• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 當彼戮辱時,奮飛無翅羽。

    “當彼戮辱時,奮飛無翅羽。”詩句出處:《讀史五首》;是唐朝詩人白居易的作品。

    楚懷放靈均,國政亦荒淫。
    彷徨未忍決,繞澤行悲吟。
    漢文疑賈生,謫置湘之陰。
    是時刑方措,此去難為心。
    士生一代間,誰不有浮沉。
    良時真可惜,亂世何足欽。
    乃知汨羅恨,未抵長沙深。

    禍患如棼絲,其來無端緒。
    馬遷下蠶室,嵇康就囹圄。
    抱冤志氣屈,忍恥形神沮。
    當彼戮辱時,奮飛無翅羽。
    商山有黃綺,潁川有巢許。
    何不從之遊,超然離網罟。
    山林少羈鞅,世路多艱阻。
    寄謝伐檀人,慎勿嗟窮處。

    漢日大將軍,少為乞食子。
    秦時故列侯,老作鋤瓜士。
    春華何(日韋)曄,園中發桃李。
    秋風忽蕭條,堂上生荊枳。
    深谷變為岸,桑田成海水。
    勢去未須悲,時來何足喜。
    寄言榮枯者,反復殊未已。

    含沙射人影,雖病人不知。
    巧言構人罪,至死人不疑。
    掇蜂殺愛子,掩鼻戮寵姬。
    弘恭陷蕭望,趙高謀李斯。
    陰德既必報,陰禍豈虛施。
    人事雖可罔,天道終難欺。
    明則有刑辟,幽則有神祗。
    茍免勿私喜,鬼得而誅之。

    季子憔悴時,婦見不下機。
    買臣負薪日,妻亦棄如遺。
    一朝黃金多,佩印衣錦歸。
    去妻不敢視,婦嫂強依依。
    富貴傢人重,貧賤妻子欺。
    奈何貧富間,可移親愛志?
    遂使中人心,汲汲求富貴。
    又令下人力,各競錐刀利。
    隨分歸舍來,一取妻孥意。

    【註釋】:

    當:

    (一)①面對;面向。王充《論衡·變動》:“盛夏之時,當風而立。”②正在某處。《墨子·兼愛下》:“然當今之時。”③相當於;抵得上。《史記·屈原賈生列傳》:“(張儀)乃曰:‘以一(張)儀而當漢中地,臣請往如楚。’”(如:到。)④抵擋;抵抗。《戰國策·齊策一》:“必一而當十,十而當百,百而當千。”⑤遮擋;擋住。《莊子·人間世》:“汝不知夫螳螂乎,怒其臂以當車轍。”⑥擔當;承受。《宋史·蕭註傳》:“敢當天下大事。”⑦擔任;充當。《晉書·熊遠傳》:“今當官者以理事為俗吏,奉法為苛刻。”⑧主管;掌管。《左傳·襄公二年》:“於是子罕當國。”⑨判決定罪。《史記·蒙恬列傳》:“當高罪死。”⑩適應;符合。《漢書·蓋寬饒傳》:“以言事不當意,而為文吏所詆挫。”(挫:屈辱。)(11)應該;應當。《後漢書·馬援傳》:“窮當益堅,老當益壯。”(12)介詞。引進時間或處所。相當於“就在”。《史記·項羽本紀》:“當是時,秦嘉已立景駒為楚王。”(是:此。) (二)dàng ①恰當;得當。《禮記· 樂記》:“古者天地順而四時當。”②當做。《戰國策·齊策四》:“安步以當車。”③器物的底部或頂端。《韓非子·外儲說右上》:“今有千金之玉卮(zhī),通而無當,可以盛水乎?”(卮:酒杯。)

    彼:

    ①指示代詞。相當於“那”。與“此”相對。1.指示人或事物。《詩經·鄭風·狡童》:“彼狡童兮,不與我言兮。”(狡:狡猾。)《孟子·公孫醜下》:“彼一時,此一時也。”2.指示場所。《戰國策·秦策二》:“息壤在彼。”(息壤:地名。)②人稱代詞。1.第三人稱。相當於“他”、“他們”。《左傳·僖公二十二年》:“彼眾我寡。”又《昭公二年》:“彼何罪?”2. 泛指別人;他人。《韓非子·說疑》:“彼又使譎(jué)詐之士。”(譎詐:玩弄手段。)

    戮:

    ①殺。《左傳· 成公二年》:“我戮之不祥。”《史記·周本紀》:“有夫婦賣是器者,(周)宣王使執而戮之。”(是:這。)②羞辱;恥辱。《荀子·王霸》:“身死國亡,為天下大戮。”③並力;合力。《左傳·成公十三年》:“昔逮(dài)我(晉)獻公,及(秦)穆公相好,戮力同心。”(逮:到。)

