• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 至尊方旰食,仗爾佈嘉惠。

    “至尊方旰食,仗爾佈嘉惠。”詩句出處:《樊二十三寺禦赴漢中判官》;是唐朝詩人杜甫的作品。

    威弧不能弦,自爾無寧歲。川谷血橫流,豺狼沸相噬。
    天子從北來,長驅振凋敝。頓兵岐梁下,卻跨沙漠裔。
    二京陷未收,四極我得制。蕭索漢水清,緬通淮湖稅。
    使者紛星散,王綱尚旒綴。南伯從事賢,君行立談際。
    生知七曜歷,手畫三軍勢。冰雪凈聰明,雷霆走精銳。
    幕府輟諫官,朝廷無此例。至尊方旰食,仗爾佈嘉惠。
    補闕暮征入,柱史晨征憩。正當艱難時,實藉長久計。
    回風吹獨樹,白日照執袂。慟哭蒼煙根,山門萬重閉。
    居人莽牢落,遊子方迢遞。裴回悲生離,局促老一世。
    陶唐歌遺民,後漢更列帝。恨無匡復姿,聊欲從此逝。

    【註釋】:

    至:

    ①到;到達。《詩經·秦風·渭陽》:“我送舅氏,日至渭陽。”(舅氏:舅父,母親的兄弟。)《左傳·文公二年》:“秦師又至。”(師:軍隊。)②及;達到。李白《望天門山》:“天門中斷楚江開,碧水東流至此回。”③達到極點。《論語·雍也》:“中庸之為德也,其至矣乎!”《莊子·逍遙遊》:“此亦飛之至也。”④周備;周到。宋濂《送東陽馬生序》:“或遇其叱咄,色愈恭,禮愈至,不敢出一言以復。”(叱咄:呼喝;大聲斥責。)⑤節氣名。夏至、冬至的統稱。《左傳·僖公五年》:“凡分分、至、啟、閉,必書雲物。”⑥副詞。最;極。《荀子·正論》:“罪至重而刑至輕,庸人不知惡矣。”⑦連詞。表示提出另一話題。相當於“至於”。《墨子·非攻》:“至攘人犬豕雞豚者,其不義又甚入人園圃竊桃李。”⑧通“志”。意志;志向。鄒陽《上書吳王》:“故願大王無忽,察聽其至。”《漢書·鄒陽傳》“至”作“志”。

    至尊:

    ①最尊貴的人物,多指天子。嵇康《與山巨源絕交書》:“野人有快炙背而美芹子者,欲獻之~~,雖有區區之意,亦已疏矣。”②極其尊貴。荀子《儒效》:“豈不~~至富至重至嚴之情舉積此哉。”

    尊:

    ①酒器。《周禮·春官·小宗伯》:“辨六尊之名物,以待祭祀賓客。”元稹《有酒》:“有酒有酒香滿尊。”《戰國策·齊策五》:“千丈之城,拔之尊俎之間。”(俎zǔ:切肉的墊板。)②尊貴;高貴。《戰國策·趙策四》:“位尊而無功。”引申為高。《周易·系辭上》:“天尊地卑,乾坤定矣。”③尊貴;尊奉;尊重。《漢書·孔光傳》:“國之將興,尊師而重傅。”(傅:師傅。)《史記·蒙恬列傳》:“始皇甚尊寵蒙氏,信任賢之。”④對人的敬稱。《晉書·王述傳》:“此尊君不肯耳。”(君:指其父。)⑤指稱酒器的量詞。杜甫《春日憶李白》:“何時一尊酒,重與細論文。”

    方:

    (一)①並列。《莊子·山木》:“方舟而濟於河。”也指竹木編成的筏子。《詩經·周南·漢廣》:“江之永矣,不可方思。”②方圓。表面積。《資治通鑒·漢獻帝建安十三年》:“(孫權)割據江東,地方數千裡。”③正方;方形。與圓相對。《周禮·考工記·輿人》:“圜者中規,方者中矩。”④方向;方位。《墨子·公輸》:“北方有侮臣者,願借子殺之。”⑤方面。《楚辭·九辯》:“心怵惕而震蕩兮,何所憂之多方?”(怵惕:戒懼。)⑥正直。《新語·慎微》:“然後忠良方直之人,則得容於世而施於政。”⑦地區;區域。黃宗羲《柳敬亭傳》:“且五方土音,鄉俗好尚,習見習聞。”⑧指地。古人以為天圓地方,故稱地為方。《淮南子·本經》:“戴圓履方。”⑨方法;辦法。《荀子·大略》:“博學而無方。”⑩藥方;處方。《後漢書·華佗傳》:“精於方藥。”(11)道理。《荀子·君道》:“尚賢使能,則民知方。”(尚:尊崇。)(12)比擬;比方。《漢書·衛青霍去病傳贊》:“票(piāo)騎亦方此意,為將如此。”(票騎:指霍去病。)(13)副詞。1.正在。《漢書·高帝紀》:“沛公、項羽方攻陳留。”2. 剛剛。方苞《左忠毅公逸事》:“廡下一生伏案臥,方成草。”3. 就要。《資治通鑒·漢獻帝建安十三年》:“今治水軍八十萬眾,方與將軍會獵於吳。”(治:訓練。會獵:一同打獵,是交戰的婉辭。)(14)介詞。正當。《莊子·養生主》:“方此之時,臣以神遇而不以目視。” (二)páng [方羊]徘徊。《左傳·哀公十七年》:“如魚窺尾,衡流而方羊。”

