• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 旭日照寒野,鳥斯起蒿萊。

    “旭日照寒野,鳥斯起蒿萊。”詩句出處:《感遇二首》;是唐朝詩人柳宗元的作品。

    西陸動涼氣,驚烏號北林。棲息豈殊性,集枯安可任。
    鴻鵠去不返,勾吳阻且深。徒嗟日沉湎,丸鼓騖奇音。
    東海久搖蕩,南風已駸駸。坐使青天暮,小星愁太陰。
    眾情嗜奸利,居貨捐千金。危根一以振,齊斧來相尋。
    攬衣中夜起,感物涕盈襟。微霜眾所踐,誰念歲寒心。
    旭日照寒野,鳥斯起蒿萊。啁啾有餘樂,飛舞西陵隈。
    回風旦夕至,零葉委陳荄。所棲不足恃,鷹隼縱橫來。

    【註釋】:

    旭:

    ①太陽初出。陶潛《歸園田居五首》之五:“歡來苦夕短,已復至天旭。”②陽光。《晉書·郭璞傳》:“熙冰之采不羨旭晞。”③光亮;明亮。佚名《處士張興墓志銘》:“玄門一掩,寒燈無旭。”[旭日]初升的太陽。《詩經·邶風·匏有苦葉》:“旭日始旦。”[旭旭]1. 太陽剛出來的樣子。《新書·修政語下》:“旭旭然如日之始出也。”2.自得的樣子。《漢書·揚雄傳上》:“嘻嘻旭旭,天地稠㟼。”

    旭日:

    初升的太陽。《詩·邶風·匏有苦葉》:“~~始旦。”

    照:

    ①[動]照耀。《周易·恒》:“日月得天而能久~。”②[名]日光。杜甫《秋野》之四:“遠崖秋沙白,連山晚~紅。”③[動]看鏡中的影子。《晉書·王戎傳附王衍》:“在車中攬鏡自~。”④[動]察看。《後漢書·馮勤傳》:“忠臣孝子,覽~前世,以為鏡誡。”⑤[動]按照,依照(後起意義)。《天朝田畝制度》:“凡分田,~人口,不論男婦。”

    寒:

    ①冷。《禮記·月令》:“寒熱不節,民多虐疾。”《呂氏春秋·察今》:“見瓶水之冰,而知天下之寒。”②貧窮;貧寒。杜甫《自京赴奉先縣詠懷》:“彤庭所分帛,本自寒女出。”(彤庭:指富貴人傢。)《晉書·劉毅傳》:“是以上品無寒門,下品無士族。”③害怕;畏懼。《聊齋志異·辛十四娘》:“誤入澗谷,狼奔鴟(chī)叫,豎毛寒心。”(鴟:貓頭鷹。)

    野:

    ①郊外。《詩經 · 邶風 · 燕燕》:“之子於歸,遠送於野。”②田野;原野。杜甫《旅夜書懷》:“星垂平野闊,月湧大江流。”③朝廷之外;民間。與“朝”相對。指不在朝,不當政。《尚書·大禹謨》:“君子在野,小人在位。”④非人工畜養或培植的(動植物)。李白《訪戴天山道士不遇》詩:“野竹分青靄。”(青靄:山中雲氣。)⑤粗鄙;野蠻。《說苑·修文》:“小人失之野,救野莫如敬。”⑥質樸;缺乏文采。《論語·雍也》:“質勝文則野。”

    斯:

    ①劈;分開。《詩經·陳風·墓門》:“墓門有棘,斧以斯之。”(棘:酸棗樹。)②指示代詞。《楚辭·漁父》:“何故至於斯。”《孟子·萬章上》:“予將以斯道覺斯民也。”③副詞。表示承接上文,相當於“乃”、“就”。柳宗元《非國語下》:“受賞者恥,則立功者怠,國斯弱矣。”④助詞。相當於“之”、“的”。《詩經·小雅·甫田》:“乃求千斯倉,乃求萬斯箱。”⑤語氣詞。表疑問或感嘆。《詩經·豳風·破斧》:“哀我人斯,亦孔之將。”(將:大。)⑥盡;全都。《呂氏春秋·報更》:“斯食之,吾更與女。”[斯須]片刻,一會兒。《禮記·祭義》:“禮樂不可斯須去身。”

    起:

    ①[動]站起,起來。《莊子·齊物論》:“曩子坐,今子~。”②[動]起床。《孟子·盡心上》:“雞鳴而~。”③[動]起身,出發。《墨子·公輸》:“子墨子聞之,~於魯。”④[動]興起。《荀子·天論》:“一廢一~,應子以貫,理貫不亂。”⑤[動]發動。賈誼《論積貯疏》:“遠方之能疑者,並舉而爭~矣。”⑥[動]起用。《泰州海陵縣主薄許君墓志銘》:“有拔而~之。”⑦[動]修建。李華《吊古戰場文》:“秦~長城,竟海為關。”⑧[動]開始。《史記·李斯列傳》:“明法度,定律令,皆以始皇~。”⑨[動]出身。《漢書·蕭何曹參傳》:“蕭何曹參皆~刀筆吏。”

    蒿:

    ①青蒿;香蒿。二年生草本植物。《詩經·小雅·蓼莪》:“匪莪伊蒿。”(匪:同“非”。莪:蒿類。伊:是。)②氣蒸發的樣子。《西京雜記》卷五:“熏蒿歊(xiāo)蒸,而風雨雲霧,雷電雪雹生焉。”(歊:熱氣上升。)③通“耗”。損耗。《國語·楚語上》:“若斂民利以成其私欲,使民蒿焉忘其安樂而有遠心,其為惡也甚矣。”

    蒿萊:

    ①野草,雜草。《聊齋志異·促織》:“遂於~~中側聽徐行,似尋針芥。”②草野,山野。陳子昂《感遇》:“感時思報國,拔劍起~~。”

    萊:

    ①藜。植物名,嫩葉可食。《詩經·小雅·南山有臺》:“南山有臺,北山有萊。”《韓非子·難勢》:“此味非飴蜜也,必苦萊亭歷也。”(亭歷:一種野菜。)②雜草;長滿雜草的荒地。《韓詩外傳》卷一:“環堵之室,茨之以蒿萊。”《孟子·婁離上》:“辟草萊,任土地者次之。”③除草。《周禮·地官·山虞》:“若大田獵,則萊山田之野。”④周代諸侯國名。在今山東省黃縣東南。《左傳·襄公六年》:“齊侯滅萊。”⑤休耕的田地。《周禮·地官·縣師》:“掌邦國都鄙稍甸郊裡之地域,而辨其夫傢人民田萊之數。”


  • 旭日照寒野,鸟斯起蒿莱。

    “旭日照寒野,鸟斯起蒿莱。”诗句出处:《感遇二首》;是唐朝诗人柳宗元的作品。

    西陆动凉气,惊乌号北林。栖息岂殊性,集枯安可任。
    鸿鹄去不返,勾吴阻且深。徒嗟日沉湎,丸鼓骛奇音。
    东海久摇荡,南风已駸駸。坐使青天暮,小星愁太阴。
    众情嗜奸利,居货捐千金。危根一以振,齐斧来相寻。
    揽衣中夜起,感物涕盈襟。微霜众所践,谁念岁寒心。
    旭日照寒野,鸟斯起蒿莱。啁啾有余乐,飞舞西陵隈。
    回风旦夕至,零叶委陈荄。所栖不足恃,鹰隼纵横来。

    【注释】:

    旭:

    ①太阳初出。陶潜《归园田居五首》之五:“欢来苦夕短,已复至天旭。”②阳光。《晋书·郭璞传》:“熙冰之采不羡旭晞。”③光亮;明亮。佚名《处士张兴墓志铭》:“玄门一掩,寒灯无旭。”[旭日]初升的太阳。《诗经·邶风·匏有苦叶》:“旭日始旦。”[旭旭]1. 太阳刚出来的样子。《新书·修政语下》:“旭旭然如日之始出也。”2.自得的样子。《汉书·扬雄传上》:“嘻嘻旭旭,天地稠㟼。”

    旭日:

    初升的太阳。《诗·邶风·匏有苦叶》:“~~始旦。”

    照:

    ①[动]照耀。《周易·恒》:“日月得天而能久~。”②[名]日光。杜甫《秋野》之四:“远崖秋沙白,连山晚~红。”③[动]看镜中的影子。《晋书·王戎传附王衍》:“在车中揽镜自~。”④[动]察看。《后汉书·冯勤传》:“忠臣孝子,览~前世,以为镜诫。”⑤[动]按照,依照(后起意义)。《天朝田亩制度》:“凡分田,~人口,不论男妇。”

    寒:

    ①冷。《礼记·月令》:“寒热不节,民多虐疾。”《吕氏春秋·察今》:“见瓶水之冰,而知天下之寒。”②贫穷;贫寒。杜甫《自京赴奉先县咏怀》:“彤庭所分帛,本自寒女出。”(彤庭:指富贵人家。)《晋书·刘毅传》:“是以上品无寒门,下品无士族。”③害怕;畏惧。《聊斋志异·辛十四娘》:“误入涧谷,狼奔鸱(chī)叫,竖毛寒心。”(鸱:猫头鹰。)

    野:

    ①郊外。《诗经 · 邶风 · 燕燕》:“之子于归,远送于野。”②田野;原野。杜甫《旅夜书怀》:“星垂平野阔,月涌大江流。”③朝廷之外;民间。与“朝”相对。指不在朝,不当政。《尚书·大禹谟》:“君子在野,小人在位。”④非人工畜养或培植的(动植物)。李白《访戴天山道士不遇》诗:“野竹分青霭。”(青霭:山中云气。)⑤粗鄙;野蛮。《说苑·修文》:“小人失之野,救野莫如敬。”⑥质朴;缺乏文采。《论语·雍也》:“质胜文则野。”

    斯:

    ①劈;分开。《诗经·陈风·墓门》:“墓门有棘,斧以斯之。”(棘:酸枣树。)②指示代词。《楚辞·渔父》:“何故至于斯。”《孟子·万章上》:“予将以斯道觉斯民也。”③副词。表示承接上文,相当于“乃”、“就”。柳宗元《非国语下》:“受赏者耻,则立功者怠,国斯弱矣。”④助词。相当于“之”、“的”。《诗经·小雅·甫田》:“乃求千斯仓,乃求万斯箱。”⑤语气词。表疑问或感叹。《诗经·豳风·破斧》:“哀我人斯,亦孔之将。”(将:大。)⑥尽;全都。《吕氏春秋·报更》:“斯食之,吾更与女。”[斯须]片刻,一会儿。《礼记·祭义》:“礼乐不可斯须去身。”

    起:

    ①[动]站起,起来。《庄子·齐物论》:“曩子坐,今子~。”②[动]起床。《孟子·尽心上》:“鸡鸣而~。”③[动]起身,出发。《墨子·公输》:“子墨子闻之,~于鲁。”④[动]兴起。《荀子·天论》:“一废一~,应子以贯,理贯不乱。”⑤[动]发动。贾谊《论积贮疏》:“远方之能疑者,并举而争~矣。”⑥[动]起用。《泰州海陵县主薄许君墓志铭》:“有拔而~之。”⑦[动]修建。李华《吊古战场文》:“秦~长城,竟海为关。”⑧[动]开始。《史记·李斯列传》:“明法度,定律令,皆以始皇~。”⑨[动]出身。《汉书·萧何曹参传》:“萧何曹参皆~刀笔吏。”

    蒿:

    ①青蒿;香蒿。二年生草本植物。《诗经·小雅·蓼莪》:“匪莪伊蒿。”(匪:同“非”。莪:蒿类。伊:是。)②气蒸发的样子。《西京杂记》卷五:“熏蒿歊(xiāo)蒸,而风雨云雾,雷电雪雹生焉。”(歊:热气上升。)③通“耗”。损耗。《国语·楚语上》:“若敛民利以成其私欲,使民蒿焉忘其安乐而有远心,其为恶也甚矣。”

    蒿莱:

    ①野草,杂草。《聊斋志异·促织》:“遂于~~中侧听徐行,似寻针芥。”②草野,山野。陈子昂《感遇》:“感时思报国,拔剑起~~。”

    莱:

    ①藜。植物名,嫩叶可食。《诗经·小雅·南山有臺》:“南山有臺,北山有莱。”《韩非子·难势》:“此味非饴蜜也,必苦莱亭历也。”(亭历:一种野菜。)②杂草;长满杂草的荒地。《韩诗外传》卷一:“环堵之室,茨之以蒿莱。”《孟子·娄离上》:“辟草莱,任土地者次之。”③除草。《周礼·地官·山虞》:“若大田猎,则莱山田之野。”④周代诸侯国名。在今山东省黄县东南。《左传·襄公六年》:“齐侯灭莱。”⑤休耕的田地。《周礼·地官·县师》:“掌邦国都鄙稍甸郊里之地域,而辨其夫家人民田莱之数。”