    辱:

    ①羞恥;可恥。跟“榮”相對。《詩經·鄘風·墻有茨》:“所可讀也,言之辱也。”②使受到羞恥;侮辱。《呂氏春秋·當染》:“故國皆殘亡,身或死或辱。”③玷污;使不光彩。《論語·子路》:“使於四方,不辱君命。”司馬遷《報任安書》:“太上不辱先,其次不辱身。”④委屈;埋沒。《左傳·襄公三十年》:“使吾子辱在泥塗久矣。”(吾子:尊稱對方。)⑤謙詞。表示讓對方屈尊。《左傳·僖公四年》:“辱收寡君,寡君之願也。”

    時:

    ①季節;指四季。《論語·陽貨》:“四時行焉。”②特指農時。《孟子·梁惠王上》:“百畝之田,勿奪其時,八口之傢可以無饑矣。”③光陰;時光;時候。《呂氏春秋·首時》:“天不再與,時不久留。”④指按照規定的時間。南卓《羯(jié)鼓錄》:“黃幡繟亦知音,上嘗使人召之,不時至,上怒,絡繹遣使尋捕。”⑤時辰;時候。《莊子·養生主》:“始臣之解牛之時。”⑥其時;當時。魏禧《大鐵椎傳》:“時座上有健啖者,貌甚寢。”(健啖:食量過人。寢:醜陋。)⑦機會;時機;時運。《論語·陽貨》:“好從事而亟失時,可謂知乎?”《新唐書·武平一傳》:“時不再來,榮難人借。”(榮:榮華富貴。)⑧合時;應時。《莊子·秋水》:“秋水時至,百川灌河。”⑨時代;時世。《呂氏春秋· 察今》:“世易時移,變法宜矣。”⑩時勢;時尚。朱慶餘《近試上張籍水部》:“妝罷低聲問夫婿:畫眉深淺入時無?”(11)副詞。用以表示時間。1. 表示行為不斷發生,相當於“常常”、“經常”。韓愈《行難》:“聖人不世出,賢人不時出。”(不世:罕有。)2. 表示行為偶爾發生,相當於“有時”、“時而”。杜甫《自閬(làng)中領妻子卻赴蜀山行三首》之三:“行色遞隱見,人煙時有無。”(12)通“伺(sì)”。等候。《論語·陽貨》:“孔子時其亡也,而往拜之。”

    奮:

    ①鳥展雙翅。《詩經·邶風·柏舟》:“靜言思之,不能奮飛。”《淮南子·時則》:“(季春之月)鳴鳩奮其羽,戴鵀(shèng)降於桑。”②用力舉起或揮動。賈誼《過秦論》:“是以陳涉不用湯武之賢,不借公侯之尊,奮臂於大澤而天下響應者,其民危也。”《史記·張耳陳餘列傳》:“陳王奮臂,為天下倡始。”③用力;奮力。《宋書·柳元景傳》:“安都瞋目橫矛,單騎突陣,四向奮擊,左右皆辟(bì)易不能當。”(辟易:退避。)④搖動;震動;揮動。馬中錫《中山狼傳》:“遂鼓吻奮爪以向先生。”曹植《七啟》:“哮闞之獸,張牙奮鬣,志在觸突,猛氣不懾。”⑤振奮;奮發。司馬遷《報任安書》:“(李陵)常思奮不顧身,以徇國傢之急。”《孟子·盡心下》:“奮乎百世之上。百世之下,聞之莫不興起矣。”⑥發揚。賈誼《過秦論》上:“及至始皇,奮六世之餘烈,振長策而禦宇內。”

    飛:

    ①鳥類和某些昆蟲鼓動翅膀在空中 飛行。屈原《天問》:“蒼鳥群飛。”杜甫《曲江二首》之二:“點水蜻蜓款款飛。”(款款:緩緩。)②物體憑借外力或機械作用在空中行動。《韓非子·外儲說左上》:“先生之巧,至能使木鳶(yuān)飛。”(木鳶:古代飛行器。鳶:鳥名。)③飛動;飄落。杜甫《閿鄉薑七少府設鱠戲贈長歌》:“無聲細下飛碎雪,有骨已剁觜春蔥。”張志和《漁父》:“八月九月蘆花飛。”④高。何晏《景福殿賦》:“飛宇承霓。”⑤無根據的;無緣無故的;意外的。《後漢書·周榮傳》:“若卒遇飛禍,無得殯斂。”⑥形容極快。《三國志·吳書·呂蒙傳》:“而飛書召蒙。”

    無:

    ①沒有。跟“有”相對。陸遊《遊山西村》:“山重水復疑無路。”②副詞。表示否定,相當於“不”。《商君書·農戰》:“民以此為教,則粟焉得無少,而兵焉得弱也?”③連詞。表示條件,相當於“無論”、“不論”。《詩經·魯頌·灃水》:“不小不大,從公於邁。”④通“毋”。不要。《古詩源·箜篌引》:“公無渡河,公竟渡河。墮河而死,當奈公何!”⑤非;不是。《管子·形勢》:“則國非其國,而民無其民也。”⑥語氣詞。用於疑問句末,表示疑問,相當於“否”。白居易《問劉十九》:“晚來天欲雪,能飲一杯無?”

