• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 群材未成質已夭,突兀硣豁空巖巒。

    “群材未成質已夭,突兀硣豁空巖巒。”詩句出處:《雜曲歌辭·行路難三首》;是唐朝詩人柳宗元的作品。

    君不見誇父逐日窺虞淵,跳踉北海超昆侖。
    披霄決漢出沆漭,瞥裂左右遺星辰。須臾力盡道渴死,
    狐鼠蜂蟻爭噬吞。北方立爭人長九寸,開口抵掌更笑喧。
    啾啾飲食滴與粒,生死亦足終天年。睢盱大志少成遂,
    坐使兒女相悲憐。
    虞衡斤斧羅千山,工命采斫棧與椽。深林土翦十取一,
    百牛連鞅摧雙轅。萬圍千尋妨道路,東西蹶倒山火焚。
    遺馀毫末不見保,躝躒磵壑何當存。群材未成質已夭,
    突兀硣豁空巖巒。柏梁天災武庫火,匠石狼顧相愁冤。
    君不見南山棟梁益稀少,愛材養育誰復論。
    飛雪斷道冰成梁,侯傢熾炭雕玉房。蟠龍吐耀虎喙張,
    熊蹲豹擲爭低昂。攢巒業崿射朱光,丹霞翠霧飄奇香。
    美人四向回明璫,雪山冰谷晞太陽。星躔奔走不得止,
    奄忽雙燕棲虹梁。風臺露榭生光飾,死灰棄置參與商。
    盛時一去貴反賤,桃笙葵扇安可常。

    【註釋】:

    群:

    ①羊群;聚集在一起的禽獸。《詩經· 小雅·無羊》:“誰謂爾無羊,三百維群。”②聚集在一起的人或物。《淮南子·主術》:“千人之群無絕梁。”③成群的;眾多的。《左傳·莊公十二年》:“群公子奔蕭。”④眾人。《梁書·劉顯傳》:“聰明特達,出類拔群。”⑤同類;種類。《周易·系辭上》:“方以類聚,物以群分。”⑥會合;聯合。《漢書·刑法志》:“不仁愛則不能群,不能群則不能勝物,不勝物則養不足。”(養:給養。)⑦聚合。《荀子·非十二子》:“而群天下之英傑。”

    材:

    ①木料。《韓非子·內儲說上》:“材木盡則無以為守備。”②材料;原料。《管子·小問》:“致天下之精材,來天下之良工,則有戰勝之器矣。”(器:用具。)③供寫作用的素材。《文心雕龍·鎔裁》:“美材既斫(zhuó),故能首尾圓合,條貫統序。”(斫:砍削。)④特指棺材。《陳書·周弘直傳》:“氣絕已後,便買市中見材,材必須小形者。”⑤通“才”。才能;才幹。《史記·淮南衡山列傳》:“王奇(劉)孝材能,乃佩之王印,號曰將軍。”(奇:驚異。)⑥有才能的人。《左傳·襄公二十六年》:“雖楚有材,晉實用之。”

    未:

    ①十二地支之一。《春秋·莊公二十四年》:“六月辛未,朔,日有食之。”②十二時辰之一,即午後一時至三時。③十二生肖屬羊。④副詞。1.表示否定。a.相當於“不”。《詩經·周頌·小毖》:“未堪傢多難。”b.相當於“沒有”、“不曾”。《詩經 · 召南·草蟲》:“未見君子,我心傷悲。”2. 用在句尾,表示疑問。相當於“否”。《後漢書·劉表傳》:“言出子口而入吾耳,可以言未?”

    成:

    ①完成;實現。李斯《諫逐客書》:“使秦成帝業。”②幫助實現;成全。《論語·顏淵》:“君子成人之美,不成人之惡。”③成為;變為。《禮記·學記》:“玉不琢,不成器。”劉向《說苑·奉使》:“齊之臨淄三百閭,張袂(mèi)成帷,揮汗成雨。”(閭:裡巷。袂:袖子。帷:帷幕。)④成果;成就。李白《化城寺大鐘銘》:“少蘊才略,壯而有成。”(蘊:蓄。)⑤成長;成熟。《荀子·天論》:“(萬物)各得其養以成。”⑥和解;交好。《左傳·成公十一年》:“秦晉為成。”《史記·張儀列傳》:“哀王於是倍從(zòng)約而因儀請成於秦。”(倍:違背。從:指合縱。儀:人名。)⑦已定的;定型的;現成的。《詩經·周頌·昊天有成命》:“昊天有成命,二後受之。”《三國志·蜀書·蔣琬費禕薑維傳論》:“咸承諸葛之成規,因循而不革。”(咸:都。革:改變。)⑧層;重(chóng)。《史記·李斯列傳》:“刑者相半於道,而死人日成積於市。”《呂氏春秋·音初》:“為九成之臺。”⑨古代十裡見方為一成。《漢書·刑法志》:“成方十裡。”

    質:

    ①以物或人作抵押。韓愈《柳子厚墓志銘》:“其俗以男女質錢,約不時贖。”(不時:隨時。)《管子·山權數》:“請以寶為質於子。”(子:對對方的尊稱。)《左傳·隱公三年》:“故周鄭交質,王子狐為質於鄭,鄭公子忽為質於周。”(狐、忽:均為人名。)②本質;實體。《荀子·勸學》:“其質非不美也。”③物體的底色。柳宗元《捕蛇者說》:“永州之野產異蛇,黑質而白章。”④質量,指事物的優劣。⑤樸實;缺乏文采,與“文”相對。《韓非子·解老》:“好質而惡飾。”⑥質問;問。《漢書·汲黯傳》:“黯(án岸)質天之有無。”⑦評判;對質。劉禹錫《天論上》:“而欲質天之有無。”⑧箭靶。《荀子·勸學》:“是故質的張而弓矢至焉。”(的:箭靶。)《後漢書·馬融傳》:“流矢雨墜,各指所質。”(流矢:亂飛的箭。)⑨古代刑具名。殺人用的砧墊。《漢書·張蒼傳》:“解衣伏質。”⑩通“贄”。古代初次拜見尊長時所送的禮物。《國語·晉語九》:“臣委質於狄之鼓。”(11)臣服;歸順。《韓非子·有度》:“賢者之為人臣,北面委質,無有二心。”

