǎo ①同“導”。1.疏通。《左傳·襄公三十一年》:“大決所犯,傷人必多,吾不克救也。不如小決使道。”(決:河流決口。克:能。)2. 引導。《漢書·張騫傳》:“唯王使人道送我。”②治理。《論語·為政》:“道之以政,齊之以刑,民免而無恥。”(政:政令。齊:整頓。免:免於犯罪。)③介詞。從;由。《漢書·淮南王安傳》:“諸使者道長安來,為妄妖言。”

    頗:

    ①偏;不正。《左傳·昭公十二年》:“書辭無頗。”②副詞。1.表稍微,相當於“少”、“略”。古詩《陌上桑》:“二十尚不足,十五頗有餘。”2. 表極端,相當於“很”、“甚”。文天祥《指南錄後序》:“初至北營,抗辭慷慨,上下頗驚動。”


  • 秦霸周衰古官废,下堙上塞王道颇。

    “秦霸周衰古官废,下堙上塞王道颇。”诗句出处:《和李校书新题乐府十二首》;是唐朝诗人元稹的作品。

    骠之乐器头象驼,音声不合十二和。促舞跳趫筋节硬,
    繁辞变乱名字讹。千弹万唱皆咽咽,左旋右转空傞傞。
    俯地呼天终不会,曲成调变当如何。德宗深意在柔远,
    笙镛不御停娇娥。史馆书为朝贡传,太常编入鞮靺科。
    古时陶尧作天子,逊遁亲听康衢歌。又遣遒人持木铎,
    遍采讴谣天下过。万人有意皆洞达,四岳不敢施烦苛。
    尽令区中击壤块,燕及海外覃恩波。秦霸周衰古官废,
    下堙上塞王道颇。共矜异俗同声教,不念齐民方荐瘥。
    传称鱼鳖亦咸若,苟能效此诚足多。借如牛马未蒙泽,
    岂在抱瓮滋鼋鼍。教化从来有源委,必将泳海先泳河。
    是非倒置自古有,骠兮骠兮谁尔诃。

    吾闻黄帝鼓清角,弭伏熊罴舞玄鹤。舜持干羽苗革心,
    尧用咸池凤巢阁。大夏濩武皆象功,功多已讶玄功薄。
    汉祖过沛亦有歌,秦王破阵非无作。作之宗庙见艰难,
    作之军旅传糟粕。明皇度曲多新态,宛转侵淫易沉著。
    赤白桃李取花名,霓裳羽衣号天落。雅弄虽云已变乱,
    夷音未得相参错。自从胡骑起烟尘,毛毳腥膻满咸洛。
    女为胡妇学胡妆,伎进胡音务胡乐。火凤声沉多咽绝,
    春莺啭罢长萧索。胡音胡骑与胡妆,五十年来竞纷泊。

    边头大将差健卒,入抄禽生快于鹘。但逢赪面即捉来,
    半是边人半戎羯。大将论功重多级,捷书飞奏何超忽。
    圣朝不杀谐至仁,远送炎方示微罚。万里虚劳肉食费,
    连头尽被毡裘暍。华裀重席卧腥臊,病犬愁鸪声咽嗢。
    中有一人能汉语,自言家本长城窟。少年随父戍安西,
    河渭瓜沙眼看没。天宝未乱犹数载,狼星四角光蓬勃。
    中原祸作边防危,果有豺狼四来伐。蕃马膘成正翘健,
    蕃兵肉饱争唐突。烟尘乱起无亭燧,主帅惊跳弃旄钺。
    半夜城摧鹅雁鸣,妻啼子叫曾不歇。阴森神庙未敢依,
    脆薄河冰安可越。荆棘深处共潜身,前困蒺藜后臲卼。
    平明蕃骑四面走,古墓深林尽株榾。少壮为俘头被髡,
    老翁留居足多刖。乌鸢满野尸狼藉,楼榭成灰墙突兀。
    暗水溅溅入旧池,平沙漫漫铺明月。戎王遣将来安慰,
    口不敢言心咄咄。供进腋腋御叱般,岂料穹庐拣肥腯。
    五六十年消息绝,中间盟会又猖獗。眼穿东日望尧云,
    肠断正朝梳汉发。近年如此思汉者,半为老病半埋骨。
    常教孙子学乡音,犹话平时好城阙。老者傥尽少者壮,
    生长蕃中似蕃悖。不知祖父皆汉民,便恐为蕃心矻矻。
    缘边饱喂十万众,何不齐驱一时发。年年但捉两三人,
    精卫衔芦塞溟渤。

    天宝欲末胡欲乱,胡人献女能胡旋。旋得明王不觉迷,
    妖胡奄到长生殿。胡旋之义世莫知,胡旋之容我能传。
    蓬断霜根羊角疾,竿戴朱盘火轮炫。骊珠迸珥逐飞星,
    虹晕轻巾掣流电。潜鲸暗吸笡波海,回风乱舞当空霰。
    万过其谁辨终始,四座安能分背面。才人观者相为言,
    承奉君恩在圆变。是非好恶随君口,南北东西逐君眄,
    柔软依身著佩带,裴回绕指同环钏。佞臣闻此心计回,
    荧惑君心君眼眩。君言似曲屈为钩,君言好直舒为箭。
    巧随清影触处行,妙学春莺百般啭。倾天侧地用君力,
    抑塞周遮恐君见。翠华南幸万里桥,玄宗始悟坤维转。
    寄言旋目与旋心,有国有家当共谴。

    泗滨浮石裁为磬,古乐疏音少人听。工师小贱牙旷稀,
    不辨邪声嫌雅正。正声不屈古调高,钟律参差管弦病。
    铿金戛瑟徒相杂,投玉敲冰杳然零。华原软石易追琢,
    高下随人无雅郑。弃旧美新由乐胥,自此黄钟不能竞。
    玄宗爱乐爱新乐,梨园弟子承恩横。霓裳才彻胡骑来,
    云门未得蒙亲定。我藏古磬藏在心,有时激作南风咏。
    伯夔曾抚野兽驯,仲尼暂叩春雷盛。何时得向笋簴悬,
    为君一吼君心醒。愿君每听念封疆,不遣豺狼剿人命。

    胡部新声锦筵坐,中庭汉振高音播。太宗庙乐传子孙,
    取类群凶阵初破。戢戢攒枪霜雪耀,腾腾击鼓云雷磨。
    初疑遇敌身启行,终象由文士宪左。昔日高宗常立听,
    曲终然后临玉座。如今节将一掉头,电卷风收尽摧挫。
    宋晋郑女歌声发,满堂会客齐喧呵。珊珊珮玉动腰身,
    一一贯珠随咳唾。顷向圜丘见郊祀,亦曾正旦亲朝贺。
    太常雅乐备宫悬,九奏未终百寮惰。惉滞难令季札辨,
    迟回但恐文侯卧。工师尽取聋昧人,岂是先王作之过。
    宋沇尝传天宝季,法曲胡音忽相和。明年十月燕寇来,
    九庙千门虏尘涴。我闻此语叹复泣,古来邪正将谁奈。
    奸声入耳佞入心,侏儒饱饭夷齐饿。

    西南六诏有遗种,僻在荒陬路寻壅。部落支离君长贱,
    比诸夷狄为幽冗。犬戎强盛频侵削,降有愤心战无勇。
    夜防抄盗保深山,朝望烟尘上高冢。鸟道绳桥来款附,
    非因慕化因危悚。清平官系金呿嵯,求天叩地持双珙。
    益州大将韦令公,顷实遭时定汧陇。自居剧镇无他绩,
    幸得蛮来固恩宠。为蛮开道引蛮朝,迎蛮送蛮常继踵。
    天子临轩四方贺,朝廷无事唯端拱。漏天走马春雨寒,
    泸水飞蛇瘴烟重。椎头丑类除忧患,肿足役夫劳汹涌。
    匈奴互市岁不供,云蛮通好辔长骕。戎王养马渐多年,
    南人耗悴西人恐。

