• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 蹇辭慚自寡,渴病老難痊。

    “蹇辭慚自寡,渴病老難痊。”詩句出處:《秋幕中夜獨坐遲明因陪謁上公因書》;是唐朝詩人盧綸的作品。

    風淒露泫然,明月在山巔。獨倚古庭樹,仰看深夜天。
    葉翻螢不定,蟲思草無邊。南舍機杼發,東方雲景鮮。
    簪裘肅已整,車騎儼將前。百雉拱雙戟,萬夫尊一賢。
    琳瑯多謀蘊,律呂更相宣。曉桂香浥露,新鴻晴滿川。
    熙熙造化功,穆穆唐堯年。顧己草同賤,誓心金匪堅。
    蹇辭慚自寡,渴病老難痊。書此更何問,邊韶唯晝眠。

    【註釋】:

    蹇:

    ①跛腳。《戰國策·秦策三》:“以秦卒之勇,車騎之多,以當諸侯,譬若馳韓盧而逐蹇兔也。”(韓盧:古良犬名。)②困苦;不順利。庾信《擬詠懷》:“大道忽雲乖,生民隨事蹇。”③劣馬或跛驢。齊己《答無願上人》:“鄭生驅蹇峴山回,傳得安公好信來。”④言語不流利。庾信《謝滕王集序啟》:“言辭蹇吃,更甚揚雄。”(揚雄:人名。)⑤傲慢;不順服。《漢書· 淮南厲王劉長傳》:“自以為最親,驕蹇,數不奉法。”⑥助詞。用於句首。《楚辭· 九辯》:“時亹(wěi)亹而過中兮,蹇淹留而無成。”(亹亹:行進貌。淹留:停滯。)

    蹇辭:

    忠直的言辭。《後漢書·黃瓊傳》:“帷幄容其~~,舉厝稟其成式。”

    辭:

    ①口供。《周禮·秋官· 鄉士》:“聽其獄訟,察其辭。”(察:審察。)柳宗元《斷刑論下》:“使犯死者自春而窮其辭。”②言詞;文詞。《莊子·盜蹠》:“多辭繆說。”陸機《文賦》:“要辭達而理舉,故無取乎冗長。”③告訴。《禮記·檀弓上》:“使人辭於狐突。”④推辭;不接受。《論語·雍也》:“與之粟九百,辭。”曹操《讓縣自明本志令》:“固辭不受。”⑤告別;離開。陶潛《桃花源記》:“停數日,辭去。”李白《黃鶴樓送孟浩然之廣陵》:“故人西辭黃鶴樓,煙花三月下揚州。”⑥辭退;解除。《兒女英雄傳》第二十三回:“便脫去那領朝衫,辭官不作。”⑦我國古代的一種文學體裁。

    慚:

    羞愧。《史記· 酈生陸賈列傳》:“高帝不懌(yì)而有慚色。”

    自:

    ①自己。《詩經·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②親自。宋濂《送東陽馬生序》:“每假借於藏書之傢,手自筆錄,計日以還。”《史記·蕭相國世傢》:“高祖自將。”③自然。《史記·李將軍列傳》:“諺曰:‘桃李無言,下自成蹊。’”(蹊:小徑;小路。)④介詞。1.從。《孟子·滕文公上》:“有為神農之言者許行,自楚之滕。”(神農:傳說為古代造耒耜、興農業的帝王。許行:當時的農學傢。)《論語·學而》:“有朋自遠方來。”2. 由於。《史記·屈原賈生列傳》:“屈平之作《離騷》,蓋自怨生也。”《漢書·灌夫傳》:“侯自我得之,自我捐之,無所恨。”⑤連詞。表示假設。可譯為假如。《左傳·成公十六年》:“唯聖人能內外無患,自非聖人,外寧必有內憂。”⑥連詞。表示假設的讓步。可譯為即使。《漢書·高祖紀下》:“高祖不修文學,而性明達,好謀能聽,自監門戍卒,見之如舊。”又《杜周傳》:“自京師不曉,況於遠方?”