    旰:

    (一)晚;天色晚。《後漢書·儒林傳》:“每相遇,輒日旰忘食。” (二)hàn [旰旰]盛大貌。《史記·河渠書》:“皓皓旰旰兮閭殫(dān)為河!”(閭:村莊。殫:盡。)

    食:

    (一)①飯食;糧食。《韓非子·十過》:“財食將盡。”②食物。《左傳·隱公元年》:“小人有母,皆嘗小人之食矣。”③吃。《史記·陳涉世傢》:“卒買魚烹食,得魚腹中書。”④受納。《鹽鐵論·相刺》:“賢聖不能正不食諫諍之君。”⑤日、月虧缺的現象。後作“蝕”。《論語·子張》:“君子之過也,如日月之食焉。”[食言]失信;不信守諾言。《史記·殷本紀》:“女(rǔ)毋不信,朕不食言。”(女:你。) (二)sì 拿東西給人吃;供養。《史記·淮陰侯列傳》:“解衣衣我,推食(shí)食(sì)我。” (三)yì人名用字。漢朝有酈食其(jī)。

    仗:

    ①執;拿著。《晏子春秋·內篇諫下二十四》:“吾仗兵而卻三軍者再。”(兵:兵器。卻:退。)②依靠;憑借。《三國志·魏書·桓階傳》:“曹公雖弱,仗義而起。”③兵器的總稱。酈道元《水經註·河水》:“是吾昔時放弓仗處。”④儀衛;儀仗。岑參《寄左省杜拾遺》:“曉隨天仗入,暮惹禦香歸。”

    爾:

    ①代詞。相當於“你”、“你的”。《左傳·宣公十五年》:“我無爾詐,爾無我虞。”②指示代詞。相當於“這”、“那”。《禮記·檀弓上》:“夫子何善爾也?”《晉書·桓溫傳》:“果爾,後將易吾姓也。”③用在詞尾,表示“……的樣子”。《古詩十九首》之十九:“相去萬餘裡,故人心尚爾。”④近;淺近。後作“邇(邇)”。《詩經·大雅·行葦》:“戚戚兄弟,莫遠具爾。”(戚戚:親愛。具:通“俱”。)《周禮·地官·肆長》:“實相近者相爾也。”⑤形容詞或副詞後綴。表示“……的樣子。”《史記·仲尼弟子列傳》:“孔子喟爾嘆曰:……”《論語·陽貨》:“夫子莞爾而笑。”⑥語氣詞。1. 表示限止。相當於“而已”、“罷瞭”。《戰國策·魏策四》:“佈衣之怒,亦免冠徒跣,以頭搶城爾。”2. 表示判斷和肯定。相當於“瞭”、“呢”。《公羊傳·宣公十五年》:“莊王圍宋,軍有七日之糧爾;盡此不勝,將去而歸爾。”⑦通“薾”。 花繁盛的樣子。《詩經·小雅·采薇》:“彼爾維何? 維常之華。”

    佈:

    ①絲葛棉麻等織物的通稱。《荀子·賦》:“雜佈與錦,不知異也。”②古代一種貨幣。《墨子·貴義》:“今士之用身也,不若商人之用一佈之慎也。”③公佈;宣佈。《左傳·襄公二十五年》:“文公佈命,曰:各復舊職。”④分佈;散佈。《韓非子·大體》:“日月所照,四時所行,雲佈風動。”⑤傳播。《漢書·敘傳》:“上器其能,賜以秘書之副,時書未佈。”⑥佈置;設置。《韓非子·有度》:“兵四佈於天下,威行於冠帶之國。”⑦陳述;述說。丘遲《與陳伯之書》:“聊佈往懷,君其詳之。”⑧佈施;施舍。《莊子·列禦寇》:“施於人而不忘,非天佈也。”[佈衣]平民。本指佈制之衣。古代平民穿佈衣,故後用“佈衣”代稱平民。杜甫《草堂》:“北斷劍閣隅,佈衣數十人。”

    嘉:

    ①好;美好。《詩經·豳風·東山》:“其新孔嘉,其舊如之何?”(新:指新婚。孔:很。舊:長久。)②吉慶;吉祥。《漢書·禮樂志》:“佻(zhào)正嘉吉弘以昌,休嘉砰隱溢四方。”(佻:通“肇”。始。弘:大。昌:昌盛。休:美。砰隱:形容聲音宏大。溢:充滿。)③贊美;嘉獎。《漢書·禮樂志》:“蓋嘉其敬意而不及其財賄,美其歡心而不流其聲音。”(財賄:財貨。流:放縱。)《論語·子張》:“嘉善而矜不能。”④喜愛。《莊子·天道》:“苦死道,嘉孺子而哀婦人。”

    惠:

    ①仁愛;仁慈。《周易·益》:“有孚(fú)惠心,勿問元吉。”(孚:誠信。勿問元吉:無須疑問,會有大吉。)《詩經·小雅·節南山》:“昊天不惠,降此不戾。”②恩惠。《左傳·莊公十年》:“小惠未遍,民弗從也。”③賜與……恩惠與好處。沈約《大觀舞賦》:“寬以惠下,德以為政。”④和;柔和。嵇康《琴賦》:“清露潤其膚,惠風流其間。”《詩經·邶風·燕燕》:“終溫且惠,淑慎其身。”⑤敬詞。用於對方對待自己的行動。《左傳·僖公四年》:“君惠徼(yāo)福於敝邑之社稷。”(徼:求。敝邑:對自己國傢的謙稱。社:土神。稷:谷神。)⑥通“慧”。聰明。《列子·湯問》:“甚矣,汝之不惠。”


  • 至尊方旰食,仗尔布嘉惠。

    “至尊方旰食,仗尔布嘉惠。”诗句出处:《樊二十三寺御赴汉中判官》;是唐朝诗人杜甫的作品。

    威弧不能弦,自尔无宁岁。川谷血横流,豺狼沸相噬。
    天子从北来,长驱振凋敝。顿兵岐梁下,却跨沙漠裔。
    二京陷未收,四极我得制。萧索汉水清,缅通淮湖税。
    使者纷星散,王纲尚旒缀。南伯从事贤,君行立谈际。
    生知七曜历,手画三军势。冰雪净聪明,雷霆走精锐。
    幕府辍谏官,朝廷无此例。至尊方旰食,仗尔布嘉惠。
    补阙暮征入,柱史晨征憩。正当艰难时,实藉长久计。
    回风吹独树,白日照执袂。恸哭苍烟根,山门万重闭。
    居人莽牢落,游子方迢递。裴回悲生离,局促老一世。
    陶唐歌遗民,后汉更列帝。恨无匡复姿,聊欲从此逝。

    【注释】:

    至:

    ①到;到达。《诗经·秦风·渭阳》:“我送舅氏,日至渭阳。”(舅氏:舅父,母亲的兄弟。)《左传·文公二年》:“秦师又至。”(师:军队。)②及;达到。李白《望天门山》:“天门中断楚江开,碧水东流至此回。”③达到极点。《论语·雍也》:“中庸之为德也,其至矣乎!”《庄子·逍遥游》:“此亦飞之至也。”④周备;周到。宋濂《送东阳马生序》:“或遇其叱咄,色愈恭,礼愈至,不敢出一言以复。”(叱咄:呼喝;大声斥责。)⑤节气名。夏至、冬至的统称。《左传·僖公五年》:“凡分分、至、启、闭,必书云物。”⑥副词。最;极。《荀子·正论》:“罪至重而刑至轻,庸人不知恶矣。”⑦连词。表示提出另一话题。相当于“至于”。《墨子·非攻》:“至攘人犬豕鸡豚者,其不义又甚入人园圃窃桃李。”⑧通“志”。意志;志向。邹阳《上书吴王》:“故愿大王无忽,察听其至。”《汉书·邹阳传》“至”作“志”。

    至尊:

    ①最尊贵的人物,多指天子。嵇康《与山巨源绝交书》:“野人有快炙背而美芹子者,欲献之~~,虽有区区之意,亦已疏矣。”②极其尊贵。荀子《儒效》:“岂不~~至富至重至严之情举积此哉。”

    尊:

    ①酒器。《周礼·春官·小宗伯》:“辨六尊之名物,以待祭祀宾客。”元稹《有酒》:“有酒有酒香满尊。”《战国策·齐策五》:“千丈之城,拔之尊俎之间。”(俎zǔ:切肉的垫板。)②尊贵;高贵。《战国策·赵策四》:“位尊而无功。”引申为高。《周易·系辞上》:“天尊地卑,乾坤定矣。”③尊贵;尊奉;尊重。《汉书·孔光传》:“国之将兴,尊师而重傅。”(傅:师傅。)《史记·蒙恬列传》:“始皇甚尊宠蒙氏,信任贤之。”④对人的敬称。《晋书·王述传》:“此尊君不肯耳。”(君:指其父。)⑤指称酒器的量词。杜甫《春日忆李白》:“何时一尊酒,重与细论文。”

