• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 中心私自儆,何以為我戒。

    “中心私自儆,何以為我戒。”詩句出處:《高仆射》;是唐朝詩人白居易的作品。

    富貴人所愛,聖人去其泰。
    所以致仕年,著在禮經內。
    玄元亦有訓,知止則不殆。
    二疏獨能行,遺跡東門外。
    清風久銷歇,迨此向千載。
    斯人古亦稀,何況今之代。
    遑遑名利客,白首千百輩。
    惟有高仆射,七十懸車蓋。
    我年雖未老,歲月亦雲邁。
    預恐耄及時,貪榮不能退。
    中心私自儆,何以為我戒。
    故作仆射詩,書之於大帶。

    【註釋】:

    中:

    (一)①中間。《墨子·經上》:“中,同長也。”(同長:同樣長的半徑。)柳宗元《天說》:“渾然而中處者,世謂之元氣。”②內;在一定的范圍內。《孟子·滕文公上》:“國中無偽。”《考工記·巨人》:“國中九經九緯。”③位置、等級在高下或兩端之間。《列子·力命》:“中塗遇東郭先生。”(塗:同“途”。)《漢書·食貨志下》:“金有三等,黃金為上,白金為中,赤金為下。”④正;適中。《禮記·玉藻》:“頭頸必中。”《孟子·離婁下》:“湯執中。”(湯:殷商國君。)⑤宜於;合於。《史記·外戚世傢》:“武帝擇宮人不中用者,斥出歸之。” (二)zhòng ①符合;適合。《呂氏春秋·懷寵》:“必中理,然後說。”《荀子·賦篇》:“圓者中規,方者中矩。”②誣蔑;誣蔑別人使受損害。《漢書·何武傳》:“顯怒,欲以吏事中商。”(顯、商:人名。)③遭受;感受。《後漢書·馬援傳》:“援亦中病。”

    中心:

    ①心中,內心。《莊子·大宗師》:“哭泣無涕,~~不戚,居喪不哀。”②物體的中央。白居易《雲居寺孤桐》:“四面無附枝,~~有通理。”③真誠。《詩·小雅·彤弓》:“我有嘉賓,~~貺之。”

    心:

    ①心臟。《淮南子·原道》:“心者,五臟之主也。”②通常指思維器官和思想、感情等。《孟子·告子上》:“心之官則思。”《國語·周語上》:“夫民慮之於心,而宣之於口。”③掛懷;關心。唐順之《與呂沃洲巡按書》:“兩公者,一日居乎其位,一日心乎其民者也。”(乎:於。)④中央;中心。劉禹錫《洞庭秋月行》:“洞庭湖月生湖心。”⑤星宿名。二十八宿之一。《呂氏春秋·季夏》:“季夏之月,日在柳,昏心中,旦尾中。”[心腹]1.要害之處。《三國志·蜀書·龐統法正傳》:“而敵傢數道並進,已入心腹。”2. 親信的人。

    私:

    ①個人的。與“公”相對。《孟子·滕文公上》:“公事畢,然後敢治私事。”②私心;私欲。《漢書·翟方進傳》:“(陳)咸與逢信邪枉貪污,營私多欲。”(枉:不正派。)③謙稱,我。《晉書·荀勗(xù)傳》:“若欲省官,私謂九寺可並於尚書……”④偏向;偏愛;偏私。《墨子·兼愛下》:“譬之日月兼照天下之無有私也。”王粲《從軍詩五首》之三:“身服幹戈事,豈得念所私。”(服:從事。)⑤隱秘;秘密。《三國志· 吳書·韋曜傳》:“發摘私短以為歡。”(短:缺點。)⑥暗中;私下;偷偷地。白居易《長恨歌》:“七月七日長生殿,夜半無人私語時。”⑦男女通奸。《戰國策·燕策一》:“臣鄰傢有遠為吏者,其妻私人。”⑧小便。《左傳·襄公十五年》:“師慧過宋朝,將私焉。”⑨古代女子稱姊妹的丈夫。《詩經·衛風·碩人》:“邢侯之姨,譚公維私。”

    自:

    ①自己。《詩經·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②親自。宋濂《送東陽馬生序》:“每假借於藏書之傢,手自筆錄,計日以還。”《史記·蕭相國世傢》:“高祖自將。”③自然。《史記·李將軍列傳》:“諺曰:‘桃李無言,下自成蹊。’”(蹊:小徑;小路。)④介詞。1.從。《孟子·滕文公上》:“有為神農之言者許行,自楚之滕。”(神農:傳說為古代造耒耜、興農業的帝王。許行:當時的農學傢。)《論語·學而》:“有朋自遠方來。”2. 由於。《史記·屈原賈生列傳》:“屈平之作《離騷》,蓋自怨生也。”《漢書·灌夫傳》:“侯自我得之,自我捐之,無所恨。”⑤連詞。表示假設。可譯為假如。《左傳·成公十六年》:“唯聖人能內外無患,自非聖人,外寧必有內憂。”⑥連詞。表示假設的讓步。可譯為即使。《漢書·高祖紀下》:“高祖不修文學,而性明達,好謀能聽,自監門戍卒,見之如舊。”又《杜周傳》:“自京師不曉,況於遠方?”