    已:

    ①停止。《荀子·勸學》:“學不可以已。”②完畢。《戰國策·齊策二》:“言未已,齊讓又至。”(讓:責備。)③罷免。《論語·公冶長》:“(子文)三已之,無慍(yùn)色。”(慍:怨恨。)④疾止;病除。柳宗元《捕蛇者說》:“可以已大風。”(大風:麻風病。)⑤副詞。1. 已經。《史記·蒙恬列傳》:“扶蘇已死。”2.隨後;旋即。《史記·項羽本紀》:“廢以為侯,已又殺之。”3. 太;過分。《詩經·小雅·巧言》:“昊(hào)天已威。”(昊天:天。)⑥通“以”。介詞。和方位詞“來”、“上”、“下”、“東”、“西”等結合,表示對時間、范圍的限制。《三國志·吳書·吳主傳》:“自丞相雍已下皆諫。”⑦語氣詞。用法同“矣”。用於句末,表示確定語氣。《老子》第二章:“天下皆知美之為美,斯惡已。”(斯惡已:就顯出醜惡瞭。)

    夭:

    ①屈曲。《史記·司馬相如列傳》:“夭矯枝格。”②夭折;短命。《荀子·榮辱》:“憂險者常夭折。”③摧殘;摧折。龔自珍《病梅館記》:“刪其密,夭其稚枝。”(其:指代梅。)④災。《詩經·小雅· 正月》:“天夭是椓。”(椓:敲打。這裡指禍害。)⑤草木茂盛。《漢書 ·地理志上》:“屮(cǎo)夭木喬。”(喬:高。)⑥艷麗。王粲《神女賦》:“育夭麗之神人。”⑦枯槁;憔悴。《淮南子·本經》:“萬物憔夭。”

    突:

    ①向前或向外猛沖。《左傳·哀公二十五年》:“鄭子展、子產帥車七百乘伐陳,宵突陳城。”(子展、子產:皆人名。)②撞;碰。《三國志· 吳書·吳主傳》:“知有科禁,公敢幹突。”(幹:犯。)③忽然。白居易《琵琶行》:“銀瓶乍破水漿迸,鐵騎突出刀槍鳴。”④高出;突出。《徐霞客遊記·滇遊日記》:“東北一峰東突。”張嵩《雲中古城賦》:“既雲和而星繁,亦丘連而嶽突。”⑤煙囪。劉禹錫《武陵觀火詩》:“是時直突煙,發自晨炊徒。”《韓非子 · 喻老》:“百丈之室,以突隙之煙焚。”⑥通“塗”。塗抹。《後漢書·黨錮傳·夏馥》:“親突煙炭,形貌毀瘁。”

    兀:

    ①高而上平的樣子。杜牧《阿房宮賦》:“蜀山兀,阿房出。”②引申意為高聳突出的樣子。劉禹錫《九華山歌》:“君不見敬亭之山黃索漠,兀如斷岸無棱角。”③渾然無知的樣子。李白《月下獨酌》之三:“醉後失天地,兀然就孤枕。”④古代刖刑砍掉一隻腳叫兀。《莊子·德充符》:“魯有兀者王駘。”[兀者]受過刖(yuè)刑,即被砍掉一隻腳的人。《莊子·德充符》:“申徒嘉,兀者也。”

    豁:

    (一)①通敞的山谷。張協《七命》:“畫長豁以為限,帶流谿以為關。”②開闊;寬敞。陶潛《桃花源記》:“復行數十步,豁然開朗。”③豁達;開朗。羅隱《和禪月大師見贈》:“高僧惠我七言詩,頓豁塵心展白眉。”郭璞《江賦》:“豃如地裂,豁若天開。”④舒展。白居易《九日登西原宴望》:“起登西原望,懷抱同一豁。”⑤深。徐悱《古意酬到長(zhǎng)史溉〈登瑯邪(yé)城〉詩》:“此江稱豁險,茲山復鬱盤。”⑥免除;豁免。劉宰《謝趙使君豁租》:“使君頒令豁逃租。”⑦空虛。陸機《文賦》:“兀若枯木,豁若涸流。” (二)huō ①殘缺;開出豁口。韓愈《進學解》:“頭童齒豁。”(頭童:禿頂。)②摒棄;舍卻。劉義慶《世說新語·德行》:“每語子弟雲:勿以我受任方州雲我豁平昔時意。”

    空:

    (一)①空虛;什麼也沒有。《韓非子·初見秦》:“囷倉空虛。”宋玉《風賦》:“空穴來風。”王維《鹿砦》:“空山不見人。”②不實;空泛。《史記·廉頗藺相如列傳》:“秦貪,負其強,以空言求璧。”③白白地。《漢書·匈奴傳》:“兵不空出。”④天空;空中。李白《送孟浩然之廣陵》:“孤帆遠影碧空盡。”⑤佛教用語。佛教認為一切事物的現象並無實體,都是空的。《般若心經》:“色即是空,空即是色。”(色:指物質現象。) (二)kǒng 孔;洞穴。《周禮· 考工記·函人》:“眡(shì)其鉆空。”(眡:視。)《史記·五帝本紀》:“舜穿井為匿空旁出。”(三)kòng ①窮困。《詩經·小雅·節南山》:“不宜空我師。”(空:用如使動,使……窮困。師:眾;眾人。)《論語·先進》:“回也其庶乎,屢空。”(回:顏回。庶:庶幾;差不多。)②缺少。《法言·問神》:“昔之說《書》者序以百,而《酒誥》之篇俄空焉。”(《酒誥》:《尚書》中的篇名。)白居易《春憶二林寺舊遊》:“最慚僧社題橋處,十八人名空一人。”③間隙;空子。《三國志·吳書·周魴傳》:“看伺空隙,欲復為亂。”④閑著;未被利用的。《史記·蕭相國世傢》:“上林中多空地。”(上林:苑囿名。)《論衡·命義》:“伯牛空居,而遭惡疾。”(伯牛:冉耕,字伯牛。空居:閑居在傢。)