  • xu ri zhao han ye ,diao si qi hao lai 。

    “xu ri zhao han ye ,diao si qi hao lai 。”shi gou chu chu :《gan yu er shou 》;shi tang chao shi ren liu zong yuan de zuo pin 。

    xi liu dong liang qi ,jing wu hao bei lin 。qi xi qi shu xing ,ji ku an ke ren 。
    hong gu qu bu fan ,gou wu zu ju shen 。tu jie ri chen mian ,wan gu wu ji yin 。
    dong hai jiu yao dang ,na feng yi qin qin 。zuo shi qing tian mu ,xiao xing chou tai yin 。
    zhong qing shi jian li ,ju huo juan qian jin 。wei gen yi yi zhen ,ji fu lai xiang xun 。
    lan yi zhong ye qi ,gan wu ti ying jin 。wei shuang zhong suo jian ,shei nian sui han xin 。
    xu ri zhao han ye ,diao si qi hao lai 。zhao jiu you yu le ,fei wu xi ling wei 。
    hui feng dan xi zhi ,ling xie wei chen gai 。suo qi bu zu shi ,ying sun zong heng lai 。

    【zhu shi 】:

    xu :

    ①tai yang chu chu 。tao qian 《gui yuan tian ju wu shou 》zhi wu :“huan lai ku xi duan ,yi fu zhi tian xu 。”②yang guang 。《jin shu ·guo pu chuan 》:“xi bing zhi cai bu xian xu 晞。”③guang liang ;ming liang 。yi ming 《chu shi zhang xing mu zhi ming 》:“xuan men yi yan ,han deng mo xu 。”[xu ri ]chu sheng de tai yang 。《shi jing ·bei feng ·pao you ku xie 》:“xu ri shi dan 。”[xu xu ]1. tai yang gang chu lai de yang zi 。《xin shu ·xiu zheng yu xia 》:“xu xu ran ru ri zhi shi chu ye 。”2.zi de de yang zi 。《han shu ·yang xiong chuan shang 》:“xi xi xu xu ,tian de chou 㟼。”

    xu ri :

    chu sheng de tai yang 。《shi ·bei feng ·pao you ku xie 》:“~~shi dan 。”

    zhao :

    ①[dong ]zhao yao 。《zhou yi ·heng 》:“ri yue de tian er neng jiu ~。”②[ming ]ri guang 。du fu 《qiu ye 》zhi si :“yuan ya qiu sha bai ,lian shan wan ~gong 。”③[dong ]kan jing zhong de ying zi 。《jin shu ·wang rong chuan fu wang yan 》:“zai che zhong lan jing zi ~。”④[dong ]cha kan 。《hou han shu ·feng qin chuan 》:“zhong chen xiao zi ,lan ~qian shi ,yi wei jing jie 。”⑤[dong ]an zhao ,yi zhao (hou qi yi yi )。《tian chao tian mu zhi du 》:“fan fen tian ,~ren kou ,bu lun nan fu 。”

    han :

    ①leng 。《li ji ·yue ling 》:“han re bu jie ,min duo nve ji 。”《lv shi chun qiu ·cha jin 》:“jian ping shui zhi bing ,er zhi tian xia zhi han 。”②pin qiong ;pin han 。du fu 《zi jing fu feng xian xian yong huai 》:“tong ting suo fen bo ,ben zi han nv chu 。”(tong ting :zhi fu gui ren jia 。)《jin shu ·liu yi chuan 》:“shi yi shang pin mo han men ,xia pin mo shi zu 。”③hai pa ;wei ju 。《liao zhai zhi yi ·xin shi si niang 》:“wu ru jian gu ,lang ben chi (chī)jiao ,shu mao han xin 。”(chi :mao tou ying 。)

    ye :

    ①jiao wai 。《shi jing · bei feng · yan yan 》:“zhi zi yu gui ,yuan song yu ye 。”②tian ye ;yuan ye 。du fu 《lv ye shu huai 》:“xing chui ping ye kuo ,yue chong da jiang liu 。”③chao ting zhi wai ;min jian 。yu “chao ”xiang dui 。zhi bu zai chao ,bu dang zheng 。《shang shu ·da yu mo 》:“jun zi zai ye ,xiao ren zai wei 。”④fei ren gong chu yang huo pei zhi de (dong zhi wu )。li bai 《fang dai tian shan dao shi bu yu 》shi :“ye zhu fen qing ai 。”(qing ai :shan zhong yun qi 。)⑤cu bi ;ye man 。《shui yuan ·xiu wen 》:“xiao ren shi zhi ye ,jiu ye mo ru jing 。”⑥zhi piao ;que fa wen cai 。《lun yu ·yong ye 》:“zhi sheng wen ze ye 。”

    si :