    儆:

    ①警戒;戒備。《左傳·成公十六年》:“退,舍於夫渠,不儆,鄭人覆之。”《左傳·襄公十四年》:“(楚)以吳為不能而弗儆,吳人自皋舟之隘(ài)要(yāo)而擊之。”(皋舟:地名。隘:險要之處。要:攔截。)②警告;使警醒。《左傳·哀公九年》:“冬,吳子使來儆師伐齊。”《淮南子·天文》:“儆百官,誅不法。”③指軍事方面的緊急情況。《後漢書·郭汲傳》:“帝以並部尚有盧芳之儆。”(並部:地區名。盧芳:人名。)《後漢書·西羌傳》:“諸羌瓦解,三輔、益州無復寇儆。”(三輔:京城附近。)

    何:

    (一)①疑問代詞。1. 什麼。《詩經·召南·何彼穠矣》:“何彼穠(nóng)矣?”(那長得很茂盛的是什麼?)2. 為什麼。《漢書·伍被傳》:“公獨以為無福,何?”3. 何處。韓愈《左遷至藍關示侄孫湘》:“雲橫秦嶺傢何在?”②副詞。1.表示反問。相當於“怎麼”、“哪裡”。《史記·項羽本紀》:“大王來何操?”《後漢書·馬援傳》:“男兒要當死於邊野,以馬革裹屍還葬身,何能臥床上在兒女子手中邪?”(邪:同“耶”。)2.表示感嘆。相當於“多麼”。曹操《觀滄海》:“水何澹澹。” (二)hè 扛;擔。《詩經·曹風·候人》:“何戈與祋(duì)。”(祋:兵器名。)泛指背負。《詩經·小雅· 無羊》:“何蓑(suō)何笠。”引申為承受。《詩經·商頌·長發》:“何天之休。”(休:福。)以上意義後來寫作“荷”。

    何以:

    ①用什麼;怎麼。《左傳·成公三年》:“子歸,~~報我。”也作“曷以”。《管子·輕重》:“桓公惕然太息曰:‘吾~~識此?’”②為什麼。《左傳·僖公二十三年》:“秦晉,匹也,~~卑我?”

    以:

    ①任用;使用。《楚辭·九章·涉江》:“忠不必用兮,賢不必以。”②緣故;原因。《詩經·邶風·旄丘》:“何其久也,必有以也。”③認為。《戰國策·齊策一》:“皆以美於徐公。”④介詞。1. 表示使用的對象。用;拿。《韓非子·難一》:“以子之矛陷子之楯,何如?”(陷:戳穿。)2.表示動作的涉及對象。與;同。《儀禮·鄉射禮》:“主人以賓三揖。”3. 表示動作的原因。因;因為。《史記·孫子吳起列傳》:“孫臏以此名顯天下。”4.表示動作的方式和依憑。憑借……身份;按照。《論語·學而》:“使民以時。”(使:役使。)5.表示動作的時間。在;於。《呂氏春秋·孟春》:“天子乃以元日祈谷於上帝。”(元日:吉日。)6. 表示動作的目的。曹操《步出夏門行》:“東臨碣石,以觀滄海。”⑤連詞。1.表示並列、相承等關系。相當於“而”。《史記·仲尼弟子列傳》:“城高以厚,地廣以深。”《國語·晉語四》:“狐偃,其舅也,而惠以有謀。”(惠:通“慧”。聰明。)2. 表示目的。為瞭;以便。《戰國策·東周策》:“秦假道於周以伐韓。”(假道:借路。)⑥助詞。用在往、來、上、下、內、外、前、後、左、右、東、西、南、北等方位詞前,表示對方位、時間、數量的限制。《呂氏春秋 · 上農》:“凡民自七尺以上,屬諸三官。”(三官:指農工商三種職業。)⑦通“已”。1.已經。《三國志·魏志·杜襲傳》:“吾計以定。”2.停止。《孟子·梁惠王上》:“無以,則王乎?”

    為:

    (一)①做。《詩經·周頌·豐年》:“為酒為醴,烝畀祖妣。”(烝:進獻。畀:給予。)《論語·學而》:“其為人也孝弟(tì)。”(弟:同“悌”。友愛。)②制作;創作。《禮記·曲禮下》:“為宮室,不斬於丘木。”(丘木:墓地的樹。)《漢書·枚乘傳》:“司馬相如善為文而遲。”(遲:慢。)③治理。《商君書·農戰》:“善為國者,倉廩雖滿,不偷於農。”(偷:怠惰;忽視。)《論語·為政》:“為政以德。”④行為。范仲淹《嶽陽樓記》:“予嘗求古仁人之心,或異二者之為。”(嘗:曾經。)⑤充當。《論語·為政》:“溫故而知新,可以為師矣。”(溫:溫習。故:舊的知識。)⑥當作。李白《夢遊天姥吟留別》:“霓為衣兮風為馬。”⑦變為;成為。屈原《離騷》:“蘭芷變而不芳兮,荃蕙化而為茅。”(蘭、芷、荃、蕙:皆香草名。)⑧認為。《孟子·公孫醜上》:“而子為我願之乎?”(子:你。)⑨是。《左傳·宣公三年》:“餘為伯儵,餘而祖也。”⑩介詞。1. 表被動。被。《三國志 · 吳書· 呂蒙傳》:“為張遼等所襲。”2.表對象。對;向。《戰國策·韓策二》:“(嚴仲子)因為聶政語曰:‘臣有仇。’”(11)連詞。如果。《戰國策·秦策四》:“秦為知之,必不救也。”(12)語氣詞。1. 與“何”相配,表疑問語氣。《論語·季氏》:“何以伐為?”(伐:進攻。)2. 多用於句未,表示反問語氣。《漢書·外戚傳下·趙皇後》:“今故告之,反怒為!”(故:故意。) (二)wèi ①幫助。《詩經·大雅·鳧鷖》:“公屍燕飲,福祿來為。”②介詞。1. 表對象。替。《論語·學而》:“為人謀而不忠乎?”2. 表原因。因為。《荀子·天論》:“天行有常,不為堯存,不為桀亡。”3. 表目的。為瞭。《孔雀東南飛》:“慎勿為婦死。”③通“偽”。假裝。《禮記·檀弓下》:“夫子為弗聞也者而過之。”