    巖:

    ①崖岸,水邊高地或山崖。《後漢書·丁鴻傳》:“夫壞崖破巖之水,源自涓涓。”(涓涓:細流。)司馬相如《上林賦》:“批巖沖擁。”(批:擊。擁:山崖彎曲處。)②山巖,泛指高山。《水經註·江水》:“重巖疊嶂,隱天蔽日。”③山峰。許渾《行次虎頭巖酬路中丞》:“樟亭去已遠,來虎頭巖。”④山中洞穴;巖洞。杜甫《西枝村尋置草堂地夜宿贊公土室》:“盛論巖中趣。”⑤險峻;險要。《左傳·隱公元年》:“制,巖邑也。”[巖巖]山石堆積的樣子。《詩經·小雅·節南山》:“節彼南山,維石巖巖。”(節:高峻的樣子。維:語氣詞。)

    巖巒:

    高峻的山峰。李白《蜀道難》:“青泥何盤盤,百步九折縈~~。”

    巒:

    ①指小而尖的山。張衡《西京賦》:“陵巒超壑。”(陵:登。)②指狹長而連綿起伏的山脊。陸雲《失題六章》之一:“登彼修巒。”(修:長。)杜牧《過華清宮絕句》之三:“風過重巒下笑聲。”


  • 群材未成质已夭,突兀硣豁空岩峦。

    “群材未成质已夭,突兀硣豁空岩峦。”诗句出处:《杂曲歌辞·行路难三首》;是唐朝诗人柳宗元的作品。

    君不见夸父逐日窥虞渊,跳踉北海超昆仑。
    披霄决汉出沆漭,瞥裂左右遗星辰。须臾力尽道渴死,
    狐鼠蜂蚁争噬吞。北方立争人长九寸,开口抵掌更笑喧。
    啾啾饮食滴与粒,生死亦足终天年。睢盱大志少成遂,
    坐使儿女相悲怜。
    虞衡斤斧罗千山,工命采斫栈与椽。深林土翦十取一,
    百牛连鞅摧双辕。万围千寻妨道路,东西蹶倒山火焚。
    遗馀毫末不见保,躝跞磵壑何当存。群材未成质已夭,
    突兀硣豁空岩峦。柏梁天灾武库火,匠石狼顾相愁冤。
    君不见南山栋梁益稀少,爱材养育谁复论。
    飞雪断道冰成梁,侯家炽炭雕玉房。蟠龙吐耀虎喙张,
    熊蹲豹掷争低昂。攒峦业崿射朱光,丹霞翠雾飘奇香。
    美人四向回明珰,雪山冰谷晞太阳。星躔奔走不得止,
    奄忽双燕栖虹梁。风台露榭生光饰,死灰弃置参与商。
    盛时一去贵反贱,桃笙葵扇安可常。

    【注释】:

    群:

    ①羊群;聚集在一起的禽兽。《诗经· 小雅·无羊》:“谁谓尔无羊,三百维群。”②聚集在一起的人或物。《淮南子·主术》:“千人之群无绝梁。”③成群的;众多的。《左传·庄公十二年》:“群公子奔萧。”④众人。《梁书·刘显传》:“聪明特达,出类拔群。”⑤同类;种类。《周易·系辞上》:“方以类聚,物以群分。”⑥会合;联合。《汉书·刑法志》:“不仁爱则不能群,不能群则不能胜物,不胜物则养不足。”(养:给养。)⑦聚合。《荀子·非十二子》:“而群天下之英杰。”

    材:

    ①木料。《韩非子·内储说上》:“材木尽则无以为守备。”②材料;原料。《管子·小问》:“致天下之精材,来天下之良工,则有战胜之器矣。”(器:用具。)③供写作用的素材。《文心雕龙·镕裁》:“美材既斫(zhuó),故能首尾圆合,条贯统序。”(斫:砍削。)④特指棺材。《陈书·周弘直传》:“气绝已后,便买市中见材,材必须小形者。”⑤通“才”。才能;才干。《史记·淮南衡山列传》:“王奇(刘)孝材能,乃佩之王印,号曰将军。”(奇:惊异。)⑥有才能的人。《左传·襄公二十六年》:“虽楚有材,晋实用之。”

    未:

    ①十二地支之一。《春秋·庄公二十四年》:“六月辛未,朔,日有食之。”②十二时辰之一,即午后一时至三时。③十二生肖属羊。④副词。1.表示否定。a.相当于“不”。《诗经·周颂·小毖》:“未堪家多难。”b.相当于“没有”、“不曾”。《诗经 · 召南·草虫》:“未见君子,我心伤悲。”2. 用在句尾,表示疑问。相当于“否”。《后汉书·刘表传》:“言出子口而入吾耳,可以言未?”