    天宝年中花鸟使,撩花狎鸟含春思。满怀墨诏求嫔御,
    走上高楼半酣醉。醉酣直入卿士家,闺闱不得偷回避,
    良人顾妾心死别,小女呼爷血垂泪。十中有一得更衣,
    永配深宫作宫婢。御马南奔胡马蹙,宫女三千合宫弃。
    宫门一闭不复开,上阳花草青苔地。月夜闲闻洛水声,
    秋池暗度风荷气。日日长看提众门,终身不见门前事。
    近年又送数人来,自言兴庆南宫至。我悲此曲将彻骨,
    更想深冤复酸鼻。此辈贱嫔何足言,帝子天孙古称贵。
    诸王在閤四十年,七宅六宫门户閟。隋炀枝条袭封邑,
    肃宗血胤无官位。王无妃媵主无婿,阳亢阴淫结灾累。
    何如决雍顺众流,女遣从夫男作吏。

    赵璧五弦弹徵调,徵声巉绝何清峭。辞雄皓鹤警露啼,
    失子哀猿绕林啸。风入春松正凌乱,莺含晓舌怜娇妙。
    呜呜暗溜咽冰泉,杀杀霜刀涩寒鞘。促节频催渐繁拨,
    珠幢斗绝金铃掉。千靫鸣镝发胡弓,万片清球击虞庙。
    众乐虽同第一部,德宗皇帝常偏召。旬休节假暂归来,
    一声狂杀长安少。主第侯家最难见,挼歌按曲皆承诏。
    水精帘外教贵嫔,玳瑁筵心伴中要。臣有五贤非此弦,
    或在拘囚或屠钓。一贤得进胜累百,两贤得进同周召。
    三贤事汉灭暴强,四贤镇岳宁边徼。五贤并用调五常,
    五常既叙三光耀。赵璧五弦非此贤,九九何劳设庭燎。

    吾闻昔日西凉州,人烟扑地桑柘稠。蒲萄酒熟恣行乐,
    红艳青旗朱粉楼。楼下当垆称卓女,楼头伴客名莫愁。
    乡人不识离别苦,更卒多为沉滞游。哥舒开府设高宴,
    八珍九酝当前头。前头百戏竞撩乱,丸剑跳踯霜雪浮。
    狮子摇光毛彩竖,胡腾醉舞筋骨柔。大宛来献赤汗马,
    赞普亦奉翠茸裘。一朝燕贼乱中国,河湟没尽空遗丘。
    开远门前万里堠,今来蹙到行原州。去京五百而近何其逼,
    天子县内半没为荒陬,西凉之道尔阻修。连城边将但高会,
    每听此曲能不羞。

    建中之初放驯象,远归林邑近交广。兽返深山鸟构巢,
    鹰雕鹞鹘无羁鞅。贞元之岁贡驯犀,上林置圈官司养。
    玉盆金栈非不珍,虎啖狴牢鱼食网。渡江之橘逾汶貉,
    反时易性安能长。腊月北风霜雪深,踡跼鳞身遂长往。
    行地无疆费传驿,通天异物罹幽枉。乃知养兽如养人,
    不必人人自敦奖。不扰则得之于理,不夺有以多于赏。
    脱衣推食衣食之,不若男耕女令纺。尧民不自知有尧,
    但见安闲聊击壤。前观驯象后驯犀,理国其如指诸掌。

    年年买马阴山道,马死阴山帛空耗。元和天子念女工,
    内出金银代酬犒。臣有一言昧死进,死生甘分答恩焘。
    费财为马不独生,耗帛伤工有他盗。臣闻平时七十万匹马,
    关中不省闻嘶噪。四十八监选龙媒,时贡天庭付良造。
    如今坰野十无一,尽在飞龙相践暴。万束刍茭供旦暮,
    千钟菽粟长牵漕。屯军郡国百馀镇,缣缃岁奉春冬劳。
    税户逋逃例摊配,官司折纳仍贪冒。挑纹变力倍费,+
    弃旧从新人所好。越縠缭绫织一端,十匹素缣功未到。
    豪家富贾逾常制,令族清班无雅操。从骑爱奴丝布衫,
    臂鹰小儿云锦韬。群臣利己要差僭,天子深衷空悯悼。
    绰立花砖鹓凤行,雨露恩波几时报。

    以上元稹作品《和李校书新题乐府十二首》共12首

    【注释】:

    秦:

    ①周代诸侯国名。战国时成为七雄之一。公元前221年统一了各诸侯国,建立中央集权制国家。②朝代名。公元前221年,秦始皇统一中国,建立秦王朝,定都咸阳(今陕西省咸阳市东)。③陕西省的别称。古指今天陕西甘肃一带。杜甫《奉送严公入朝十韵》:“此生那老蜀,不死会归秦。”

    霸:

    (一)①春秋战国时诸侯的盟主。《商君书·更法》:“五霸不同法而霸。”(五霸:指春秋时齐桓公、晋文公等五个诸侯的盟主。)②作诸侯的盟主。《孟子·公孙丑上》:“管仲以其君霸。”③称霸。诸葛亮《草庐对》:“诚如是则霸业可成。” (二)pò 阴历月初时的月光。《汉书·律历志下》:“惟四月哉生霸。”(哉:始。)

    周:

    ①周遍;遍及。《国语·齐语》:“服牛轺马,以周四方。”(轺:轻便马车。一说“驾”。)《史记·秦始皇本纪》:“亲巡天下,周览远方。”②周密。《孙子·谋攻》:“辅周则国必强,辅隙则国必弱。”③合。《韩非子·五蠹》:“是以天下之众,其谈言者务为辨,而不周于用。”④完备;周全。《左传·文公三年》:“君子是以知秦穆之为君也,举人之周也,与人主壹也。”(壹:专一。)⑤周济;救济。贾思勰《齐民要术序》:“周人之急。”⑥周围;圆圈。杨炯《浑天赋》:“周三径一,远近乖于辰极。”(周三径一:圆周与直径之比。辰极:北极星。)⑦环绕;循环。《汉书·礼乐志》:“周而复始。”⑧指一定循环的时段。古指一年。《宋书·谢灵运传》:“在郡一周,称疾去职。”(称疾:推说有病。)⑨朝代名。1.公元前十一世纪武王灭纣建立的王朝。又分为西周和东周。至公元前256年为秦所灭。2. 南北朝时宇文觉代西魏建立的王朝。史称北周(公元557—581年)。3. 唐武后称帝,改国号为周,止于中宗复位(公元690—705年)。4.五代时郭威代后汉称帝,改国号为周,史称后周(公元951—960年)。[周旋]1.运转。《国语·越语下》:“蚤晏无失,以顺天道,周旋无究。”(蚤:通“早”。无究:无穷。)2. 盘绕。王子一《误入桃源》第二折:“山环水绕天台洞,势周旋,形曲折。”3. 交往应酬。曹操《与荀彧伤郭嘉书》:“郭奉孝年不满四十,相与周旋十一年,险阻艰难皆共罹(lí)之。”(奉孝:郭嘉字。罹:遭受。)4.与敌人较量。苏轼《和子由苦寒见寄》:“何时逐汝去? 与虏试周旋?”(逐:随。虏:对敌人的蔑称。)

    衰:

    (一)①由强转弱;衰退;衰弱。《左传·庄公十年》:“一鼓作气,再而衰,三而竭。”(竭:尽。)《汉书·食货志上》:“物盛而衰,固其变也。”②减;减退;减少。《战国策·赵策四》:“日饮食得无衰乎?” (二)suō 同“蓑”。用草编成的雨衣。(三)cuī ①差;依等级递减。《国语·齐语》:“相(xiàng)地而衰征,则民不移。”(相:视。征:征税。移:迁徙。)②通“缞”。古代丧服的一种,用粗麻布制作而成,毛边。《左传·襄公三十一年》:“比及葬,三易衰。”(比及:等到。)③等次。《左传·桓公二年》:“皆有等衰。”

    古:

    ①往昔;历时久远。与“今”相对。《周易·系辞下》:“上古穴居野处,后世圣人易之以宫室。”(易:换。宫室:房舍。)苏轼《水调歌头》:“人有悲欢离合,月有阴晴圆缺,此事古难全。”②指古代的事物;旧;原来。《古诗十九首》之十六:“良人惟古欢,枉驾惠前绥。”③久远;古老。赵与时《宾退录》卷三:“客土二字,其来甚古。”④古体诗的简称。或称古风、古诗。与近体诗相对,不受平仄、对仗等格律的限制,形式比较自由。《诗薮·古体上》:“歌至五、七言古,全不入乐矣。”

    官:

    ①官府;官署;办公的地方。《礼记·玉藻》:“在官不俟(sì)屦(jù),在外不俟车。”(俟:等候。屦:以麻葛制成的鞋。)柳宗元《童区寄传》:“贼二人得我,我幸皆杀之矣。愿以闻于官。”②政府的;公有的。《汉书·盖宽饶传》:“五帝官天下,三王家天下。”③官职;官位。《管子·立政》:“君之所审者三:一曰德不当其位,二曰功不当其禄,三曰能不当其官。”④官吏。《周易·系辞下》:“百官以治,万民以察。”《论语·宪问》:“百官总己,以听于冢宰。”⑤为官;做官。《晋书 · 王允之传》:“臣子尚少,不乐早官。”又使当官。曹操《论吏士行能令》:“君不官无功之臣,不赏不战之士。”⑥感觉器官,指耳目口鼻心。《庄子·养生主》:“官知止而神欲行。”

    废:

    ①废弃;废弛。《论语·卫灵公》:“君子不以言举人,不以人废言。”也指废弃不用的事物。《史记·太史公自序》:“孔子修旧起废。”②废黜;贬退。《晋书 · 桓温传》:“温乃废帝而立简文帝。”③衰败;沦亡。《史记·儒林列传序》:“(故)孔子闵(悯)王路废而邪道兴。”(王路:王道。)④衰颓;精神委靡。《庄子·德充符》:“而适先生之所,则废然而反(返)。”(适:到。)⑤残疾。《吕氏春秋·审为》:“左手攫之则右手废。”⑥倒塌。《淮南子·览冥》:“往古之时,四极废,九州裂。”⑦放置;搁置。《颜氏家训·勉学》:“所诵经书,一月废置,便至荒芜矣。”⑧慑服;偃伏。《史记·淮阴侯列传》:“项王喑恶叱咤,千人皆废。”

    下:

    ①位置在低处的。与“上”相对。《史记·孙子吴起列传》:“庞涓死于此树之下。”②等级低的。《战国策·齐策一》:“能谤议于市朝,闻寡人之耳者,受下赏。”③谦词。《水浒全传》第六十三回:“蔡福听了,心中暗喜:如此发放,正中下怀。”④质量低的。陆羽《茶经·五之煮》:“其水用山水,上;江水,中;井水,下。”⑤时间在后的。《孟子·尽心下》:“奋乎百世之上,百世之下,闻者莫不兴起也。”⑥次序靠后的。《史记·屈原贾生列传》:“上称帝喾,下道齐桓。”⑦低于;少于。《吕氏春秋·雍塞》:“此不下九石。”⑧表示属于一定的范围、情况、条件等。⑨当某个时间或时节;时下。⑩由高处往低处。《论语·微子》:“孔子下,欲与之言。”(11)去;往。常指由西往东,由北往南,由上游往下游。彭端淑《为学一首示子侄》:“吾数年来欲买舟而下。”(12)攻克。《吕氏春秋·慎大》:“一朝而两城下。”(13)退让。(14)颁布;下达。《韩非子·内储说上》:“令下而人皆疾习射,日夜不休。”(15)用;施行。苏轼《西江月 ·昨夜扁舟京口》:“此景百年几变,个中下语千难。”(16)动作的次数。林嗣环《口技》:“但闻屏障中抚尺一下。”

    堙:

    ①堵塞。《国语·晋语六》:“夷灶堙井,非退而何?”(夷:铲平。)②抵塞;充数。《吕氏春秋·无义》:“欲堙之责,非攻无以。”③埋没;泯灭。《后汉书·应劭传》:“旧章堙没,书记罕存。”④为攻城而堆的土山。《东周列国志》第五十五回:“公子侧使军士筑土堙于外,如敌楼之状。”⑤古攻城器械“距堙”的省称。《公羊传·宣公十五年》:“于是使司马子反乘堙而窥宋城。宋华元亦乘堙而出见之。”(窥:观察;侦察。)

    上:

    (一)①位置在高处的。与“下”相对。《孟子·梁惠王上》:“王坐于堂上,有牵牛而过堂下者。”②等级高或质量好的。《天工开物·饴饧》:“色以白者为上。”③次序或时间在前的。《墨子·七患》:“故虽上世之圣王,岂能使五谷常收,而旱水不至哉?”古乐府《日出东南隅行》:“东方千余骑,夫婿居上头。”④在上位的君主。《孟子·梁惠王上》:“入以事其父兄,出以事其长上。”⑤由低处往高处。《庄子·逍遥游》:“抟(tuán)扶摇而上者九万里。”⑥去;往。黄宗羲《柳敬亭传》:“始复上街头理其故业。”⑦向前。《战国策·秦策二》:“三鼓之而卒不上。”(卒:终。)⑧进呈;进献;送上。《汉书·东方朔传》:“四方士多上书言得失。”⑨出场。王实甫《西厢记》第一本楔子:“正旦扮莺莺上。”⑩加;添加。《论语·颜渊》:“草上之风必偃。”(11)涂染。《天工开物·造竹纸》:“先以白矾水染过,后上红花汁云。”(12)通“尚”。崇尚。《吕氏春秋·长见》:“尊贤上功。” (二)shǎng 上声,汉语四声之一。钟嵘《诗品序》:“至平上去人,则余病未能。”

    塞:

    (一)①堵住;填塞。《诗经·豳风·七月》:“穹窒熏鼠,塞向墐户。”(穹:穷;极。窒:堵塞。向:朝北的窗户。墐:用泥涂塞。)《论衡· 自纪》:“闭目塞聪。”②障蔽;阻隔。《论语·八佾》:“邦君树塞门。”③闭塞。韩愈《子产不毁乡校颂》:“川不可防,言不可弭(mǐ)。上塞下聋,邦其倾矣。”(弭:止;息。)④抵偿;补偿。《汉书 · 于定国传》:“今丞相、御史,将欲何施以塞此咎?”⑤充满。袁枚《黄生借书说》:“汗牛塞屋,富贵家之书。”⑥诚实。《诗经·邶风·燕燕》:“其心塞渊。” (二)sài ①边境上险要可做屏障的地方。《史记·淮阴侯列传》:“夫锐气挫于险塞。”②边境;边关。《淮南子·人间》:“近塞上之人有善术者。”③通“杚”。古代一种赌博游戏。《庄子·骈拇》:“问谷奚事,则博塞以游。”

    王:

    (一)①夏商周时代最高统治者的称号。秦始皇以后改称皇帝。《尚书·盘庚上》:“王命众,悉至于庭。”(悉:都;全。)②春秋战国时期的诸侯。《孟子·梁惠王上》:“王好战,请以战喻。”③汉以后的最高封爵。《汉书·诸侯王表》:“武帝施主父之册,下推恩之令,使诸侯王得分户邑以封子弟,不行黜涉而藩国自析。”(主父:人名。册:同“策”。析:削弱。)④诸侯或外族来朝见天子。《尚书·大禹谟》:“四夷来王。”⑤首领;同类中最特出或最大者。杜甫《前出塞》:“射人先射马,擒贼先擒王。”⑥古代对祖父母辈的尊称。《尔雅·释亲》:“父之考为王父,父之妣(bǐ)为王母。” (二)wàng ①统治同家。《史记·项羽本纪》:“沛公欲王关中。”《商君书·更法》:“三代不同礼而王。”②成就王业。《孟子·梁惠王上》:“七十者衣(yì)帛(bó)食肉,黎民不饥不寒,然而不王者,未之有也。”

    王道:

    ①治世的法则。多指以仁义治天下的政策,以仁义治天下的统治方法。《礼记·乐记》:“礼乐刑政,四达而不悖,则~~备矣。”②指先生所行的正道。《书·洪范》:“无偏无党,~~荡荡,无党无偏,~~平平,无反无侧,~~正直。”