    戒:

    ①防備;警惕。《詩經·小雅· 采薇》:“豈不曰戒?��狁(xiǎn yǔn)孔棘。”(��狁:西周時北方的一個遊牧民族。孔棘:很緊急。)《荀子·儒效》:“勝敵而愈戒。”賈誼《新書·大政下》:“戒之哉! 離道而災至矣。”(道:道義。)②勸告;警告。後作“誡”。《呂氏春秋·異寶》:“孫叔敖疾,將死,戒其子曰。”《荀子·成相》:“不知戒,後必有。”(有:又。重復。)③戒除。《論語·季氏》:“少之時,血氣未定,戒之在色。”《三國志·魏書·管輅傳》:“使客節酒,戒肉,慎火。”《諫太宗十思疏》:“不念居安思危,戒奢以儉,斯亦伐根以求木茂,塞源而欲流長也。”④佛教的戒律。《晉書·會稽王道子傳》:“佛教以五戒為教,絕酒不淫。”⑤齋戒。《莊子·達生》:“十日戒,三日齋。”《史記·廉頗藺相如列傳》:“於是趙王乃齋戒五日,使臣奉璧,拜送書於庭。”


  • 中心私自儆,何以为我戒。

    “中心私自儆,何以为我戒。”诗句出处:《高仆射》;是唐朝诗人白居易的作品。

    富贵人所爱,圣人去其泰。
    所以致仕年,著在礼经内。
    玄元亦有训,知止则不殆。
    二疏独能行,遗迹东门外。
    清风久销歇,迨此向千载。
    斯人古亦稀,何况今之代。
    遑遑名利客,白首千百辈。
    惟有高仆射,七十悬车盖。
    我年虽未老,岁月亦云迈。
    预恐耄及时,贪荣不能退。
    中心私自儆,何以为我戒。
    故作仆射诗,书之于大带。

    【注释】:

    中:

    (一)①中间。《墨子·经上》:“中,同长也。”(同长:同样长的半径。)柳宗元《天说》:“浑然而中处者,世谓之元气。”②内;在一定的范围内。《孟子·滕文公上》:“国中无伪。”《考工记·巨人》:“国中九经九纬。”③位置、等级在高下或两端之间。《列子·力命》:“中涂遇东郭先生。”(涂:同“途”。)《汉书·食货志下》:“金有三等,黄金为上,白金为中,赤金为下。”④正;适中。《礼记·玉藻》:“头颈必中。”《孟子·离娄下》:“汤执中。”(汤:殷商国君。)⑤宜于;合于。《史记·外戚世家》:“武帝择宫人不中用者,斥出归之。” (二)zhòng ①符合;适合。《吕氏春秋·怀宠》:“必中理,然后说。”《荀子·赋篇》:“圆者中规,方者中矩。”②诬蔑;诬蔑别人使受损害。《汉书·何武传》:“显怒,欲以吏事中商。”(显、商:人名。)③遭受;感受。《后汉书·马援传》:“援亦中病。”

    中心:

    ①心中,内心。《庄子·大宗师》:“哭泣无涕,~~不戚,居丧不哀。”②物体的中央。白居易《云居寺孤桐》:“四面无附枝,~~有通理。”③真诚。《诗·小雅·彤弓》:“我有嘉宾,~~贶之。”

    心:

    ①心脏。《淮南子·原道》:“心者,五脏之主也。”②通常指思维器官和思想、感情等。《孟子·告子上》:“心之官则思。”《国语·周语上》:“夫民虑之于心,而宣之于口。”③挂怀;关心。唐顺之《与吕沃洲巡按书》:“两公者,一日居乎其位,一日心乎其民者也。”(乎:于。)④中央;中心。刘禹锡《洞庭秋月行》:“洞庭湖月生湖心。”⑤星宿名。二十八宿之一。《吕氏春秋·季夏》:“季夏之月,日在柳,昏心中,旦尾中。”[心腹]1.要害之处。《三国志·蜀书·庞统法正传》:“而敌家数道并进,已入心腹。”2. 亲信的人。

    私:

    ①个人的。与“公”相对。《孟子·滕文公上》:“公事毕,然后敢治私事。”②私心;私欲。《汉书·翟方进传》:“(陈)咸与逢信邪枉贪污,营私多欲。”(枉:不正派。)③谦称,我。《晋书·荀勗(xù)传》:“若欲省官,私谓九寺可并于尚书……”④偏向;偏爱;偏私。《墨子·兼爱下》:“譬之日月兼照天下之无有私也。”王粲《从军诗五首》之三:“身服干戈事,岂得念所私。”(服:从事。)⑤隐秘;秘密。《三国志· 吴书·韦曜传》:“发摘私短以为欢。”(短:缺点。)⑥暗中;私下;偷偷地。白居易《长恨歌》:“七月七日长生殿,夜半无人私语时。”⑦男女通奸。《战国策·燕策一》:“臣邻家有远为吏者,其妻私人。”⑧小便。《左传·襄公十五年》:“师慧过宋朝,将私焉。”⑨古代女子称姊妹的丈夫。《诗经·卫风·硕人》:“邢侯之姨,谭公维私。”

