• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 中原何慘黷,馀孽尚縱橫。

    “中原何慘黷,馀孽尚縱橫。”詩句出處:《奉送郭中丞兼太仆卿充隴右節度使三十韻》;是唐朝詩人杜甫的作品。

    詔發西山將,秋屯隴右兵。淒涼馀部曲,燀赫舊傢聲。
    雕鶚乘時去,驊騮顧主鳴。艱難須上策,容易即前程。
    斜日當軒蓋,高風卷旆旌。松悲天水冷,沙亂雪山清。
    和虜猶懷惠,防邊不敢驚。古來於異域,鎮靜示專征。
    燕薊奔封豕,周秦觸駭鯨。中原何慘黷,馀孽尚縱橫。
    箭入昭陽殿,笳吟細柳營。內人紅袖泣,王子白衣行。
    宸極祅星動,園陵殺氣平。空馀金碗出,無復穗帷輕。
    毀廟天飛雨,焚宮火徹明。罘罳朝共落,棆桷夜同傾。
    三月師逾整,群胡勢就烹。瘡痍親接戰,勇決冠垂成。
    妙譽期元宰,殊恩且列卿。幾時回節鉞,戮力掃欃槍。
    圭竇三千士,雲梯七十城。恥非齊說客,隻似魯諸生。
    通籍微班忝,周行獨坐榮。隨肩趨漏刻,短發寄簪纓。
    徑欲依劉表,還疑厭禰衡。漸衰那此別,忍淚獨含情。
    廢邑狐貍語,空村虎豹爭。人頻墜塗炭,公豈忘精誠。
    元帥調新律,前軍壓舊京。安邊仍扈從,莫作後功名。

    【註釋】:

    中:

    (一)①中間。《墨子·經上》:“中,同長也。”(同長:同樣長的半徑。)柳宗元《天說》:“渾然而中處者,世謂之元氣。”②內;在一定的范圍內。《孟子·滕文公上》:“國中無偽。”《考工記·巨人》:“國中九經九緯。”③位置、等級在高下或兩端之間。《列子·力命》:“中塗遇東郭先生。”(塗:同“途”。)《漢書·食貨志下》:“金有三等,黃金為上,白金為中,赤金為下。”④正;適中。《禮記·玉藻》:“頭頸必中。”《孟子·離婁下》:“湯執中。”(湯:殷商國君。)⑤宜於;合於。《史記·外戚世傢》:“武帝擇宮人不中用者,斥出歸之。” (二)zhòng ①符合;適合。《呂氏春秋·懷寵》:“必中理,然後說。”《荀子·賦篇》:“圓者中規,方者中矩。”②誣蔑;誣蔑別人使受損害。《漢書·何武傳》:“顯怒,欲以吏事中商。”(顯、商:人名。)③遭受;感受。《後漢書·馬援傳》:“援亦中病。”

    中原:

    ①平原,原野。《詩·小雅·吉日》:“瞻彼~~,其祁孔有。”②黃河流域。諸葛亮《出師表》:“今南方已定,兵甲已足,當獎帥三軍北定~~。”③國境內部地區。《孫子·作戰》:“力屈財殫,~~內虛。”

    原:

    ①水流源頭。《左傳·昭公九年》:“猶衣服之有冠冕,木水之有本原。”②根源;來由。《韓非子·解老》:“萬害有原。”(害:災禍。)③推究本原。《管子·小匡》:“原本窮末。”④文體名。對某事物推究其本原,而加以論述。⑤原野;寬廣平坦的地面。《楚辭·九歌·國殤》:“平原忽兮路超遠。”(忽:遼闊渺茫的樣子。)⑥寬恕;赦免。《三國志·魏書·張魯傳》:“犯法者,三原然後乃行刑。”⑦通“願”。謹慎老實。《論語·陽貨》:“鄉原,德之賊也。”(賊:傷害;敗壞。)《荀子·榮辱》:“孝弟原愨。”(弟tì:順從兄長。愨què:誠實。)

    何:

    (一)①疑問代詞。1. 什麼。《詩經·召南·何彼穠矣》:“何彼穠(nóng)矣?”(那長得很茂盛的是什麼?)2. 為什麼。《漢書·伍被傳》:“公獨以為無福,何?”3. 何處。韓愈《左遷至藍關示侄孫湘》:“雲橫秦嶺傢何在?”②副詞。1.表示反問。相當於“怎麼”、“哪裡”。《史記·項羽本紀》:“大王來何操?”《後漢書·馬援傳》:“男兒要當死於邊野,以馬革裹屍還葬身,何能臥床上在兒女子手中邪?”(邪:同“耶”。)2.表示感嘆。相當於“多麼”。曹操《觀滄海》:“水何澹澹。” (二)hè 扛;擔。《詩經·曹風·候人》:“何戈與祋(duì)。”(祋:兵器名。)泛指背負。《詩經·小雅· 無羊》:“何蓑(suō)何笠。”引申為承受。《詩經·商頌·長發》:“何天之休。”(休:福。)以上意義後來寫作“荷”。