    道:

    (一)①道路。《史记·陈涉世家》:“会天大雨,道不通。”②水流通行的途径。《左传·昭公十三年》:“秋,晋侯会吴子于良,水道不可,吴子辞,乃还。”(会:约会。良:地名。)③取道。文天祥《指南录后序》:“道海安、如皋,凡三百里。”④方法;途径。《论语·里仁》:“富与贵,是人之所欲也;不以其道得之,不处也。”⑤技艺。《论语·子张》:“虽小道,必有可观者焉。”⑥宇宙万物的本原。《周易·系辞上》:“一阴一阳之谓道。”⑦规律;道理。《荀子·天论》:“循道而不贰,则天不能祸。”(循:遵照。贰:不专一。)⑧政治主张或思想学说。《论语·里仁》:“吾道一以贯之哉。”⑨好的政治局面。《论语·季氏》:“天下有道,则礼乐征伐自天子出。”⑩道德;道义。徐阶《送司封仲芳杨子赴留都》:“古道日沦替,群谀纷追随。”(沦:沦亡。替:衰落。谀:阿谀,奉承。)(11)道家。上古思想流派之一。(12)指道术。孙光宪《北梦琐言》卷十二:“子若学道,即有仙分。”(13)行政区划名。1. 唐初分天下为十道,开元二十一年增至十五道。2. 清代和民国初年曾在省以下设若干分守道。(14)说;讲述。《盐铁论·遵道》:“饰虚言以乱实,道古以害今。”(15)量词。用于命令、题目等。《新唐书·选举志》:“进士试诗、赋及时务策五道。”(二)dǎo ①同“導”。1.疏通。《左传·襄公三十一年》:“大决所犯,伤人必多,吾不克救也。不如小决使道。”(决:河流决口。克:能。)2. 引导。《汉书·张骞传》:“唯王使人道送我。”②治理。《论语·为政》:“道之以政,齐之以刑,民免而无耻。”(政:政令。齐:整顿。免:免于犯罪。)③介词。从;由。《汉书·淮南王安传》:“诸使者道长安来,为妄妖言。”

    颇:

    ①偏;不正。《左传·昭公十二年》:“书辞无颇。”②副词。1.表稍微,相当于“少”、“略”。古诗《陌上桑》:“二十尚不足,十五颇有余。”2. 表极端,相当于“很”、“甚”。文天祥《指南录后序》:“初至北营,抗辞慷慨,上下颇惊动。”


  • qin ba zhou cui gu guan fei ,xia yin shang sai wang dao po 。

    “qin ba zhou cui gu guan fei ,xia yin shang sai wang dao po 。”shi gou chu chu :《he li jiao shu xin ti le fu shi er shou 》;shi tang chao shi ren yuan zhen de zuo pin 。

    biao zhi le qi tou xiang tuo ,yin sheng bu ge shi er he 。cu wu tiao chao jin jie ying ,
    fan ci bian luan ming zi e 。qian dan mo chang jie yan yan ,zuo xuan you zhuai kong suo suo 。
    fu de hu tian zhong bu hui ,qu cheng diao bian dang ru he 。de zong shen yi zai rou yuan ,
    sheng yong bu yu ting jiao e 。shi guan shu wei chao gong chuan ,tai chang bian ru di mo ke 。
    gu shi tao yao zuo tian zi ,xun dun qin ting kang qu ge 。you qian qiu ren chi mu duo ,
    bian cai ou yao tian xia guo 。mo ren you yi jie dong da ,si yue bu gan shi fan ke 。
    jin ling ou zhong ji rang kuai ,yan ji hai wai qin en bo 。qin ba zhou cui gu guan fei ,
    xia yin shang sai wang dao po 。gong jin yi su tong sheng jiao ,bu nian ji min fang jian chai 。
    chuan chen yu bie yi xian re ,gou neng xiao ci cheng zu duo 。jie ru niu ma wei meng ze ,
    qi zai bao weng zi yuan tuo 。jiao hua cong lai you yuan wei ,bi jiang yong hai xian yong he 。
    shi fei dao zhi zi gu you ,biao xi biao xi shei er he 。

    wu wen huang di gu qing jiao ,mi fu xiong pi wu xuan he 。shun chi gan yu miao ge xin ,
    yao yong xian chi feng chao ge 。da xia hu wu jie xiang gong ,gong duo yi ya xuan gong bao 。
    han zu guo pei yi you ge ,qin wang po zhen fei mo zuo 。zuo zhi zong miao jian jian nan ,
    zuo zhi jun lv chuan zao po 。ming huang du qu duo xin tai ,wan zhuai qin yin yi chen zhe 。
    chi bai tao li qu hua ming ,ni chang yu yi hao tian la 。ya long sui yun yi bian luan ,
    yi yin wei de xiang can cuo 。zi cong hu ji qi yan chen ,mao cui xing shan man xian luo 。
    nv wei hu fu xue hu zhuang ,ji jin hu yin wu hu le 。huo feng sheng chen duo yan jue ,
    chun ying zhuan ba chang xiao suo 。hu yin hu ji yu hu zhuang ,wu shi nian lai jing fen bo 。

    bian tou da jiang cha jian cu ,ru chao qin sheng kuai yu gu 。dan feng cheng mian ji zhuo lai ,
    ban shi bian ren ban rong jie 。da jiang lun gong chong duo ji ,jie shu fei zou he chao hu 。
    sheng chao bu sha xie zhi ren ,yuan song yan fang shi wei fa 。mo li xu lao rou shi fei ,
    lian tou jin bei zhan qiu ye 。hua yin chong xi wo xing sao ,bing quan chou gu sheng yan wa 。
    zhong you yi ren neng han yu ,zi yan jia ben chang cheng ku 。shao nian sui fu shu an xi ,
    he wei gua sha yan kan mei 。tian bao wei luan you shu zai ,lang xing si jiao guang peng bo 。
    zhong yuan huo zuo bian fang wei ,guo you chai lang si lai fa 。fan ma biao cheng zheng qiao jian ,
    fan bing rou bao zheng tang tu 。yan chen luan qi mo ting sui ,zhu shuai jing tiao qi mao yue 。
    ban ye cheng cui e yan ming ,qi ti zi jiao ceng bu xie 。yin sen shen miao wei gan yi ,
    cui bao he bing an ke yue 。jing ji shen chu gong qian shen ,qian kun ji li hou nie kui 。
    ping ming fan ji si mian zou ,gu mu shen lin jin zhu gu 。shao zhuang wei fu tou bei kun ,
    lao weng liu ju zu duo yue 。wu yuan man ye shi lang ji ,lou xie cheng hui qiang tu wu 。
    an shui jian jian ru jiu chi ,ping sha man man pu ming yue 。rong wang qian jiang lai an wei ,
    kou bu gan yan xin duo duo 。gong jin ye ye yu chi ban ,qi liao qiong lu jian fei dun 。
    wu liu shi nian xiao xi jue ,zhong jian meng hui you chang jue 。yan chuan dong ri wang yao yun ,
    chang duan zheng chao shu han fa 。jin nian ru ci sai han zhe ,ban wei lao bing ban mai gu 。
    chang jiao sun zi xue xiang yin ,you hua ping shi hao cheng que 。lao zhe tang jin shao zhe zhuang ,
    sheng chang fan zhong shi fan bei 。bu zhi zu fu jie han min ,bian kong wei fan xin ku ku 。
    yuan bian bao wei shi mo zhong ,he bu ji qu yi shi fa 。nian nian dan zhuo liang san ren ,
    jing wei xian lu sai ming bo 。