    自:

    ①自己。《诗经·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②亲自。宋濂《送东阳马生序》:“每假借于藏书之家,手自笔录,计日以还。”《史记·萧相国世家》:“高祖自将。”③自然。《史记·李将军列传》:“谚曰:‘桃李无言,下自成蹊。’”(蹊:小径;小路。)④介词。1.从。《孟子·滕文公上》:“有为神农之言者许行,自楚之滕。”(神农:传说为古代造耒耜、兴农业的帝王。许行:当时的农学家。)《论语·学而》:“有朋自远方来。”2. 由于。《史记·屈原贾生列传》:“屈平之作《离骚》,盖自怨生也。”《汉书·灌夫传》:“侯自我得之,自我捐之,无所恨。”⑤连词。表示假设。可译为假如。《左传·成公十六年》:“唯圣人能内外无患,自非圣人,外宁必有内忧。”⑥连词。表示假设的让步。可译为即使。《汉书·高祖纪下》:“高祖不修文学,而性明达,好谋能听,自监门戍卒,见之如旧。”又《杜周传》:“自京师不晓,况于远方?”

    儆:

    ①警戒;戒备。《左传·成公十六年》:“退,舍于夫渠,不儆,郑人覆之。”《左传·襄公十四年》:“(楚)以吴为不能而弗儆,吴人自皋舟之隘(ài)要(yāo)而击之。”(皋舟:地名。隘:险要之处。要:拦截。)②警告;使警醒。《左传·哀公九年》:“冬,吴子使来儆师伐齐。”《淮南子·天文》:“儆百官,诛不法。”③指军事方面的紧急情况。《后汉书·郭汲传》:“帝以并部尚有卢芳之儆。”(并部:地区名。卢芳:人名。)《后汉书·西羌传》:“诸羌瓦解,三辅、益州无复寇儆。”(三辅:京城附近。)

    何:

    (一)①疑问代词。1. 什么。《诗经·召南·何彼秾矣》:“何彼秾(nóng)矣?”(那长得很茂盛的是什么?)2. 为什么。《汉书·伍被传》:“公独以为无福,何?”3. 何处。韩愈《左迁至蓝关示侄孙湘》:“云横秦岭家何在?”②副词。1.表示反问。相当于“怎么”、“哪里”。《史记·项羽本纪》:“大王来何操?”《后汉书·马援传》:“男儿要当死于边野,以马革裹尸还葬身,何能卧床上在儿女子手中邪?”(邪:同“耶”。)2.表示感叹。相当于“多么”。曹操《观沧海》:“水何澹澹。” (二)hè 扛;担。《诗经·曹风·候人》:“何戈与祋(duì)。”(祋:兵器名。)泛指背负。《诗经·小雅· 无羊》:“何蓑(suō)何笠。”引申为承受。《诗经·商颂·长发》:“何天之休。”(休:福。)以上意义后来写作“荷”。

    何以:

    ①用什么;怎么。《左传·成公三年》:“子归,~~报我。”也作“曷以”。《管子·轻重》:“桓公惕然太息曰:‘吾~~识此?’”②为什么。《左传·僖公二十三年》:“秦晋,匹也,~~卑我?”

    以:

    ①任用;使用。《楚辞·九章·涉江》:“忠不必用兮,贤不必以。”②缘故;原因。《诗经·邶风·旄丘》:“何其久也,必有以也。”③认为。《战国策·齐策一》:“皆以美于徐公。”④介词。1. 表示使用的对象。用;拿。《韩非子·难一》:“以子之矛陷子之楯,何如?”(陷:戳穿。)2.表示动作的涉及对象。与;同。《仪礼·乡射礼》:“主人以宾三揖。”3. 表示动作的原因。因;因为。《史记·孙子吴起列传》:“孙膑以此名显天下。”4.表示动作的方式和依凭。凭借……身份;按照。《论语·学而》:“使民以时。”(使:役使。)5.表示动作的时间。在;于。《吕氏春秋·孟春》:“天子乃以元日祈谷于上帝。”(元日:吉日。)6. 表示动作的目的。曹操《步出夏门行》:“东临碣石,以观沧海。”⑤连词。1.表示并列、相承等关系。相当于“而”。《史记·仲尼弟子列传》:“城高以厚,地广以深。”《国语·晋语四》:“狐偃,其舅也,而惠以有谋。”(惠:通“慧”。聪明。)2. 表示目的。为了;以便。《战国策·东周策》:“秦假道于周以伐韩。”(假道:借路。)⑥助词。用在往、来、上、下、内、外、前、后、左、右、东、西、南、北等方位词前,表示对方位、时间、数量的限制。《吕氏春秋 · 上农》:“凡民自七尺以上,属诸三官。”(三官:指农工商三种职业。)⑦通“已”。1.已经。《三国志·魏志·杜袭传》:“吾计以定。”2.停止。《孟子·梁惠王上》:“无以,则王乎?”