    慘:

    ①殘酷;狠毒。《漢書·食貨志下》:“吏益慘急而法令察。”(察:明。)《漢書·陳湯傳》:“慘毒行於民。”②憂愁;悲慘。《後漢書·章帝紀》:“又久旱傷麥,憂心慘切。”《晉書·刑法志》:“有酸慘之聲。”③喪事。《晉書·王忱傳》:“婦父嘗有慘,忱乘醉吊之。”④通“黲”。昏暗。張固《幽閑鼓吹》:“末座慘綠少年何人也?”(慘綠:指著淺綠色衣服的。)

    黷:

    ①污濁。孔稚珪《北山移文》:“乍回跡以心染,或先貞而後黷。”②黑。左思《吳都賦》:“碕岸為之不枯,林木為之潤黷。”③過濫。范曄《後漢書·陳蕃傳》:“且祭不欲數,以其易黷故也。”④輕慢;褻瀆。《國語·晉語四》:“同志雖遠,男女不相及,畏黷敬也。”

    孽:

    ①庶子,宗族的旁支,妾所生之子。《呂氏春秋·慎勢》:“立適子不使庶孽疑焉。”②壞事;罪過。蒲松齡《楹聯》:“壯心尚未酬,空向金城悲綠柳;前身得何孽,欲搔短發問青天。”③災難;災禍。《詩經·小雅 · 十月之交》:“下民之孽,匪降自天。”④危害。《呂氏春秋·遇合》:“聖賢之後,反而孽民。”⑤猜疑。《漢書·晁錯傳》:“通關去塞,不孽諸侯。”(塞:關塞。)⑥通“蘗”。嫩芽。《呂氏春秋·辨土》:“厚土則孽不通。”⑦忤逆;不孝。《新書·道術》:“子愛利親謂之孝,反孝為孽。”

    尚:

    ①加在上面;超過。《詩經·齊風·著》:“尚之以瓊華乎而。”(瓊華:精美的玉。乎而:語氣詞。)②矜誇。《後漢書·張衡傳》:“雖才高於世,而無驕尚之情。”③尊崇;崇尚。《莊子·天道》:“鄉黨尚齒,行事尚賢。”④志趣;愛好。柳宗元《遊南亭夜還敘志七十韻》:“夙抱丘壑尚,率性恣遊遨。”⑤古代特指娶帝王之女為妻。《新唐書·郭釗傳》:“其子仲詞尚饒陽公主。”⑥主管;特指帝王的私人事物。《淮南子·覽冥》:“夫瞽師庶女,位賤尚葈。”(尚葈:即典枲,掌管佈縷麻草之物。)《史記·呂太後本紀》:“襄平侯通尚符節。”(通:紀通,人名。)⑦副詞。尚且;還。《詩經·王風·兔爰》:“我生之初,尚無為。”司馬遷《報任安書》:“如仆,尚何言哉!”

    縱:

    (一)[縱臾rǒng]鼓動別人作壞事。《漢書·衡山王劉賜傳》:“日夜縱臾王謀反事。” (二)zòng ①放;發。《史記·吳太伯世傢》:“於是吳王遂縱兵追之。”《淮南子·人間》:“秦西巴弗忍,縱而予之。”②釋放;放走。《舊唐書·楊恭仁傳》:“縱所俘還之。”③放任;不加約束。《左傳·僖公三十三年》:“縱敵,患生。”《荀子·富國》:“天下害生縱欲。”④騰躍。王充《論衡·道虛》:“若士者舉臂而縱身,遂入雲中。”⑤即使。《左傳·莊公十四年》:“縱弗能死,其又奚言?”《呂氏春秋·下賢》:“縱夫子驁祿爵,吾庸敢驁霸王乎?”⑥縱;豎;與“橫”相對。《呂氏春秋·辯土》:“衡行必得,縱行必術。”(術:直。)東方朔《七諫·沉江》:“不別橫之與縱。”⑦戰國時期六國的合縱。《淮南子·要略》:“故縱橫修短生焉。”⑧蹤跡。《史記·酷吏列傳》:“言變事縱跡安起?”

