• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 念我平生歡,寂寞守環堵。

    “念我平生歡,寂寞守環堵。”詩句出處:《秋懷二首》;是宋朝詩人蘇軾的作品。

    苦熱念西風,常恐來無時。
    及茲遂淒凜,又作徂年悲。
    蟋蟀鳴我床,黃葉投我帷。
    窗前有棲鵩,夜嘯如狐貍。
    露冷梧葉脫,孤眠無安枝。
    熠燿亦求偶,高屋飛相追。
    定知無幾見,迫此清霜期。
    物化逝不留,我興為嗟咨。
    便當勤秉燭,為樂戒暮遲。
    海風東南來,吹盡三日雨。
    空階有餘滴,似與幽人語。
    念我平生歡,寂寞守環堵。
    壺漿慰作勞,裹飯救寒苦。
    今年秋應熟,過従飽雞黍。
    嗟我獨何求,萬裡涉江浦。
    居貧豈無食,自不安畎畝。
    念此坐達晨,殘燈翳復吐。

    【註釋】:

    念:

    ①想;惦念。《詩經·秦風·小戎》:“言念君子,載寢載興。”②考慮;思考。《淮南子·說山》:“念念者不得臥。”③念頭;想法。曾鞏《寄王介甫》:“迨(dài)茲尺書至,疑念始冰析。”(迨:等到。茲:此。)④讀。《漢書·張禹傳》:“欲為《論》,念張文。”⑤愛憐;憐憫。白居易《弄龜羅》:“物情小可念,人意老多慈。”

    平:

    ①平坦;不傾斜。《呂氏春秋·應同》:“平地註水,水流濕。”白居易《錢塘湖春行》:“水面初平雲腳低。”②整治使平。《列子·湯問》:“山不加增,何苦而不平?”③公平;公正。《詩經·小雅·節南山》:“昊天不平,我王不寧。”《史記·扁鵲倉公列傳》:“妾父為吏,齊中稱其廉平。”韓愈《送孟東野序》:“大凡物不得其平則鳴。”④均平;齊一。《周易·乾》:“雲行雨施,天下平也。”⑤平定;平息。《左傳·莊公十三年》:“會於北杏,以平宋亂。”⑥安靜;安定。楊炯《從軍行》:“烽火照西京,心中自不平。”⑦平常;平時。《後漢書·光武帝紀上》:“飲食言笑如平常。”⑧一般;普通。白居易《兩朱閣》:“憶昨平陽宅初置,吞並平人幾傢地!”⑨媾和;講和。《左傳·桓公八年》:“秋,隨及楚平。”(隨:國名。)⑩通“評”。評議。《商君書·更法》:“孝公平畫。”

    平生:

    ①一生,畢生。黃滔《遊東林寺》:“~~愛山水,下馬虎溪時。”②平素,平時。杜甫《夢李白》:“出門搔白首,若負~~志。”

    生:

    ①生長;長出。《荀子·勸學》:“蓬生麻中,不扶而直。”②活著;生存。《論語· 衛靈公》:“志士仁人,無求生以害仁,有殺身以成仁。”③生命;性命。《韓非子·解老》:“祿也者,人之所以持生也。”(祿:俸祿。持:維持。)④產生;發生。《韓詩外傳》卷五:“水淵深廣,則龍魚生之。”⑤生育;誕生。《左傳·隱公元年》:“莊公寤生。”⑥生存的期間,指人的一生;一輩子。曹操《短歌行》:“對酒當歌,人生幾何?”⑦生活;生計。柳宗元《捕蛇者說》:“鄉鄰之生日蹙(cù)。”(蹙:窘迫。)⑧不熟的。1. 未煮或未煮熟的。《呂氏春秋·適音》:“大饗之禮,上玄尊而俎生魚。”2.未加工煉制的。《洛陽伽藍記·城北》:“頭後垂二尺生絹。”⑨讀書的人。《史記·秦始皇本紀》:“今諸生不師今而學古,以非當世。”

    歡:

    ①喜悅;高興。《左傳·昭公四年》:“從宋之盟,承君之歡。”《左傳·襄公八年》:“歡以承命,何時之有?”②交好;友好。《史記· 田敬仲完世傢》:“陽生素與乞歡。”③古時相愛男女的互稱。古樂府《石城樂》:“聞歡遠行去,相送方山亭。”④恩愛;情誼。《古詩十九首》之十六:“良人惟古歡,枉駕惠前綏。”

    寂:

    ①寂靜;沒有聲音。《老子》第二十五章:“寂兮寥兮。”(寥:空曠高遠。)韓愈《明水賦》:“夜寂天清。”②孤單;冷清。元稹《行宮》:“宮花寂寞紅。”

    寞:

    ①幽靜;寂靜。《楚辭·九辯》:“蟬寂寞而無聲。”元稹《行宮》:“寥落古行宮,宮花寂寞紅。”②冷落;孤單。杜甫《追酬故高蜀州人日見寄》:“錦裡春光空爛熳,瑤墀侍臣已冥寞。”(墀:宮殿前臺階上面的空地。)

    守:

    ①官吏的職責。《左傳·隱公五年》:“官司之守,非君所及也。”②掌管;管理。《左傳·昭公二十年》:“山林之木,衡鹿守之。”(衡鹿:官名。)③守衛;防守;保衛。《周易 ·坎卦》:“王公設險,以守其國。”④守候。《韓非子·五蠹》:“守株,冀復得兔。”(冀:希望。)⑤看守;守護。《國語·越語上》:“將免者以告,公令醫守之。”⑥遵守;保持。《孟子·滕文公下》:“守先王之道。”⑦操守;節操。《呂氏春秋·論人》:“喜之以驗其守。”⑧官名。《史記·孫子吳起列傳》:“吳起為西河守。”

    環:

    ①一種中間有孔的圓形玉器。《山海經·海外西經》:“夏後啟……左手操翳(yí),右手操環。”(翳:舞者所執幢蓋。)②泛指圓圈形的物體。《戰國策·齊策四》:“徹其環瑱。”③環繞;包圍。《徐霞客遊記·滇遊日記六》:“前環疏竹,右結松蓋為亭,亦蕭雅有致。”《孟子·公孫醜下》:“三裡之城,七裡之郭,環而攻之而不勝。”④周圍;四周。《漢書· 賈誼傳》:“動一親戚,天下環視而起。”[環玦]玉環與玉玦。蘇軾《虎跑泉》:“至今遊人灌濯罷,臥聽空階環玦響。”古以玦表示決絕,以環表示歸還。所以又用以表示對官員的內召與外貶。《後漢書·袁譚傳》:“願熟詳吉兇,以賜環玦。”(詳:知悉。)

    堵:

    ①古城築墻單位,多以長高各一丈為堵。一說以版築法築墻時,五版為一堵。《詩經·大雅·綿》:“百堵皆興。”②墻壁。《莊子·庚桑楚》:“吾聞至人屍居環堵之室。”③堵塞;阻擋。林則徐《體察洋面堵截情形折》:“在伶仃洋一帶,按月輪流堵截。”魏源《武聖記》卷七:“哨臺以守望,炮臺以堵敵。”④懸掛鐘磬的單位,十六枚為一堵。《周禮·春官·小胥》:“凡縣鐘磬,半為堵,全為肆。”


  • 念我平生欢,寂寞守环堵。

    “念我平生欢,寂寞守环堵。”诗句出处:《秋怀二首》;是宋朝诗人苏轼的作品。

    苦热念西风,常恐来无时。
    及兹遂凄凛,又作徂年悲。
    蟋蟀鸣我床,黄叶投我帷。
    窗前有栖鵩,夜啸如狐狸。
    露冷梧叶脱,孤眠无安枝。
    熠燿亦求偶,高屋飞相追。
    定知无几见,迫此清霜期。
    物化逝不留,我兴为嗟咨。
    便当勤秉烛,为乐戒暮迟。
    海风东南来,吹尽三日雨。
    空阶有余滴,似与幽人语。
    念我平生欢,寂寞守环堵。
    壶浆慰作劳,裹饭救寒苦。
    今年秋应熟,过従饱鸡黍。
    嗟我独何求,万里涉江浦。
    居贫岂无食,自不安畎亩。
    念此坐达晨,残灯翳复吐。

    【注释】:

    念:

    ①想;惦念。《诗经·秦风·小戎》:“言念君子,载寝载兴。”②考虑;思考。《淮南子·说山》:“念念者不得卧。”③念头;想法。曾巩《寄王介甫》:“迨(dài)兹尺书至,疑念始冰析。”(迨:等到。兹:此。)④读。《汉书·张禹传》:“欲为《论》,念张文。”⑤爱怜;怜悯。白居易《弄龟罗》:“物情小可念,人意老多慈。”

    平:

    ①平坦;不倾斜。《吕氏春秋·应同》:“平地注水,水流湿。”白居易《钱塘湖春行》:“水面初平云脚低。”②整治使平。《列子·汤问》:“山不加增,何苦而不平?”③公平;公正。《诗经·小雅·节南山》:“昊天不平,我王不宁。”《史记·扁鹊仓公列传》:“妾父为吏,齐中称其廉平。”韩愈《送孟东野序》:“大凡物不得其平则鸣。”④均平;齐一。《周易·乾》:“云行雨施,天下平也。”⑤平定;平息。《左传·庄公十三年》:“会于北杏,以平宋乱。”⑥安静;安定。杨炯《从军行》:“烽火照西京,心中自不平。”⑦平常;平时。《后汉书·光武帝纪上》:“饮食言笑如平常。”⑧一般;普通。白居易《两朱阁》:“忆昨平阳宅初置,吞并平人几家地!”⑨媾和;讲和。《左传·桓公八年》:“秋,随及楚平。”(随:国名。)⑩通“评”。评议。《商君书·更法》:“孝公平画。”

    平生:

    ①一生,毕生。黄滔《游东林寺》:“~~爱山水,下马虎溪时。”②平素,平时。杜甫《梦李白》:“出门搔白首,若负~~志。”

    生:

    ①生长;长出。《荀子·劝学》:“蓬生麻中,不扶而直。”②活着;生存。《论语· 卫灵公》:“志士仁人,无求生以害仁,有杀身以成仁。”③生命;性命。《韩非子·解老》:“禄也者,人之所以持生也。”(禄:俸禄。持:维持。)④产生;发生。《韩诗外传》卷五:“水渊深广,则龙鱼生之。”⑤生育;诞生。《左传·隐公元年》:“庄公寤生。”⑥生存的期间,指人的一生;一辈子。曹操《短歌行》:“对酒当歌,人生几何?”⑦生活;生计。柳宗元《捕蛇者说》:“乡邻之生日蹙(cù)。”(蹙:窘迫。)⑧不熟的。1. 未煮或未煮熟的。《吕氏春秋·适音》:“大飨之礼,上玄尊而俎生鱼。”2.未加工炼制的。《洛阳伽蓝记·城北》:“头后垂二尺生绢。”⑨读书的人。《史记·秦始皇本纪》:“今诸生不师今而学古,以非当世。”

    欢:

    ①喜悦;高兴。《左传·昭公四年》:“从宋之盟,承君之欢。”《左传·襄公八年》:“欢以承命,何时之有?”②交好;友好。《史记· 田敬仲完世家》:“阳生素与乞欢。”③古时相爱男女的互称。古乐府《石城乐》:“闻欢远行去,相送方山亭。”④恩爱;情谊。《古诗十九首》之十六:“良人惟古欢,枉驾惠前绥。”

    寂:

    ①寂静;没有声音。《老子》第二十五章:“寂兮寥兮。”(寥:空旷高远。)韩愈《明水赋》:“夜寂天清。”②孤单;冷清。元稹《行宫》:“宫花寂寞红。”

    寞:

    ①幽静;寂静。《楚辞·九辩》:“蝉寂寞而无声。”元稹《行宫》:“寥落古行宫,宫花寂寞红。”②冷落;孤单。杜甫《追酬故高蜀州人日见寄》:“锦里春光空烂熳,瑶墀侍臣已冥寞。”(墀:宫殿前台阶上面的空地。)

    守:

    ①官吏的职责。《左传·隐公五年》:“官司之守,非君所及也。”②掌管;管理。《左传·昭公二十年》:“山林之木,衡鹿守之。”(衡鹿:官名。)③守卫;防守;保卫。《周易 ·坎卦》:“王公设险,以守其国。”④守候。《韩非子·五蠹》:“守株,冀复得兔。”(冀:希望。)⑤看守;守护。《国语·越语上》:“将免者以告,公令医守之。”⑥遵守;保持。《孟子·滕文公下》:“守先王之道。”⑦操守;节操。《吕氏春秋·论人》:“喜之以验其守。”⑧官名。《史记·孙子吴起列传》:“吴起为西河守。”

    环:

    ①一种中间有孔的圆形玉器。《山海经·海外西经》:“夏后启……左手操翳(yí),右手操环。”(翳:舞者所执幢盖。)②泛指圆圈形的物体。《战国策·齐策四》:“彻其环瑱。”③环绕;包围。《徐霞客游记·滇游日记六》:“前环疏竹,右结松盖为亭,亦萧雅有致。”《孟子·公孙丑下》:“三里之城,七里之郭,环而攻之而不胜。”④周围;四周。《汉书· 贾谊传》:“动一亲戚,天下环视而起。”[环玦]玉环与玉玦。苏轼《虎跑泉》:“至今游人灌濯罢,卧听空阶环玦响。”古以玦表示决绝,以环表示归还。所以又用以表示对官员的内召与外贬。《后汉书·袁谭传》:“愿熟详吉凶,以赐环玦。”(详:知悉。)

    堵:

    ①古城筑墙单位,多以长高各一丈为堵。一说以版筑法筑墙时,五版为一堵。《诗经·大雅·绵》:“百堵皆兴。”②墙壁。《庄子·庚桑楚》:“吾闻至人尸居环堵之室。”③堵塞;阻挡。林则徐《体察洋面堵截情形折》:“在伶仃洋一带,按月轮流堵截。”魏源《武圣记》卷七:“哨台以守望,炮台以堵敌。”④悬挂钟磬的单位,十六枚为一堵。《周礼·春官·小胥》:“凡县钟磬,半为堵,全为肆。”


  • nian wo ping sheng huan ,ji mo shou huan du 。

    “nian wo ping sheng huan ,ji mo shou huan du 。”shi gou chu chu :《qiu huai er shou 》;shi song chao shi ren su shi de zuo pin 。

    ku re nian xi feng ,chang kong lai mo shi 。
    ji ci sui qi lin ,you zuo cu nian bei 。
    xi shuai ming wo chuang ,huang xie tou wo wei 。
    chuang qian you qi 鵩,ye xiao ru hu li 。
    lou leng wu xie tuo ,gu mian mo an zhi 。
    yi shuo yi qiu ou ,gao wu fei xiang zhui 。
    ding zhi mo ji jian ,pai ci qing shuang ji 。
    wu hua shi bu liu ,wo xing wei jie zi 。
    bian dang qin bing zhu ,wei le jie mu chi 。
    hai feng dong na lai ,chui jin san ri yu 。
    kong jie you yu di ,shi yu you ren yu 。
    nian wo ping sheng huan ,ji mo shou huan du 。
    hu jiang wei zuo lao ,guo fan jiu han ku 。
    jin nian qiu ying shou ,guo cong bao ji shu 。
    jie wo du he qiu ,mo li she jiang pu 。
    ju pin qi mo shi ,zi bu an quan mu 。
    nian ci zuo da chen ,can deng yi fu tu 。

    【zhu shi 】:

    nian :

    ①xiang ;dian nian 。《shi jing ·qin feng ·xiao rong 》:“yan nian jun zi ,zai qin zai xing 。”②kao lv ;sai kao 。《huai na zi ·shui shan 》:“nian nian zhe bu de wo 。”③nian tou ;xiang fa 。ceng gong 《ji wang jie fu 》:“dai (dài)ci che shu zhi ,yi nian shi bing xi 。”(dai :deng dao 。ci :ci 。)④dou 。《han shu ·zhang yu chuan 》:“yu wei 《lun 》,nian zhang wen 。”⑤ai lian ;lian min 。bai ju yi 《long gui luo 》:“wu qing xiao ke nian ,ren yi lao duo ci 。”

    ping :