    tian bao yu mo hu yu luan ,hu ren suo nv neng hu xuan 。xuan de ming wang bu jiao mi ,
    yao hu yan dao chang sheng dian 。hu xuan zhi yi shi mo zhi ,hu xuan zhi rong wo neng chuan 。
    peng duan shuang gen yang jiao ji ,gan dai zhu pan huo lun xuan 。li zhu beng er zhu fei xing ,
    hong yun qing jin che liu dian 。qian jing an xi qie bo hai ,hui feng luan wu dang kong xian 。
    mo guo ji shei bian zhong shi ,si zuo an neng fen bei mian 。cai ren guan zhe xiang wei yan ,
    cheng feng jun en zai yuan bian 。shi fei hao e sui jun kou ,na bei dong xi zhu jun mian ,
    rou ruan yi shen zhe pei dai ,pei hui rao zhi tong huan chuan 。ning chen wen ci xin ji hui ,
    ying huo jun xin jun yan xuan 。jun yan shi qu qu wei gou ,jun yan hao zhi shu wei jian 。
    qiao sui qing ying chu chu hang ,miao xue chun ying bai ban zhuan 。qing tian ce de yong jun li ,
    yi sai zhou zhe kong jun jian 。cui hua na xing mo li qiao ,xuan zong shi wu kun wei zhuai 。
    ji yan xuan mu yu xuan xin ,you guo you jia dang gong qian 。

    si bin fu dan cai wei qing ,gu le shu yin shao ren ting 。gong shi xiao jian ya kuang xi ,
    bu bian xie sheng xian ya zheng 。zheng sheng bu qu gu diao gao ,zhong lv can cha guan xian bing 。
    keng jin jia se tu xiang za ,tou yu qiao bing yao ran ling 。hua yuan ruan dan yi zhui zhuo ,
    gao xia sui ren mo ya zheng 。qi jiu mei xin you le xu ,zi ci huang zhong bu neng jing 。
    xuan zong ai le ai xin le ,li yuan di zi cheng en heng 。ni chang cai che hu ji lai ,
    yun men wei de meng qin ding 。wo cang gu qing cang zai xin ,you shi ji zuo na feng yong 。
    bai kui ceng fu ye shou xun ,zhong ni zan kou chun lei cheng 。he shi de xiang sun ju xuan ,
    wei jun yi hou jun xin xing 。yuan jun mei ting nian feng jiang ,bu qian chai lang chao ren ming 。

    hu bu xin sheng jin yan zuo ,zhong ting han zhen gao yin bo 。tai zong miao le chuan zi sun ,
    qu lei qun xiong zhen chu po 。ji ji cuan qiang shuang xue yao ,teng teng ji gu yun lei mo 。
    chu yi yu di shen qi hang ,zhong xiang you wen shi xian zuo 。xi ri gao zong chang li ting ,
    qu zhong ran hou lin yu zuo 。ru jin jie jiang yi diao tou ,dian juan feng shou jin cui cuo 。
    song jin zheng nv ge sheng fa ,man tang hui ke ji xuan a 。shan shan 珮yu dong yao shen ,
    yi yi guan zhu sui hai tuo 。qing xiang huan qiu jian jiao si ,yi ceng zheng dan qin chao he 。
    tai chang ya le bei gong xuan ,jiu zou wei zhong bai liao duo 。zhan zhi nan ling ji zha bian ,
    chi hui dan kong wen hou wo 。gong shi jin qu long mei ren ,qi shi xian wang zuo zhi guo 。
    song wei chang chuan tian bao ji ,fa qu hu yin hu xiang he 。ming nian shi yue yan kou lai ,
    jiu miao qian men lu chen wan 。wo wen ci yu tan fu qi ,gu lai xie zheng jiang shei nai 。
    jian sheng ru er ning ru xin ,zhu ru bao fan yi ji e 。

    xi na liu zhao you wei chong ,pi zai huang zou lu xun yong 。bu la zhi li jun chang jian ,
    bi zhu yi di wei you rong 。quan rong jiang cheng pin qin xiao ,jiang you fen xin zhan mo yong 。
    ye fang chao dao bao shen shan ,chao wang yan chen shang gao zhong 。diao dao sheng qiao lai kuan fu ,
    fei yin mu hua yin wei song 。qing ping guan ji jin ka cuo ,qiu tian kou de chi shuang gong 。
    yi zhou da jiang wei ling gong ,qing shi zao shi ding qian long 。zi ju ju zhen mo ta ji ,
    xing de man lai gu en chong 。wei man kai dao yin man chao ,ying man song man chang ji zhong 。
    tian zi lin xuan si fang he ,chao ting mo shi wei duan gong 。lou tian zou ma chun yu han ,
    lu shui fei she zhang yan chong 。chui tou chou lei chu you huan ,zhong zu yi fu lao xiong chong 。
    xiong nu hu shi sui bu gong ,yun man tong hao pei chang su 。rong wang yang ma jian duo nian ,
    na ren hao cui xi ren kong 。

    tian bao nian zhong hua diao shi ,liao hua xia diao han chun sai 。man huai mo zhao qiu pin yu ,
    zou shang gao lou ban han zui 。zui han zhi ru qing shi jia ,gui wei bu de tou hui bi ,
    liang ren gu qie xin si bie ,xiao nv hu ye xie chui lei 。shi zhong you yi de geng yi ,
    yong pei shen gong zuo gong bi 。yu ma na ben hu ma cu ,gong nv san qian ge gong qi 。
    gong men yi bi bu fu kai ,shang yang hua cao qing tai de 。yue ye xian wen luo shui sheng ,
    qiu chi an du feng he qi 。ri ri chang kan di zhong men ,zhong shen bu jian men qian shi 。
    jin nian you song shu ren lai ,zi yan xing qing na gong zhi 。wo bei ci qu jiang che gu ,
    geng xiang shen yuan fu suan bi 。ci bei jian pin he zu yan ,di zi tian sun gu chen gui 。
    zhu wang zai 閤si shi nian ,qi zhai liu gong men hu bi 。sui yang zhi tiao xi feng yi ,
    su zong xie yin mo guan wei 。wang mo fei ying zhu mo xu ,yang kang yin yin jie zai lei 。
    he ru jue yong shun zhong liu ,nv qian cong fu nan zuo li 。

    zhao bi wu xian dan zheng diao ,zheng sheng chan jue he qing qiao 。ci xiong hao he jing lou ti ,
    shi zi ai yuan rao lin xiao 。feng ru chun song zheng ling luan ,ying han xiao she lian jiao miao 。
    wu wu an liu yan bing quan ,sha sha shuang dao se han qiao 。cu jie pin cui jian fan bo ,
    zhu chuang dou jue jin ling diao 。qian cha ming di fa hu gong ,mo pian qing qiu ji yu miao 。
    zhong le sui tong di yi bu ,de zong huang di chang pian shao 。xun xiu jie jia zan gui lai ,
    yi sheng kuang sha chang an shao 。zhu di hou jia zui nan jian ,ruo ge an qu jie cheng zhao 。
    shui jing lian wai jiao gui pin ,dai mao yan xin ban zhong yao 。chen you wu xian fei ci xian ,
    huo zai ju qiu huo tu diao 。yi xian de jin sheng lei bai ,liang xian de jin tong zhou shao 。
    san xian shi han mie bao jiang ,si xian zhen yue ning bian jiao 。wu xian bing yong diao wu chang ,
    wu chang ji xu san guang yao 。zhao bi wu xian fei ci xian ,jiu jiu he lao she ting liao 。

    wu wen xi ri xi liang zhou ,ren yan pu de sang zhe chou 。pu tao jiu shou zi hang le ,
    gong yan qing qi zhu fen lou 。lou xia dang lu chen zhuo nv ,lou tou ban ke ming mo chou 。
    xiang ren bu shi li bie ku ,geng cu duo wei chen zhi you 。ge shu kai fu she gao yan ,
    ba zhen jiu yun dang qian tou 。qian tou bai hu jing liao luan ,wan jian tiao zhi shuang xue fu 。
    shi zi yao guang mao cai shu ,hu teng zui wu jin gu rou 。da wan lai suo chi han ma ,
    zan pu yi feng cui rong qiu 。yi chao yan zei luan zhong guo ,he huang mei jin kong wei qiu 。
    kai yuan men qian mo li hou ,jin lai cu dao hang yuan zhou 。qu jing wu bai er jin he ji bi ,
    tian zi xian nei ban mei wei huang zou ,xi liang zhi dao er zu xiu 。lian cheng bian jiang dan gao hui ,
    mei ting ci qu neng bu xiu 。