    縱橫:

    ①奔放。杜甫《戲為六絕句》:“庾信文章老更成,凌雲健筆意~~。”②紛陳,交錯。曹植《侍太子坐》:“清醴盈金觴,饌~~陳。”③合縱連橫的縮語。《新語·辨惑》:“因其剛柔之勢,為作~~之術。”④經營天下。魏征《述懷》:“~~計不就,慷慨志猶存。”⑤分散。王延壽《魯靈光殿賦》:“~~駱驛,各有所趣。”

    橫:

    (一)①橫貫;橫放著。韓愈《左遷至藍關示侄孫湘》:“雲橫秦嶺傢何在?雪擁藍關馬不前。”《天工開物·舟車·車》:“四輪者前後各橫軸一根。”②橫的方向。1. 東西向的。與“縱”相對。揚雄《太玄·玄瑩》:“立天之經曰陰與陽,形地之緯曰縱與橫。”范望註:“南北為縱,東西為橫。”2. 橫向的;橫著的。與“直”、“豎”相對。《呂氏春秋·貴直》:“行人燭過免胄橫戈而進。”3. 跟物體長的一邊垂直的。與“直”、“縱”相對。《天工開物·舟車·漕舫》:“凡風從橫來名曰搶風。”③橫貫;橫渡。《漢書·揚雄傳上》:“將祭後土,上乃帥群臣橫大河,湊汾陰。”(湊:奔赴。)④充滿。蘇軾《前赤壁賦》:“白露橫江,水光接天。”⑤廣;廣闊。范仲淹《嶽陽樓記》:“浩浩湯湯(shāng),橫無際涯。”(湯湯:水流大而急。)⑥錯雜。《孟子·滕文公上》:“洪水橫流,泛濫於天下。”⑦戰國時外交策略“連橫”的省稱。《史記·孫子吳起列傳》:“要在強兵,破馳說(shuì)之言從橫者。” (二)hèng ①蠻橫;強暴。《史記·魏其武安侯列傳》:“丞相言灌夫傢在潁川,橫甚,民苦之。”《孟子·萬章下》:“橫政之所出,橫民之所止,不忍居也。”②意外;出乎意料;預料不到。《淮南子·詮言訓》:“內修極而橫禍至者,皆天也。”


  • 中原何惨黩,馀孽尚纵横。

    “中原何惨黩,馀孽尚纵横。”诗句出处:《奉送郭中丞兼太仆卿充陇右节度使三十韵》;是唐朝诗人杜甫的作品。

    诏发西山将,秋屯陇右兵。凄凉馀部曲,燀赫旧家声。
    雕鹗乘时去,骅骝顾主鸣。艰难须上策,容易即前程。
    斜日当轩盖,高风卷旆旌。松悲天水冷,沙乱雪山清。
    和虏犹怀惠,防边不敢惊。古来于异域,镇静示专征。
    燕蓟奔封豕,周秦触骇鲸。中原何惨黩,馀孽尚纵横。
    箭入昭阳殿,笳吟细柳营。内人红袖泣,王子白衣行。
    宸极祅星动,园陵杀气平。空馀金碗出,无复穗帷轻。
    毁庙天飞雨,焚宫火彻明。罘罳朝共落,棆桷夜同倾。
    三月师逾整,群胡势就烹。疮痍亲接战,勇决冠垂成。
    妙誉期元宰,殊恩且列卿。几时回节钺,戮力扫欃枪。
    圭窦三千士,云梯七十城。耻非齐说客,只似鲁诸生。
    通籍微班忝,周行独坐荣。随肩趋漏刻,短发寄簪缨。
    径欲依刘表,还疑厌祢衡。渐衰那此别,忍泪独含情。
    废邑狐狸语,空村虎豹争。人频坠涂炭,公岂忘精诚。
    元帅调新律,前军压旧京。安边仍扈从,莫作后功名。

    【注释】:

    中:

    (一)①中间。《墨子·经上》:“中,同长也。”(同长:同样长的半径。)柳宗元《天说》:“浑然而中处者,世谓之元气。”②内;在一定的范围内。《孟子·滕文公上》:“国中无伪。”《考工记·巨人》:“国中九经九纬。”③位置、等级在高下或两端之间。《列子·力命》:“中涂遇东郭先生。”(涂:同“途”。)《汉书·食货志下》:“金有三等,黄金为上,白金为中,赤金为下。”④正;适中。《礼记·玉藻》:“头颈必中。”《孟子·离娄下》:“汤执中。”(汤:殷商国君。)⑤宜于;合于。《史记·外戚世家》:“武帝择宫人不中用者,斥出归之。” (二)zhòng ①符合;适合。《吕氏春秋·怀宠》:“必中理,然后说。”《荀子·赋篇》:“圆者中规,方者中矩。”②诬蔑;诬蔑别人使受损害。《汉书·何武传》:“显怒,欲以吏事中商。”(显、商:人名。)③遭受;感受。《后汉书·马援传》:“援亦中病。”

    中原:

    ①平原,原野。《诗·小雅·吉日》:“瞻彼~~,其祁孔有。”②黄河流域。诸葛亮《出师表》:“今南方已定,兵甲已足,当奖帅三军北定~~。”③国境内部地区。《孙子·作战》:“力屈财殚,~~内虚。”