    羽:

    ①鳥類翅膀上的長羽毛。《孟子·梁惠王上》:“然則一羽之不舉,為不用力焉。”《左傳·僖公二十三年》:“羽,毛,齒,革,則君地生焉。”②鳥類的毛。韓愈《原道》:“無羽毛鱗介以居寒熱也。”(毛:獸毛。介:甲殼。)③鳥類及飛蟲類的翅膀。曹植《鬥雞篇》:“揮羽邀清風,悍目發朱光。”又《詩經·曹風·蜉蝣》:“蜉蝣(fú yóu)之羽。”(蜉蝣:蟲名。)④代指鳥類。張充《與王儉書》:“奇禽異羽。”⑤古代箭桿上的羽毛。左思《吳都賦》:“應弦飲羽。”(飲羽:中箭。)⑥古代用羽毛做成的舞具。《尚書 · 大禹謨》:“舞幹羽於兩階。”(幹:盾牌。)⑦古代五聲音階的第五音。


  • 当彼戮辱时,奋飞无翅羽。

    “当彼戮辱时,奋飞无翅羽。”诗句出处:《读史五首》;是唐朝诗人白居易的作品。

    楚怀放灵均,国政亦荒淫。
    彷徨未忍决,绕泽行悲吟。
    汉文疑贾生,谪置湘之阴。
    是时刑方措,此去难为心。
    士生一代间,谁不有浮沉。
    良时真可惜,乱世何足钦。
    乃知汨罗恨,未抵长沙深。

    祸患如棼丝,其来无端绪。
    马迁下蚕室,嵇康就囹圄。
    抱冤志气屈,忍耻形神沮。
    当彼戮辱时,奋飞无翅羽。
    商山有黄绮,颍川有巢许。
    何不从之游,超然离网罟。
    山林少羁鞅,世路多艰阻。
    寄谢伐檀人,慎勿嗟穷处。

    汉日大将军,少为乞食子。
    秦时故列侯,老作锄瓜士。
    春华何(日韦)晔,园中发桃李。
    秋风忽萧条,堂上生荆枳。
    深谷变为岸,桑田成海水。
    势去未须悲,时来何足喜。
    寄言荣枯者,反复殊未已。

    含沙射人影,虽病人不知。
    巧言构人罪,至死人不疑。
    掇蜂杀爱子,掩鼻戮宠姬。
    弘恭陷萧望,赵高谋李斯。
    阴德既必报,阴祸岂虚施。
    人事虽可罔,天道终难欺。
    明则有刑辟,幽则有神祗。
    苟免勿私喜,鬼得而诛之。

    季子憔悴时,妇见不下机。
    买臣负薪日,妻亦弃如遗。
    一朝黄金多,佩印衣锦归。
    去妻不敢视,妇嫂强依依。
    富贵家人重,贫贱妻子欺。
    奈何贫富间,可移亲爱志?
    遂使中人心,汲汲求富贵。
    又令下人力,各竞锥刀利。
    随分归舍来,一取妻孥意。

    【注释】:

    当:

    (一)①面对;面向。王充《论衡·变动》:“盛夏之时,当风而立。”②正在某处。《墨子·兼爱下》:“然当今之时。”③相当于;抵得上。《史记·屈原贾生列传》:“(张仪)乃曰:‘以一(张)仪而当汉中地,臣请往如楚。’”(如:到。)④抵挡;抵抗。《战国策·齐策一》:“必一而当十,十而当百,百而当千。”⑤遮挡;挡住。《庄子·人间世》:“汝不知夫螳螂乎,怒其臂以当车辙。”⑥担当;承受。《宋史·萧注传》:“敢当天下大事。”⑦担任;充当。《晋书·熊远传》:“今当官者以理事为俗吏,奉法为苛刻。”⑧主管;掌管。《左传·襄公二年》:“于是子罕当国。”⑨判决定罪。《史记·蒙恬列传》:“当高罪死。”⑩适应;符合。《汉书·盖宽饶传》:“以言事不当意,而为文吏所诋挫。”(挫:屈辱。)(11)应该;应当。《后汉书·马援传》:“穷当益坚,老当益壮。”(12)介词。引进时间或处所。相当于“就在”。《史记·项羽本纪》:“当是时,秦嘉已立景驹为楚王。”(是:此。) (二)dàng ①恰当;得当。《礼记· 乐记》:“古者天地顺而四时当。”②当做。《战国策·齐策四》:“安步以当车。”③器物的底部或顶端。《韩非子·外储说右上》:“今有千金之玉卮(zhī),通而无当,可以盛水乎?”(卮:酒杯。)