    为:

    (一)①做。《诗经·周颂·丰年》:“为酒为醴,烝畀祖妣。”(烝:进献。畀:给予。)《论语·学而》:“其为人也孝弟(tì)。”(弟:同“悌”。友爱。)②制作;创作。《礼记·曲礼下》:“为宫室,不斩于丘木。”(丘木:墓地的树。)《汉书·枚乘传》:“司马相如善为文而迟。”(迟:慢。)③治理。《商君书·农战》:“善为国者,仓廪虽满,不偷于农。”(偷:怠惰;忽视。)《论语·为政》:“为政以德。”④行为。范仲淹《岳阳楼记》:“予尝求古仁人之心,或异二者之为。”(尝:曾经。)⑤充当。《论语·为政》:“温故而知新,可以为师矣。”(温:温习。故:旧的知识。)⑥当作。李白《梦游天姥吟留别》:“霓为衣兮风为马。”⑦变为;成为。屈原《离骚》:“兰芷变而不芳兮,荃蕙化而为茅。”(兰、芷、荃、蕙:皆香草名。)⑧认为。《孟子·公孙丑上》:“而子为我愿之乎?”(子:你。)⑨是。《左传·宣公三年》:“余为伯儵,余而祖也。”⑩介词。1. 表被动。被。《三国志 · 吴书· 吕蒙传》:“为张辽等所袭。”2.表对象。对;向。《战国策·韩策二》:“(严仲子)因为聂政语曰:‘臣有仇。’”(11)连词。如果。《战国策·秦策四》:“秦为知之,必不救也。”(12)语气词。1. 与“何”相配,表疑问语气。《论语·季氏》:“何以伐为?”(伐:进攻。)2. 多用于句未,表示反问语气。《汉书·外戚传下·赵皇后》:“今故告之,反怒为!”(故:故意。) (二)wèi ①帮助。《诗经·大雅·凫鹥》:“公尸燕饮,福禄来为。”②介词。1. 表对象。替。《论语·学而》:“为人谋而不忠乎?”2. 表原因。因为。《荀子·天论》:“天行有常,不为尧存,不为桀亡。”3. 表目的。为了。《孔雀东南飞》:“慎勿为妇死。”③通“伪”。假装。《礼记·檀弓下》:“夫子为弗闻也者而过之。”

    戒:

    ①防备;警惕。《诗经·小雅· 采薇》:“岂不曰戒?��狁(xiǎn yǔn)孔棘。”(��狁:西周时北方的一个游牧民族。孔棘:很紧急。)《荀子·儒效》:“胜敌而愈戒。”贾谊《新书·大政下》:“戒之哉! 离道而灾至矣。”(道:道义。)②劝告;警告。后作“诫”。《吕氏春秋·异宝》:“孙叔敖疾,将死,戒其子曰。”《荀子·成相》:“不知戒,后必有。”(有:又。重复。)③戒除。《论语·季氏》:“少之时,血气未定,戒之在色。”《三国志·魏书·管辂传》:“使客节酒,戒肉,慎火。”《谏太宗十思疏》:“不念居安思危,戒奢以俭,斯亦伐根以求木茂,塞源而欲流长也。”④佛教的戒律。《晋书·会稽王道子传》:“佛教以五戒为教,绝酒不淫。”⑤斋戒。《庄子·达生》:“十日戒,三日斋。”《史记·廉颇蔺相如列传》:“于是赵王乃斋戒五日,使臣奉璧,拜送书于庭。”


  • zhong xin si zi jing ,he yi wei wo jie 。

    “zhong xin si zi jing ,he yi wei wo jie 。”shi gou chu chu :《gao pu she 》;shi tang chao shi ren bai ju yi de zuo pin 。

    fu gui ren suo ai ,sheng ren qu ji tai 。
    suo yi zhi shi nian ,zhe zai li jing nei 。
    xuan yuan yi you xun ,zhi zhi ze bu dai 。
    er shu du neng hang ,wei ji dong men wai 。
    qing feng jiu xiao xie ,dai ci xiang qian zai 。
    si ren gu yi xi ,he kuang jin zhi dai 。
    huang huang ming li ke ,bai shou qian bai bei 。
    wei you gao pu she ,qi shi xuan che gai 。
    wo nian sui wei lao ,sui yue yi yun mai 。
    yu kong mao ji shi ,tan rong bu neng tui 。
    zhong xin si zi jing ,he yi wei wo jie 。
    gu zuo pu she shi ,shu zhi yu da dai 。

    【zhu shi 】:

    zhong :

    (yi )①zhong jian 。《mo zi ·jing shang 》:“zhong ,tong chang ye 。”(tong chang :tong yang chang de ban jing 。)liu zong yuan 《tian shui 》:“hun ran er zhong chu zhe ,shi wei zhi yuan qi 。”②nei ;zai yi ding de fan wei nei 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“guo zhong mo wei 。”《kao gong ji ·ju ren 》:“guo zhong jiu jing jiu wei 。”③wei zhi 、deng ji zai gao xia huo liang duan zhi jian 。《lie zi ·li ming 》:“zhong tu yu dong guo xian sheng 。”(tu :tong “tu ”。)《han shu ·shi huo zhi xia 》:“jin you san deng ,huang jin wei shang ,bai jin wei zhong ,chi jin wei xia 。”④zheng ;kuo zhong 。《li ji ·yu zao 》:“tou geng bi zhong 。”《meng zi ·li lou xia 》:“shang zhi zhong 。”(shang :yan shang guo jun 。)⑤yi yu ;ge yu 。《shi ji ·wai qi shi jia 》:“wu di ze gong ren bu zhong yong zhe ,chi chu gui zhi 。” (er )zhòng ①fu ge ;kuo ge 。《lv shi chun qiu ·huai chong 》:“bi zhong li ,ran hou shui 。”《xun zi ·fu pian 》:“yuan zhe zhong gui ,fang zhe zhong ju 。”②wu mie ;wu mie bie ren shi shou sun hai 。《han shu ·he wu chuan 》:“xian nu ,yu yi li shi zhong shang 。”(xian 、shang :ren ming 。)③zao shou ;gan shou 。《hou han shu ·ma yuan chuan 》:“yuan yi zhong bing 。”

    zhong xin :