    方:

    (一)①并列。《庄子·山木》:“方舟而济于河。”也指竹木编成的筏子。《诗经·周南·汉广》:“江之永矣,不可方思。”②方圆。表面积。《资治通鉴·汉献帝建安十三年》:“(孙权)割据江东,地方数千里。”③正方;方形。与圆相对。《周礼·考工记·舆人》:“圜者中规,方者中矩。”④方向;方位。《墨子·公输》:“北方有侮臣者,愿借子杀之。”⑤方面。《楚辞·九辩》:“心怵惕而震荡兮,何所忧之多方?”(怵惕:戒惧。)⑥正直。《新语·慎微》:“然后忠良方直之人,则得容于世而施于政。”⑦地区;区域。黄宗羲《柳敬亭传》:“且五方土音,乡俗好尚,习见习闻。”⑧指地。古人以为天圆地方,故称地为方。《淮南子·本经》:“戴圆履方。”⑨方法;办法。《荀子·大略》:“博学而无方。”⑩药方;处方。《后汉书·华佗传》:“精于方药。”(11)道理。《荀子·君道》:“尚贤使能,则民知方。”(尚:尊崇。)(12)比拟;比方。《汉书·卫青霍去病传赞》:“票(piāo)骑亦方此意,为将如此。”(票骑:指霍去病。)(13)副词。1.正在。《汉书·高帝纪》:“沛公、项羽方攻陈留。”2. 刚刚。方苞《左忠毅公逸事》:“庑下一生伏案卧,方成草。”3. 就要。《资治通鉴·汉献帝建安十三年》:“今治水军八十万众,方与将军会猎于吴。”(治:训练。会猎:一同打猎,是交战的婉辞。)(14)介词。正当。《庄子·养生主》:“方此之时,臣以神遇而不以目视。” (二)páng [方羊]徘徊。《左传·哀公十七年》:“如鱼窥尾,衡流而方羊。”

    旰:

    (一)晚;天色晚。《后汉书·儒林传》:“每相遇,辄日旰忘食。” (二)hàn [旰旰]盛大貌。《史记·河渠书》:“皓皓旰旰兮闾殚(dān)为河!”(闾:村庄。殚:尽。)

    食:

    (一)①饭食;粮食。《韩非子·十过》:“财食将尽。”②食物。《左传·隐公元年》:“小人有母,皆尝小人之食矣。”③吃。《史记·陈涉世家》:“卒买鱼烹食,得鱼腹中书。”④受纳。《盐铁论·相刺》:“贤圣不能正不食谏诤之君。”⑤日、月亏缺的现象。后作“蚀”。《论语·子张》:“君子之过也,如日月之食焉。”[食言]失信;不信守诺言。《史记·殷本纪》:“女(rǔ)毋不信,朕不食言。”(女:你。) (二)sì 拿东西给人吃;供养。《史记·淮阴侯列传》:“解衣衣我,推食(shí)食(sì)我。” (三)yì人名用字。汉朝有郦食其(jī)。

    仗:

    ①执;拿着。《晏子春秋·内篇谏下二十四》:“吾仗兵而却三军者再。”(兵:兵器。却:退。)②依靠;凭借。《三国志·魏书·桓阶传》:“曹公虽弱,仗义而起。”③兵器的总称。郦道元《水经注·河水》:“是吾昔时放弓仗处。”④仪卫;仪仗。岑参《寄左省杜拾遗》:“晓随天仗入,暮惹御香归。”

    尔:

    ①代词。相当于“你”、“你的”。《左传·宣公十五年》:“我无尔诈,尔无我虞。”②指示代词。相当于“这”、“那”。《礼记·檀弓上》:“夫子何善尔也?”《晋书·桓温传》:“果尔,后将易吾姓也。”③用在词尾,表示“……的样子”。《古诗十九首》之十九:“相去万余里,故人心尚尔。”④近;浅近。后作“迩(邇)”。《诗经·大雅·行苇》:“戚戚兄弟,莫远具尔。”(戚戚:亲爱。具:通“俱”。)《周礼·地官·肆长》:“实相近者相尔也。”⑤形容词或副词后缀。表示“……的样子。”《史记·仲尼弟子列传》:“孔子喟尔叹曰:……”《论语·阳货》:“夫子莞尔而笑。”⑥语气词。1. 表示限止。相当于“而已”、“罢了”。《战国策·魏策四》:“布衣之怒,亦免冠徒跣,以头抢城尔。”2. 表示判断和肯定。相当于“了”、“呢”。《公羊传·宣公十五年》:“庄王围宋,军有七日之粮尔;尽此不胜,将去而归尔。”⑦通“薾”。 花繁盛的样子。《诗经·小雅·采薇》:“彼尔维何? 维常之华。”