    彼:

    ①指示代词。相当于“那”。与“此”相对。1.指示人或事物。《诗经·郑风·狡童》:“彼狡童兮,不与我言兮。”(狡:狡猾。)《孟子·公孙丑下》:“彼一时,此一时也。”2.指示场所。《战国策·秦策二》:“息壤在彼。”(息壤:地名。)②人称代词。1.第三人称。相当于“他”、“他们”。《左传·僖公二十二年》:“彼众我寡。”又《昭公二年》:“彼何罪?”2. 泛指别人;他人。《韩非子·说疑》:“彼又使谲(jué)诈之士。”(谲诈:玩弄手段。)

    戮:

    ①杀。《左传· 成公二年》:“我戮之不祥。”《史记·周本纪》:“有夫妇卖是器者,(周)宣王使执而戮之。”(是:这。)②羞辱;耻辱。《荀子·王霸》:“身死国亡,为天下大戮。”③并力;合力。《左传·成公十三年》:“昔逮(dài)我(晋)献公,及(秦)穆公相好,戮力同心。”(逮:到。)

    辱:

    ①羞耻;可耻。跟“荣”相对。《诗经·鄘风·墙有茨》:“所可读也,言之辱也。”②使受到羞耻;侮辱。《吕氏春秋·当染》:“故国皆残亡,身或死或辱。”③玷污;使不光彩。《论语·子路》:“使于四方,不辱君命。”司马迁《报任安书》:“太上不辱先,其次不辱身。”④委屈;埋没。《左传·襄公三十年》:“使吾子辱在泥塗久矣。”(吾子:尊称对方。)⑤谦词。表示让对方屈尊。《左传·僖公四年》:“辱收寡君,寡君之愿也。”

    时:

    ①季节;指四季。《论语·阳货》:“四时行焉。”②特指农时。《孟子·梁惠王上》:“百亩之田,勿夺其时,八口之家可以无饥矣。”③光阴;时光;时候。《吕氏春秋·首时》:“天不再与,时不久留。”④指按照规定的时间。南卓《羯(jié)鼓录》:“黄幡繟亦知音,上尝使人召之,不时至,上怒,络绎遣使寻捕。”⑤时辰;时候。《庄子·养生主》:“始臣之解牛之时。”⑥其时;当时。魏禧《大铁椎传》:“时座上有健啖者,貌甚寝。”(健啖:食量过人。寝:丑陋。)⑦机会;时机;时运。《论语·阳货》:“好从事而亟失时,可谓知乎?”《新唐书·武平一传》:“时不再来,荣难人借。”(荣:荣华富贵。)⑧合时;应时。《庄子·秋水》:“秋水时至,百川灌河。”⑨时代;时世。《吕氏春秋· 察今》:“世易时移,变法宜矣。”⑩时势;时尚。朱庆余《近试上张籍水部》:“妆罢低声问夫婿:画眉深浅入时无?”(11)副词。用以表示时间。1. 表示行为不断发生,相当于“常常”、“经常”。韩愈《行难》:“圣人不世出,贤人不时出。”(不世:罕有。)2. 表示行为偶尔发生,相当于“有时”、“时而”。杜甫《自阆(làng)中领妻子却赴蜀山行三首》之三:“行色递隐见,人烟时有无。”(12)通“伺(sì)”。等候。《论语·阳货》:“孔子时其亡也,而往拜之。”

    奋:

    ①鸟展双翅。《诗经·邶风·柏舟》:“静言思之,不能奋飞。”《淮南子·时则》:“(季春之月)鸣鸠奋其羽,戴鵀(shèng)降于桑。”②用力举起或挥动。贾谊《过秦论》:“是以陈涉不用汤武之贤,不借公侯之尊,奋臂于大泽而天下响应者,其民危也。”《史记·张耳陈余列传》:“陈王奋臂,为天下倡始。”③用力;奋力。《宋书·柳元景传》:“安都瞋目横矛,单骑突阵,四向奋击,左右皆辟(bì)易不能当。”(辟易:退避。)④摇动;震动;挥动。马中锡《中山狼传》:“遂鼓吻奋爪以向先生。”曹植《七启》:“哮阚之兽,张牙奋鬣,志在触突,猛气不慑。”⑤振奋;奋发。司马迁《报任安书》:“(李陵)常思奋不顾身,以徇国家之急。”《孟子·尽心下》:“奋乎百世之上。百世之下,闻之莫不兴起矣。”⑥发扬。贾谊《过秦论》上:“及至始皇,奋六世之余烈,振长策而御宇内。”

