• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 寒蟬暫寂寞,蟋蟀鳴自恣。

    “寒蟬暫寂寞,蟋蟀鳴自恣。”詩句出處:《秋懷詩十一首》;是唐朝詩人韓愈的作品。

    窗前兩好樹,眾葉光薿薿。秋風一拂披,策策鳴不已。
    微燈照空床,夜半偏入耳。愁憂無端來,感嘆成坐起。
    天明視顏色,與故不相似。羲和驅日月,疾急不可恃。
    浮生雖多塗,趨死惟一軌。胡為浪自苦,得酒且歡喜。
    白露下百草,蕭蘭共雕悴。青青四墻下,已復生滿地。
    寒蟬暫寂寞,蟋蟀鳴自恣。運行無窮期,稟受氣苦異。
    適時各得所,松柏不必貴。
    彼時何卒卒,我志何曼曼。犀首空好飲,廉頗尚能飯。
    學堂日無事,驅馬適所願。茫茫出門路,欲去聊自勸。
    歸還閱書史,文字浩千萬。陳跡竟誰尋,賤嗜非貴獻。
    丈夫意有在,女子乃多怨。
    秋氣日惻惻,秋空日凌凌。上無枝上蜩,下無盤中蠅。
    豈不感時節,耳目去所憎。清曉卷書坐,南山見高棱。
    其下澄湫水,有蛟寒可罾。惜哉不得往,豈謂吾無能。
    離離掛空悲,戚戚抱虛警。露泫秋樹高,蟲吊寒夜永。
    斂退就新懦,趨營悼前猛。歸愚識夷塗,汲古得修綆。
    名浮猶有恥,味薄真自幸。庶幾遺悔尤,即此是幽屏。
    今晨不成起,端坐盡日景。蟲鳴室幽幽,月吐窗冏冏。
    喪懷若迷方,浮念劇含梗。塵埃慵伺候,文字浪馳騁。
    尚須勉其頑,王事有朝請。
    秋夜不可晨,秋日苦易暗。我無汲汲志,何以有此憾。
    寒雞空在棲,缺月煩屢瞰。有琴具徽弦,再鼓聽愈淡。
    古聲久埋滅,無由見真濫。低心逐時趨,苦勉祗能暫。
    有如乘風船,一縱不可纜。不如覷文字,丹鉛事點勘。
    豈必求贏馀,所要石與甔。

    【註釋】:

    寒:

    ①冷。《禮記·月令》:“寒熱不節,民多虐疾。”《呂氏春秋·察今》:“見瓶水之冰,而知天下之寒。”②貧窮;貧寒。杜甫《自京赴奉先縣詠懷》:“彤庭所分帛,本自寒女出。”(彤庭:指富貴人傢。)《晉書·劉毅傳》:“是以上品無寒門,下品無士族。”③害怕;畏懼。《聊齋志異·辛十四娘》:“誤入澗谷,狼奔鴟(chī)叫,豎毛寒心。”(鴟:貓頭鷹。)

    暫:

    ①短時間。張衡《西京賦》:“暫勞永逸。”②副詞。表示時間。1. 表示權宜性的。相當於“暫且”、“姑且”。李白《對月獨酌》:“暫伴月將影,行樂須及春。”(將:與。)2. 表示不常有的。相當於“偶爾”或“突然”。白居易《琵琶行》:“如聽仙樂耳暫明。”《史記·李將軍列傳》:“(李)廣詳(yáng)死,睨其旁有一胡兒騎善馬,廣暫騰而上胡兒馬。”(詳:通“佯”。假裝。)3. 初;剛。庾信《春賦》:“玉管初調,鳴弦暫撫。”

    寂:

    ①寂靜;沒有聲音。《老子》第二十五章:“寂兮寥兮。”(寥:空曠高遠。)韓愈《明水賦》:“夜寂天清。”②孤單;冷清。元稹《行宮》:“宮花寂寞紅。”

    寞:

    ①幽靜;寂靜。《楚辭·九辯》:“蟬寂寞而無聲。”元稹《行宮》:“寥落古行宮,宮花寂寞紅。”②冷落;孤單。杜甫《追酬故高蜀州人日見寄》:“錦裡春光空爛熳,瑤墀侍臣已冥寞。”(墀:宮殿前臺階上面的空地。)