    原:

    ①水流源头。《左传·昭公九年》:“犹衣服之有冠冕,木水之有本原。”②根源;来由。《韩非子·解老》:“万害有原。”(害:灾祸。)③推究本原。《管子·小匡》:“原本穷末。”④文体名。对某事物推究其本原,而加以论述。⑤原野;宽广平坦的地面。《楚辞·九歌·国殇》:“平原忽兮路超远。”(忽:辽阔渺茫的样子。)⑥宽恕;赦免。《三国志·魏书·张鲁传》:“犯法者,三原然后乃行刑。”⑦通“愿”。谨慎老实。《论语·阳货》:“乡原,德之贼也。”(贼:伤害;败坏。)《荀子·荣辱》:“孝弟原悫。”(弟tì:顺从兄长。悫què:诚实。)

    何:

    (一)①疑问代词。1. 什么。《诗经·召南·何彼秾矣》:“何彼秾(nóng)矣?”(那长得很茂盛的是什么?)2. 为什么。《汉书·伍被传》:“公独以为无福,何?”3. 何处。韩愈《左迁至蓝关示侄孙湘》:“云横秦岭家何在?”②副词。1.表示反问。相当于“怎么”、“哪里”。《史记·项羽本纪》:“大王来何操?”《后汉书·马援传》:“男儿要当死于边野,以马革裹尸还葬身,何能卧床上在儿女子手中邪?”(邪:同“耶”。)2.表示感叹。相当于“多么”。曹操《观沧海》:“水何澹澹。” (二)hè 扛;担。《诗经·曹风·候人》:“何戈与祋(duì)。”(祋:兵器名。)泛指背负。《诗经·小雅· 无羊》:“何蓑(suō)何笠。”引申为承受。《诗经·商颂·长发》:“何天之休。”(休:福。)以上意义后来写作“荷”。

    惨:

    ①残酷;狠毒。《汉书·食货志下》:“吏益惨急而法令察。”(察:明。)《汉书·陈汤传》:“惨毒行于民。”②忧愁;悲惨。《后汉书·章帝纪》:“又久旱伤麦,忧心惨切。”《晋书·刑法志》:“有酸惨之声。”③丧事。《晋书·王忱传》:“妇父尝有惨,忱乘醉吊之。”④通“黪”。昏暗。张固《幽闲鼓吹》:“末座惨绿少年何人也?”(惨绿:指着浅绿色衣服的。)

    黩:

    ①污浊。孔稚珪《北山移文》:“乍回迹以心染,或先贞而后黩。”②黑。左思《吴都赋》:“碕岸为之不枯,林木为之润黩。”③过滥。范晔《后汉书·陈蕃传》:“且祭不欲数,以其易黩故也。”④轻慢;亵渎。《国语·晋语四》:“同志虽远,男女不相及,畏黩敬也。”

    孽:

    ①庶子,宗族的旁支,妾所生之子。《吕氏春秋·慎势》:“立适子不使庶孽疑焉。”②坏事;罪过。蒲松龄《楹联》:“壮心尚未酬,空向金城悲绿柳;前身得何孽,欲搔短发问青天。”③灾难;灾祸。《诗经·小雅 · 十月之交》:“下民之孽,匪降自天。”④危害。《吕氏春秋·遇合》:“圣贤之后,反而孽民。”⑤猜疑。《汉书·晁错传》:“通关去塞,不孽诸侯。”(塞:关塞。)⑥通“蘖”。嫩芽。《吕氏春秋·辨土》:“厚土则孽不通。”⑦忤逆;不孝。《新书·道术》:“子爱利亲谓之孝,反孝为孽。”

    尚:

    ①加在上面;超过。《诗经·齐风·著》:“尚之以琼华乎而。”(琼华:精美的玉。乎而:语气词。)②矜夸。《后汉书·张衡传》:“虽才高于世,而无骄尚之情。”③尊崇;崇尚。《庄子·天道》:“乡党尚齿,行事尚贤。”④志趣;爱好。柳宗元《游南亭夜还叙志七十韵》:“夙抱丘壑尚,率性恣游遨。”⑤古代特指娶帝王之女为妻。《新唐书·郭钊传》:“其子仲词尚饶阳公主。”⑥主管;特指帝王的私人事物。《淮南子·览冥》:“夫瞽师庶女,位贱尚葈。”(尚葈:即典枲,掌管布缕麻草之物。)《史记·吕太后本纪》:“襄平侯通尚符节。”(通:纪通,人名。)⑦副词。尚且;还。《诗经·王风·兔爰》:“我生之初,尚无为。”司马迁《报任安书》:“如仆,尚何言哉!”