    jian zhong zhi chu fang xun xiang ,yuan gui lin yi jin jiao an 。shou fan shen shan diao gou chao ,
    ying diao yao gu mo ji yang 。zhen yuan zhi sui gong xun xi ,shang lin zhi juan guan si yang 。
    yu pen jin zhan fei bu zhen ,hu dan bi lao yu shi wang 。du jiang zhi ju yu wen hao ,
    fan shi yi xing an neng chang 。la yue bei feng shuang xue shen ,踡跼lin shen sui chang wang 。
    hang de mo jiang fei chuan yi ,tong tian yi wu li you wang 。nai zhi yang shou ru yang ren ,
    bu bi ren ren zi dui jiang 。bu rao ze de zhi yu li ,bu duo you yi duo yu shang 。
    tuo yi tui shi yi shi zhi ,bu re nan geng nv ling fang 。yao min bu zi zhi you yao ,
    dan jian an xian liao ji rang 。qian guan xun xiang hou xun xi ,li guo ji ru zhi zhu zhang 。

    nian nian mai ma yin shan dao ,ma si yin shan bo kong hao 。yuan he tian zi nian nv gong ,
    nei chu jin yin dai chou kao 。chen you yi yan mei si jin ,si sheng gan fen da en dao 。
    fei cai wei ma bu du sheng ,hao bo shang gong you ta dao 。chen wen ping shi qi shi mo pi ma ,
    guan zhong bu sheng wen si zao 。si shi ba jian shua long mei ,shi gong tian ting fu liang zao 。
    ru jin 坰ye shi mo yi ,jin zai fei long xiang jian bao 。mo shu chu jiao gong dan mu ,
    qian zhong shu su chang qian cao 。tun jun jun guo bai yu zhen ,jian xiang sui feng chun dong lao 。
    shui hu bu tao li tan pei ,guan si she na reng tan mao 。tiao wen bian li bei fei ,+
    qi jiu cong xin ren suo hao 。yue hu liao ling zhi yi duan ,shi pi su jian gong wei dao 。
    hao jia fu gu yu chang zhi ,ling zu qing ban mo ya cao 。cong ji ai nu si bu shan ,
    bei ying xiao er yun jin tao 。qun chen li ji yao cha jian ,tian zi shen zhong kong min dao 。
    chao li hua zhuan yuan feng hang ,yu lou en bo ji shi bao 。

    yi shang yuan zhen zuo pin 《he li jiao shu xin ti le fu shi er shou 》gong 12shou

    【zhu shi 】:

    qin :

    ①zhou dai zhu hou guo ming 。zhan guo shi cheng wei qi xiong zhi yi 。gong yuan qian 221nian tong yi le ge zhu hou guo ,jian li zhong yang ji quan zhi guo jia 。②chao dai ming 。gong yuan qian 221nian ,qin shi huang tong yi zhong guo ,jian li qin wang chao ,ding dou xian yang (jin shan xi sheng xian yang shi dong )。③shan xi sheng de bie chen 。gu zhi jin tian shan xi gan su yi dai 。du fu 《feng song yan gong ru chao shi yun 》:“ci sheng na lao shu ,bu si hui gui qin 。”

    ba :

    (yi )①chun qiu zhan guo shi zhu hou de meng zhu 。《shang jun shu ·geng fa 》:“wu ba bu tong fa er ba 。”(wu ba :zhi chun qiu shi ji huan gong 、jin wen gong deng wu ge zhu hou de meng zhu 。)②zuo zhu hou de meng zhu 。《meng zi ·gong sun chou shang 》:“guan zhong yi ji jun ba 。”③chen ba 。zhu ge liang 《cao lu dui 》:“cheng ru shi ze ba ye ke cheng 。” (er )pò yin li yue chu shi de yue guang 。《han shu ·lv li zhi xia 》:“wei si yue zai sheng ba 。”(zai :shi 。)

    zhou :

    ①zhou bian ;bian ji 。《guo yu ·ji yu 》:“fu niu yao ma ,yi zhou si fang 。”(yao :qing bian ma che 。yi shui “jia ”。)《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“qin xun tian xia ,zhou lan yuan fang 。”②zhou mi 。《sun zi ·mou gong 》:“fu zhou ze guo bi jiang ,fu xi ze guo bi ruo 。”③ge 。《han fei zi ·wu du 》:“shi yi tian xia zhi zhong ,ji tan yan zhe wu wei bian ,er bu zhou yu yong 。”④wan bei ;zhou quan 。《zuo chuan ·wen gong san nian 》:“jun zi shi yi zhi qin mu zhi wei jun ye ,ju ren zhi zhou ye ,yu ren zhu yi ye 。”(yi :zhuan yi 。)⑤zhou ji ;jiu ji 。gu sai xie 《ji min yao shu xu 》:“zhou ren zhi ji 。”⑥zhou wei ;yuan juan 。yang jiong 《hun tian fu 》:“zhou san jing yi ,yuan jin guai yu chen ji 。”(zhou san jing yi :yuan zhou yu zhi jing zhi bi 。chen ji :bei ji xing 。)⑦huan rao ;xun huan 。《han shu ·li le zhi 》:“zhou er fu shi 。”⑧zhi yi ding xun huan de shi duan 。gu zhi yi nian 。《song shu ·xie ling yun chuan 》:“zai jun yi zhou ,chen ji qu zhi 。”(chen ji :tui shui you bing 。)⑨chao dai ming 。1.gong yuan qian shi yi shi ji wu wang mie zhou jian li de wang chao 。you fen wei xi zhou he dong zhou 。zhi gong yuan qian 256nian wei qin suo mie 。2. na bei chao shi yu wen jiao dai xi wei jian li de wang chao 。shi chen bei zhou (gong yuan 557—581nian )。3. tang wu hou chen di ,gai guo hao wei zhou ,zhi yu zhong zong fu wei (gong yuan 690—705nian )。4.wu dai shi guo wei dai hou han chen di ,gai guo hao wei zhou ,shi chen hou zhou (gong yuan 951—960nian )。[zhou xuan ]1.yun zhuai 。《guo yu ·yue yu xia 》:“zao yan mo shi ,yi shun tian dao ,zhou xuan mo jiu 。”(zao :tong “zao ”。mo jiu :mo qiong 。)2. pan rao 。wang zi yi 《wu ru tao yuan 》di er she :“shan huan shui rao tian tai dong ,shi zhou xuan ,xing qu she 。”3. jiao wang ying chou 。cao cao 《yu xun yu shang guo jia shu 》:“guo feng xiao nian bu man si shi ,xiang yu zhou xuan shi yi nian ,xian zu jian nan jie gong li (lí)zhi 。”(feng xiao :guo jia zi 。li :zao shou 。)4.yu di ren jiao liang 。su shi 《he zi you ku han jian ji 》:“he shi zhu ru qu ? yu lu shi zhou xuan ?”(zhu :sui 。lu :dui di ren de mie chen 。)

    cui :

    (yi )①you jiang zhuai ruo ;cui tui ;cui ruo 。《zuo chuan ·zhuang gong shi nian 》:“yi gu zuo qi ,zai er cui ,san er jie 。”(jie :jin 。)《han shu ·shi huo zhi shang 》:“wu cheng er cui ,gu ji bian ye 。”②jian ;jian tui ;jian shao 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“ri yin shi de mo cui hu ?” (er )suō tong “suo ”。yong cao bian cheng de yu yi 。(san )cuī ①cha ;yi deng ji di jian 。《guo yu ·ji yu 》:“xiang (xiàng)de er cui zheng ,ze min bu yi 。”(xiang :shi 。zheng :zheng shui 。yi :qian xi 。)②tong “cui ”。gu dai sang fu de yi chong ,yong cu ma bu zhi zuo er cheng ,mao bian 。《zuo chuan ·xiang gong san shi yi nian 》:“bi ji zang ,san yi cui 。”(bi ji :deng dao 。)③deng ci 。《zuo chuan ·huan gong er nian 》:“jie you deng cui 。”

    gu :