    飞:

    ①鸟类和某些昆虫鼓动翅膀在空中 飞行。屈原《天问》:“苍鸟群飞。”杜甫《曲江二首》之二:“点水蜻蜓款款飞。”(款款:缓缓。)②物体凭借外力或机械作用在空中行动。《韩非子·外储说左上》:“先生之巧,至能使木鸢(yuān)飞。”(木鸢:古代飞行器。鸢:鸟名。)③飞动;飘落。杜甫《阌乡姜七少府设鲙戏赠长歌》:“无声细下飞碎雪,有骨已剁觜春葱。”张志和《渔父》:“八月九月芦花飞。”④高。何晏《景福殿赋》:“飞宇承霓。”⑤无根据的;无缘无故的;意外的。《后汉书·周荣传》:“若卒遇飞祸,无得殡敛。”⑥形容极快。《三国志·吴书·吕蒙传》:“而飞书召蒙。”

    无:

    ①没有。跟“有”相对。陆游《游山西村》:“山重水复疑无路。”②副词。表示否定,相当于“不”。《商君书·农战》:“民以此为教,则粟焉得无少,而兵焉得弱也?”③连词。表示条件,相当于“无论”、“不论”。《诗经·鲁颂·沣水》:“不小不大,从公于迈。”④通“毋”。不要。《古诗源·箜篌引》:“公无渡河,公竟渡河。堕河而死,当奈公何!”⑤非;不是。《管子·形势》:“则国非其国,而民无其民也。”⑥语气词。用于疑问句末,表示疑问,相当于“否”。白居易《问刘十九》:“晚来天欲雪,能饮一杯无?”

    羽:

    ①鸟类翅膀上的长羽毛。《孟子·梁惠王上》:“然则一羽之不举,为不用力焉。”《左传·僖公二十三年》:“羽,毛,齿,革,则君地生焉。”②鸟类的毛。韩愈《原道》:“无羽毛鳞介以居寒热也。”(毛:兽毛。介:甲壳。)③鸟类及飞虫类的翅膀。曹植《斗鸡篇》:“挥羽邀清风,悍目发朱光。”又《诗经·曹风·蜉蝣》:“蜉蝣(fú yóu)之羽。”(蜉蝣:虫名。)④代指鸟类。张充《与王俭书》:“奇禽异羽。”⑤古代箭杆上的羽毛。左思《吴都赋》:“应弦饮羽。”(饮羽:中箭。)⑥古代用羽毛做成的舞具。《尚书 · 大禹谟》:“舞干羽于两阶。”(干:盾牌。)⑦古代五声音阶的第五音。


  • dang bi lu ru shi ,fen fei mo chi yu 。

    “dang bi lu ru shi ,fen fei mo chi yu 。”shi gou chu chu :《dou shi wu shou 》;shi tang chao shi ren bai ju yi de zuo pin 。

    chu huai fang ling jun ,guo zheng yi huang yin 。
    fang huang wei ren jue ,rao ze hang bei yin 。
    han wen yi gu sheng ,zhe zhi xiang zhi yin 。
    shi shi xing fang cuo ,ci qu nan wei xin 。
    shi sheng yi dai jian ,shei bu you fu chen 。
    liang shi zhen ke xi ,luan shi he zu qin 。
    nai zhi mi luo hen ,wei di chang sha shen 。

    huo huan ru fen si ,ji lai mo duan xu 。
    ma qian xia can shi ,ji kang jiu ling yu 。
    bao yuan zhi qi qu ,ren chi xing shen ju 。
    dang bi lu ru shi ,fen fei mo chi yu 。
    shang shan you huang qi ,ying chuan you chao hu 。
    he bu cong zhi you ,chao ran li wang gu 。
    shan lin shao ji yang ,shi lu duo jian zu 。
    ji xie fa tan ren ,shen wu jie qiong chu 。

    han ri da jiang jun ,shao wei qi shi zi 。
    qin shi gu lie hou ,lao zuo chu gua shi 。
    chun hua he (ri wei )ye ,yuan zhong fa tao li 。
    qiu feng hu xiao tiao ,tang shang sheng jing zhi 。
    shen gu bian wei an ,sang tian cheng hai shui 。
    shi qu wei xu bei ,shi lai he zu xi 。
    ji yan rong ku zhe ,fan fu shu wei yi 。