    纵:

    (一)[纵臾rǒng]鼓动别人作坏事。《汉书·衡山王刘赐传》:“日夜纵臾王谋反事。” (二)zòng ①放;发。《史记·吴太伯世家》:“于是吴王遂纵兵追之。”《淮南子·人间》:“秦西巴弗忍,纵而予之。”②释放;放走。《旧唐书·杨恭仁传》:“纵所俘还之。”③放任;不加约束。《左传·僖公三十三年》:“纵敌,患生。”《荀子·富国》:“天下害生纵欲。”④腾跃。王充《论衡·道虚》:“若士者举臂而纵身,遂入云中。”⑤即使。《左传·庄公十四年》:“纵弗能死,其又奚言?”《吕氏春秋·下贤》:“纵夫子骜禄爵,吾庸敢骜霸王乎?”⑥纵;竖;与“横”相对。《吕氏春秋·辩土》:“衡行必得,纵行必术。”(术:直。)东方朔《七谏·沉江》:“不别横之与纵。”⑦战国时期六国的合纵。《淮南子·要略》:“故纵横修短生焉。”⑧踪迹。《史记·酷吏列传》:“言变事纵迹安起?”

    纵横:

    ①奔放。杜甫《戏为六绝句》:“庾信文章老更成,凌云健笔意~~。”②纷陈,交错。曹植《侍太子坐》:“清醴盈金觞,馔~~陈。”③合纵连横的缩语。《新语·辨惑》:“因其刚柔之势,为作~~之术。”④经营天下。魏征《述怀》:“~~计不就,慷慨志犹存。”⑤分散。王延寿《鲁灵光殿赋》:“~~骆驿,各有所趣。”

    横:

    (一)①横贯;横放着。韩愈《左迁至蓝关示侄孙湘》:“云横秦岭家何在?雪拥蓝关马不前。”《天工开物·舟车·车》:“四轮者前后各横轴一根。”②横的方向。1. 东西向的。与“纵”相对。扬雄《太玄·玄莹》:“立天之经曰阴与阳,形地之纬曰纵与横。”范望注:“南北为纵,东西为横。”2. 横向的;横着的。与“直”、“竖”相对。《吕氏春秋·贵直》:“行人烛过免胄横戈而进。”3. 跟物体长的一边垂直的。与“直”、“纵”相对。《天工开物·舟车·漕舫》:“凡风从横来名曰抢风。”③横贯;横渡。《汉书·扬雄传上》:“将祭后土,上乃帅群臣横大河,凑汾阴。”(凑:奔赴。)④充满。苏轼《前赤壁赋》:“白露横江,水光接天。”⑤广;广阔。范仲淹《岳阳楼记》:“浩浩汤汤(shāng),横无际涯。”(汤汤:水流大而急。)⑥错杂。《孟子·滕文公上》:“洪水横流,泛滥于天下。”⑦战国时外交策略“连横”的省称。《史记·孙子吴起列传》:“要在强兵,破驰说(shuì)之言从横者。” (二)hèng ①蛮横;强暴。《史记·魏其武安侯列传》:“丞相言灌夫家在颍川,横甚,民苦之。”《孟子·万章下》:“横政之所出,横民之所止,不忍居也。”②意外;出乎意料;预料不到。《淮南子·诠言训》:“内修极而横祸至者,皆天也。”


  • zhong yuan he can du ,yu nie shang zong heng 。

    “zhong yuan he can du ,yu nie shang zong heng 。”shi gou chu chu :《feng song guo zhong cheng jian tai pu qing chong long you jie du shi san shi yun 》;shi tang chao shi ren du fu de zuo pin 。

    zhao fa xi shan jiang ,qiu tun long you bing 。qi liang yu bu qu ,chan he jiu jia sheng 。
    diao e cheng shi qu ,hua liu gu zhu ming 。jian nan xu shang ce ,rong yi ji qian cheng 。
    xie ri dang xuan gai ,gao feng juan pei jing 。song bei tian shui leng ,sha luan xue shan qing 。
    he lu you huai hui ,fang bian bu gan jing 。gu lai yu yi yu ,zhen jing shi zhuan zheng 。
    yan ji ben feng shi ,zhou qin chu hai jing 。zhong yuan he can du ,yu nie shang zong heng 。
    jian ru zhao yang dian ,jia yin xi liu ying 。nei ren gong xiu qi ,wang zi bai yi hang 。
    chen ji 祅xing dong ,yuan ling sha qi ping 。kong yu jin wan chu ,mo fu sui wei qing 。
    hui miao tian fei yu ,fen gong huo che ming 。fu si chao gong la ,lun jue ye tong qing 。
    san yue shi yu zheng ,qun hu shi jiu peng 。chuang yi qin jie zhan ,yong jue guan chui cheng 。
    miao yu ji yuan zai ,shu en ju lie qing 。ji shi hui jie yue ,lu li sao chan qiang 。
    gui dou san qian shi ,yun ti qi shi cheng 。chi fei ji shui ke ,zhi shi lu zhu sheng 。
    tong ji wei ban tian ,zhou hang du zuo rong 。sui jian qu lou ke ,duan fa ji zan ying 。
    jing yu yi liu biao ,hai yi ya mi heng 。jian cui na ci bie ,ren lei du han qing 。
    fei yi hu li yu ,kong cun hu bao zheng 。ren pin zhui tu tan ,gong qi wang jing cheng 。
    yuan shuai diao xin lv ,qian jun ya jiu jing 。an bian reng hu cong ,mo zuo hou gong ming 。