    寡:

    ①少;缺少。《孟子·公孫醜下》:“得道者多助,失道者寡助。”②喪失配偶。本來男女喪偶都叫寡,後多指婦女喪夫。《左傳· 襄公二十七年》:“齊崔杼生成及強而寡,娶郭薑,生明。”(崔杼:齊大夫。成、強、明:崔杼之子。)此指夫喪妻。《孟子·梁惠王下》:“老而無夫曰寡。”此指妻無夫。③王侯的謙稱。《老子》第三十九章:“是以王侯自謂孤、寡、不谷。”

    渴:

    (一)①口喝。《呂氏春秋·權勛》:“司馬子反渴而求飲。”《詩經·小雅·采薇》:“憂心烈烈,載饑載渴。”(烈烈:憂愁的樣子。)②急切的樣子。孔尚任《桃花扇·訪翠》:“小生河南侯朝宗,一向渴慕,今才遂願。” (二)jié水幹涸。後作“竭”。《周禮·地官·草人》:“凡糞種,騂剛用牛……渴澤用鹿。”(騂剛:赤色硬土。牛:指牛糞。鹿:指鹿糞。)引申為盡。《呂氏春秋·任地》:“時至而作,渴時而止。”

    病:

    ①重病;重傷。古稱輕病為疾,重病為病。《左傳·僖公二十八年》:“病,則將殺之。”後泛指一般疾病。《孟子·滕文公上》:“吾固願見,今吾尚病;病愈,我且往見。”②患病。《後漢書·王充傳》:“永元中,病卒於傢。”③困苦;疾苦。白居易《寄唐生》:“惟歌生民病,願得天子知。”④憂慮;擔心。《左傳·襄公二十四年》:“鄭人病之。”⑤缺點;錯誤。《孔子傢語·在厄》:“孔子聖賢,其所刺譏,皆中諸侯之病。”

    老:

    ①年歲大。《詩經·邶風·擊鼓》:“與子偕老。”(偕:一同。)《老子》第十八章:“民至老死不相往來。”②衰老。辛棄疾《永遇樂·京口北固亭懷古》:“廉頗老矣,尚能飯否?”③老年人。《戰國策·齊策》:“民扶老攜幼,迎君道中。”特用於對資深長者的敬稱。《詩經·小雅·十月之交》:“不憖遺一老。”(憖yìn:願)④老死;終老。死的諱稱。張溥《五人墓碑記》:“令五人者保其首領以老於戶牖之下。”⑤敬老,養老。《孟子·梁惠王上》:“老吾老以及人之老。”⑥熟練,有經驗。歐陽修《為君難論》:“其父奢,趙之名將,老用於兵者也。”⑦對公卿大夫的總稱。《左傳·昭公十三年》:“天子之老,請帥王賦。”也指大夫的傢臣《論語·憲問》:“孟公綽為趙魏老則優。”(孟公綽:魯大夫。趙魏:都是晉國的世卿。)⑧告老;年老退休。《左傳·襄公三年》:“祁奚請老。”(祁奚:晉大夫。)⑨年久的;歷時久遠的。原來的(與“新”相對)。方苞《獄中雜記》:“而獄中為老監者四,監五室。”⑩陳舊的。歸有光《項脊軒志》:“百年老屋,塵泥滲漉。”(11)前綴。用於稱人、排列次序和某些動植物名。蘇軾《江城子·密州出獵》:“老夫聊發少年狂。”

    難:

    (一)nán 困難;艱難。與“易”相對。《老子》第二章:“故有無相生,難易相成。”李白《蜀道難》:“蜀道之難,難於上青天。” (二)nàn ①災難;禍患。《孫子·謀攻》:“三軍既惑且疑,則諸侯之難至矣。”《韓非子·五蠹》:“堅甲厲兵以備難。”(厲兵:磨快兵器。)特指兵難,反抗或叛亂。賈誼《過秦論》:“一夫作難而七廟隳。”(七廟:天子的宗廟。隳 :毀壞。)蘇軾《晁錯論》:“惟仁人君子豪傑之士,能出身為天下犯大難,以求成大功。”②怨仇。《戰國策·秦策一》:“以與周武為難。”(周武:周武王。)《史記·張儀列傳》:“楚嘗與秦構難,戰於漢中。”③責備;責難。《孟子·離婁下》:“於禽獸又何難焉?”又詰問;反駁。《論衡·問孔》:“造難孔子,何傷於義?”王安石《答司馬諫議書》:“辟邪說,難壬人。”(壬人:佞人,巧言諂媚的小人。)又辯駁的觀點,論點。《漢書·高帝紀》:“(漢王)以問張良,良發八難。” (三)nuó ①茂盛的樣子。《詩經·小雅·隰桑》:“隰桑有阿,其葉有難。”(阿:通“婀”,柔美的樣子。)②驅逐疫鬼。後來寫作“儺”。《周禮·夏官·方相氏》:“帥百隸而時難,以索室驅疫。”

    痊:

    疾病恢復;病愈。《莊子·徐無鬼》:“今予病少痊。”


  • 蹇辞惭自寡,渴病老难痊。

    “蹇辞惭自寡,渴病老难痊。”诗句出处:《秋幕中夜独坐迟明因陪谒上公因书》;是唐朝诗人卢纶的作品。

    风凄露泫然,明月在山巅。独倚古庭树,仰看深夜天。
    叶翻萤不定,虫思草无边。南舍机杼发,东方云景鲜。
    簪裘肃已整,车骑俨将前。百雉拱双戟,万夫尊一贤。
    琳琅多谋蕴,律吕更相宣。晓桂香浥露,新鸿晴满川。
    熙熙造化功,穆穆唐尧年。顾己草同贱,誓心金匪坚。
    蹇辞惭自寡,渴病老难痊。书此更何问,边韶唯昼眠。

    【注释】:

    蹇:

    ①跛脚。《战国策·秦策三》:“以秦卒之勇,车骑之多,以当诸侯,譬若驰韩卢而逐蹇兔也。”(韩卢:古良犬名。)②困苦;不顺利。庾信《拟咏怀》:“大道忽云乖,生民随事蹇。”③劣马或跛驴。齐己《答无愿上人》:“郑生驱蹇岘山回,传得安公好信来。”④言语不流利。庾信《谢滕王集序启》:“言辞蹇吃,更甚扬雄。”(扬雄:人名。)⑤傲慢;不顺服。《汉书· 淮南厉王刘长传》:“自以为最亲,骄蹇,数不奉法。”⑥助词。用于句首。《楚辞· 九辩》:“时亹(wěi)亹而过中兮,蹇淹留而无成。”(亹亹:行进貌。淹留:停滞。)

    蹇辞:

    忠直的言辞。《后汉书·黄琼传》:“帷幄容其~~,举厝禀其成式。”

    辞:

    ①口供。《周礼·秋官· 乡士》:“听其狱讼,察其辞。”(察:审察。)柳宗元《断刑论下》:“使犯死者自春而穷其辞。”②言词;文词。《庄子·盗跖》:“多辞缪说。”陆机《文赋》:“要辞达而理举,故无取乎冗长。”③告诉。《礼记·檀弓上》:“使人辞于狐突。”④推辞;不接受。《论语·雍也》:“与之粟九百,辞。”曹操《让县自明本志令》:“固辞不受。”⑤告别;离开。陶潜《桃花源记》:“停数日,辞去。”李白《黄鹤楼送孟浩然之广陵》:“故人西辞黄鹤楼,烟花三月下扬州。”⑥辞退;解除。《儿女英雄传》第二十三回:“便脱去那领朝衫,辞官不作。”⑦我国古代的一种文学体裁。

    惭:

    羞愧。《史记· 郦生陆贾列传》:“高帝不怿(yì)而有惭色。”

    自:

    ①自己。《诗经·大雅·文王》:“永言配命,自求多福。”(言:通“焉”。配命:合乎天命。)《老子》:“知人者智,自知者明。”②亲自。宋濂《送东阳马生序》:“每假借于藏书之家,手自笔录,计日以还。”《史记·萧相国世家》:“高祖自将。”③自然。《史记·李将军列传》:“谚曰:‘桃李无言,下自成蹊。’”(蹊:小径;小路。)④介词。1.从。《孟子·滕文公上》:“有为神农之言者许行,自楚之滕。”(神农:传说为古代造耒耜、兴农业的帝王。许行:当时的农学家。)《论语·学而》:“有朋自远方来。”2. 由于。《史记·屈原贾生列传》:“屈平之作《离骚》,盖自怨生也。”《汉书·灌夫传》:“侯自我得之,自我捐之,无所恨。”⑤连词。表示假设。可译为假如。《左传·成公十六年》:“唯圣人能内外无患,自非圣人,外宁必有内忧。”⑥连词。表示假设的让步。可译为即使。《汉书·高祖纪下》:“高祖不修文学,而性明达,好谋能听,自监门戍卒,见之如旧。”又《杜周传》:“自京师不晓,况于远方?”

    寡:

    ①少;缺少。《孟子·公孙丑下》:“得道者多助,失道者寡助。”②丧失配偶。本来男女丧偶都叫寡,后多指妇女丧夫。《左传· 襄公二十七年》:“齐崔杼生成及强而寡,娶郭姜,生明。”(崔杼:齐大夫。成、强、明:崔杼之子。)此指夫丧妻。《孟子·梁惠王下》:“老而无夫曰寡。”此指妻无夫。③王侯的谦称。《老子》第三十九章:“是以王侯自谓孤、寡、不谷。”

    渴:

    (一)①口喝。《吕氏春秋·权勋》:“司马子反渴而求饮。”《诗经·小雅·采薇》:“忧心烈烈,载饥载渴。”(烈烈:忧愁的样子。)②急切的样子。孔尚任《桃花扇·访翠》:“小生河南侯朝宗,一向渴慕,今才遂愿。” (二)jié水干涸。后作“竭”。《周礼·地官·草人》:“凡粪种,骍刚用牛……渴泽用鹿。”(骍刚:赤色硬土。牛:指牛粪。鹿:指鹿粪。)引申为尽。《吕氏春秋·任地》:“时至而作,渴时而止。”

    病:

    ①重病;重伤。古称轻病为疾,重病为病。《左传·僖公二十八年》:“病,则将杀之。”后泛指一般疾病。《孟子·滕文公上》:“吾固愿见,今吾尚病;病愈,我且往见。”②患病。《后汉书·王充传》:“永元中,病卒于家。”③困苦;疾苦。白居易《寄唐生》:“惟歌生民病,愿得天子知。”④忧虑;担心。《左传·襄公二十四年》:“郑人病之。”⑤缺点;错误。《孔子家语·在厄》:“孔子圣贤,其所刺讥,皆中诸侯之病。”

    老:

    ①年岁大。《诗经·邶风·击鼓》:“与子偕老。”(偕:一同。)《老子》第十八章:“民至老死不相往来。”②衰老。辛弃疾《永遇乐·京口北固亭怀古》:“廉颇老矣,尚能饭否?”③老年人。《战国策·齐策》:“民扶老携幼,迎君道中。”特用于对资深长者的敬称。《诗经·小雅·十月之交》:“不慭遗一老。”(慭yìn:愿)④老死;终老。死的讳称。张溥《五人墓碑记》:“令五人者保其首领以老于户牖之下。”⑤敬老,养老。《孟子·梁惠王上》:“老吾老以及人之老。”⑥熟练,有经验。欧阳修《为君难论》:“其父奢,赵之名将,老用于兵者也。”⑦对公卿大夫的总称。《左传·昭公十三年》:“天子之老,请帅王赋。”也指大夫的家臣《论语·宪问》:“孟公绰为赵魏老则优。”(孟公绰:鲁大夫。赵魏:都是晋国的世卿。)⑧告老;年老退休。《左传·襄公三年》:“祁奚请老。”(祁奚:晋大夫。)⑨年久的;历时久远的。原来的(与“新”相对)。方苞《狱中杂记》:“而狱中为老监者四,监五室。”⑩陈旧的。归有光《项脊轩志》:“百年老屋,尘泥渗漉。”(11)前缀。用于称人、排列次序和某些动植物名。苏轼《江城子·密州出猎》:“老夫聊发少年狂。”