    ①xin zhong ,nei xin 。《zhuang zi ·da zong shi 》:“ku qi mo ti ,~~bu qi ,ju sang bu ai 。”②wu ti de zhong yang 。bai ju yi 《yun ju si gu tong 》:“si mian mo fu zhi ,~~you tong li 。”③zhen cheng 。《shi ·xiao ya ·tong gong 》:“wo you jia bin ,~~kuang zhi 。”

    xin :

    ①xin zang 。《huai na zi ·yuan dao 》:“xin zhe ,wu zang zhi zhu ye 。”②tong chang zhi sai wei qi guan he sai xiang 、gan qing deng 。《meng zi ·gao zi shang 》:“xin zhi guan ze sai 。”《guo yu ·zhou yu shang 》:“fu min lv zhi yu xin ,er xuan zhi yu kou 。”③gua huai ;guan xin 。tang shun zhi 《yu lv wo zhou xun an shu 》:“liang gong zhe ,yi ri ju hu ji wei ,yi ri xin hu ji min zhe ye 。”(hu :yu 。)④zhong yang ;zhong xin 。liu yu xi 《dong ting qiu yue hang 》:“dong ting hu yue sheng hu xin 。”⑤xing su ming 。er shi ba su zhi yi 。《lv shi chun qiu ·ji xia 》:“ji xia zhi yue ,ri zai liu ,hun xin zhong ,dan wei zhong 。”[xin fu ]1.yao hai zhi chu 。《san guo zhi ·shu shu ·pang tong fa zheng chuan 》:“er di jia shu dao bing jin ,yi ru xin fu 。”2. qin xin de ren 。

    si :

    ①ge ren de 。yu “gong ”xiang dui 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“gong shi bi ,ran hou gan zhi si shi 。”②si xin ;si yu 。《han shu ·di fang jin chuan 》:“(chen )xian yu feng xin xie wang tan wu ,ying si duo yu 。”(wang :bu zheng pa 。)③qian chen ,wo 。《jin shu ·xun 勗(xù)chuan 》:“re yu sheng guan ,si wei jiu si ke bing yu shang shu ……”④pian xiang ;pian ai ;pian si 。《mo zi ·jian ai xia 》:“pi zhi ri yue jian zhao tian xia zhi mo you si ye 。”wang can 《cong jun shi wu shou 》zhi san :“shen fu gan ge shi ,qi de nian suo si 。”(fu :cong shi 。)⑤yin bi ;bi mi 。《san guo zhi · wu shu ·wei yao chuan 》:“fa zhai si duan yi wei huan 。”(duan :que dian 。)⑥an zhong ;si xia ;tou tou de 。bai ju yi 《chang hen ge 》:“qi yue qi ri chang sheng dian ,ye ban mo ren si yu shi 。”⑦nan nv tong jian 。《zhan guo ce ·yan ce yi 》:“chen lin jia you yuan wei li zhe ,ji qi si ren 。”⑧xiao bian 。《zuo chuan ·xiang gong shi wu nian 》:“shi hui guo song chao ,jiang si yan 。”⑨gu dai nv zi chen zi mei de zhang fu 。《shi jing ·wei feng ·shuo ren 》:“geng hou zhi yi ,tan gong wei si 。”

    zi :

    ①zi ji 。《shi jing ·da ya ·wen wang 》:“yong yan pei ming ,zi qiu duo fu 。”(yan :tong “yan ”。pei ming :ge hu tian ming 。)《lao zi 》:“zhi ren zhe zhi ,zi zhi zhe ming 。”②qin zi 。song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“mei jia jie yu cang shu zhi jia ,shou zi bi lu ,ji ri yi hai 。”《shi ji ·xiao xiang guo shi jia 》:“gao zu zi jiang 。”③zi ran 。《shi ji ·li jiang jun lie chuan 》:“yan yue :‘tao li mo yan ,xia zi cheng qi 。’”(qi :xiao jing ;xiao lu 。)④jie ci 。1.cong 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“you wei shen nong zhi yan zhe hu hang ,zi chu zhi teng 。”(shen nong :chuan shui wei gu dai zao lei si 、xing nong ye de di wang 。hu hang :dang shi de nong xue jia 。)《lun yu ·xue er 》:“you peng zi yuan fang lai 。”2. you yu 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“qu ping zhi zuo 《li sao 》,gai zi yuan sheng ye 。”《han shu ·guan fu chuan 》:“hou zi wo de zhi ,zi wo juan zhi ,mo suo hen 。”⑤lian ci 。biao shi jia she 。ke yi wei jia ru 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“wei sheng ren neng nei wai mo huan ,zi fei sheng ren ,wai ning bi you nei you 。”⑥lian ci 。biao shi jia she de rang bu 。ke yi wei ji shi 。《han shu ·gao zu ji xia 》:“gao zu bu xiu wen xue ,er xing ming da ,hao mou neng ting ,zi jian men shu cu ,jian zhi ru jiu 。”you 《du zhou chuan 》:“zi jing shi bu xiao ,kuang yu yuan fang ?”

