• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 嗟汝未嫁女,秉心鬱忡忡。

    “嗟汝未嫁女,秉心鬱忡忡。”詩句出處:《牽牛織女》;是唐朝詩人杜甫的作品。

    牽牛出河西,織女處其東。萬古永相望,七夕誰見同。
    神光意難候,此事終蒙朧。颯然精靈合,何必秋遂通。
    亭亭新妝立,龍駕具曾空。世人亦為爾,祈請走兒童。
    稱傢隨豐儉,白屋達公宮。膳夫翊堂殿,鳴玉淒房櫳。
    曝衣遍天下,曳月揚微風。蛛絲小人態,曲綴瓜果中。
    初筵裛重露,日出甘所終。嗟汝未嫁女,秉心鬱忡忡。
    防身動如律,竭力機杼中。雖無姑舅事,敢昧織作功。
    明明君臣契,咫尺或未容。義無棄禮法,恩始夫婦恭。
    小大有佳期,戒之在至公。方圓茍齟齬,丈夫多英雄。

    【註釋】:

    嗟:

    ①嘆詞。《尚書·甘誓》:“王曰:‘嗟! 六事之人,予誓告汝。’”(六事:六軍的軍事。)②嘆息;悲嘆。《周易·離》:“出涕沱若,戚嗟若。”(沱tuó:流淚的樣子。若:詞尾。戚:憂。)李白《夢遊天姥吟留別》:“恍驚起而長嗟。”③贊嘆。曾鞏《本朝政要策·學校》:“淳化中,上始視學,命孫奭(shì)講《說命》之篇,天子嗟異久之。”(淳化:宋太宗年號。孫奭:北宋學者。《說命》:《尚書》篇名。)

    汝:

    ①古水名。源出河南省魯山縣大盂山,流經寶豐、襄城、郾城、上蔡、汝南,註入淮河。②第二人稱代詞。你;你的。《韓非子·內儲說上》:“予汝天下而殺汝身。”

    未:

    ①十二地支之一。《春秋·莊公二十四年》:“六月辛未,朔,日有食之。”②十二時辰之一,即午後一時至三時。③十二生肖屬羊。④副詞。1.表示否定。a.相當於“不”。《詩經·周頌·小毖》:“未堪傢多難。”b.相當於“沒有”、“不曾”。《詩經 · 召南·草蟲》:“未見君子,我心傷悲。”2. 用在句尾,表示疑問。相當於“否”。《後漢書·劉表傳》:“言出子口而入吾耳,可以言未?”

    嫁:

    ①女子結婚。古樂府《古詩為焦仲卿妻作》:“十七遣汝嫁。”泛指離傢出外。《孟子·滕文公下》:“女子之嫁也,母命之,往送之門。”白居易《琵琶行》:“老大嫁作商人婦。”②將不好的事情轉移到他人。《史記·趙世傢》:“欲嫁其禍於趙也。”《戰國策·魏策一》:“夫虧楚而益魏,攻楚而適秦,內嫁禍安國,此善事也。”

    女:

    (一)①女性。賈誼《論積貯疏》:“一女不織,或受之寒。”②少女。《詩經·周南·關雎》:“窈窕淑女,君子好逑。”③女兒。白居易《長恨歌》:“遂令天下父母心,不重生男重生女。”(男:兒子。)④小。《詩經·豳風·七月》:“猗(yī)彼女桑。”(猗:采摘。)劉禹錫《石頭城》:“淮水東邊舊時月,夜深還過女墻來。”⑤星宿名。二十八宿之一。又特指織女星。唐彥謙《夜泊東溪有懷》:“酒醒推篷坐,淒涼望女牛。”(牛:牽牛星。)(二)rǔ 代詞。表示第二人稱,相當於“你”或“你們”。後作“汝”。《荀子·議兵》:“今女不求之於本,而索之於末,此世之所以亂也。” (三)nǜ 將女兒嫁人。《左傳·桓公十一年》:“宋雍氏女於鄭莊公。”

    秉:

    ①一把禾。《詩經·小雅·大田》:“彼有遺秉,此有滯穗。”(滯:留下。)②拿著;握著。《詩經·邶風·簡兮》:“右手秉翟(dí)。”(翟:指山雉的尾羽。)③主持;執掌。《三國志·魏書·呂佈傳》:“共秉朝政。”④保持;堅持。《晉書·李含傳》:“實有史魚秉直之風。”(史魚:人名。)⑤同“柄”。權力。《管子·小匡》:“治國不失秉。”⑥通“稟”。承受。《詩經·大雅·烝民》:“民之秉彝,好(hào)是懿德。”(彝:常理。是:此。懿:美。)⑦量詞。十六斛為一秉。《禮記·儀禮》:“十鬥曰斛(hú),十六鬥曰䉤(shǔ),十䉤曰秉。”

    心:

    ①心臟。《淮南子·原道》:“心者,五臟之主也。”②通常指思維器官和思想、感情等。《孟子·告子上》:“心之官則思。”《國語·周語上》:“夫民慮之於心,而宣之於口。”③掛懷;關心。唐順之《與呂沃洲巡按書》:“兩公者,一日居乎其位,一日心乎其民者也。”(乎:於。)④中央;中心。劉禹錫《洞庭秋月行》:“洞庭湖月生湖心。”⑤星宿名。二十八宿之一。《呂氏春秋·季夏》:“季夏之月,日在柳,昏心中,旦尾中。”[心腹]1.要害之處。《三國志·蜀書·龐統法正傳》:“而敵傢數道並進,已入心腹。”2. 親信的人。

    鬱:

    ①文采盛貌。張協《七命》:“時文載鬱。”(載:助詞。)《論語·八佾》:“周監於二代,鬱鬱乎文哉!”(監:借鑒。二代:指夏、商。)②香氣濃烈。《史記·司馬相如列傳》:“鬱鬱菲菲,眾香發越。”③通“薁”。果名,即山李。潘嶽《閑居賦》:“梅杏鬱棣之屬。”(棣:木名。屬:類。)④通“燠”。溫暖。劉孝標《廣絕交論》:“敘溫鬱則寒谷成暄,論嚴苦則春叢零葉。”(零:落。)

    忡:

    憂愁。 《詩經·召南· 草蟲》:“未見君子,憂心忡忡。”潘嶽《悼亡詩三首》之一:“悵怳如或存,回惶忡驚惕。”(悵怳:精神恍惚。或存:好像還活著。)


  • 嗟汝未嫁女,秉心郁忡忡。

    “嗟汝未嫁女,秉心郁忡忡。”诗句出处:《牵牛织女》;是唐朝诗人杜甫的作品。

    牵牛出河西,织女处其东。万古永相望,七夕谁见同。
    神光意难候,此事终蒙胧。飒然精灵合,何必秋遂通。
    亭亭新妆立,龙驾具曾空。世人亦为尔,祈请走儿童。
    称家随丰俭,白屋达公宫。膳夫翊堂殿,鸣玉凄房栊。
    曝衣遍天下,曳月扬微风。蛛丝小人态,曲缀瓜果中。
    初筵裛重露,日出甘所终。嗟汝未嫁女,秉心郁忡忡。
    防身动如律,竭力机杼中。虽无姑舅事,敢昧织作功。
    明明君臣契,咫尺或未容。义无弃礼法,恩始夫妇恭。
    小大有佳期,戒之在至公。方圆苟龃龉,丈夫多英雄。

    【注释】:

    嗟:

    ①叹词。《尚书·甘誓》:“王曰:‘嗟! 六事之人,予誓告汝。’”(六事:六军的军事。)②叹息;悲叹。《周易·离》:“出涕沱若,戚嗟若。”(沱tuó:流泪的样子。若:词尾。戚:忧。)李白《梦游天姥吟留别》:“恍惊起而长嗟。”③赞叹。曾巩《本朝政要策·学校》:“淳化中,上始视学,命孙奭(shì)讲《说命》之篇,天子嗟异久之。”(淳化:宋太宗年号。孙奭:北宋学者。《说命》:《尚书》篇名。)

    汝:

    ①古水名。源出河南省鲁山县大盂山,流经宝丰、襄城、郾城、上蔡、汝南,注入淮河。②第二人称代词。你;你的。《韩非子·内储说上》:“予汝天下而杀汝身。”

    未:

    ①十二地支之一。《春秋·庄公二十四年》:“六月辛未,朔,日有食之。”②十二时辰之一,即午后一时至三时。③十二生肖属羊。④副词。1.表示否定。a.相当于“不”。《诗经·周颂·小毖》:“未堪家多难。”b.相当于“没有”、“不曾”。《诗经 · 召南·草虫》:“未见君子,我心伤悲。”2. 用在句尾,表示疑问。相当于“否”。《后汉书·刘表传》:“言出子口而入吾耳,可以言未?”