    han sha she ren ying ,sui bing ren bu zhi 。
    qiao yan gou ren zui ,zhi si ren bu yi 。
    duo feng sha ai zi ,yan bi lu chong ji 。
    hong gong xian xiao wang ,zhao gao mou li si 。
    yin de ji bi bao ,yin huo qi xu shi 。
    ren shi sui ke wang ,tian dao zhong nan qi 。
    ming ze you xing bi ,you ze you shen zhi 。
    gou mian wu si xi ,gui de er zhu zhi 。

    ji zi qiao cui shi ,fu jian bu xia ji 。
    mai chen fu xin ri ,qi yi qi ru wei 。
    yi chao huang jin duo ,pei yin yi jin gui 。
    qu qi bu gan shi ,fu sao jiang yi yi 。
    fu gui jia ren chong ,pin jian qi zi qi 。
    nai he pin fu jian ,ke yi qin ai zhi ?
    sui shi zhong ren xin ,ji ji qiu fu gui 。
    you ling xia ren li ,ge jing zhui dao li 。
    sui fen gui she lai ,yi qu qi nu yi 。

    【zhu shi 】:

    dang :

    (yi )①mian dui ;mian xiang 。wang chong 《lun heng ·bian dong 》:“cheng xia zhi shi ,dang feng er li 。”②zheng zai mou chu 。《mo zi ·jian ai xia 》:“ran dang jin zhi shi 。”③xiang dang yu ;di de shang 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“(zhang yi )nai yue :‘yi yi (zhang )yi er dang han zhong de ,chen qing wang ru chu 。’”(ru :dao 。)④di dang ;di kang 。《zhan guo ce ·ji ce yi 》:“bi yi er dang shi ,shi er dang bai ,bai er dang qian 。”⑤zhe dang ;dang zhu 。《zhuang zi ·ren jian shi 》:“ru bu zhi fu tang lang hu ,nu ji bei yi dang che zhe 。”⑥dan dang ;cheng shou 。《song shi ·xiao zhu chuan 》:“gan dang tian xia da shi 。”⑦dan ren ;chong dang 。《jin shu ·xiong yuan chuan 》:“jin dang guan zhe yi li shi wei su li ,feng fa wei ke ke 。”⑧zhu guan ;zhang guan 。《zuo chuan ·xiang gong er nian 》:“yu shi zi han dang guo 。”⑨pan jue ding zui 。《shi ji ·meng tian lie chuan 》:“dang gao zui si 。”⑩kuo ying ;fu ge 。《han shu ·gai kuan rao chuan 》:“yi yan shi bu dang yi ,er wei wen li suo di cuo 。”(cuo :qu ru 。)(11)ying gai ;ying dang 。《hou han shu ·ma yuan chuan 》:“qiong dang yi jian ,lao dang yi zhuang 。”(12)jie ci 。yin jin shi jian huo chu suo 。xiang dang yu “jiu zai ”。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“dang shi shi ,qin jia yi li jing ju wei chu wang 。”(shi :ci 。) (er )dàng ①qia dang ;de dang 。《li ji · le ji 》:“gu zhe tian de shun er si shi dang 。”②dang zuo 。《zhan guo ce ·ji ce si 》:“an bu yi dang che 。”③qi wu de de bu huo ding duan 。《han fei zi ·wai chu shui you shang 》:“jin you qian jin zhi yu zhi (zhī),tong er mo dang ,ke yi cheng shui hu ?”(zhi :jiu bei 。)

    bi :

    ①zhi shi dai ci 。xiang dang yu “na ”。yu “ci ”xiang dui 。1.zhi shi ren huo shi wu 。《shi jing ·zheng feng ·jiao tong 》:“bi jiao tong xi ,bu yu wo yan xi 。”(jiao :jiao hua 。)《meng zi ·gong sun chou xia 》:“bi yi shi ,ci yi shi ye 。”2.zhi shi chang suo 。《zhan guo ce ·qin ce er 》:“xi rang zai bi 。”(xi rang :de ming 。)②ren chen dai ci 。1.di san ren chen 。xiang dang yu “ta ”、“ta men ”。《zuo chuan ·xi gong er shi er nian 》:“bi zhong wo gua 。”you 《zhao gong er nian 》:“bi he zui ?”2. fan zhi bie ren ;ta ren 。《han fei zi ·shui yi 》:“bi you shi jue (jué)zha zhi shi 。”(jue zha :wan long shou duan 。)

    lu :