    布:

    ①丝葛棉麻等织物的通称。《荀子·赋》:“杂布与锦,不知异也。”②古代一种货币。《墨子·贵义》:“今士之用身也,不若商人之用一布之慎也。”③公布;宣布。《左传·襄公二十五年》:“文公布命,曰:各复旧职。”④分布;散布。《韩非子·大体》:“日月所照,四时所行,云布风动。”⑤传播。《汉书·叙传》:“上器其能,赐以秘书之副,时书未布。”⑥布置;设置。《韩非子·有度》:“兵四布于天下,威行于冠带之国。”⑦陈述;述说。丘迟《与陈伯之书》:“聊布往怀,君其详之。”⑧布施;施舍。《庄子·列御寇》:“施于人而不忘,非天布也。”[布衣]平民。本指布制之衣。古代平民穿布衣,故后用“布衣”代称平民。杜甫《草堂》:“北断剑阁隅,布衣数十人。”

    嘉:

    ①好;美好。《诗经·豳风·东山》:“其新孔嘉,其旧如之何?”(新:指新婚。孔:很。旧:长久。)②吉庆;吉祥。《汉书·礼乐志》:“佻(zhào)正嘉吉弘以昌,休嘉砰隐溢四方。”(佻:通“肇”。始。弘:大。昌:昌盛。休:美。砰隐:形容声音宏大。溢:充满。)③赞美;嘉奖。《汉书·礼乐志》:“盖嘉其敬意而不及其财贿,美其欢心而不流其声音。”(财贿:财货。流:放纵。)《论语·子张》:“嘉善而矜不能。”④喜爱。《庄子·天道》:“苦死道,嘉孺子而哀妇人。”

    惠:

    ①仁爱;仁慈。《周易·益》:“有孚(fú)惠心,勿问元吉。”(孚:诚信。勿问元吉:无须疑问,会有大吉。)《诗经·小雅·节南山》:“昊天不惠,降此不戾。”②恩惠。《左传·庄公十年》:“小惠未遍,民弗从也。”③赐与……恩惠与好处。沈约《大观舞赋》:“宽以惠下,德以为政。”④和;柔和。嵇康《琴赋》:“清露润其肤,惠风流其间。”《诗经·邶风·燕燕》:“终温且惠,淑慎其身。”⑤敬词。用于对方对待自己的行动。《左传·僖公四年》:“君惠徼(yāo)福于敝邑之社稷。”(徼:求。敝邑:对自己国家的谦称。社:土神。稷:谷神。)⑥通“慧”。聪明。《列子·汤问》:“甚矣,汝之不惠。”


  • zhi zun fang gan shi ,zhang er bu jia hui 。

    “zhi zun fang gan shi ,zhang er bu jia hui 。”shi gou chu chu :《fan er shi san si yu fu han zhong pan guan 》;shi tang chao shi ren du fu de zuo pin 。

    wei hu bu neng xian ,zi er mo ning sui 。chuan gu xie heng liu ,chai lang fei xiang shi 。
    tian zi cong bei lai ,chang qu zhen diao bi 。du bing qi liang xia ,que kua sha mo yi 。
    er jing xian wei shou ,si ji wo de zhi 。xiao suo han shui qing ,mian tong huai hu shui 。
    shi zhe fen xing san ,wang gang shang liu chuo 。na bai cong shi xian ,jun hang li tan ji 。
    sheng zhi qi yao li ,shou hua san jun shi 。bing xue jing cong ming ,lei ting zou jing rui 。
    mu fu chuo jian guan ,chao ting mo ci li 。zhi zun fang gan shi ,zhang er bu jia hui 。
    bu que mu zheng ru ,zhu shi chen zheng qi 。zheng dang jian nan shi ,shi ji chang jiu ji 。
    hui feng chui du shu ,bai ri zhao zhi mei 。tong ku cang yan gen ,shan men mo chong bi 。
    ju ren mang lao la ,you zi fang tiao di 。pei hui bei sheng li ,ju cu lao yi shi 。
    tao tang ge wei min ,hou han geng lie di 。hen mo kuang fu zi ,liao yu cong ci shi 。

    【zhu shi 】:

    zhi :