    嫁:

    ①女子结婚。古乐府《古诗为焦仲卿妻作》:“十七遣汝嫁。”泛指离家出外。《孟子·滕文公下》:“女子之嫁也,母命之,往送之门。”白居易《琵琶行》:“老大嫁作商人妇。”②将不好的事情转移到他人。《史记·赵世家》:“欲嫁其祸于赵也。”《战国策·魏策一》:“夫亏楚而益魏,攻楚而适秦,内嫁祸安国,此善事也。”

    女:

    (一)①女性。贾谊《论积贮疏》:“一女不织,或受之寒。”②少女。《诗经·周南·关雎》:“窈窕淑女,君子好逑。”③女儿。白居易《长恨歌》:“遂令天下父母心,不重生男重生女。”(男:儿子。)④小。《诗经·豳风·七月》:“猗(yī)彼女桑。”(猗:采摘。)刘禹锡《石头城》:“淮水东边旧时月,夜深还过女墙来。”⑤星宿名。二十八宿之一。又特指织女星。唐彦谦《夜泊东溪有怀》:“酒醒推篷坐,凄凉望女牛。”(牛:牵牛星。)(二)rǔ 代词。表示第二人称,相当于“你”或“你们”。后作“汝”。《荀子·议兵》:“今女不求之于本,而索之于末,此世之所以乱也。” (三)nǜ 将女儿嫁人。《左传·桓公十一年》:“宋雍氏女于郑庄公。”

    秉:

    ①一把禾。《诗经·小雅·大田》:“彼有遗秉,此有滞穗。”(滞:留下。)②拿着;握着。《诗经·邶风·简兮》:“右手秉翟(dí)。”(翟:指山雉的尾羽。)③主持;执掌。《三国志·魏书·吕布传》:“共秉朝政。”④保持;坚持。《晋书·李含传》:“实有史鱼秉直之风。”(史鱼:人名。)⑤同“柄”。权力。《管子·小匡》:“治国不失秉。”⑥通“禀”。承受。《诗经·大雅·烝民》:“民之秉彝,好(hào)是懿德。”(彝:常理。是:此。懿:美。)⑦量词。十六斛为一秉。《礼记·仪礼》:“十斗曰斛(hú),十六斗曰䉤(shǔ),十䉤曰秉。”

    心:

    ①心脏。《淮南子·原道》:“心者,五脏之主也。”②通常指思维器官和思想、感情等。《孟子·告子上》:“心之官则思。”《国语·周语上》:“夫民虑之于心,而宣之于口。”③挂怀;关心。唐顺之《与吕沃洲巡按书》:“两公者,一日居乎其位,一日心乎其民者也。”(乎:于。)④中央;中心。刘禹锡《洞庭秋月行》:“洞庭湖月生湖心。”⑤星宿名。二十八宿之一。《吕氏春秋·季夏》:“季夏之月,日在柳,昏心中,旦尾中。”[心腹]1.要害之处。《三国志·蜀书·庞统法正传》:“而敌家数道并进,已入心腹。”2. 亲信的人。

    郁:

    ①文采盛貌。张协《七命》:“时文载郁。”(载:助词。)《论语·八佾》:“周监于二代,郁郁乎文哉!”(监:借鉴。二代:指夏、商。)②香气浓烈。《史记·司马相如列传》:“郁郁菲菲,众香发越。”③通“薁”。果名,即山李。潘岳《闲居赋》:“梅杏郁棣之属。”(棣:木名。属:类。)④通“燠”。温暖。刘孝标《广绝交论》:“叙温郁则寒谷成暄,论严苦则春丛零叶。”(零:落。)

    忡:

    忧愁。 《诗经·召南· 草虫》:“未见君子,忧心忡忡。”潘岳《悼亡诗三首》之一:“怅怳如或存,回惶忡惊惕。”(怅怳:精神恍惚。或存:好像还活着。)