    ①ping tan ;bu qing xie 。《lv shi chun qiu ·ying tong 》:“ping de zhu shui ,shui liu shi 。”bai ju yi 《qian tang hu chun hang 》:“shui mian chu ping yun jiao di 。”②zheng zhi shi ping 。《lie zi ·shang wen 》:“shan bu jia zeng ,he ku er bu ping ?”③gong ping ;gong zheng 。《shi jing ·xiao ya ·jie na shan 》:“hao tian bu ping ,wo wang bu ning 。”《shi ji ·bian que cang gong lie chuan 》:“qie fu wei li ,ji zhong chen ji lian ping 。”han yu 《song meng dong ye xu 》:“da fan wu bu de ji ping ze ming 。”④jun ping ;ji yi 。《zhou yi ·gan 》:“yun hang yu shi ,tian xia ping ye 。”⑤ping ding ;ping xi 。《zuo chuan ·zhuang gong shi san nian 》:“hui yu bei xing ,yi ping song luan 。”⑥an jing ;an ding 。yang jiong 《cong jun hang 》:“feng huo zhao xi jing ,xin zhong zi bu ping 。”⑦ping chang ;ping shi 。《hou han shu ·guang wu di ji shang 》:“yin shi yan xiao ru ping chang 。”⑧yi ban ;pu tong 。bai ju yi 《liang zhu ge 》:“yi zuo ping yang zhai chu zhi ,tun bing ping ren ji jia de !”⑨gou he ;jiang he 。《zuo chuan ·huan gong ba nian 》:“qiu ,sui ji chu ping 。”(sui :guo ming 。)⑩tong “ping ”。ping yi 。《shang jun shu ·geng fa 》:“xiao gong ping hua 。”

    ping sheng :

    ①yi sheng ,bi sheng 。huang tao 《you dong lin si 》:“~~ai shan shui ,xia ma hu xi shi 。”②ping su ,ping shi 。du fu 《meng li bai 》:“chu men sao bai shou ,re fu ~~zhi 。”

    sheng :

    ①sheng chang ;chang chu 。《xun zi ·quan xue 》:“peng sheng ma zhong ,bu fu er zhi 。”②huo zhao ;sheng cun 。《lun yu · wei ling gong 》:“zhi shi ren ren ,mo qiu sheng yi hai ren ,you sha shen yi cheng ren 。”③sheng ming ;xing ming 。《han fei zi ·jie lao 》:“lu ye zhe ,ren zhi suo yi chi sheng ye 。”(lu :feng lu 。chi :wei chi 。)④chan sheng ;fa sheng 。《han shi wai chuan 》juan wu :“shui yuan shen an ,ze long yu sheng zhi 。”⑤sheng yo ;dan sheng 。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“zhuang gong wu sheng 。”⑥sheng cun de ji jian ,zhi ren de yi sheng ;yi bei zi 。cao cao 《duan ge hang 》:“dui jiu dang ge ,ren sheng ji he ?”⑦sheng huo ;sheng ji 。liu zong yuan 《bu she zhe shui 》:“xiang lin zhi sheng ri cu (cù)。”(cu :jiong pai 。)⑧bu shou de 。1. wei zhu huo wei zhu shou de 。《lv shi chun qiu ·kuo yin 》:“da xiang zhi li ,shang xuan zun er zu sheng yu 。”2.wei jia gong lian zhi de 。《luo yang ga lan ji ·cheng bei 》:“tou hou chui er che sheng juan 。”⑨dou shu de ren 。《shi ji ·qin shi huang ben ji 》:“jin zhu sheng bu shi jin er xue gu ,yi fei dang shi 。”

    huan :

    ①xi yue ;gao xing 。《zuo chuan ·zhao gong si nian 》:“cong song zhi meng ,cheng jun zhi huan 。”《zuo chuan ·xiang gong ba nian 》:“huan yi cheng ming ,he shi zhi you ?”②jiao hao ;you hao 。《shi ji · tian jing zhong wan shi jia 》:“yang sheng su yu qi huan 。”③gu shi xiang ai nan nv de hu chen 。gu le fu 《dan cheng le 》:“wen huan yuan hang qu ,xiang song fang shan ting 。”④en ai ;qing yi 。《gu shi shi jiu shou 》zhi shi liu :“liang ren wei gu huan ,wang jia hui qian sui 。”

    ji :

