• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 百川沸騰,山塚崒崩。

    “百川沸騰,山塚崒崩。”詩句出處:《十月之交》;是先秦詩人詩經的作品。

    十月之交,朔日辛卯。
    日有食之,亦孔之醜。
    彼月而微,此日而微。
    今此下民,亦孔之哀。

    日月告兇,不用其行。
    四國無政,不用其良。
    彼月而食,則維其常。
    此日而食,於何不臧。

    燁燁震電,不寧不令。
    百川沸騰,山塚崒崩。
    高岸為谷,深谷為陵。
    哀今之人,胡憯莫懲。

    皇父卿士,番維司徒。
    傢伯維宰,仲允膳夫。
    棸子內史,蹶維趣馬。
    楀維師氏,艷妻煽方處。

    抑此皇父,豈日不時。
    胡為我作,不卿我謀。
    徹我墻屋,田卒汙萊。
    曰予不戕,禮則然矣。

    皇父孔聖,作都於向。
    擇三有事,亶侯多藏。
    不憖遺一老,俾守我王。
    擇有車馬,以居徂向。

    黽勉從事,不敢告勞。
    無罪無孽,讒口囂囂。
    下民之孽,匪降自天。
    噂沓背憎,職競由人。

    悠悠我裡,亦孔之痗。
    四方有羨,我獨居憂。
    民莫不逸,我獨不敢休。
    天命不徹,我不敢效我友自逸。

    【註釋】:

    百:

    ①數詞。十的十倍。《漢書·律歷志上》:“紀於一,協於十,長於百。”(紀:記數。協:合。長:增多。)②指虛數,眾多的。曹操《步出夏門行·觀滄海》:“樹木叢生,百草豐茂。”

    川:

    水道;河流。《周禮·考工記·匠人》:“兩山之間,必有川焉。”《商君書·弱民》:“濟大川而無舡(xiāng)楫。”

    沸:

    ①水湧起的樣子;冒氣泡。《詩經·大雅·瞻印》:“觱(bì)沸檻泉,維其深矣。”(觱:泉水湧出的樣子。檻泉:即濫泉,湧出的泉水。)②液體受熱而沸騰。魏收《為侯景叛移梁朝文》:“抽薪止沸,翦草除根。”又指沸水。《荀子·議兵》:“以桀詐堯,譬之若以卵投石,以指撓沸。”③喧囂;喧鬧。《史記·范雎蔡澤列傳》:“流血成川,沸聲如雷。”[沸騰]1.水波翻湧。2. 比喻情緒高漲。

    騰:

    ①傳遞。《淮南子·繆稱》:“子產騰辭,獄祭而無邪。”屈原《離騷》:“騰眾車使徑待。”②奔馳。《後漢書·光武帝紀》:“莽兵大潰,走者相騰踐。”③跳躍。《莊子·山木》:“王獨不見夫騰猿乎?”④騎;乘。《楚辭 · 九嘆·愍命》:“騰驢騾以馳逐。”⑤上升;上漲。《禮記·月令》:“天氣下降,地氣上騰。”⑥挪移;使空。王建《貧居》:“蠹生騰藥篋。”⑦超過。屈原《離騷》:“騰眾車使徑待。”

    塚:

    ①高大的墳墓。《史記·高祖本紀》:“項羽燒秦宮室,掘始皇帝塚。”②山頂。《詩經·小雅·十月之交》:“百川沸騰,山塚崒(zú)崩。”③大;嫡長。陸機《吊魏武帝文·序》:“觀其所以顧命塚嗣,貽謀四子,經國之略既遠,隆傢之訓亦弘。”

    崒:

    ①高聳而險峻。鮑照《蕪城賦》:“崒若斷岸。”(斷岸:絕壁。)柳宗元《邕州柳中丞作馬退山茅亭記》:“是山崒然起於莽蒼之中。”②通“萃(cuì)”。聚集。《漢書·賈誼傳》:“異物來崒。”(異物:怪物。)

    崩:

    ①山倒塌;塌陷。李白《夢遊天姥吟留別》:“列缺霹靂,丘巒崩摧。”鮑照《蕪城賦》:“崩榛(zhēn)塞路。”(榛:樹木名。)②分裂;破裂。《呂氏春秋·慎大》:“國人大崩。”蘇軾《念奴嬌·赤壁懷古》:“亂石崩雲,驚濤裂岸,卷起千堆雪。”③毀壞;垮掉。《論語·季氏篇》:“邦分崩離析,而不能守也。”④古代稱天子死為“崩”。《史記·高祖本紀》:“四月甲辰,高祖崩長樂宮。”