    鳴:

    ①[動]鳥叫。吳均《與朱元思書》:“好鳥相~,嚶嚶成韻。”②[動]泛指獸、蟲等叫。《詩經·小雅·鹿鳴》:“呦呦鹿~,食野之蘋。”③[動]物體發出聲音。《楚辭·卜居》:“黃鐘毀棄,瓦釜雷~。”④[動]表達,抒發己見。韓愈《送孟東野序》:“莊周以其荒唐之言~。”⑤[動]聞名。侯方域《馬伶傳》:“梨園以技~者,無慮數十輩。”

    自:

    ①自己。《詩經·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②親自。宋濂《送東陽馬生序》:“每假借於藏書之傢,手自筆錄,計日以還。”《史記·蕭相國世傢》:“高祖自將。”③自然。《史記·李將軍列傳》:“諺曰:‘桃李無言,下自成蹊。’”(蹊:小徑;小路。)④介詞。1.從。《孟子·滕文公上》:“有為神農之言者許行,自楚之滕。”(神農:傳說為古代造耒耜、興農業的帝王。許行:當時的農學傢。)《論語·學而》:“有朋自遠方來。”2. 由於。《史記·屈原賈生列傳》:“屈平之作《離騷》,蓋自怨生也。”《漢書·灌夫傳》:“侯自我得之,自我捐之,無所恨。”⑤連詞。表示假設。可譯為假如。《左傳·成公十六年》:“唯聖人能內外無患,自非聖人,外寧必有內憂。”⑥連詞。表示假設的讓步。可譯為即使。《漢書·高祖紀下》:“高祖不修文學,而性明達,好謀能聽,自監門戍卒,見之如舊。”又《杜周傳》:“自京師不曉,況於遠方?”

    恣:

    ①放縱;無拘束。《荀子·成相》:“吏敬法莫敢恣。”②任憑。《戰國策·趙策四》:“恣君之所使之。”


  • 寒蝉暂寂寞,蟋蟀鸣自恣。

    “寒蝉暂寂寞,蟋蟀鸣自恣。”诗句出处:《秋怀诗十一首》;是唐朝诗人韩愈的作品。

    窗前两好树,众叶光薿薿。秋风一拂披,策策鸣不已。
    微灯照空床,夜半偏入耳。愁忧无端来,感叹成坐起。
    天明视颜色,与故不相似。羲和驱日月,疾急不可恃。
    浮生虽多涂,趋死惟一轨。胡为浪自苦,得酒且欢喜。
    白露下百草,萧兰共雕悴。青青四墙下,已复生满地。
    寒蝉暂寂寞,蟋蟀鸣自恣。运行无穷期,禀受气苦异。
    适时各得所,松柏不必贵。
    彼时何卒卒,我志何曼曼。犀首空好饮,廉颇尚能饭。
    学堂日无事,驱马适所愿。茫茫出门路,欲去聊自劝。
    归还阅书史,文字浩千万。陈迹竟谁寻,贱嗜非贵献。
    丈夫意有在,女子乃多怨。
    秋气日恻恻,秋空日凌凌。上无枝上蜩,下无盘中蝇。
    岂不感时节,耳目去所憎。清晓卷书坐,南山见高棱。
    其下澄湫水,有蛟寒可罾。惜哉不得往,岂谓吾无能。
    离离挂空悲,戚戚抱虚警。露泫秋树高,虫吊寒夜永。
    敛退就新懦,趋营悼前猛。归愚识夷涂,汲古得修绠。
    名浮犹有耻,味薄真自幸。庶几遗悔尤,即此是幽屏。
    今晨不成起,端坐尽日景。虫鸣室幽幽,月吐窗冏冏。
    丧怀若迷方,浮念剧含梗。尘埃慵伺候,文字浪驰骋。
    尚须勉其顽,王事有朝请。
    秋夜不可晨,秋日苦易暗。我无汲汲志,何以有此憾。
    寒鸡空在栖,缺月烦屡瞰。有琴具徽弦,再鼓听愈淡。
    古声久埋灭,无由见真滥。低心逐时趋,苦勉祗能暂。
    有如乘风船,一纵不可缆。不如觑文字,丹铅事点勘。
    岂必求赢馀,所要石与甔。