    ①sha 。《zuo chuan · cheng gong er nian 》:“wo lu zhi bu xiang 。”《shi ji ·zhou ben ji 》:“you fu fu mai shi qi zhe ,(zhou )xuan wang shi zhi er lu zhi 。”(shi :zhe 。)②xiu ru ;chi ru 。《xun zi ·wang ba 》:“shen si guo wang ,wei tian xia da lu 。”③bing li ;ge li 。《zuo chuan ·cheng gong shi san nian 》:“xi dai (dài)wo (jin )suo gong ,ji (qin )mu gong xiang hao ,lu li tong xin 。”(dai :dao 。)

    ru :

    ①xiu chi ;ke chi 。gen “rong ”xiang dui 。《shi jing ·yong feng ·qiang you ci 》:“suo ke dou ye ,yan zhi ru ye 。”②shi shou dao xiu chi ;wu ru 。《lv shi chun qiu ·dang ran 》:“gu guo jie can wang ,shen huo si huo ru 。”③dian wu ;shi bu guang cai 。《lun yu ·zi lu 》:“shi yu si fang ,bu ru jun ming 。”si ma qian 《bao ren an shu 》:“tai shang bu ru xian ,ji ci bu ru shen 。”④wei qu ;mai mei 。《zuo chuan ·xiang gong san shi nian 》:“shi wu zi ru zai ni 塗jiu yi 。”(wu zi :zun chen dui fang 。)⑤qian ci 。biao shi rang dui fang qu zun 。《zuo chuan ·xi gong si nian 》:“ru shou gua jun ,gua jun zhi yuan ye 。”

    shi :

    ①ji jie ;zhi si ji 。《lun yu ·yang huo 》:“si shi hang yan 。”②te zhi nong shi 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“bai mu zhi tian ,wu duo ji shi ,ba kou zhi jia ke yi mo ji yi 。”③guang yin ;shi guang ;shi hou 。《lv shi chun qiu ·shou shi 》:“tian bu zai yu ,shi bu jiu liu 。”④zhi an zhao gui ding de shi jian 。na zhuo 《jie (jié)gu lu 》:“huang fan chan yi zhi yin ,shang chang shi ren shao zhi ,bu shi zhi ,shang nu ,lao yi qian shi xun bu 。”⑤shi chen ;shi hou 。《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“shi chen zhi jie niu zhi shi 。”⑥ji shi ;dang shi 。wei xi 《da tie chui chuan 》:“shi zuo shang you jian dan zhe ,mao shen qin 。”(jian dan :shi liang guo ren 。qin :chou lou 。)⑦ji hui ;shi ji ;shi yun 。《lun yu ·yang huo 》:“hao cong shi er ji shi shi ,ke wei zhi hu ?”《xin tang shu ·wu ping yi chuan 》:“shi bu zai lai ,rong nan ren jie 。”(rong :rong hua fu gui 。)⑧ge shi ;ying shi 。《zhuang zi ·qiu shui 》:“qiu shui shi zhi ,bai chuan guan he 。”⑨shi dai ;shi shi 。《lv shi chun qiu · cha jin 》:“shi yi shi yi ,bian fa yi yi 。”⑩shi shi ;shi shang 。zhu qing yu 《jin shi shang zhang ji shui bu 》:“zhuang ba di sheng wen fu xu :hua mei shen jian ru shi mo ?”(11)fu ci 。yong yi biao shi shi jian 。1. biao shi hang wei bu duan fa sheng ,xiang dang yu “chang chang ”、“jing chang ”。han yu 《hang nan 》:“sheng ren bu shi chu ,xian ren bu shi chu 。”(bu shi :han you 。)2. biao shi hang wei ou er fa sheng ,xiang dang yu “you shi ”、“shi er ”。du fu 《zi lang (làng)zhong ling qi zi que fu shu shan hang san shou 》zhi san :“hang se di yin jian ,ren yan shi you mo 。”(12)tong “ci (sì)”。deng hou 。《lun yu ·yang huo 》:“kong zi shi ji wang ye ,er wang bai zhi 。”

    fen :