    ①dao ;dao da 。《shi jing ·qin feng ·wei yang 》:“wo song jiu shi ,ri zhi wei yang 。”(jiu shi :jiu fu ,mu qin de xiong di 。)《zuo chuan ·wen gong er nian 》:“qin shi you zhi 。”(shi :jun dui 。)②ji ;da dao 。li bai 《wang tian men shan 》:“tian men zhong duan chu jiang kai ,bi shui dong liu zhi ci hui 。”③da dao ji dian 。《lun yu ·yong ye 》:“zhong yong zhi wei de ye ,ji zhi yi hu !”《zhuang zi ·xiao yao you 》:“ci yi fei zhi zhi ye 。”④zhou bei ;zhou dao 。song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“huo yu ji chi duo ,se yu gong ,li yu zhi ,bu gan chu yi yan yi fu 。”(chi duo :hu he ;da sheng chi ze 。)⑤jie qi ming 。xia zhi 、dong zhi de tong chen 。《zuo chuan ·xi gong wu nian 》:“fan fen fen 、zhi 、qi 、bi ,bi shu yun wu 。”⑥fu ci 。zui ;ji 。《xun zi ·zheng lun 》:“zui zhi chong er xing zhi qing ,yong ren bu zhi e yi 。”⑦lian ci 。biao shi di chu ling yi hua ti 。xiang dang yu “zhi yu ”。《mo zi ·fei gong 》:“zhi rang ren quan shi ji tun zhe ,ji bu yi you shen ru ren yuan pu qie tao li 。”⑧tong “zhi ”。yi zhi ;zhi xiang 。ju yang 《shang shu wu wang 》:“gu yuan da wang mo hu ,cha ting ji zhi 。”《han shu ·ju yang chuan 》“zhi ”zuo “zhi ”。

    zhi zun :

    ①zui zun gui de ren wu ,duo zhi tian zi 。ji kang 《yu shan ju yuan jue jiao shu 》:“ye ren you kuai zhi bei er mei qin zi zhe ,yu suo zhi ~~,sui you ou ou zhi yi ,yi yi shu yi 。”②ji ji zun gui 。xun zi 《ru xiao 》:“qi bu ~~zhi fu zhi chong zhi yan zhi qing ju ji ci zai 。”

    zun :

    ①jiu qi 。《zhou li ·chun guan ·xiao zong bai 》:“bian liu zun zhi ming wu ,yi dai ji si bin ke 。”yuan zhen 《you jiu 》:“you jiu you jiu xiang man zun 。”《zhan guo ce ·ji ce wu 》:“qian zhang zhi cheng ,ba zhi zun zu zhi jian 。”(zu zǔ:qie rou de dian ban 。)②zun gui ;gao gui 。《zhan guo ce ·zhao ce si 》:“wei zun er mo gong 。”yin shen wei gao 。《zhou yi ·ji ci shang 》:“tian zun de bei ,gan kun ding yi 。”③zun gui ;zun feng ;zun chong 。《han shu ·kong guang chuan 》:“guo zhi jiang xing ,zun shi er chong fu 。”(fu :shi fu 。)《shi ji ·meng tian lie chuan 》:“shi huang shen zun chong meng shi ,xin ren xian zhi 。”④dui ren de jing chen 。《jin shu ·wang shu chuan 》:“ci zun jun bu ken er 。”(jun :zhi ji fu 。)⑤zhi chen jiu qi de liang ci 。du fu 《chun ri yi li bai 》:“he shi yi zun jiu ,chong yu xi lun wen 。”

    fang :