    【注释】:

    寒:

    ①冷。《礼记·月令》:“寒热不节,民多虐疾。”《吕氏春秋·察今》:“见瓶水之冰,而知天下之寒。”②贫穷;贫寒。杜甫《自京赴奉先县咏怀》:“彤庭所分帛,本自寒女出。”(彤庭:指富贵人家。)《晋书·刘毅传》:“是以上品无寒门,下品无士族。”③害怕;畏惧。《聊斋志异·辛十四娘》:“误入涧谷,狼奔鸱(chī)叫,竖毛寒心。”(鸱:猫头鹰。)

    暂:

    ①短时间。张衡《西京赋》:“暂劳永逸。”②副词。表示时间。1. 表示权宜性的。相当于“暂且”、“姑且”。李白《对月独酌》:“暂伴月将影,行乐须及春。”(将:与。)2. 表示不常有的。相当于“偶尔”或“突然”。白居易《琵琶行》:“如听仙乐耳暂明。”《史记·李将军列传》:“(李)广详(yáng)死,睨其旁有一胡儿骑善马,广暂腾而上胡儿马。”(详:通“佯”。假装。)3. 初;刚。庾信《春赋》:“玉管初调,鸣弦暂抚。”

    寂:

    ①寂静;没有声音。《老子》第二十五章:“寂兮寥兮。”(寥:空旷高远。)韩愈《明水赋》:“夜寂天清。”②孤单;冷清。元稹《行宫》:“宫花寂寞红。”

    寞:

    ①幽静;寂静。《楚辞·九辩》:“蝉寂寞而无声。”元稹《行宫》:“寥落古行宫,宫花寂寞红。”②冷落;孤单。杜甫《追酬故高蜀州人日见寄》:“锦里春光空烂熳,瑶墀侍臣已冥寞。”(墀:宫殿前台阶上面的空地。)

    鸣:

    ①[动]鸟叫。吴均《与朱元思书》:“好鸟相~,嘤嘤成韵。”②[动]泛指兽、虫等叫。《诗经·小雅·鹿鸣》:“呦呦鹿~,食野之苹。”③[动]物体发出声音。《楚辞·卜居》:“黄钟毁弃,瓦釜雷~。”④[动]表达,抒发己见。韩愈《送孟东野序》:“庄周以其荒唐之言~。”⑤[动]闻名。侯方域《马伶传》:“梨园以技~者,无虑数十辈。”

    自:

    ①自己。《诗经·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②亲自。宋濂《送东阳马生序》:“每假借于藏书之家,手自笔录,计日以还。”《史记·萧相国世家》:“高祖自将。”③自然。《史记·李将军列传》:“谚曰:‘桃李无言,下自成蹊。’”(蹊:小径;小路。)④介词。1.从。《孟子·滕文公上》:“有为神农之言者许行,自楚之滕。”(神农:传说为古代造耒耜、兴农业的帝王。许行:当时的农学家。)《论语·学而》:“有朋自远方来。”2. 由于。《史记·屈原贾生列传》:“屈平之作《离骚》,盖自怨生也。”《汉书·灌夫传》:“侯自我得之,自我捐之,无所恨。”⑤连词。表示假设。可译为假如。《左传·成公十六年》:“唯圣人能内外无患,自非圣人,外宁必有内忧。”⑥连词。表示假设的让步。可译为即使。《汉书·高祖纪下》:“高祖不修文学,而性明达,好谋能听,自监门戍卒,见之如旧。”又《杜周传》:“自京师不晓,况于远方?”