    【zhu shi 】:

    zhong :

    (yi )①zhong jian 。《mo zi ·jing shang 》:“zhong ,tong chang ye 。”(tong chang :tong yang chang de ban jing 。)liu zong yuan 《tian shui 》:“hun ran er zhong chu zhe ,shi wei zhi yuan qi 。”②nei ;zai yi ding de fan wei nei 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“guo zhong mo wei 。”《kao gong ji ·ju ren 》:“guo zhong jiu jing jiu wei 。”③wei zhi 、deng ji zai gao xia huo liang duan zhi jian 。《lie zi ·li ming 》:“zhong tu yu dong guo xian sheng 。”(tu :tong “tu ”。)《han shu ·shi huo zhi xia 》:“jin you san deng ,huang jin wei shang ,bai jin wei zhong ,chi jin wei xia 。”④zheng ;kuo zhong 。《li ji ·yu zao 》:“tou geng bi zhong 。”《meng zi ·li lou xia 》:“shang zhi zhong 。”(shang :yan shang guo jun 。)⑤yi yu ;ge yu 。《shi ji ·wai qi shi jia 》:“wu di ze gong ren bu zhong yong zhe ,chi chu gui zhi 。” (er )zhòng ①fu ge ;kuo ge 。《lv shi chun qiu ·huai chong 》:“bi zhong li ,ran hou shui 。”《xun zi ·fu pian 》:“yuan zhe zhong gui ,fang zhe zhong ju 。”②wu mie ;wu mie bie ren shi shou sun hai 。《han shu ·he wu chuan 》:“xian nu ,yu yi li shi zhong shang 。”(xian 、shang :ren ming 。)③zao shou ;gan shou 。《hou han shu ·ma yuan chuan 》:“yuan yi zhong bing 。”

    zhong yuan :

    ①ping yuan ,yuan ye 。《shi ·xiao ya ·ji ri 》:“zhan bi ~~,ji qi kong you 。”②huang he liu yu 。zhu ge liang 《chu shi biao 》:“jin na fang yi ding ,bing jia yi zu ,dang jiang shuai san jun bei ding ~~。”③guo jing nei bu de ou 。《sun zi ·zuo zhan 》:“li qu cai dan ,~~nei xu 。”

    yuan :

    ①shui liu yuan tou 。《zuo chuan ·zhao gong jiu nian 》:“you yi fu zhi you guan mian ,mu shui zhi you ben yuan 。”②gen yuan ;lai you 。《han fei zi ·jie lao 》:“mo hai you yuan 。”(hai :zai huo 。)③tui jiu ben yuan 。《guan zi ·xiao kuang 》:“yuan ben qiong mo 。”④wen ti ming 。dui mou shi wu tui jiu ji ben yuan ,er jia yi lun shu 。⑤yuan ye ;kuan an ping tan de de mian 。《chu ci ·jiu ge ·guo shang 》:“ping yuan hu xi lu chao yuan 。”(hu :liao kuo miao mang de yang zi 。)⑥kuan shu ;she mian 。《san guo zhi ·wei shu ·zhang lu chuan 》:“fan fa zhe ,san yuan ran hou nai hang xing 。”⑦tong “yuan ”。jin shen lao shi 。《lun yu ·yang huo 》:“xiang yuan ,de zhi zei ye 。”(zei :shang hai ;bai huai 。)《xun zi ·rong ru 》:“xiao di yuan que 。”(di tì:shun cong xiong chang 。que què:cheng shi 。)

    he :