    ①pi ;fen kai 。《shi jing ·chen feng ·mu men 》:“mu men you ji ,fu yi si zhi 。”(ji :suan zao shu 。)②zhi shi dai ci 。《chu ci ·yu fu 》:“he gu zhi yu si 。”《meng zi ·mo zhang shang 》:“yu jiang yi si dao jiao si min ye 。”③fu ci 。biao shi cheng jie shang wen ,xiang dang yu “nai ”、“jiu ”。liu zong yuan 《fei guo yu xia 》:“shou shang zhe chi ,ze li gong zhe dai ,guo si ruo yi 。”④zhu ci 。xiang dang yu “zhi ”、“de ”。《shi jing ·xiao ya ·fu tian 》:“nai qiu qian si cang ,nai qiu mo si xiang 。”⑤yu qi ci 。biao yi wen huo gan tan 。《shi jing ·bin feng ·po fu 》:“ai wo ren si ,yi kong zhi jiang 。”(jiang :da 。)⑥jin ;quan dou 。《lv shi chun qiu ·bao geng 》:“si shi zhi ,wu geng yu nv 。”[si xu ]pian ke ,yi hui er 。《li ji ·ji yi 》:“li le bu ke si xu qu shen 。”

    qi :

    ①[dong ]zhan qi ,qi lai 。《zhuang zi ·ji wu lun 》:“nang zi zuo ,jin zi ~。”②[dong ]qi chuang 。《meng zi ·jin xin shang 》:“ji ming er ~。”③[dong ]qi shen ,chu fa 。《mo zi ·gong shu 》:“zi mo zi wen zhi ,~yu lu 。”④[dong ]xing qi 。《xun zi ·tian lun 》:“yi fei yi ~,ying zi yi guan ,li guan bu luan 。”⑤[dong ]fa dong 。gu yi 《lun ji zhu shu 》:“yuan fang zhi neng yi zhe ,bing ju er zheng ~yi 。”⑥[dong ]qi yong 。《tai zhou hai ling xian zhu bao hu jun mu zhi ming 》:“you ba er ~zhi 。”⑦[dong ]xiu jian 。li hua 《diao gu zhan chang wen 》:“qin ~chang cheng ,jing hai wei guan 。”⑧[dong ]kai shi 。《shi ji ·li si lie chuan 》:“ming fa du ,ding lv ling ,jie yi shi huang ~。”⑨[dong ]chu shen 。《han shu ·xiao he cao can chuan 》:“xiao he cao can jie ~dao bi li 。”

    hao :

    ①qing hao ;xiang hao 。er nian sheng cao ben zhi wu 。《shi jing ·xiao ya ·liao e 》:“fei e yi hao 。”(fei :tong “fei ”。e :hao lei 。yi :shi 。)②qi zheng fa de yang zi 。《xi jing za ji 》juan wu :“xun hao xiao (xiāo)zheng ,er feng yu yun wu ,lei dian xue bao sheng yan 。”(xiao :re qi shang sheng 。)③tong “hao ”。sun hao 。《guo yu ·chu yu shang 》:“re lian min li yi cheng ji si yu ,shi min hao yan wang ji an le er you yuan xin ,ji wei e ye shen yi 。”

    hao lai :

    ①ye cao ,za cao 。《liao zhai zhi yi ·cu zhi 》:“sui yu ~~zhong ce ting xu hang ,shi xun zhen gai 。”②cao ye ,shan ye 。chen zi ang 《gan yu 》:“gan shi sai bao guo ,ba jian qi ~~。”

    lai :

    ①li 。zhi wu ming ,nen xie ke shi 。《shi jing ·xiao ya ·na shan you 臺》:“na shan you 臺,bei shan you lai 。”《han fei zi ·nan shi 》:“ci wei fei yi mi ye ,bi ku lai ting li ye 。”(ting li :yi chong ye cai 。)②za cao ;chang man za cao de huang de 。《han shi wai chuan 》juan yi :“huan du zhi shi ,ci zhi yi hao lai 。”《meng zi ·lou li shang 》:“bi cao lai ,ren tu de zhe ci zhi 。”③chu cao 。《zhou li ·de guan ·shan yu 》:“re da tian lie ,ze lai shan tian zhi ye 。”④zhou dai zhu hou guo ming 。zai jin shan dong sheng huang xian dong na 。《zuo chuan ·xiang gong liu nian 》:“ji hou mie lai 。”⑤xiu geng de tian de 。《zhou li ·de guan ·xian shi 》:“zhang bang guo dou bi shao dian jiao li zhi de yu ,er bian ji fu jia ren min tian lai zhi shu 。”