    恣:

    ①放纵;无拘束。《荀子·成相》:“吏敬法莫敢恣。”②任凭。《战国策·赵策四》:“恣君之所使之。”


  • han chan zan ji mo ,xi shuai ming zi zi 。

    “han chan zan ji mo ,xi shuai ming zi zi 。”shi gou chu chu :《qiu huai shi shi yi shou 》;shi tang chao shi ren han yu de zuo pin 。

    chuang qian liang hao shu ,zhong xie guang ni ni 。qiu feng yi bi pi ,ce ce ming bu yi 。
    wei deng zhao kong chuang ,ye ban pian ru er 。chou you mo duan lai ,gan tan cheng zuo qi 。
    tian ming shi yan se ,yu gu bu xiang shi 。xi he qu ri yue ,ji ji bu ke shi 。
    fu sheng sui duo tu ,qu si wei yi gui 。hu wei lang zi ku ,de jiu ju huan xi 。
    bai lou xia bai cao ,xiao lan gong diao cui 。qing qing si qiang xia ,yi fu sheng man de 。
    han chan zan ji mo ,xi shuai ming zi zi 。yun hang mo qiong ji ,bing shou qi ku yi 。
    kuo shi ge de suo ,song bai bu bi gui 。
    bi shi he cu cu ,wo zhi he man man 。xi shou kong hao yin ,lian po shang neng fan 。
    xue tang ri mo shi ,qu ma kuo suo yuan 。mang mang chu men lu ,yu qu liao zi quan 。
    gui hai yue shu shi ,wen zi hao qian mo 。chen ji jing shei xun ,jian shi fei gui suo 。
    zhang fu yi you zai ,nv zi nai duo yuan 。
    qiu qi ri ce ce ,qiu kong ri ling ling 。shang mo zhi shang tiao ,xia mo pan zhong ying 。
    qi bu gan shi jie ,er mu qu suo zeng 。qing xiao juan shu zuo ,na shan jian gao leng 。
    ji xia cheng jiao shui ,you jiao han ke zeng 。xi zai bu de wang ,qi wei wu mo neng 。
    li li gua kong bei ,qi qi bao xu jing 。lou xuan qiu shu gao ,chong diao han ye yong 。
    lian tui jiu xin nuo ,qu ying dao qian meng 。gui yu shi yi tu ,ji gu de xiu geng 。
    ming fu you you chi ,wei bao zhen zi xing 。shu ji wei hui you ,ji ci shi you bing 。
    jin chen bu cheng qi ,duan zuo jin ri jing 。chong ming shi you you ,yue tu chuang jiong jiong 。
    sang huai re mi fang ,fu nian ju han geng 。chen ai yong ci hou ,wen zi lang chi cheng 。
    shang xu mian ji wan ,wang shi you chao qing 。
    qiu ye bu ke chen ,qiu ri ku yi an 。wo mo ji ji zhi ,he yi you ci han 。
    han ji kong zai qi ,que yue fan lv kan 。you qin ju hui xian ,zai gu ting yu dan 。
    gu sheng jiu mai mie ,mo you jian zhen lan 。di xin zhu shi qu ,ku mian zhi neng zan 。
    you ru cheng feng chuan ,yi zong bu ke lan 。bu ru qu wen zi ,dan qian shi dian kan 。
    qi bi qiu ying yu ,suo yao dan yu dan 。

    【zhu shi 】:

    han :

    ①leng 。《li ji ·yue ling 》:“han re bu jie ,min duo nve ji 。”《lv shi chun qiu ·cha jin 》:“jian ping shui zhi bing ,er zhi tian xia zhi han 。”②pin qiong ;pin han 。du fu 《zi jing fu feng xian xian yong huai 》:“tong ting suo fen bo ,ben zi han nv chu 。”(tong ting :zhi fu gui ren jia 。)《jin shu ·liu yi chuan 》:“shi yi shang pin mo han men ,xia pin mo shi zu 。”③hai pa ;wei ju 。《liao zhai zhi yi ·xin shi si niang 》:“wu ru jian gu ,lang ben chi (chī)jiao ,shu mao han xin 。”(chi :mao tou ying 。)

    zan :