    ①wang xi ;li shi jiu yuan 。yu “jin ”xiang dui 。《zhou yi ·ji ci xia 》:“shang gu xue ju ye chu ,hou shi sheng ren yi zhi yi gong shi 。”(yi :huan 。gong shi :fang she 。)su shi 《shui diao ge tou 》:“ren you bei huan li ge ,yue you yin qing yuan que ,ci shi gu nan quan 。”②zhi gu dai de shi wu ;jiu ;yuan lai 。《gu shi shi jiu shou 》zhi shi liu :“liang ren wei gu huan ,wang jia hui qian sui 。”③jiu yuan ;gu lao 。zhao yu shi 《bin tui lu 》juan san :“ke tu er zi ,ji lai shen gu 。”④gu ti shi de jian chen 。huo chen gu feng 、gu shi 。yu jin ti shi xiang dui ,bu shou ping ze 、dui zhang deng ge lv de xian zhi ,xing shi bi jiao zi you 。《shi sou ·gu ti shang 》:“ge zhi wu 、qi yan gu ,quan bu ru le yi 。”

    guan :

    ①guan fu ;guan shu ;ban gong de de fang 。《li ji ·yu zao 》:“zai guan bu qi (sì)ju (jù),zai wai bu qi che 。”(qi :deng hou 。ju :yi ma ge zhi cheng de xie 。)liu zong yuan 《tong ou ji chuan 》:“zei er ren de wo ,wo xing jie sha zhi yi 。yuan yi wen yu guan 。”②zheng fu de ;gong you de 。《han shu ·gai kuan rao chuan 》:“wu di guan tian xia ,san wang jia tian xia 。”③guan zhi ;guan wei 。《guan zi ·li zheng 》:“jun zhi suo shen zhe san :yi yue de bu dang ji wei ,er yue gong bu dang ji lu ,san yue neng bu dang ji guan 。”④guan li 。《zhou yi ·ji ci xia 》:“bai guan yi zhi ,mo min yi cha 。”《lun yu ·xian wen 》:“bai guan zong ji ,yi ting yu zhong zai 。”⑤wei guan ;zuo guan 。《jin shu · wang yun zhi chuan 》:“chen zi shang shao ,bu le zao guan 。”you shi dang guan 。cao cao 《lun li shi hang neng ling 》:“jun bu guan mo gong zhi chen ,bu shang bu zhan zhi shi 。”⑥gan jiao qi guan ,zhi er mu kou bi xin 。《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“guan zhi zhi er shen yu hang 。”

    fei :

    ①fei qi ;fei chi 。《lun yu ·wei ling gong 》:“jun zi bu yi yan ju ren ,bu yi ren fei yan 。”ye zhi fei qi bu yong de shi wu 。《shi ji ·tai shi gong zi xu 》:“kong zi xiu jiu qi fei 。”②fei chu ;bian tui 。《jin shu · huan wen chuan 》:“wen nai fei di er li jian wen di 。”③cui bai ;lun wang 。《shi ji ·ru lin lie chuan xu 》:“(gu )kong zi min (min )wang lu fei er xie dao xing 。”(wang lu :wang dao 。)④cui tui ;jing shen wei mi 。《zhuang zi ·de chong fu 》:“er kuo xian sheng zhi suo ,ze fei ran er fan (fan )。”(kuo :dao 。)⑤can ji 。《lv shi chun qiu ·shen wei 》:“zuo shou jue zhi ze you shou fei 。”⑥dao ta 。《huai na zi ·lan ming 》:“wang gu zhi shi ,si ji fei ,jiu zhou lie 。”⑦fang zhi ;ge zhi 。《yan shi jia xun ·mian xue 》:“suo song jing shu ,yi yue fei zhi ,bian zhi huang wu yi 。”⑧she fu ;yan fu 。《shi ji ·huai yin hou lie chuan 》:“xiang wang yin e chi zha ,qian ren jie fei 。”

    xia :

    ①wei zhi zai di chu de 。yu “shang ”xiang dui 。《shi ji ·sun zi wu qi lie chuan 》:“pang juan si yu ci shu zhi xia 。”②deng ji di de 。《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“neng bang yi yu shi chao ,wen gua ren zhi er zhe ,shou xia shang 。”③qian ci 。《shui hu quan chuan 》di liu shi san hui :“cai fu ting le ,xin zhong an xi :ru ci fa fang ,zheng zhong xia huai 。”④zhi liang di de 。liu yu 《cha jing ·wu zhi zhu 》:“ji shui yong shan shui ,shang ;jiang shui ,zhong ;jing shui ,xia 。”⑤shi jian zai hou de 。《meng zi ·jin xin xia 》:“fen hu bai shi zhi shang ,bai shi zhi xia ,wen zhe mo bu xing qi ye 。”⑥ci xu kao hou de 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“shang chen di ku ,xia dao ji huan 。”⑦di yu ;shao yu 。《lv shi chun qiu ·yong sai 》:“ci bu xia jiu dan 。”⑧biao shi shu yu yi ding de fan wei 、qing kuang 、tiao jian deng 。⑨dang mou ge shi jian huo shi jie ;shi xia 。⑩you gao chu wang di chu 。《lun yu ·wei zi 》:“kong zi xia ,yu yu zhi yan 。”(11)qu ;wang 。chang zhi you xi wang dong ,you bei wang na ,you shang you wang xia you 。peng duan shu 《wei xue yi shou shi zi zhi 》:“wu shu nian lai yu mai zhou er xia 。”(12)gong ke 。《lv shi chun qiu ·shen da 》:“yi chao er liang cheng xia 。”(13)tui rang 。(14)ban bu ;xia da 。《han fei zi ·nei chu shui shang 》:“ling xia er ren jie ji xi she ,ri ye bu xiu 。”(15)yong ;shi hang 。su shi 《xi jiang yue ·zuo ye bian zhou jing kou 》:“ci jing bai nian ji bian ,ge zhong xia yu qian nan 。”(16)dong zuo de ci shu 。lin si huan 《kou ji 》:“dan wen bing zhang zhong fu che yi xia 。”

    yin :

    ①du sai 。《guo yu ·jin yu liu 》:“yi zao yin jing ,fei tui er he ?”(yi :chan ping 。)②di sai ;chong shu 。《lv shi chun qiu ·mo yi 》:“yu yin zhi ze ,fei gong mo yi 。”③mai mei ;min mie 。《hou han shu ·ying shao chuan 》:“jiu zhang yin mei ,shu ji han cun 。”④wei gong cheng er dui de tu shan 。《dong zhou lie guo zhi 》di wu shi wu hui :“gong zi ce shi jun shi zhu tu yin yu wai ,ru di lou zhi zhuang 。”⑤gu gong cheng qi xie “ju yin ”de sheng chen 。《gong yang chuan ·xuan gong shi wu nian 》:“yu shi shi si ma zi fan cheng yin er kui song cheng 。song hua yuan yi cheng yin er chu jian zhi 。”(kui :guan cha ;zhen cha 。)

    shang :

    (yi )①wei zhi zai gao chu de 。yu “xia ”xiang dui 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“wang zuo yu tang shang ,you qian niu er guo tang xia zhe 。”②deng ji gao huo zhi liang hao de 。《tian gong kai wu ·yi tang 》:“se yi bai zhe wei shang 。”③ci xu huo shi jian zai qian de 。《mo zi ·qi huan 》:“gu sui shang shi zhi sheng wang ,qi neng shi wu gu chang shou ,er han shui bu zhi zai ?”gu le fu 《ri chu dong na yu hang 》:“dong fang qian yu ji ,fu xu ju shang tou 。”④zai shang wei de jun zhu 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“ru yi shi ji fu xiong ,chu yi shi ji chang shang 。”⑤you di chu wang gao chu 。《zhuang zi ·xiao yao you 》:“tuan (tuán)fu yao er shang zhe jiu mo li 。”⑥qu ;wang 。huang zong xi 《liu jing ting chuan 》:“shi fu shang jie tou li ji gu ye 。”⑦xiang qian 。《zhan guo ce ·qin ce er 》:“san gu zhi er cu bu shang 。”(cu :zhong 。)⑧jin cheng ;jin suo ;song shang 。《han shu ·dong fang shuo chuan 》:“si fang shi duo shang shu yan de shi 。”⑨chu chang 。wang shi fu 《xi xiang ji 》di yi ben xie zi :“zheng dan ban ying ying shang 。”⑩jia ;tian jia 。《lun yu ·yan yuan 》:“cao shang zhi feng bi yan 。”(11)tu ran 。《tian gong kai wu ·zao zhu zhi 》:“xian yi bai fan shui ran guo ,hou shang gong hua zhi yun 。”(12)tong “shang ”。chong shang 。《lv shi chun qiu ·chang jian 》:“zun xian shang gong 。” (er )shǎng shang sheng ,han yu si sheng zhi yi 。zhong rong 《shi pin xu 》:“zhi ping shang qu ren ,ze yu bing wei neng 。”

    sai :