    jing :

    ①jing jie ;jie bei 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“tui ,she yu fu qu ,bu jing ,zheng ren fu zhi 。”《zuo chuan ·xiang gong shi si nian 》:“(chu )yi wu wei bu neng er fu jing ,wu ren zi gao zhou zhi ai (ài)yao (yāo)er ji zhi 。”(gao zhou :de ming 。ai :xian yao zhi chu 。yao :lan jie 。)②jing gao ;shi jing xing 。《zuo chuan ·ai gong jiu nian 》:“dong ,wu zi shi lai jing shi fa ji 。”《huai na zi ·tian wen 》:“jing bai guan ,zhu bu fa 。”③zhi jun shi fang mian de jin ji qing kuang 。《hou han shu ·guo ji chuan 》:“di yi bing bu shang you lu fang zhi jing 。”(bing bu :de ou ming 。lu fang :ren ming 。)《hou han shu ·xi qiang chuan 》:“zhu qiang wa jie ,san fu 、yi zhou mo fu kou jing 。”(san fu :jing cheng fu jin 。)

    he :

    (yi )①yi wen dai ci 。1. shen me 。《shi jing ·shao na ·he bi nong yi 》:“he bi nong (nóng)yi ?”(na chang de hen mao cheng de shi shen me ?)2. wei shen me 。《han shu ·wu bei chuan 》:“gong du yi wei mo fu ,he ?”3. he chu 。han yu 《zuo qian zhi lan guan shi zhi sun xiang 》:“yun heng qin ling jia he zai ?”②fu ci 。1.biao shi fan wen 。xiang dang yu “zen me ”、“na li ”。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“da wang lai he cao ?”《hou han shu ·ma yuan chuan 》:“nan er yao dang si yu bian ye ,yi ma ge guo shi hai zang shen ,he neng wo chuang shang zai er nv zi shou zhong xie ?”(xie :tong “ye ”。)2.biao shi gan tan 。xiang dang yu “duo me ”。cao cao 《guan cang hai 》:“shui he dan dan 。” (er )hè gang ;dan 。《shi jing ·cao feng ·hou ren 》:“he ge yu dui (duì)。”(dui :bing qi ming 。)fan zhi bei fu 。《shi jing ·xiao ya · mo yang 》:“he suo (suō)he li 。”yin shen wei cheng shou 。《shi jing ·shang song ·chang fa 》:“he tian zhi xiu 。”(xiu :fu 。)yi shang yi yi hou lai xie zuo “he ”。

    he yi :

    ①yong shen me ;zen me 。《zuo chuan ·cheng gong san nian 》:“zi gui ,~~bao wo 。”ye zuo “he yi ”。《guan zi ·qing chong 》:“huan gong ti ran tai xi yue :‘wu ~~shi ci ?’”②wei shen me 。《zuo chuan ·xi gong er shi san nian 》:“qin jin ,pi ye ,~~bei wo ?”

    yi :

    ①ren yong ;shi yong 。《chu ci ·jiu zhang ·she jiang 》:“zhong bu bi yong xi ,xian bu bi yi 。”②yuan gu ;yuan yin 。《shi jing ·bei feng ·mao qiu 》:“he ji jiu ye ,bi you yi ye 。”③ren wei 。《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“jie yi mei yu xu gong 。”④jie ci 。1. biao shi shi yong de dui xiang 。yong ;na 。《han fei zi ·nan yi 》:“yi zi zhi mao xian zi zhi dun ,he ru ?”(xian :chuo chuan 。)2.biao shi dong zuo de she ji dui xiang 。yu ;tong 。《yi li ·xiang she li 》:“zhu ren yi bin san yi 。”3. biao shi dong zuo de yuan yin 。yin ;yin wei 。《shi ji ·sun zi wu qi lie chuan 》:“sun bin yi ci ming xian tian xia 。”4.biao shi dong zuo de fang shi he yi ping 。ping jie ……shen fen ;an zhao 。《lun yu ·xue er 》:“shi min yi shi 。”(shi :yi shi 。)5.biao shi dong zuo de shi jian 。zai ;yu 。《lv shi chun qiu ·meng chun 》:“tian zi nai yi yuan ri qi gu yu shang di 。”(yuan ri :ji ri 。)6. biao shi dong zuo de mu de 。cao cao 《bu chu xia men hang 》:“dong lin jie dan ,yi guan cang hai 。”⑤lian ci 。1.biao shi bing lie 、xiang cheng deng guan ji 。xiang dang yu “er ”。《shi ji ·zhong ni di zi lie chuan 》:“cheng gao yi hou ,de an yi shen 。”《guo yu ·jin yu si 》:“hu yan ,ji jiu ye ,er hui yi you mou 。”(hui :tong “hui ”。cong ming 。)2. biao shi mu de 。wei le ;yi bian 。《zhan guo ce ·dong zhou ce 》:“qin jia dao yu zhou yi fa han 。”(jia dao :jie lu 。)⑥zhu ci 。yong zai wang 、lai 、shang 、xia 、nei 、wai 、qian 、hou 、zuo 、you 、dong 、xi 、na 、bei deng fang wei ci qian ,biao shi dui fang wei 、shi jian 、shu liang de xian zhi 。《lv shi chun qiu · shang nong 》:“fan min zi qi che yi shang ,shu zhu san guan 。”(san guan :zhi nong gong shang san chong zhi ye 。)⑦tong “yi ”。1.yi jing 。《san guo zhi ·wei zhi ·du xi chuan 》:“wu ji yi ding 。”2.ting zhi 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“mo yi ,ze wang hu ?”