    成:

    ①完成;实现。李斯《谏逐客书》:“使秦成帝业。”②帮助实现;成全。《论语·颜渊》:“君子成人之美,不成人之恶。”③成为;变为。《礼记·学记》:“玉不琢,不成器。”刘向《说苑·奉使》:“齐之临淄三百闾,张袂(mèi)成帷,挥汗成雨。”(闾:里巷。袂:袖子。帷:帷幕。)④成果;成就。李白《化城寺大钟铭》:“少蕴才略,壮而有成。”(蕴:蓄。)⑤成长;成熟。《荀子·天论》:“(万物)各得其养以成。”⑥和解;交好。《左传·成公十一年》:“秦晋为成。”《史记·张仪列传》:“哀王于是倍从(zòng)约而因仪请成于秦。”(倍:违背。从:指合纵。仪:人名。)⑦已定的;定型的;现成的。《诗经·周颂·昊天有成命》:“昊天有成命,二后受之。”《三国志·蜀书·蒋琬费祎姜维传论》:“咸承诸葛之成规,因循而不革。”(咸:都。革:改变。)⑧层;重(chóng)。《史记·李斯列传》:“刑者相半于道,而死人日成积于市。”《吕氏春秋·音初》:“为九成之台。”⑨古代十里见方为一成。《汉书·刑法志》:“成方十里。”

    质:

    ①以物或人作抵押。韩愈《柳子厚墓志铭》:“其俗以男女质钱,约不时赎。”(不时:随时。)《管子·山权数》:“请以宝为质于子。”(子:对对方的尊称。)《左传·隐公三年》:“故周郑交质,王子狐为质于郑,郑公子忽为质于周。”(狐、忽:均为人名。)②本质;实体。《荀子·劝学》:“其质非不美也。”③物体的底色。柳宗元《捕蛇者说》:“永州之野产异蛇,黑质而白章。”④质量,指事物的优劣。⑤朴实;缺乏文采,与“文”相对。《韩非子·解老》:“好质而恶饰。”⑥质问;问。《汉书·汲黯传》:“黯(án岸)质天之有无。”⑦评判;对质。刘禹锡《天论上》:“而欲质天之有无。”⑧箭靶。《荀子·劝学》:“是故质的张而弓矢至焉。”(的:箭靶。)《后汉书·马融传》:“流矢雨坠,各指所质。”(流矢:乱飞的箭。)⑨古代刑具名。杀人用的砧垫。《汉书·张苍传》:“解衣伏质。”⑩通“贽”。古代初次拜见尊长时所送的礼物。《国语·晋语九》:“臣委质于狄之鼓。”(11)臣服;归顺。《韩非子·有度》:“贤者之为人臣,北面委质,无有二心。”

    已:

    ①停止。《荀子·劝学》:“学不可以已。”②完毕。《战国策·齐策二》:“言未已,齐让又至。”(让:责备。)③罢免。《论语·公冶长》:“(子文)三已之,无愠(yùn)色。”(愠:怨恨。)④疾止;病除。柳宗元《捕蛇者说》:“可以已大风。”(大风:麻风病。)⑤副词。1. 已经。《史记·蒙恬列传》:“扶苏已死。”2.随后;旋即。《史记·项羽本纪》:“废以为侯,已又杀之。”3. 太;过分。《诗经·小雅·巧言》:“昊(hào)天已威。”(昊天:天。)⑥通“以”。介词。和方位词“来”、“上”、“下”、“东”、“西”等结合,表示对时间、范围的限制。《三国志·吴书·吴主传》:“自丞相雍已下皆谏。”⑦语气词。用法同“矣”。用于句末,表示确定语气。《老子》第二章:“天下皆知美之为美,斯恶已。”(斯恶已:就显出丑恶了。)

    夭:

    ①屈曲。《史记·司马相如列传》:“夭矫枝格。”②夭折;短命。《荀子·荣辱》:“忧险者常夭折。”③摧残;摧折。龚自珍《病梅馆记》:“删其密,夭其稚枝。”(其:指代梅。)④灾。《诗经·小雅· 正月》:“天夭是椓。”(椓:敲打。这里指祸害。)⑤草木茂盛。《汉书 ·地理志上》:“屮(cǎo)夭木乔。”(乔:高。)⑥艳丽。王粲《神女赋》:“育夭丽之神人。”⑦枯槁;憔悴。《淮南子·本经》:“万物憔夭。”

    突:

    ①向前或向外猛冲。《左传·哀公二十五年》:“郑子展、子产帅车七百乘伐陈,宵突陈城。”(子展、子产:皆人名。)②撞;碰。《三国志· 吴书·吴主传》:“知有科禁,公敢干突。”(干:犯。)③忽然。白居易《琵琶行》:“银瓶乍破水浆迸,铁骑突出刀枪鸣。”④高出;突出。《徐霞客游记·滇游日记》:“东北一峰东突。”张嵩《云中古城赋》:“既云和而星繁,亦丘连而岳突。”⑤烟囱。刘禹锡《武陵观火诗》:“是时直突烟,发自晨炊徒。”《韩非子 · 喻老》:“百丈之室,以突隙之烟焚。”⑥通“涂”。涂抹。《后汉书·党锢传·夏馥》:“亲突烟炭,形貌毁瘁。”

    兀:

    ①高而上平的样子。杜牧《阿房宫赋》:“蜀山兀,阿房出。”②引申意为高耸突出的样子。刘禹锡《九华山歌》:“君不见敬亭之山黄索漠,兀如断岸无棱角。”③浑然无知的样子。李白《月下独酌》之三:“醉后失天地,兀然就孤枕。”④古代刖刑砍掉一只脚叫兀。《庄子·德充符》:“鲁有兀者王骀。”[兀者]受过刖(yuè)刑,即被砍掉一只脚的人。《庄子·德充符》:“申徒嘉,兀者也。”

    豁:

    (一)①通敞的山谷。张协《七命》:“画长豁以为限,带流谿以为关。”②开阔;宽敞。陶潜《桃花源记》:“复行数十步,豁然开朗。”③豁达;开朗。罗隐《和禅月大师见赠》:“高僧惠我七言诗,顿豁尘心展白眉。”郭璞《江赋》:“豃如地裂,豁若天开。”④舒展。白居易《九日登西原宴望》:“起登西原望,怀抱同一豁。”⑤深。徐悱《古意酬到长(zhǎng)史溉〈登琅邪(yé)城〉诗》:“此江称豁险,兹山复郁盘。”⑥免除;豁免。刘宰《谢赵使君豁租》:“使君颁令豁逃租。”⑦空虚。陆机《文赋》:“兀若枯木,豁若涸流。” (二)huō ①残缺;开出豁口。韩愈《进学解》:“头童齿豁。”(头童:秃顶。)②摒弃;舍却。刘义庆《世说新语·德行》:“每语子弟云:勿以我受任方州云我豁平昔时意。”

    空:

    (一)①空虚;什么也没有。《韩非子·初见秦》:“囷仓空虚。”宋玉《风赋》:“空穴来风。”王维《鹿砦》:“空山不见人。”②不实;空泛。《史记·廉颇蔺相如列传》:“秦贪,负其强,以空言求璧。”③白白地。《汉书·匈奴传》:“兵不空出。”④天空;空中。李白《送孟浩然之广陵》:“孤帆远影碧空尽。”⑤佛教用语。佛教认为一切事物的现象并无实体,都是空的。《般若心经》:“色即是空,空即是色。”(色:指物质现象。) (二)kǒng 孔;洞穴。《周礼· 考工记·函人》:“眡(shì)其钻空。”(眡:视。)《史记·五帝本纪》:“舜穿井为匿空旁出。”(三)kòng ①穷困。《诗经·小雅·节南山》:“不宜空我师。”(空:用如使动,使……穷困。师:众;众人。)《论语·先进》:“回也其庶乎,屡空。”(回:颜回。庶:庶几;差不多。)②缺少。《法言·问神》:“昔之说《书》者序以百,而《酒诰》之篇俄空焉。”(《酒诰》:《尚书》中的篇名。)白居易《春忆二林寺旧游》:“最惭僧社题桥处,十八人名空一人。”③间隙;空子。《三国志·吴书·周鲂传》:“看伺空隙,欲复为乱。”④闲着;未被利用的。《史记·萧相国世家》:“上林中多空地。”(上林:苑囿名。)《论衡·命义》:“伯牛空居,而遭恶疾。”(伯牛:冉耕,字伯牛。空居:闲居在家。)

    岩:

    ①崖岸,水边高地或山崖。《后汉书·丁鸿传》:“夫坏崖破岩之水,源自涓涓。”(涓涓:细流。)司马相如《上林赋》:“批岩冲拥。”(批:击。拥:山崖弯曲处。)②山岩,泛指高山。《水经注·江水》:“重岩叠嶂,隐天蔽日。”③山峰。许浑《行次虎头岩酬路中丞》:“樟亭去已远,来虎头岩。”④山中洞穴;岩洞。杜甫《西枝村寻置草堂地夜宿赞公土室》:“盛论岩中趣。”⑤险峻;险要。《左传·隐公元年》:“制,岩邑也。”[岩岩]山石堆积的样子。《诗经·小雅·节南山》:“节彼南山,维石岩岩。”(节:高峻的样子。维:语气词。)

    岩峦:

    高峻的山峰。李白《蜀道难》:“青泥何盘盘,百步九折萦~~。”

    峦:

    ①指小而尖的山。张衡《西京赋》:“陵峦超壑。”(陵:登。)②指狭长而连绵起伏的山脊。陆云《失题六章》之一:“登彼修峦。”(修:长。)杜牧《过华清宫绝句》之三:“风过重峦下笑声。”


  • qun cai wei cheng zhi yi wai ,tu wu xiao hua kong yan luan 。

    “qun cai wei cheng zhi yi wai ,tu wu xiao hua kong yan luan 。”shi gou chu chu :《za qu ge ci ·hang lu nan san shou 》;shi tang chao shi ren liu zong yuan de zuo pin 。

    jun bu jian kua fu zhu ri kui yu yuan ,tiao liang bei hai chao kun lun 。
    pi xiao jue han chu hang mang ,pie lie zuo you wei xing chen 。xu yu li jin dao ke si ,
    hu shu feng yi zheng shi tun 。bei fang li zheng ren chang jiu cun ,kai kou di zhang geng xiao xuan 。
    jiu jiu yin shi di yu li ,sheng si yi zu zhong tian nian 。sui xu da zhi shao cheng sui ,
    zuo shi er nv xiang bei lian 。
    yu heng jin fu luo qian shan ,gong ming cai zhuo zhan yu chuan 。shen lin tu jian shi qu yi ,
    bai niu lian yang cui shuang yuan 。mo wei qian xun fang dao lu ,dong xi jue dao shan huo fen 。
    wei yu hao mo bu jian bao ,lan li jian he he dang cun 。qun cai wei cheng zhi yi wai ,
    tu wu xiao hua kong yan luan 。bai liang tian zai wu ku huo ,jiang dan lang gu xiang chou yuan 。
    jun bu jian na shan dong liang yi xi shao ,ai cai yang yo shei fu lun 。
    fei xue duan dao bing cheng liang ,hou jia chi tan diao yu fang 。pan long tu yao hu hui zhang ,
    xiong cun bao zhi zheng di ang 。cuan luan ye e she zhu guang ,dan xia cui wu piao ji xiang 。
    mei ren si xiang hui ming dang ,xue shan bing gu 晞tai yang 。xing chan ben zou bu de zhi ,
    yan hu shuang yan qi hong liang 。feng tai lou xie sheng guang shi ,si hui qi zhi can yu shang 。
    cheng shi yi qu gui fan jian ,tao sheng kui shan an ke chang 。

    【zhu shi 】:

    qun :