    (yi )①du zhu ;tian sai 。《shi jing ·bin feng ·qi yue 》:“qiong zhi xun shu ,sai xiang jin hu 。”(qiong :qiong ;ji 。zhi :du sai 。xiang :chao bei de chuang hu 。jin :yong ni tu sai 。)《lun heng · zi ji 》:“bi mu sai cong 。”②zhang bi ;zu ge 。《lun yu ·ba yi 》:“bang jun shu sai men 。”③bi sai 。han yu 《zi chan bu hui xiang jiao song 》:“chuan bu ke fang ,yan bu ke mi (mǐ)。shang sai xia long ,bang ji qing yi 。”(mi :zhi ;xi 。)④di chang ;bu chang 。《han shu · yu ding guo chuan 》:“jin cheng xiang 、yu shi ,jiang yu he shi yi sai ci jiu ?”⑤chong man 。yuan mei 《huang sheng jie shu shui 》:“han niu sai wu ,fu gui jia zhi shu 。”⑥cheng shi 。《shi jing ·bei feng ·yan yan 》:“ji xin sai yuan 。” (er )sài ①bian jing shang xian yao ke zuo bing zhang de de fang 。《shi ji ·huai yin hou lie chuan 》:“fu rui qi cuo yu xian sai 。”②bian jing ;bian guan 。《huai na zi ·ren jian 》:“jin sai shang zhi ren you shan shu zhe 。”③tong “gai ”。gu dai yi chong du bo you hu 。《zhuang zi ·pian mu 》:“wen gu xi shi ,ze bo sai yi you 。”

    wang :

    (yi )①xia shang zhou shi dai zui gao tong zhi zhe de chen hao 。qin shi huang yi hou gai chen huang di 。《shang shu ·pan geng shang 》:“wang ming zhong ,xi zhi yu ting 。”(xi :dou ;quan 。)②chun qiu zhan guo shi ji de zhu hou 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“wang hao zhan ,qing yi zhan yu 。”③han yi hou de zui gao feng jue 。《han shu ·zhu hou wang biao 》:“wu di shi zhu fu zhi ce ,xia tui en zhi ling ,shi zhu hou wang de fen hu yi yi feng zi di ,bu hang chu she er fan guo zi xi 。”(zhu fu :ren ming 。ce :tong “ce ”。xi :xiao ruo 。)④zhu hou huo wai zu lai chao jian tian zi 。《shang shu ·da yu mo 》:“si yi lai wang 。”⑤shou ling ;tong lei zhong zui te chu huo zui da zhe 。du fu 《qian chu sai 》:“she ren xian she ma ,qin zei xian qin wang 。”⑥gu dai dui zu fu mu bei de zun chen 。《er ya ·shi qin 》:“fu zhi kao wei wang fu ,fu zhi bi (bǐ)wei wang mu 。” (er )wàng ①tong zhi tong jia 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“pei gong yu wang guan zhong 。”《shang jun shu ·geng fa 》:“san dai bu tong li er wang 。”②cheng jiu wang ye 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“qi shi zhe yi (yì)bo (bó)shi rou ,li min bu ji bu han ,ran er bu wang zhe ,wei zhi you ye 。”

    wang dao :

    ①zhi shi de fa ze 。duo zhi yi ren yi zhi tian xia de zheng ce ,yi ren yi zhi tian xia de tong zhi fang fa 。《li ji ·le ji 》:“li le xing zheng ,si da er bu bei ,ze ~~bei yi 。”②zhi xian sheng suo hang de zheng dao 。《shu ·hong fan 》:“mo pian mo dang ,~~dang dang ,mo dang mo pian ,~~ping ping ,mo fan mo ce ,~~zheng zhi 。”

    dao :

    (yi )①dao lu 。《shi ji ·chen she shi jia 》:“hui tian da yu ,dao bu tong 。”②shui liu tong hang de tu jing 。《zuo chuan ·zhao gong shi san nian 》:“qiu ,jin hou hui wu zi yu liang ,shui dao bu ke ,wu zi ci ,nai hai 。”(hui :yao hui 。liang :de ming 。)③qu dao 。wen tian xiang 《zhi na lu hou xu 》:“dao hai an 、ru gao ,fan san bai li 。”④fang fa ;tu jing 。《lun yu ·li ren 》:“fu yu gui ,shi ren zhi suo yu ye ;bu yi ji dao de zhi ,bu chu ye 。”⑤ji yi 。《lun yu ·zi zhang 》:“sui xiao dao ,bi you ke guan zhe yan 。”⑥yu zhou mo wu de ben yuan 。《zhou yi ·ji ci shang 》:“yi yin yi yang zhi wei dao 。”⑦gui lv ;dao li 。《xun zi ·tian lun 》:“xun dao er bu er ,ze tian bu neng huo 。”(xun :zun zhao 。er :bu zhuan yi 。)⑧zheng zhi zhu zhang huo sai xiang xue shui 。《lun yu ·li ren 》:“wu dao yi yi guan zhi zai 。”⑨hao de zheng zhi ju mian 。《lun yu ·ji shi 》:“tian xia you dao ,ze li le zheng fa zi tian zi chu 。”⑩dao de ;dao yi 。xu jie 《song si feng zhong fang yang zi fu liu dou 》:“gu dao ri lun ti ,qun yu fen zhui sui 。”(lun :lun wang 。ti :cui la 。yu :a yu ,feng cheng 。)(11)dao jia 。shang gu sai xiang liu pa zhi yi 。(12)zhi dao shu 。sun guang xian 《bei meng suo yan 》juan shi er :“zi re xue dao ,ji you xian fen 。”(13)hang zheng ou hua ming 。1. tang chu fen tian xia wei shi dao ,kai yuan er shi yi nian zeng zhi shi wu dao 。2. qing dai he min guo chu nian ceng zai sheng yi xia she re gan fen shou dao 。(14)shui ;jiang shu 。《yan tie lun ·zun dao 》:“shi xu yan yi luan shi ,dao gu yi hai jin 。”(15)liang ci 。yong yu ming ling 、ti mu deng 。《xin tang shu ·shua ju zhi 》:“jin shi shi shi 、fu ji shi wu ce wu dao 。”(er )dǎo ①tong “導”。1.shu tong 。《zuo chuan ·xiang gong san shi yi nian 》:“da jue suo fan ,shang ren bi duo ,wu bu ke jiu ye 。bu ru xiao jue shi dao 。”(jue :he liu jue kou 。ke :neng 。)2. yin dao 。《han shu ·zhang jian chuan 》:“wei wang shi ren dao song wo 。”②zhi li 。《lun yu ·wei zheng 》:“dao zhi yi zheng ,ji zhi yi xing ,min mian er mo chi 。”(zheng :zheng ling 。ji :zheng du 。mian :mian yu fan zui 。)③jie ci 。cong ;you 。《han shu ·huai na wang an chuan 》:“zhu shi zhe dao chang an lai ,wei wang yao yan 。”

    po :

    ①pian ;bu zheng 。《zuo chuan ·zhao gong shi er nian 》:“shu ci mo po 。”②fu ci 。1.biao shao wei ,xiang dang yu “shao ”、“lve ”。gu shi 《mo shang sang 》:“er shi shang bu zu ,shi wu po you yu 。”2. biao ji duan ,xiang dang yu “hen ”、“shen ”。wen tian xiang 《zhi na lu hou xu 》:“chu zhi bei ying ,kang ci kang kai ,shang xia po jing dong 。”