    wei :

    (yi )①zuo 。《shi jing ·zhou song ·feng nian 》:“wei jiu wei li ,zheng bi zu bi 。”(zheng :jin suo 。bi :gei yu 。)《lun yu ·xue er 》:“ji wei ren ye xiao di (tì)。”(di :tong “ti ”。you ai 。)②zhi zuo ;chuang zuo 。《li ji ·qu li xia 》:“wei gong shi ,bu zhan yu qiu mu 。”(qiu mu :mu de de shu 。)《han shu ·mei cheng chuan 》:“si ma xiang ru shan wei wen er chi 。”(chi :man 。)③zhi li 。《shang jun shu ·nong zhan 》:“shan wei guo zhe ,cang lin sui man ,bu tou yu nong 。”(tou :dai duo ;hu shi 。)《lun yu ·wei zheng 》:“wei zheng yi de 。”④hang wei 。fan zhong yan 《yue yang lou ji 》:“yu chang qiu gu ren ren zhi xin ,huo yi er zhe zhi wei 。”(chang :ceng jing 。)⑤chong dang 。《lun yu ·wei zheng 》:“wen gu er zhi xin ,ke yi wei shi yi 。”(wen :wen xi 。gu :jiu de zhi shi 。)⑥dang zuo 。li bai 《meng you tian lao yin liu bie 》:“ni wei yi xi feng wei ma 。”⑦bian wei ;cheng wei 。qu yuan 《li sao 》:“lan zhi bian er bu fang xi ,quan hui hua er wei mao 。”(lan 、zhi 、quan 、hui :jie xiang cao ming 。)⑧ren wei 。《meng zi ·gong sun chou shang 》:“er zi wei wo yuan zhi hu ?”(zi :ni 。)⑨shi 。《zuo chuan ·xuan gong san nian 》:“yu wei bai shu ,yu er zu ye 。”⑩jie ci 。1. biao bei dong 。bei 。《san guo zhi · wu shu · lv meng chuan 》:“wei zhang liao deng suo xi 。”2.biao dui xiang 。dui ;xiang 。《zhan guo ce ·han ce er 》:“(yan zhong zi )yin wei nie zheng yu yue :‘chen you chou 。’”(11)lian ci 。ru guo 。《zhan guo ce ·qin ce si 》:“qin wei zhi zhi ,bi bu jiu ye 。”(12)yu qi ci 。1. yu “he ”xiang pei ,biao yi wen yu qi 。《lun yu ·ji shi 》:“he yi fa wei ?”(fa :jin gong 。)2. duo yong yu gou wei ,biao shi fan wen yu qi 。《han shu ·wai qi chuan xia ·zhao huang hou 》:“jin gu gao zhi ,fan nu wei !”(gu :gu yi 。) (er )wèi ①bang zhu 。《shi jing ·da ya ·fu yi 》:“gong shi yan yin ,fu lu lai wei 。”②jie ci 。1. biao dui xiang 。ti 。《lun yu ·xue er 》:“wei ren mou er bu zhong hu ?”2. biao yuan yin 。yin wei 。《xun zi ·tian lun 》:“tian hang you chang ,bu wei yao cun ,bu wei jie wang 。”3. biao mu de 。wei le 。《kong qiao dong na fei 》:“shen wu wei fu si 。”③tong “wei ”。jia zhuang 。《li ji ·tan gong xia 》:“fu zi wei fu wen ye zhe er guo zhi 。”

    jie :

    ①fang bei ;jing ti 。《shi jing ·xiao ya · cai wei 》:“qi bu yue jie ?��yun (xiǎn yǔn)kong ji 。”(��yun :xi zhou shi bei fang de yi ge you mu min zu 。kong ji :hen jin ji 。)《xun zi ·ru xiao 》:“sheng di er yu jie 。”gu yi 《xin shu ·da zheng xia 》:“jie zhi zai ! li dao er zai zhi yi 。”(dao :dao yi 。)②quan gao ;jing gao 。hou zuo “jie ”。《lv shi chun qiu ·yi bao 》:“sun shu ao ji ,jiang si ,jie ji zi yue 。”《xun zi ·cheng xiang 》:“bu zhi jie ,hou bi you 。”(you :you 。chong fu 。)③jie chu 。《lun yu ·ji shi 》:“shao zhi shi ,xie qi wei ding ,jie zhi zai se 。”《san guo zhi ·wei shu ·guan lu chuan 》:“shi ke jie jiu ,jie rou ,shen huo 。”《jian tai zong shi sai shu 》:“bu nian ju an sai wei ,jie she yi jian ,si yi fa gen yi qiu mu mao ,sai yuan er yu liu chang ye 。”④fo jiao de jie lv 。《jin shu ·hui ji wang dao zi chuan 》:“fo jiao yi wu jie wei jiao ,jue jiu bu yin 。”⑤zhai jie 。《zhuang zi ·da sheng 》:“shi ri jie ,san ri zhai 。”《shi ji ·lian po lin xiang ru lie chuan 》:“yu shi zhao wang nai zhai jie wu ri ,shi chen feng bi ,bai song shu yu ting 。”