    ①yang qun ;ju ji zai yi qi de qin shou 。《shi jing · xiao ya ·mo yang 》:“shei wei er mo yang ,san bai wei qun 。”②ju ji zai yi qi de ren huo wu 。《huai na zi ·zhu shu 》:“qian ren zhi qun mo jue liang 。”③cheng qun de ;zhong duo de 。《zuo chuan ·zhuang gong shi er nian 》:“qun gong zi ben xiao 。”④zhong ren 。《liang shu ·liu xian chuan 》:“cong ming te da ,chu lei ba qun 。”⑤tong lei ;chong lei 。《zhou yi ·ji ci shang 》:“fang yi lei ju ,wu yi qun fen 。”⑥hui ge ;lian ge 。《han shu ·xing fa zhi 》:“bu ren ai ze bu neng qun ,bu neng qun ze bu neng sheng wu ,bu sheng wu ze yang bu zu 。”(yang :gei yang 。)⑦ju ge 。《xun zi ·fei shi er zi 》:“er qun tian xia zhi ying jie 。”

    cai :

    ①mu liao 。《han fei zi ·nei chu shui shang 》:“cai mu jin ze mo yi wei shou bei 。”②cai liao ;yuan liao 。《guan zi ·xiao wen 》:“zhi tian xia zhi jing cai ,lai tian xia zhi liang gong ,ze you zhan sheng zhi qi yi 。”(qi :yong ju 。)③gong xie zuo yong de su cai 。《wen xin diao long ·rong cai 》:“mei cai ji zhuo (zhuó),gu neng shou wei yuan ge ,tiao guan tong xu 。”(zhuo :kan xiao 。)④te zhi guan cai 。《chen shu ·zhou hong zhi chuan 》:“qi jue yi hou ,bian mai shi zhong jian cai ,cai bi xu xiao xing zhe 。”⑤tong “cai ”。cai neng ;cai gan 。《shi ji ·huai na heng shan lie chuan 》:“wang ji (liu )xiao cai neng ,nai pei zhi wang yin ,hao yue jiang jun 。”(ji :jing yi 。)⑥you cai neng de ren 。《zuo chuan ·xiang gong er shi liu nian 》:“sui chu you cai ,jin shi yong zhi 。”

    wei :

    ①shi er de zhi zhi yi 。《chun qiu ·zhuang gong er shi si nian 》:“liu yue xin wei ,shuo ,ri you shi zhi 。”②shi er shi chen zhi yi ,ji wu hou yi shi zhi san shi 。③shi er sheng xiao shu yang 。④fu ci 。1.biao shi fou ding 。a.xiang dang yu “bu ”。《shi jing ·zhou song ·xiao bi 》:“wei kan jia duo nan 。”b.xiang dang yu “mei you ”、“bu ceng ”。《shi jing · shao na ·cao chong 》:“wei jian jun zi ,wo xin shang bei 。”2. yong zai gou wei ,biao shi yi wen 。xiang dang yu “fou ”。《hou han shu ·liu biao chuan 》:“yan chu zi kou er ru wu er ,ke yi yan wei ?”

    cheng :

    ①wan cheng ;shi xian 。li si 《jian zhu ke shu 》:“shi qin cheng di ye 。”②bang zhu shi xian ;cheng quan 。《lun yu ·yan yuan 》:“jun zi cheng ren zhi mei ,bu cheng ren zhi e 。”③cheng wei ;bian wei 。《li ji ·xue ji 》:“yu bu zhuo ,bu cheng qi 。”liu xiang 《shui yuan ·feng shi 》:“ji zhi lin zi san bai lv ,zhang mei (mèi)cheng wei ,hui han cheng yu 。”(lv :li hang 。mei :xiu zi 。wei :wei mu 。)④cheng guo ;cheng jiu 。li bai 《hua cheng si da zhong ming 》:“shao wen cai lve ,zhuang er you cheng 。”(wen :xu 。)⑤cheng chang ;cheng shou 。《xun zi ·tian lun 》:“(mo wu )ge de ji yang yi cheng 。”⑥he jie ;jiao hao 。《zuo chuan ·cheng gong shi yi nian 》:“qin jin wei cheng 。”《shi ji ·zhang yi lie chuan 》:“ai wang yu shi bei cong (zòng)yao er yin yi qing cheng yu qin 。”(bei :wei bei 。cong :zhi ge zong 。yi :ren ming 。)⑦yi ding de ;ding xing de ;xian cheng de 。《shi jing ·zhou song ·hao tian you cheng ming 》:“hao tian you cheng ming ,er hou shou zhi 。”《san guo zhi ·shu shu ·jiang wan fei yi jiang wei chuan lun 》:“xian cheng zhu ge zhi cheng gui ,yin xun er bu ge 。”(xian :dou 。ge :gai bian 。)⑧ceng ;chong (chóng)。《shi ji ·li si lie chuan 》:“xing zhe xiang ban yu dao ,er si ren ri cheng ji yu shi 。”《lv shi chun qiu ·yin chu 》:“wei jiu cheng zhi tai 。”⑨gu dai shi li jian fang wei yi cheng 。《han shu ·xing fa zhi 》:“cheng fang shi li 。”

    zhi :