    (yi )①bing lie 。《zhuang zi ·shan mu 》:“fang zhou er ji yu he 。”ye zhi zhu mu bian cheng de fa zi 。《shi jing ·zhou na ·han an 》:“jiang zhi yong yi ,bu ke fang sai 。”②fang yuan 。biao mian ji 。《zi zhi tong jian ·han suo di jian an shi san nian 》:“(sun quan )ge ju jiang dong ,de fang shu qian li 。”③zheng fang ;fang xing 。yu yuan xiang dui 。《zhou li ·kao gong ji ·yu ren 》:“huan zhe zhong gui ,fang zhe zhong ju 。”④fang xiang ;fang wei 。《mo zi ·gong shu 》:“bei fang you wu chen zhe ,yuan jie zi sha zhi 。”⑤fang mian 。《chu ci ·jiu bian 》:“xin chu ti er zhen dang xi ,he suo you zhi duo fang ?”(chu ti :jie ju 。)⑥zheng zhi 。《xin yu ·shen wei 》:“ran hou zhong liang fang zhi zhi ren ,ze de rong yu shi er shi yu zheng 。”⑦de ou ;ou yu 。huang zong xi 《liu jing ting chuan 》:“ju wu fang tu yin ,xiang su hao shang ,xi jian xi wen 。”⑧zhi de 。gu ren yi wei tian yuan de fang ,gu chen de wei fang 。《huai na zi ·ben jing 》:“dai yuan lv fang 。”⑨fang fa ;ban fa 。《xun zi ·da lve 》:“bo xue er mo fang 。”⑩yao fang ;chu fang 。《hou han shu ·hua tuo chuan 》:“jing yu fang yao 。”(11)dao li 。《xun zi ·jun dao 》:“shang xian shi neng ,ze min zhi fang 。”(shang :zun chong 。)(12)bi ni ;bi fang 。《han shu ·wei qing huo qu bing chuan zan 》:“piao (piāo)ji yi fang ci yi ,wei jiang ru ci 。”(piao ji :zhi huo qu bing 。)(13)fu ci 。1.zheng zai 。《han shu ·gao di ji 》:“pei gong 、xiang yu fang gong chen liu 。”2. gang gang 。fang bao 《zuo zhong yi gong yi shi 》:“wu xia yi sheng fu an wo ,fang cheng cao 。”3. jiu yao 。《zi zhi tong jian ·han suo di jian an shi san nian 》:“jin zhi shui jun ba shi mo zhong ,fang yu jiang jun hui lie yu wu 。”(zhi :xun lian 。hui lie :yi tong da lie ,shi jiao zhan de wan ci 。)(14)jie ci 。zheng dang 。《zhuang zi ·yang sheng zhu 》:“fang ci zhi shi ,chen yi shen yu er bu yi mu shi 。” (er )páng [fang yang ]pai huai 。《zuo chuan ·ai gong shi qi nian 》:“ru yu kui wei ,heng liu er fang yang 。”

    gan :

    (yi )wan ;tian se wan 。《hou han shu ·ru lin chuan 》:“mei xiang yu ,zhe ri gan wang shi 。” (er )hàn [gan gan ]cheng da mao 。《shi ji ·he qu shu 》:“hao hao gan gan xi lv dan (dān)wei he !”(lv :cun zhuang 。dan :jin 。)

    shi :

    (yi )①fan shi ;liang shi 。《han fei zi ·shi guo 》:“cai shi jiang jin 。”②shi wu 。《zuo chuan ·yin gong yuan nian 》:“xiao ren you mu ,jie chang xiao ren zhi shi yi 。”③chi 。《shi ji ·chen she shi jia 》:“cu mai yu peng shi ,de yu fu zhong shu 。”④shou na 。《yan tie lun ·xiang ci 》:“xian sheng bu neng zheng bu shi jian zheng zhi jun 。”⑤ri 、yue kui que de xian xiang 。hou zuo “shi ”。《lun yu ·zi zhang 》:“jun zi zhi guo ye ,ru ri yue zhi shi yan 。”[shi yan ]shi xin ;bu xin shou nuo yan 。《shi ji ·yan ben ji 》:“nv (rǔ)wu bu xin ,zhen bu shi yan 。”(nv :ni 。) (er )sì na dong xi gei ren chi ;gong yang 。《shi ji ·huai yin hou lie chuan 》:“jie yi yi wo ,tui shi (shí)shi (sì)wo 。” (san )yìren ming yong zi 。han chao you li shi ji (jī)。

    zhang :

    ①zhi ;na zhao 。《yan zi chun qiu ·nei pian jian xia er shi si 》:“wu zhang bing er que san jun zhe zai 。”(bing :bing qi 。que :tui 。)②yi kao ;ping jie 。《san guo zhi ·wei shu ·huan jie chuan 》:“cao gong sui ruo ,zhang yi er qi 。”③bing qi de zong chen 。li dao yuan 《shui jing zhu ·he shui 》:“shi wu xi shi fang gong zhang chu 。”④yi wei ;yi zhang 。cen can 《ji zuo sheng du she wei 》:“xiao sui tian zhang ru ,mu re yu xiang gui 。”

    er :

    ①dai ci 。xiang dang yu “ni ”、“ni de ”。《zuo chuan ·xuan gong shi wu nian 》:“wo mo er zha ,er mo wo yu 。”②zhi shi dai ci 。xiang dang yu “zhe ”、“na ”。《li ji ·tan gong shang 》:“fu zi he shan er ye ?”《jin shu ·huan wen chuan 》:“guo er ,hou jiang yi wu xing ye 。”③yong zai ci wei ,biao shi “……de yang zi ”。《gu shi shi jiu shou 》zhi shi jiu :“xiang qu mo yu li ,gu ren xin shang er 。”④jin ;jian jin 。hou zuo “er (邇)”。《shi jing ·da ya ·hang wei 》:“qi qi xiong di ,mo yuan ju er 。”(qi qi :qin ai 。ju :tong “ju ”。)《zhou li ·de guan ·si chang 》:“shi xiang jin zhe xiang er ye 。”⑤xing rong ci huo fu ci hou chuo 。biao shi “……de yang zi 。”《shi ji ·zhong ni di zi lie chuan 》:“kong zi kui er tan yue :……”《lun yu ·yang huo 》:“fu zi guan er er xiao 。”⑥yu qi ci 。1. biao shi xian zhi 。xiang dang yu “er yi ”、“ba le ”。《zhan guo ce ·wei ce si 》:“bu yi zhi nu ,yi mian guan tu xian ,yi tou qiang cheng er 。”2. biao shi pan duan he ken ding 。xiang dang yu “le ”、“ne ”。《gong yang chuan ·xuan gong shi wu nian 》:“zhuang wang wei song ,jun you qi ri zhi liang er ;jin ci bu sheng ,jiang qu er gui er 。”⑦tong “er ”。 hua fan cheng de yang zi 。《shi jing ·xiao ya ·cai wei 》:“bi er wei he ? wei chang zhi hua 。”