  • jie ru wei jia nv ,bing xin yu chong chong 。

    “jie ru wei jia nv ,bing xin yu chong chong 。”shi gou chu chu :《qian niu zhi nv 》;shi tang chao shi ren du fu de zuo pin 。

    qian niu chu he xi ,zhi nv chu ji dong 。mo gu yong xiang wang ,qi xi shei jian tong 。
    shen guang yi nan hou ,ci shi zhong meng long 。sa ran jing ling ge ,he bi qiu sui tong 。
    ting ting xin zhuang li ,long jia ju ceng kong 。shi ren yi wei er ,qi qing zou er tong 。
    chen jia sui feng jian ,bai wu da gong gong 。shan fu yi tang dian ,ming yu qi fang long 。
    bao yi bian tian xia ,ye yue yang wei feng 。zhu si xiao ren tai ,qu chuo gua guo zhong 。
    chu yan yi chong lou ,ri chu gan suo zhong 。jie ru wei jia nv ,bing xin yu chong chong 。
    fang shen dong ru lv ,jie li ji zhu zhong 。sui mo gu jiu shi ,gan mei zhi zuo gong 。
    ming ming jun chen qi ,zhi che huo wei rong 。yi mo qi li fa ,en shi fu fu gong 。
    xiao da you jia ji ,jie zhi zai zhi gong 。fang yuan gou ju yu ,zhang fu duo ying xiong 。

    【zhu shi 】:

    jie :

    ①tan ci 。《shang shu ·gan shi 》:“wang yue :‘jie ! liu shi zhi ren ,yu shi gao ru 。’”(liu shi :liu jun de jun shi 。)②tan xi ;bei tan 。《zhou yi ·li 》:“chu ti duo re ,qi jie re 。”(duo tuó:liu lei de yang zi 。re :ci wei 。qi :you 。)li bai 《meng you tian lao yin liu bie 》:“huang jing qi er chang jie 。”③zan tan 。ceng gong 《ben chao zheng yao ce ·xue jiao 》:“chun hua zhong ,shang shi shi xue ,ming sun shi (shì)jiang 《shui ming 》zhi pian ,tian zi jie yi jiu zhi 。”(chun hua :song tai zong nian hao 。sun shi :bei song xue zhe 。《shui ming 》:《shang shu 》pian ming 。)

    ru :

    ①gu shui ming 。yuan chu he na sheng lu shan xian da yu shan ,liu jing bao feng 、xiang cheng 、yan cheng 、shang cai 、ru na ,zhu ru huai he 。②di er ren chen dai ci 。ni ;ni de 。《han fei zi ·nei chu shui shang 》:“yu ru tian xia er sha ru shen 。”

    wei :

    ①shi er de zhi zhi yi 。《chun qiu ·zhuang gong er shi si nian 》:“liu yue xin wei ,shuo ,ri you shi zhi 。”②shi er shi chen zhi yi ,ji wu hou yi shi zhi san shi 。③shi er sheng xiao shu yang 。④fu ci 。1.biao shi fou ding 。a.xiang dang yu “bu ”。《shi jing ·zhou song ·xiao bi 》:“wei kan jia duo nan 。”b.xiang dang yu “mei you ”、“bu ceng ”。《shi jing · shao na ·cao chong 》:“wei jian jun zi ,wo xin shang bei 。”2. yong zai gou wei ,biao shi yi wen 。xiang dang yu “fou ”。《hou han shu ·liu biao chuan 》:“yan chu zi kou er ru wu er ,ke yi yan wei ?”

    jia :

    ①nv zi jie hun 。gu le fu 《gu shi wei jiao zhong qing qi zuo 》:“shi qi qian ru jia 。”fan zhi li jia chu wai 。《meng zi ·teng wen gong xia 》:“nv zi zhi jia ye ,mu ming zhi ,wang song zhi men 。”bai ju yi 《pi pa hang 》:“lao da jia zuo shang ren fu 。”②jiang bu hao de shi qing zhuai yi dao ta ren 。《shi ji ·zhao shi jia 》:“yu jia ji huo yu zhao ye 。”《zhan guo ce ·wei ce yi 》:“fu kui chu er yi wei ,gong chu er kuo qin ,nei jia huo an guo ,ci shan shi ye 。”

    nv :