    ①yi wu huo ren zuo di ya 。han yu 《liu zi hou mu zhi ming 》:“ji su yi nan nv zhi qian ,yao bu shi shu 。”(bu shi :sui shi 。)《guan zi ·shan quan shu 》:“qing yi bao wei zhi yu zi 。”(zi :dui dui fang de zun chen 。)《zuo chuan ·yin gong san nian 》:“gu zhou zheng jiao zhi ,wang zi hu wei zhi yu zheng ,zheng gong zi hu wei zhi yu zhou 。”(hu 、hu :jun wei ren ming 。)②ben zhi ;shi ti 。《xun zi ·quan xue 》:“ji zhi fei bu mei ye 。”③wu ti de de se 。liu zong yuan 《bu she zhe shui 》:“yong zhou zhi ye chan yi she ,hei zhi er bai zhang 。”④zhi liang ,zhi shi wu de you lie 。⑤piao shi ;que fa wen cai ,yu “wen ”xiang dui 。《han fei zi ·jie lao 》:“hao zhi er e shi 。”⑥zhi wen ;wen 。《han shu ·ji an chuan 》:“an (ánan )zhi tian zhi you mo 。”⑦ping pan ;dui zhi 。liu yu xi 《tian lun shang 》:“er yu zhi tian zhi you mo 。”⑧jian ba 。《xun zi ·quan xue 》:“shi gu zhi de zhang er gong shi zhi yan 。”(de :jian ba 。)《hou han shu ·ma rong chuan 》:“liu shi yu zhui ,ge zhi suo zhi 。”(liu shi :luan fei de jian 。)⑨gu dai xing ju ming 。sha ren yong de zhen dian 。《han shu ·zhang cang chuan 》:“jie yi fu zhi 。”⑩tong “zhi ”。gu dai chu ci bai jian zun chang shi suo song de li wu 。《guo yu ·jin yu jiu 》:“chen wei zhi yu di zhi gu 。”(11)chen fu ;gui shun 。《han fei zi ·you du 》:“xian zhe zhi wei ren chen ,bei mian wei zhi ,mo you er xin 。”

    yi :

    ①ting zhi 。《xun zi ·quan xue 》:“xue bu ke yi yi 。”②wan bi 。《zhan guo ce ·ji ce er 》:“yan wei yi ,ji rang you zhi 。”(rang :ze bei 。)③ba mian 。《lun yu ·gong ye chang 》:“(zi wen )san yi zhi ,mo yun (yùn)se 。”(yun :yuan hen 。)④ji zhi ;bing chu 。liu zong yuan 《bu she zhe shui 》:“ke yi yi da feng 。”(da feng :ma feng bing 。)⑤fu ci 。1. yi jing 。《shi ji ·meng tian lie chuan 》:“fu su yi si 。”2.sui hou ;xuan ji 。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“fei yi wei hou ,yi you sha zhi 。”3. tai ;guo fen 。《shi jing ·xiao ya ·qiao yan 》:“hao (hào)tian yi wei 。”(hao tian :tian 。)⑥tong “yi ”。jie ci 。he fang wei ci “lai ”、“shang ”、“xia ”、“dong ”、“xi ”deng jie ge ,biao shi dui shi jian 、fan wei de xian zhi 。《san guo zhi ·wu shu ·wu zhu chuan 》:“zi cheng xiang yong yi xia jie jian 。”⑦yu qi ci 。yong fa tong “yi ”。yong yu gou mo ,biao shi que ding yu qi 。《lao zi 》di er zhang :“tian xia jie zhi mei zhi wei mei ,si e yi 。”(si e yi :jiu xian chu chou e le 。)

    wai :

    ①qu qu 。《shi ji ·si ma xiang ru lie chuan 》:“wai jiao zhi ge 。”②wai she ;duan ming 。《xun zi ·rong ru 》:“you xian zhe chang wai she 。”③cui can ;cui she 。gong zi zhen 《bing mei guan ji 》:“shan ji mi ,wai ji zhi zhi 。”(ji :zhi dai mei 。)④zai 。《shi jing ·xiao ya · zheng yue 》:“tian wai shi zhuo 。”(zhuo :qiao da 。zhe li zhi huo hai 。)⑤cao mu mao cheng 。《han shu ·de li zhi shang 》:“cao (cǎo)wai mu qiao 。”(qiao :gao 。)⑥yan li 。wang can 《shen nv fu 》:“yo wai li zhi shen ren 。”⑦ku gao ;qiao cui 。《huai na zi ·ben jing 》:“mo wu qiao wai 。”

    tu :

    ①xiang qian huo xiang wai meng chong 。《zuo chuan ·ai gong er shi wu nian 》:“zheng zi zhan 、zi chan shuai che qi bai cheng fa chen ,xiao tu chen cheng 。”(zi zhan 、zi chan :jie ren ming 。)②zhuang ;peng 。《san guo zhi · wu shu ·wu zhu chuan 》:“zhi you ke jin ,gong gan gan tu 。”(gan :fan 。)③hu ran 。bai ju yi 《pi pa hang 》:“yin ping zha po shui jiang beng ,tie ji tu chu dao qiang ming 。”④gao chu ;tu chu 。《xu xia ke you ji ·dian you ri ji 》:“dong bei yi feng dong tu 。”zhang song 《yun zhong gu cheng fu 》:“ji yun he er xing fan ,yi qiu lian er yue tu 。”⑤yan cong 。liu yu xi 《wu ling guan huo shi 》:“shi shi zhi tu yan ,fa zi chen chui tu 。”《han fei zi · yu lao 》:“bai zhang zhi shi ,yi tu xi zhi yan fen 。”⑥tong “tu ”。tu ma 。《hou han shu ·dang gu chuan ·xia fu 》:“qin tu yan tan ,xing mao hui cui 。”

    wu :

    ①gao er shang ping de yang zi 。du mu 《a fang gong fu 》:“shu shan wu ,a fang chu 。”②yin shen yi wei gao song tu chu de yang zi 。liu yu xi 《jiu hua shan ge 》:“jun bu jian jing ting zhi shan huang suo mo ,wu ru duan an mo leng jiao 。”③hun ran mo zhi de yang zi 。li bai 《yue xia du zhuo 》zhi san :“zui hou shi tian de ,wu ran jiu gu zhen 。”④gu dai yue xing kan diao yi zhi jiao jiao wu 。《zhuang zi ·de chong fu 》:“lu you wu zhe wang dai 。”[wu zhe ]shou guo yue (yuè)xing ,ji bei kan diao yi zhi jiao de ren 。《zhuang zi ·de chong fu 》:“shen tu jia ,wu zhe ye 。”

    hua :