    (yi )①yi wen dai ci 。1. shen me 。《shi jing ·shao na ·he bi nong yi 》:“he bi nong (nóng)yi ?”(na chang de hen mao cheng de shi shen me ?)2. wei shen me 。《han shu ·wu bei chuan 》:“gong du yi wei mo fu ,he ?”3. he chu 。han yu 《zuo qian zhi lan guan shi zhi sun xiang 》:“yun heng qin ling jia he zai ?”②fu ci 。1.biao shi fan wen 。xiang dang yu “zen me ”、“na li ”。《shi ji ·xiang yu ben ji 》:“da wang lai he cao ?”《hou han shu ·ma yuan chuan 》:“nan er yao dang si yu bian ye ,yi ma ge guo shi hai zang shen ,he neng wo chuang shang zai er nv zi shou zhong xie ?”(xie :tong “ye ”。)2.biao shi gan tan 。xiang dang yu “duo me ”。cao cao 《guan cang hai 》:“shui he dan dan 。” (er )hè gang ;dan 。《shi jing ·cao feng ·hou ren 》:“he ge yu dui (duì)。”(dui :bing qi ming 。)fan zhi bei fu 。《shi jing ·xiao ya · mo yang 》:“he suo (suō)he li 。”yin shen wei cheng shou 。《shi jing ·shang song ·chang fa 》:“he tian zhi xiu 。”(xiu :fu 。)yi shang yi yi hou lai xie zuo “he ”。

    can :

    ①can ku ;hen du 。《han shu ·shi huo zhi xia 》:“li yi can ji er fa ling cha 。”(cha :ming 。)《han shu ·chen shang chuan 》:“can du hang yu min 。”②you chou ;bei can 。《hou han shu ·zhang di ji 》:“you jiu han shang mai ,you xin can qie 。”《jin shu ·xing fa zhi 》:“you suan can zhi sheng 。”③sang shi 。《jin shu ·wang chen chuan 》:“fu fu chang you can ,chen cheng zui diao zhi 。”④tong “can ”。hun an 。zhang gu 《you xian gu chui 》:“mo zuo can lu shao nian he ren ye ?”(can lu :zhi zhao jian lu se yi fu de 。)

    du :

    ①wu zhuo 。kong zhi gui 《bei shan yi wen 》:“zha hui ji yi xin ran ,huo xian zhen er hou du 。”②hei 。zuo sai 《wu dou fu 》:“qi an wei zhi bu ku ,lin mu wei zhi run du 。”③guo lan 。fan ye 《hou han shu ·chen fan chuan 》:“ju ji bu yu shu ,yi ji yi du gu ye 。”④qing man ;xie du 。《guo yu ·jin yu si 》:“tong zhi sui yuan ,nan nv bu xiang ji ,wei du jing ye 。”

    nie :

    ①shu zi ,zong zu de pang zhi ,qie suo sheng zhi zi 。《lv shi chun qiu ·shen shi 》:“li kuo zi bu shi shu nie yi yan 。”②huai shi ;zui guo 。pu song ling 《ying lian 》:“zhuang xin shang wei chou ,kong xiang jin cheng bei lu liu ;qian shen de he nie ,yu sao duan fa wen qing tian 。”③zai nan ;zai huo 。《shi jing ·xiao ya · shi yue zhi jiao 》:“xia min zhi nie ,fei jiang zi tian 。”④wei hai 。《lv shi chun qiu ·yu ge 》:“sheng xian zhi hou ,fan er nie min 。”⑤cai yi 。《han shu ·chao cuo chuan 》:“tong guan qu sai ,bu nie zhu hou 。”(sai :guan sai 。)⑥tong “nie ”。nen ya 。《lv shi chun qiu ·bian tu 》:“hou tu ze nie bu tong 。”⑦wu ni ;bu xiao 。《xin shu ·dao shu 》:“zi ai li qin wei zhi xiao ,fan xiao wei nie 。”

    shang :

    ①jia zai shang mian ;chao guo 。《shi jing ·ji feng ·zhe 》:“shang zhi yi qiong hua hu er 。”(qiong hua :jing mei de yu 。hu er :yu qi ci 。)②jin kua 。《hou han shu ·zhang heng chuan 》:“sui cai gao yu shi ,er mo jiao shang zhi qing 。”③zun chong ;chong shang 。《zhuang zi ·tian dao 》:“xiang dang shang chi ,hang shi shang xian 。”④zhi qu ;ai hao 。liu zong yuan 《you na ting ye hai xu zhi qi shi yun 》:“su bao qiu he shang ,lv xing zi you ao 。”⑤gu dai te zhi qu di wang zhi nv wei qi 。《xin tang shu ·guo zhao chuan 》:“ji zi zhong ci shang rao yang gong zhu 。”⑥zhu guan ;te zhi di wang de si ren shi wu 。《huai na zi ·lan ming 》:“fu gu shi shu nv ,wei jian shang xi 。”(shang xi :ji dian xi ,zhang guan bu lv ma cao zhi wu 。)《shi ji ·lv tai hou ben ji 》:“xiang ping hou tong shang fu jie 。”(tong :ji tong ,ren ming 。)⑦fu ci 。shang ju ;hai 。《shi jing ·wang feng ·tu yuan 》:“wo sheng zhi chu ,shang mo wei 。”si ma qian 《bao ren an shu 》:“ru pu ,shang he yan zai !”

    zong :