    ①diao zhan shuang chi 。《shi jing ·bei feng ·bai zhou 》:“jing yan sai zhi ,bu neng fen fei 。”《huai na zi ·shi ze 》:“(ji chun zhi yue )ming jiu fen ji yu ,dai ren (shèng)jiang yu sang 。”②yong li ju qi huo hui dong 。gu yi 《guo qin lun 》:“shi yi chen she bu yong shang wu zhi xian ,bu jie gong hou zhi zun ,fen bei yu da ze er tian xia xiang ying zhe ,ji min wei ye 。”《shi ji ·zhang er chen yu lie chuan 》:“chen wang fen bei ,wei tian xia chang shi 。”③yong li ;fen li 。《song shu ·liu yuan jing chuan 》:“an dou chen mu heng mao ,chan ji tu zhen ,si xiang fen ji ,zuo you jie bi (bì)yi bu neng dang 。”(bi yi :tui bi 。)④yao dong ;zhen dong ;hui dong 。ma zhong xi 《zhong shan lang chuan 》:“sui gu wen fen zhao yi xiang xian sheng 。”cao zhi 《qi qi 》:“xiao han zhi shou ,zhang ya fen lie ,zhi zai chu tu ,meng qi bu she 。”⑤zhen fen ;fen fa 。si ma qian 《bao ren an shu 》:“(li ling )chang sai fen bu gu shen ,yi xun guo jia zhi ji 。”《meng zi ·jin xin xia 》:“fen hu bai shi zhi shang 。bai shi zhi xia ,wen zhi mo bu xing qi yi 。”⑥fa yang 。gu yi 《guo qin lun 》shang :“ji zhi shi huang ,fen liu shi zhi yu lie ,zhen chang ce er yu yu nei 。”

    fei :

    ①diao lei he mou xie kun chong gu dong chi bang zai kong zhong fei hang 。qu yuan 《tian wen 》:“cang diao qun fei 。”du fu 《qu jiang er shou 》zhi er :“dian shui qing ting kuan kuan fei 。”(kuan kuan :huan huan 。)②wu ti ping jie wai li huo ji xie zuo yong zai kong zhong hang dong 。《han fei zi ·wai chu shui zuo shang 》:“xian sheng zhi qiao ,zhi neng shi mu yuan (yuān)fei 。”(mu yuan :gu dai fei hang qi 。yuan :diao ming 。)③fei dong ;piao la 。du fu 《wen xiang jiang qi shao fu she kuai hu zeng chang ge 》:“mo sheng xi xia fei sui xue ,you gu yi duo zi chun cong 。”zhang zhi he 《yu fu 》:“ba yue jiu yue lu hua fei 。”④gao 。he yan 《jing fu dian fu 》:“fei yu cheng ni 。”⑤mo gen ju de ;mo yuan mo gu de ;yi wai de 。《hou han shu ·zhou rong chuan 》:“re cu yu fei huo ,mo de bin lian 。”⑥xing rong ji kuai 。《san guo zhi ·wu shu ·lv meng chuan 》:“er fei shu shao meng 。”

    mo :

    ①mei you 。gen “you ”xiang dui 。liu you 《you shan xi cun 》:“shan chong shui fu yi mo lu 。”②fu ci 。biao shi fou ding ,xiang dang yu “bu ”。《shang jun shu ·nong zhan 》:“min yi ci wei jiao ,ze su yan de mo shao ,er bing yan de ruo ye ?”③lian ci 。biao shi tiao jian ,xiang dang yu “mo lun ”、“bu lun ”。《shi jing ·lu song ·feng shui 》:“bu xiao bu da ,cong gong yu mai 。”④tong “wu ”。bu yao 。《gu shi yuan ·kong hou yin 》:“gong mo du he ,gong jing du he 。duo he er si ,dang nai gong he !”⑤fei ;bu shi 。《guan zi ·xing shi 》:“ze guo fei ji guo ,er min mo ji min ye 。”⑥yu qi ci 。yong yu yi wen gou mo ,biao shi yi wen ,xiang dang yu “fou ”。bai ju yi 《wen liu shi jiu 》:“wan lai tian yu xue ,neng yin yi bei mo ?”

    yu :

    ①diao lei chi bang shang de chang yu mao 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“ran ze yi yu zhi bu ju ,wei bu yong li yan 。”《zuo chuan ·xi gong er shi san nian 》:“yu ,mao ,chi ,ge ,ze jun de sheng yan 。”②diao lei de mao 。han yu 《yuan dao 》:“mo yu mao lin jie yi ju han re ye 。”(mao :shou mao 。jie :jia ke 。)③diao lei ji fei chong lei de chi bang 。cao zhi 《dou ji pian 》:“hui yu yao qing feng ,han mu fa zhu guang 。”you 《shi jing ·cao feng ·fu you 》:“fu you (fú yóu)zhi yu 。”(fu you :chong ming 。)④dai zhi diao lei 。zhang chong 《yu wang jian shu 》:“ji qin yi yu 。”⑤gu dai jian gan shang de yu mao 。zuo sai 《wu dou fu 》:“ying xian yin yu 。”(yin yu :zhong jian 。)⑥gu dai yong yu mao zuo cheng de wu ju 。《shang shu · da yu mo 》:“wu gan yu yu liang jie 。”(gan :dun pai 。)⑦gu dai wu sheng yin jie de di wu yin 。