  • 百川沸腾,山冢崒崩。

    “百川沸腾,山冢崒崩。”诗句出处:《十月之交》;是先秦诗人诗经的作品。

    十月之交,朔日辛卯。
    日有食之,亦孔之丑。
    彼月而微,此日而微。
    今此下民,亦孔之哀。

    日月告凶,不用其行。
    四国无政,不用其良。
    彼月而食,则维其常。
    此日而食,于何不臧。

    烨烨震电,不宁不令。
    百川沸腾,山冢崒崩。
    高岸为谷,深谷为陵。
    哀今之人,胡憯莫惩。

    皇父卿士,番维司徒。
    家伯维宰,仲允膳夫。
    棸子内史,蹶维趣马。
    楀维师氏,艳妻煽方处。

    抑此皇父,岂日不时。
    胡为我作,不卿我谋。
    彻我墙屋,田卒汙莱。
    曰予不戕,礼则然矣。

    皇父孔圣,作都于向。
    择三有事,亶侯多藏。
    不慭遗一老,俾守我王。
    择有车马,以居徂向。

    黾勉从事,不敢告劳。
    无罪无孽,谗口嚣嚣。
    下民之孽,匪降自天。
    噂沓背憎,职竞由人。

    悠悠我里,亦孔之痗。
    四方有羡,我独居忧。
    民莫不逸,我独不敢休。
    天命不彻,我不敢效我友自逸。

    【注释】:

    百:

    ①数词。十的十倍。《汉书·律历志上》:“纪于一,协于十,长于百。”(纪:记数。协:合。长:增多。)②指虚数,众多的。曹操《步出夏门行·观沧海》:“树木丛生,百草丰茂。”

    川:

    水道;河流。《周礼·考工记·匠人》:“两山之间,必有川焉。”《商君书·弱民》:“济大川而无舡(xiāng)楫。”

    沸:

    ①水涌起的样子;冒气泡。《诗经·大雅·瞻印》:“觱(bì)沸槛泉,维其深矣。”(觱:泉水涌出的样子。槛泉:即滥泉,涌出的泉水。)②液体受热而沸腾。魏收《为侯景叛移梁朝文》:“抽薪止沸,翦草除根。”又指沸水。《荀子·议兵》:“以桀诈尧,譬之若以卵投石,以指挠沸。”③喧嚣;喧闹。《史记·范雎蔡泽列传》:“流血成川,沸声如雷。”[沸腾]1.水波翻涌。2. 比喻情绪高涨。

    腾:

    ①传递。《淮南子·缪称》:“子产腾辞,狱祭而无邪。”屈原《离骚》:“腾众车使径待。”②奔驰。《后汉书·光武帝纪》:“莽兵大溃,走者相腾践。”③跳跃。《庄子·山木》:“王独不见夫腾猿乎?”④骑;乘。《楚辞 · 九叹·愍命》:“腾驴骡以驰逐。”⑤上升;上涨。《礼记·月令》:“天气下降,地气上腾。”⑥挪移;使空。王建《贫居》:“蠹生腾药箧。”⑦超过。屈原《离骚》:“腾众车使径待。”

    冢:

    ①高大的坟墓。《史记·高祖本纪》:“项羽烧秦宫室,掘始皇帝冢。”②山顶。《诗经·小雅·十月之交》:“百川沸腾,山冢崒(zú)崩。”③大;嫡长。陆机《吊魏武帝文·序》:“观其所以顾命冢嗣,贻谋四子,经国之略既远,隆家之训亦弘。”

    崒:

    ①高耸而险峻。鲍照《芜城赋》:“崒若断岸。”(断岸:绝壁。)柳宗元《邕州柳中丞作马退山茅亭记》:“是山崒然起于莽苍之中。”②通“萃(cuì)”。聚集。《汉书·贾谊传》:“异物来崒。”(异物:怪物。)

    崩:

    ①山倒塌;塌陷。李白《梦游天姥吟留别》:“列缺霹雳,丘峦崩摧。”鲍照《芜城赋》:“崩榛(zhēn)塞路。”(榛:树木名。)②分裂;破裂。《吕氏春秋·慎大》:“国人大崩。”苏轼《念奴娇·赤壁怀古》:“乱石崩云,惊涛裂岸,卷起千堆雪。”③毁坏;垮掉。《论语·季氏篇》:“邦分崩离析,而不能守也。”④古代称天子死为“崩”。《史记·高祖本纪》:“四月甲辰,高祖崩长乐宫。”


  • bai chuan fei teng ,shan zhong cui beng 。

    “bai chuan fei teng ,shan zhong cui beng 。”shi gou chu chu :《shi yue zhi jiao 》;shi xian qin shi ren shi jing de zuo pin 。

    shi yue zhi jiao ,shuo ri xin mao 。
    ri you shi zhi ,yi kong zhi chou 。
    bi yue er wei ,ci ri er wei 。
    jin ci xia min ,yi kong zhi ai 。

    ri yue gao xiong ,bu yong ji hang 。
    si guo mo zheng ,bu yong ji liang 。
    bi yue er shi ,ze wei ji chang 。
    ci ri er shi ,yu he bu zang 。

    ye ye zhen dian ,bu ning bu ling 。
    bai chuan fei teng ,shan zhong cui beng 。
    gao an wei gu ,shen gu wei ling 。
    ai jin zhi ren ,hu can mo cheng 。

    huang fu qing shi ,fan wei si tu 。
    jia bai wei zai ,zhong yun shan fu 。
    zou zi nei shi ,jue wei qu ma 。
    yu wei shi shi ,yan qi shan fang chu 。