    (yi )[zong yu rǒng]gu dong bie ren zuo huai shi 。《han shu ·heng shan wang liu ci chuan 》:“ri ye zong yu wang mou fan shi 。” (er )zòng ①fang ;fa 。《shi ji ·wu tai bai shi jia 》:“yu shi wu wang sui zong bing zhui zhi 。”《huai na zi ·ren jian 》:“qin xi ba fu ren ,zong er yu zhi 。”②shi fang ;fang zou 。《jiu tang shu ·yang gong ren chuan 》:“zong suo fu hai zhi 。”③fang ren ;bu jia yao shu 。《zuo chuan ·xi gong san shi san nian 》:“zong di ,huan sheng 。”《xun zi ·fu guo 》:“tian xia hai sheng zong yu 。”④teng yue 。wang chong 《lun heng ·dao xu 》:“re shi zhe ju bei er zong shen ,sui ru yun zhong 。”⑤ji shi 。《zuo chuan ·zhuang gong shi si nian 》:“zong fu neng si ,ji you xi yan ?”《lv shi chun qiu ·xia xian 》:“zong fu zi ao lu jue ,wu yong gan ao ba wang hu ?”⑥zong ;shu ;yu “heng ”xiang dui 。《lv shi chun qiu ·bian tu 》:“heng hang bi de ,zong hang bi shu 。”(shu :zhi 。)dong fang shuo 《qi jian ·chen jiang 》:“bu bie heng zhi yu zong 。”⑦zhan guo shi ji liu guo de ge zong 。《huai na zi ·yao lve 》:“gu zong heng xiu duan sheng yan 。”⑧zong ji 。《shi ji ·ku li lie chuan 》:“yan bian shi zong ji an qi ?”

    zong heng :

    ①ben fang 。du fu 《hu wei liu jue gou 》:“yu xin wen zhang lao geng cheng ,ling yun jian bi yi ~~。”②fen chen ,jiao cuo 。cao zhi 《shi tai zi zuo 》:“qing li ying jin shang ,zhuan ~~chen 。”③ge zong lian heng de su yu 。《xin yu ·bian huo 》:“yin ji gang rou zhi shi ,wei zuo ~~zhi shu 。”④jing ying tian xia 。wei zheng 《shu huai 》:“~~ji bu jiu ,kang kai zhi you cun 。”⑤fen san 。wang yan shou 《lu ling guang dian fu 》:“~~jia yi ,ge you suo qu 。”

    heng :

    (yi )①heng guan ;heng fang zhao 。han yu 《zuo qian zhi lan guan shi zhi sun xiang 》:“yun heng qin ling jia he zai ?xue yong lan guan ma bu qian 。”《tian gong kai wu ·zhou che ·che 》:“si lun zhe qian hou ge heng zhou yi gen 。”②heng de fang xiang 。1. dong xi xiang de 。yu “zong ”xiang dui 。yang xiong 《tai xuan ·xuan ying 》:“li tian zhi jing yue yin yu yang ,xing de zhi wei yue zong yu heng 。”fan wang zhu :“na bei wei zong ,dong xi wei heng 。”2. heng xiang de ;heng zhao de 。yu “zhi ”、“shu ”xiang dui 。《lv shi chun qiu ·gui zhi 》:“hang ren zhu guo mian zhou heng ge er jin 。”3. gen wu ti chang de yi bian chui zhi de 。yu “zhi ”、“zong ”xiang dui 。《tian gong kai wu ·zhou che ·cao fang 》:“fan feng cong heng lai ming yue qiang feng 。”③heng guan ;heng du 。《han shu ·yang xiong chuan shang 》:“jiang ji hou tu ,shang nai shuai qun chen heng da he ,cou fen yin 。”(cou :ben fu 。)④chong man 。su shi 《qian chi bi fu 》:“bai lou heng jiang ,shui guang jie tian 。”⑤an ;an kuo 。fan zhong yan 《yue yang lou ji 》:“hao hao shang shang (shāng),heng mo ji ya 。”(shang shang :shui liu da er ji 。)⑥cuo za 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“hong shui heng liu ,fan lan yu tian xia 。”⑦zhan guo shi wai jiao ce lve “lian heng ”de sheng chen 。《shi ji ·sun zi wu qi lie chuan 》:“yao zai jiang bing ,po chi shui (shuì)zhi yan cong heng zhe 。” (er )hèng ①man heng ;jiang bao 。《shi ji ·wei ji wu an hou lie chuan 》:“cheng xiang yan guan fu jia zai ying chuan ,heng shen ,min ku zhi 。”《meng zi ·mo zhang xia 》:“heng zheng zhi suo chu ,heng min zhi suo zhi ,bu ren ju ye 。”②yi wai ;chu hu yi liao ;yu liao bu dao 。《huai na zi ·quan yan xun 》:“nei xiu ji er heng huo zhi zhe ,jie tian ye 。”