    ①duan shi jian 。zhang heng 《xi jing fu 》:“zan lao yong yi 。”②fu ci 。biao shi shi jian 。1. biao shi quan yi xing de 。xiang dang yu “zan ju ”、“gu ju ”。li bai 《dui yue du zhuo 》:“zan ban yue jiang ying ,hang le xu ji chun 。”(jiang :yu 。)2. biao shi bu chang you de 。xiang dang yu “ou er ”huo “tu ran ”。bai ju yi 《pi pa hang 》:“ru ting xian le er zan ming 。”《shi ji ·li jiang jun lie chuan 》:“(li )an xiang (yáng)si ,ni ji pang you yi hu er ji shan ma ,an zan teng er shang hu er ma 。”(xiang :tong “yang ”。jia zhuang 。)3. chu ;gang 。yu xin 《chun fu 》:“yu guan chu diao ,ming xian zan fu 。”

    ji :

    ①ji jing ;mei you sheng yin 。《lao zi 》di er shi wu zhang :“ji xi liao xi 。”(liao :kong kuang gao yuan 。)han yu 《ming shui fu 》:“ye ji tian qing 。”②gu chan ;leng qing 。yuan zhen 《hang gong 》:“gong hua ji mo gong 。”

    mo :

    ①you jing ;ji jing 。《chu ci ·jiu bian 》:“chan ji mo er mo sheng 。”yuan zhen 《hang gong 》:“liao la gu hang gong ,gong hua ji mo gong 。”②leng la ;gu chan 。du fu 《zhui chou gu gao shu zhou ren ri jian ji 》:“jin li chun guang kong lan man ,yao chi shi chen yi ming mo 。”(chi :gong dian qian tai jie shang mian de kong de 。)

    ming :

    ①[dong ]diao jiao 。wu jun 《yu zhu yuan sai shu 》:“hao diao xiang ~,ying ying cheng yun 。”②[dong ]fan zhi shou 、chong deng jiao 。《shi jing ·xiao ya ·lu ming 》:“you you lu ~,shi ye zhi ping 。”③[dong ]wu ti fa chu sheng yin 。《chu ci ·bo ju 》:“huang zhong hui qi ,wa fu lei ~。”④[dong ]biao da ,shu fa ji jian 。han yu 《song meng dong ye xu 》:“zhuang zhou yi ji huang tang zhi yan ~。”⑤[dong ]wen ming 。hou fang yu 《ma ling chuan 》:“li yuan yi ji ~zhe ,mo lv shu shi bei 。”

    zi :

    ①zi ji 。《shi jing ·da ya ·wen wang 》:“yong yan pei ming ,zi qiu duo fu 。”(yan :tong “yan ”。pei ming :ge hu tian ming 。)《lao zi 》:“zhi ren zhe zhi ,zi zhi zhe ming 。”②qin zi 。song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“mei jia jie yu cang shu zhi jia ,shou zi bi lu ,ji ri yi hai 。”《shi ji ·xiao xiang guo shi jia 》:“gao zu zi jiang 。”③zi ran 。《shi ji ·li jiang jun lie chuan 》:“yan yue :‘tao li mo yan ,xia zi cheng qi 。’”(qi :xiao jing ;xiao lu 。)④jie ci 。1.cong 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“you wei shen nong zhi yan zhe hu hang ,zi chu zhi teng 。”(shen nong :chuan shui wei gu dai zao lei si 、xing nong ye de di wang 。hu hang :dang shi de nong xue jia 。)《lun yu ·xue er 》:“you peng zi yuan fang lai 。”2. you yu 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“qu ping zhi zuo 《li sao 》,gai zi yuan sheng ye 。”《han shu ·guan fu chuan 》:“hou zi wo de zhi ,zi wo juan zhi ,mo suo hen 。”⑤lian ci 。biao shi jia she 。ke yi wei jia ru 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“wei sheng ren neng nei wai mo huan ,zi fei sheng ren ,wai ning bi you nei you 。”⑥lian ci 。biao shi jia she de rang bu 。ke yi wei ji shi 。《han shu ·gao zu ji xia 》:“gao zu bu xiu wen xue ,er xing ming da ,hao mou neng ting ,zi jian men shu cu ,jian zhi ru jiu 。”you 《du zhou chuan 》:“zi jing shi bu xiao ,kuang yu yuan fang ?”

    zi :

    ①fang zong ;mo ju shu 。《xun zi ·cheng xiang 》:“li jing fa mo gan zi 。”②ren ping 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“zi jun zhi suo shi zhi 。”