    (yi )①nv xing 。gu yi 《lun ji zhu shu 》:“yi nv bu zhi ,huo shou zhi han 。”②shao nv 。《shi jing ·zhou na ·guan ju 》:“yao tiao shu nv ,jun zi hao qiu 。”③nv er 。bai ju yi 《chang hen ge 》:“sui ling tian xia fu mu xin ,bu chong sheng nan chong sheng nv 。”(nan :er zi 。)④xiao 。《shi jing ·bin feng ·qi yue 》:“yi (yī)bi nv sang 。”(yi :cai zhai 。)liu yu xi 《dan tou cheng 》:“huai shui dong bian jiu shi yue ,ye shen hai guo nv qiang lai 。”⑤xing su ming 。er shi ba su zhi yi 。you te zhi zhi nv xing 。tang yan qian 《ye bo dong xi you huai 》:“jiu xing tui peng zuo ,qi liang wang nv niu 。”(niu :qian niu xing 。)(er )rǔ dai ci 。biao shi di er ren chen ,xiang dang yu “ni ”huo “ni men ”。hou zuo “ru ”。《xun zi ·yi bing 》:“jin nv bu qiu zhi yu ben ,er suo zhi yu mo ,ci shi zhi suo yi luan ye 。” (san )nǜ jiang nv er jia ren 。《zuo chuan ·huan gong shi yi nian 》:“song yong shi nv yu zheng zhuang gong 。”

    bing :

    ①yi ba he 。《shi jing ·xiao ya ·da tian 》:“bi you wei bing ,ci you zhi sui 。”(zhi :liu xia 。)②na zhao ;wo zhao 。《shi jing ·bei feng ·jian xi 》:“you shou bing di (dí)。”(di :zhi shan zhi de wei yu 。)③zhu chi ;zhi zhang 。《san guo zhi ·wei shu ·lv bu chuan 》:“gong bing chao zheng 。”④bao chi ;jian chi 。《jin shu ·li han chuan 》:“shi you shi yu bing zhi zhi feng 。”(shi yu :ren ming 。)⑤tong “bing ”。quan li 。《guan zi ·xiao kuang 》:“zhi guo bu shi bing 。”⑥tong “bing ”。cheng shou 。《shi jing ·da ya ·zheng min 》:“min zhi bing yi ,hao (hào)shi yi de 。”(yi :chang li 。shi :ci 。yi :mei 。)⑦liang ci 。shi liu hu wei yi bing 。《li ji ·yi li 》:“shi dou yue hu (hú),shi liu dou yue 䉤(shǔ),shi 䉤yue bing 。”

    xin :

    ①xin zang 。《huai na zi ·yuan dao 》:“xin zhe ,wu zang zhi zhu ye 。”②tong chang zhi sai wei qi guan he sai xiang 、gan qing deng 。《meng zi ·gao zi shang 》:“xin zhi guan ze sai 。”《guo yu ·zhou yu shang 》:“fu min lv zhi yu xin ,er xuan zhi yu kou 。”③gua huai ;guan xin 。tang shun zhi 《yu lv wo zhou xun an shu 》:“liang gong zhe ,yi ri ju hu ji wei ,yi ri xin hu ji min zhe ye 。”(hu :yu 。)④zhong yang ;zhong xin 。liu yu xi 《dong ting qiu yue hang 》:“dong ting hu yue sheng hu xin 。”⑤xing su ming 。er shi ba su zhi yi 。《lv shi chun qiu ·ji xia 》:“ji xia zhi yue ,ri zai liu ,hun xin zhong ,dan wei zhong 。”[xin fu ]1.yao hai zhi chu 。《san guo zhi ·shu shu ·pang tong fa zheng chuan 》:“er di jia shu dao bing jin ,yi ru xin fu 。”2. qin xin de ren 。

    yu :

    ①wen cai cheng mao 。zhang xie 《qi ming 》:“shi wen zai yu 。”(zai :zhu ci 。)《lun yu ·ba yi 》:“zhou jian yu er dai ,yu yu hu wen zai !”(jian :jie jian 。er dai :zhi xia 、shang 。)②xiang qi nong lie 。《shi ji ·si ma xiang ru lie chuan 》:“yu yu fei fei ,zhong xiang fa yue 。”③tong “yu ”。guo ming ,ji shan li 。pan yue 《xian ju fu 》:“mei xing yu di zhi shu 。”(di :mu ming 。shu :lei 。)④tong “yu ”。wen nuan 。liu xiao biao 《an jue jiao lun 》:“xu wen yu ze han gu cheng xuan ,lun yan ku ze chun cong ling xie 。”(ling :la 。)

    chong :

    you chou 。 《shi jing ·shao na · cao chong 》:“wei jian jun zi ,you xin chong chong 。”pan yue 《dao wang shi san shou 》zhi yi :“chang huang ru huo cun ,hui huang chong jing ti 。”(chang huang :jing shen huang hu 。huo cun :hao xiang hai huo zhao 。)