    yi ci huang fu ,qi ri bu shi 。
    hu wei wo zuo ,bu qing wo mou 。
    che wo qiang wu ,tian cu 汙lai 。
    yue yu bu qiang ,li ze ran yi 。

    huang fu kong sheng ,zuo dou yu xiang 。
    ze san you shi ,dan hou duo cang 。
    bu yin wei yi lao ,bi shou wo wang 。
    ze you che ma ,yi ju cu xiang 。

    mian mian cong shi ,bu gan gao lao 。
    mo zui mo nie ,chan kou ao ao 。
    xia min zhi nie ,fei jiang zi tian 。
    zun da bei zeng ,zhi jing you ren 。

    you you wo li ,yi kong zhi mei 。
    si fang you xian ,wo du ju you 。
    min mo bu yi ,wo du bu gan xiu 。
    tian ming bu che ,wo bu gan xiao wo you zi yi 。

    【zhu shi 】:

    bai :

    ①shu ci 。shi de shi bei 。《han shu ·lv li zhi shang 》:“ji yu yi ,xie yu shi ,chang yu bai 。”(ji :ji shu 。xie :ge 。chang :zeng duo 。)②zhi xu shu ,zhong duo de 。cao cao 《bu chu xia men hang ·guan cang hai 》:“shu mu cong sheng ,bai cao feng mao 。”

    chuan :

    shui dao ;he liu 。《zhou li ·kao gong ji ·jiang ren 》:“liang shan zhi jian ,bi you chuan yan 。”《shang jun shu ·ruo min 》:“ji da chuan er mo chuan (xiāng)ji 。”

    fei :

    ①shui chong qi de yang zi ;mao qi pao 。《shi jing ·da ya ·zhan yin 》:“bi (bì)fei jian quan ,wei ji shen yi 。”(bi :quan shui chong chu de yang zi 。jian quan :ji lan quan ,chong chu de quan shui 。)②ye ti shou re er fei teng 。wei shou 《wei hou jing pan yi liang chao wen 》:“chou xin zhi fei ,jian cao chu gen 。”you zhi fei shui 。《xun zi ·yi bing 》:“yi jie zha yao ,pi zhi re yi luan tou dan ,yi zhi nao fei 。”③xuan ao ;xuan nao 。《shi ji ·fan ju cai ze lie chuan 》:“liu xie cheng chuan ,fei sheng ru lei 。”[fei teng ]1.shui bo fan chong 。2. bi yu qing xu gao zhang 。

    teng :

    ①chuan di 。《huai na zi ·miao chen 》:“zi chan teng ci ,yu ji er mo xie 。”qu yuan 《li sao 》:“teng zhong che shi jing dai 。”②ben chi 。《hou han shu ·guang wu di ji 》:“mang bing da hui ,zou zhe xiang teng jian 。”③tiao yue 。《zhuang zi ·shan mu 》:“wang du bu jian fu teng yuan hu ?”④ji ;cheng 。《chu ci · jiu tan ·min ming 》:“teng lv luo yi chi zhu 。”⑤shang sheng ;shang zhang 。《li ji ·yue ling 》:“tian qi xia jiang ,de qi shang teng 。”⑥nuo yi ;shi kong 。wang jian 《pin ju 》:“du sheng teng yao qie 。”⑦chao guo 。qu yuan 《li sao 》:“teng zhong che shi jing dai 。”

    zhong :

    ①gao da de fen mu 。《shi ji ·gao zu ben ji 》:“xiang yu shao qin gong shi ,jue shi huang di zhong 。”②shan ding 。《shi jing ·xiao ya ·shi yue zhi jiao 》:“bai chuan fei teng ,shan zhong cui (zú)beng 。”③da ;di chang 。liu ji 《diao wei wu di wen ·xu 》:“guan ji suo yi gu ming zhong si ,yi mou si zi ,jing guo zhi lve ji yuan ,long jia zhi xun yi hong 。”

    cui :

    ①gao song er xian jun 。bao zhao 《wu cheng fu 》:“cui re duan an 。”(duan an :jue bi 。)liu zong yuan 《yong zhou liu zhong cheng zuo ma tui shan mao ting ji 》:“shi shan cui ran qi yu mang cang zhi zhong 。”②tong “cui (cuì)”。ju ji 。《han shu ·gu yi chuan 》:“yi wu lai cui 。”(yi wu :guai wu 。)

    beng :

    ①shan dao ta ;ta xian 。li bai 《meng you tian lao yin liu bie 》:“lie que pi li ,qiu luan beng cui 。”bao zhao 《wu cheng fu 》:“beng zhen (zhēn)sai lu 。”(zhen :shu mu ming 。)②fen lie ;po lie 。《lv shi chun qiu ·shen da 》:“guo ren da beng 。”su shi 《nian nu jiao ·chi bi huai gu 》:“luan dan beng yun ,jing tao lie an ,juan qi qian dui xue 。”③hui huai ;kua diao 。《lun yu ·ji shi pian 》:“bang fen beng li xi ,er bu neng shou ye 。”④gu dai chen tian zi si wei “beng ”。《shi ji ·gao zu ben ji 》:“si yue jia chen ,gao zu beng chang le gong 。”