    ①ji jing ;mei you sheng yin 。《lao zi 》di er shi wu zhang :“ji xi liao xi 。”(liao :kong kuang gao yuan 。)han yu 《ming shui fu 》:“ye ji tian qing 。”②gu chan ;leng qing 。yuan zhen 《hang gong 》:“gong hua ji mo gong 。”

    mo :

    ①you jing ;ji jing 。《chu ci ·jiu bian 》:“chan ji mo er mo sheng 。”yuan zhen 《hang gong 》:“liao la gu hang gong ,gong hua ji mo gong 。”②leng la ;gu chan 。du fu 《zhui chou gu gao shu zhou ren ri jian ji 》:“jin li chun guang kong lan man ,yao chi shi chen yi ming mo 。”(chi :gong dian qian tai jie shang mian de kong de 。)

    shou :

    ①guan li de zhi ze 。《zuo chuan ·yin gong wu nian 》:“guan si zhi shou ,fei jun suo ji ye 。”②zhang guan ;guan li 。《zuo chuan ·zhao gong er shi nian 》:“shan lin zhi mu ,heng lu shou zhi 。”(heng lu :guan ming 。)③shou wei ;fang shou ;bao wei 。《zhou yi ·kan gua 》:“wang gong she xian ,yi shou ji guo 。”④shou hou 。《han fei zi ·wu du 》:“shou zhu ,ji fu de tu 。”(ji :xi wang 。)⑤kan shou ;shou hu 。《guo yu ·yue yu shang 》:“jiang mian zhe yi gao ,gong ling yi shou zhi 。”⑥zun shou ;bao chi 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“shou xian wang zhi dao 。”⑦cao shou ;jie cao 。《lv shi chun qiu ·lun ren 》:“xi zhi yi yan ji shou 。”⑧guan ming 。《shi ji ·sun zi wu qi lie chuan 》:“wu qi wei xi he shou 。”

    huan :

    ①yi chong zhong jian you kong de yuan xing yu qi 。《shan hai jing ·hai wai xi jing 》:“xia hou qi ……zuo shou cao yi (yí),you shou cao huan 。”(yi :wu zhe suo zhi chuang gai 。)②fan zhi yuan juan xing de wu ti 。《zhan guo ce ·ji ce si 》:“che ji huan tian 。”③huan rao ;bao wei 。《xu xia ke you ji ·dian you ri ji liu 》:“qian huan shu zhu ,you jie song gai wei ting ,yi xiao ya you zhi 。”《meng zi ·gong sun chou xia 》:“san li zhi cheng ,qi li zhi guo ,huan er gong zhi er bu sheng 。”④zhou wei ;si zhou 。《han shu · gu yi chuan 》:“dong yi qin qi ,tian xia huan shi er qi 。”[huan jue ]yu huan yu yu jue 。su shi 《hu pao quan 》:“zhi jin you ren guan zhuo ba ,wo ting kong jie huan jue xiang 。”gu yi jue biao shi jue jue ,yi huan biao shi gui hai 。suo yi you yong yi biao shi dui guan yuan de nei shao yu wai bian 。《hou han shu ·yuan tan chuan 》:“yuan shou xiang ji xiong ,yi ci huan jue 。”(xiang :zhi xi 。)

    du :

    ①gu cheng zhu qiang chan wei ,duo yi chang gao ge yi zhang wei du 。yi shui yi ban zhu fa zhu qiang shi ,wu ban wei yi du 。《shi jing ·da ya ·mian 》:“bai du jie xing 。”②qiang bi 。《zhuang zi ·geng sang chu 》:“wu wen zhi ren shi ju huan du zhi shi 。”③du sai ;zu dang 。lin ze xu 《ti cha xiang mian du jie qing xing she 》:“zai ling ding xiang yi dai ,an yue lun liu du jie 。”wei yuan 《wu sheng ji 》juan qi :“shao tai yi shou wang ,bao tai yi du di 。”④xuan gua zhong qing de chan wei ,shi liu mei wei yi du 。《zhou li ·chun guan ·xiao xu 》:“fan xian zhong qing ,ban wei du ,quan wei si 。”