    bu :

    ①si ge mian ma deng zhi wu de tong chen 。《xun zi ·fu 》:“za bu yu jin ,bu zhi yi ye 。”②gu dai yi chong huo bi 。《mo zi ·gui yi 》:“jin shi zhi yong shen ye ,bu re shang ren zhi yong yi bu zhi shen ye 。”③gong bu ;xuan bu 。《zuo chuan ·xiang gong er shi wu nian 》:“wen gong bu ming ,yue :ge fu jiu zhi 。”④fen bu ;san bu 。《han fei zi ·da ti 》:“ri yue suo zhao ,si shi suo hang ,yun bu feng dong 。”⑤chuan bo 。《han shu ·xu chuan 》:“shang qi ji neng ,ci yi bi shu zhi fu ,shi shu wei bu 。”⑥bu zhi ;she zhi 。《han fei zi ·you du 》:“bing si bu yu tian xia ,wei hang yu guan dai zhi guo 。”⑦chen shu ;shu shui 。qiu chi 《yu chen bai zhi shu 》:“liao bu wang huai ,jun ji xiang zhi 。”⑧bu shi ;shi she 。《zhuang zi ·lie yu kou 》:“shi yu ren er bu wang ,fei tian bu ye 。”[bu yi ]ping min 。ben zhi bu zhi zhi yi 。gu dai ping min chuan bu yi ,gu hou yong “bu yi ”dai chen ping min 。du fu 《cao tang 》:“bei duan jian ge yu ,bu yi shu shi ren 。”

    jia :

    ①hao ;mei hao 。《shi jing ·bin feng ·dong shan 》:“ji xin kong jia ,ji jiu ru zhi he ?”(xin :zhi xin hun 。kong :hen 。jiu :chang jiu 。)②ji qing ;ji xiang 。《han shu ·li le zhi 》:“tiao (zhào)zheng jia ji hong yi chang ,xiu jia peng yin yi si fang 。”(tiao :tong “zhao ”。shi 。hong :da 。chang :chang cheng 。xiu :mei 。peng yin :xing rong sheng yin hong da 。yi :chong man 。)③zan mei ;jia jiang 。《han shu ·li le zhi 》:“gai jia ji jing yi er bu ji ji cai hui ,mei ji huan xin er bu liu ji sheng yin 。”(cai hui :cai huo 。liu :fang zong 。)《lun yu ·zi zhang 》:“jia shan er jin bu neng 。”④xi ai 。《zhuang zi ·tian dao 》:“ku si dao ,jia ru zi er ai fu ren 。”

    hui :

    ①ren ai ;ren ci 。《zhou yi ·yi 》:“you fu (fú)hui xin ,wu wen yuan ji 。”(fu :cheng xin 。wu wen yuan ji :mo xu yi wen ,hui you da ji 。)《shi jing ·xiao ya ·jie na shan 》:“hao tian bu hui ,jiang ci bu li 。”②en hui 。《zuo chuan ·zhuang gong shi nian 》:“xiao hui wei bian ,min fu cong ye 。”③ci yu ……en hui yu hao chu 。shen yao 《da guan wu fu 》:“kuan yi hui xia ,de yi wei zheng 。”④he ;rou he 。ji kang 《qin fu 》:“qing lou run ji fu ,hui feng liu ji jian 。”《shi jing ·bei feng ·yan yan 》:“zhong wen ju hui ,shu shen ji shen 。”⑤jing ci 。yong yu dui fang dui dai zi ji de hang dong 。《zuo chuan ·xi gong si nian 》:“jun hui jiao (yāo)fu yu bi yi zhi she ji 。”(jiao :qiu 。bi yi :dui zi ji guo jia de qian chen 。she :tu shen 。ji :gu shen 。)⑥tong “hui ”。cong ming 。《lie zi ·shang wen 》:“shen yi ,ru zhi bu hui 。”