    (yi )①tong chang de shan gu 。zhang xie 《qi ming 》:“hua chang hua yi wei xian ,dai liu ji yi wei guan 。”②kai kuo ;kuan chang 。tao qian 《tao hua yuan ji 》:“fu hang shu shi bu ,hua ran kai lang 。”③hua da ;kai lang 。luo yin 《he chan yue da shi jian zeng 》:“gao seng hui wo qi yan shi ,du hua chen xin zhan bai mei 。”guo pu 《jiang fu 》:“gan ru de lie ,hua re tian kai 。”④shu zhan 。bai ju yi 《jiu ri deng xi yuan yan wang 》:“qi deng xi yuan wang ,huai bao tong yi hua 。”⑤shen 。xu fei 《gu yi chou dao chang (zhǎng)shi gai 〈deng lang xie (yé)cheng 〉shi 》:“ci jiang chen hua xian ,ci shan fu yu pan 。”⑥mian chu ;hua mian 。liu zai 《xie zhao shi jun hua zu 》:“shi jun ban ling hua tao zu 。”⑦kong xu 。liu ji 《wen fu 》:“wu re ku mu ,hua re he liu 。” (er )huō ①can que ;kai chu hua kou 。han yu 《jin xue jie 》:“tou tong chi hua 。”(tou tong :tu ding 。)②bing qi ;she que 。liu yi qing 《shi shui xin yu ·de hang 》:“mei yu zi di yun :wu yi wo shou ren fang zhou yun wo hua ping xi shi yi 。”

    kong :

    (yi )①kong xu ;shen me ye mei you 。《han fei zi ·chu jian qin 》:“qun cang kong xu 。”song yu 《feng fu 》:“kong xue lai feng 。”wang wei 《lu zhai 》:“kong shan bu jian ren 。”②bu shi ;kong fan 。《shi ji ·lian po lin xiang ru lie chuan 》:“qin tan ,fu ji jiang ,yi kong yan qiu bi 。”③bai bai de 。《han shu ·xiong nu chuan 》:“bing bu kong chu 。”④tian kong ;kong zhong 。li bai 《song meng hao ran zhi an ling 》:“gu fan yuan ying bi kong jin 。”⑤fo jiao yong yu 。fo jiao ren wei yi qie shi wu de xian xiang bing mo shi ti ,dou shi kong de 。《ban re xin jing 》:“se ji shi kong ,kong ji shi se 。”(se :zhi wu zhi xian xiang 。) (er )kǒng kong ;dong xue 。《zhou li · kao gong ji ·han ren 》:“shi (shì)ji zuan kong 。”(shi :shi 。)《shi ji ·wu di ben ji 》:“shun chuan jing wei ni kong pang chu 。”(san )kòng ①qiong kun 。《shi jing ·xiao ya ·jie na shan 》:“bu yi kong wo shi 。”(kong :yong ru shi dong ,shi ……qiong kun 。shi :zhong ;zhong ren 。)《lun yu ·xian jin 》:“hui ye ji shu hu ,lv kong 。”(hui :yan hui 。shu :shu ji ;cha bu duo 。)②que shao 。《fa yan ·wen shen 》:“xi zhi shui 《shu 》zhe xu yi bai ,er 《jiu gao 》zhi pian e kong yan 。”(《jiu gao 》:《shang shu 》zhong de pian ming 。)bai ju yi 《chun yi er lin si jiu you 》:“zui can seng she ti qiao chu ,shi ba ren ming kong yi ren 。”③jian xi ;kong zi 。《san guo zhi ·wu shu ·zhou fang chuan 》:“kan ci kong xi ,yu fu wei luan 。”④xian zhao ;wei bei li yong de 。《shi ji ·xiao xiang guo shi jia 》:“shang lin zhong duo kong de 。”(shang lin :yuan you ming 。)《lun heng ·ming yi 》:“bai niu kong ju ,er zao e ji 。”(bai niu :ran geng ,zi bai niu 。kong ju :xian ju zai jia 。)

    yan :

    ①ya an ,shui bian gao de huo shan ya 。《hou han shu ·ding hong chuan 》:“fu huai ya po yan zhi shui ,yuan zi juan juan 。”(juan juan :xi liu 。)si ma xiang ru 《shang lin fu 》:“pi yan chong yong 。”(pi :ji 。yong :shan ya wan qu chu 。)②shan yan ,fan zhi gao shan 。《shui jing zhu ·jiang shui 》:“chong yan die zhang ,yin tian bi ri 。”③shan feng 。hu hun 《hang ci hu tou yan chou lu zhong cheng 》:“zhang ting qu yi yuan ,lai hu tou yan 。”④shan zhong dong xue ;yan dong 。du fu 《xi zhi cun xun zhi cao tang de ye su zan gong tu shi 》:“cheng lun yan zhong qu 。”⑤xian jun ;xian yao 。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“zhi ,yan yi ye 。”[yan yan ]shan dan dui ji de yang zi 。《shi jing ·xiao ya ·jie na shan 》:“jie bi na shan ,wei dan yan yan 。”(jie :gao jun de yang zi 。wei :yu qi ci 。)

    yan luan :

    gao jun de shan feng 。li bai 《shu dao nan 》:“qing ni he pan pan ,bai bu jiu she ying ~~。”

    luan :

    ①zhi xiao er jian de shan 。zhang heng 《xi jing fu 》:“ling luan chao he 。”(ling :deng 。)②zhi xia chang er lian mian qi fu de shan ji 。liu yun 《shi ti liu zhang 》zhi yi :“deng bi xiu luan 。”(xiu :chang 。)du mu 《guo hua qing gong jue gou 》zhi san :“feng guo chong luan xia xiao sheng 。”