    难:

    (一)nán 困难;艰难。与“易”相对。《老子》第二章:“故有无相生,难易相成。”李白《蜀道难》:“蜀道之难,难于上青天。” (二)nàn ①灾难;祸患。《孙子·谋攻》:“三军既惑且疑,则诸侯之难至矣。”《韩非子·五蠹》:“坚甲厉兵以备难。”(厉兵:磨快兵器。)特指兵难,反抗或叛乱。贾谊《过秦论》:“一夫作难而七庙隳。”(七庙:天子的宗庙。隳 :毁坏。)苏轼《晁错论》:“惟仁人君子豪杰之士,能出身为天下犯大难,以求成大功。”②怨仇。《战国策·秦策一》:“以与周武为难。”(周武:周武王。)《史记·张仪列传》:“楚尝与秦构难,战于汉中。”③责备;责难。《孟子·离娄下》:“于禽兽又何难焉?”又诘问;反驳。《论衡·问孔》:“造难孔子,何伤于义?”王安石《答司马谏议书》:“辟邪说,难壬人。”(壬人:佞人,巧言谄媚的小人。)又辩驳的观点,论点。《汉书·高帝纪》:“(汉王)以问张良,良发八难。” (三)nuó ①茂盛的样子。《诗经·小雅·隰桑》:“隰桑有阿,其叶有难。”(阿:通“婀”,柔美的样子。)②驱逐疫鬼。后来写作“傩”。《周礼·夏官·方相氏》:“帅百隶而时难,以索室驱疫。”

    痊:

    疾病恢复;病愈。《庄子·徐无鬼》:“今予病少痊。”


  • jian ci can zi gua ,ke bing lao nan quan 。

    “jian ci can zi gua ,ke bing lao nan quan 。”shi gou chu chu :《qiu mu zhong ye du zuo chi ming yin pei ye shang gong yin shu 》;shi tang chao shi ren lu guan de zuo pin 。

    feng qi lou xuan ran ,ming yue zai shan dian 。du yi gu ting shu ,yang kan shen ye tian 。
    xie fan ying bu ding ,chong sai cao mo bian 。na she ji zhu fa ,dong fang yun jing xian 。
    zan qiu su yi zheng ,che ji yan jiang qian 。bai zhi gong shuang ji ,mo fu zun yi xian 。
    lin lang duo mou wen ,lv lv geng xiang xuan 。xiao gui xiang ya lou ,xin hong qing man chuan 。
    xi xi zao hua gong ,mu mu tang yao nian 。gu ji cao tong jian ,shi xin jin fei jian 。
    jian ci can zi gua ,ke bing lao nan quan 。shu ci geng he wen ,bian shao wei zhou mian 。

    【zhu shi 】:

    jian :

    ①bo jiao 。《zhan guo ce ·qin ce san 》:“yi qin cu zhi yong ,che ji zhi duo ,yi dang zhu hou ,pi re chi han lu er zhu jian tu ye 。”(han lu :gu liang quan ming 。)②kun ku ;bu shun li 。yu xin 《ni yong huai 》:“da dao hu yun guai ,sheng min sui shi jian 。”③lie ma huo bo lv 。ji ji 《da mo yuan shang ren 》:“zheng sheng qu jian xian shan hui ,chuan de an gong hao xin lai 。”④yan yu bu liu li 。yu xin 《xie teng wang ji xu qi 》:“yan ci jian chi ,geng shen yang xiong 。”(yang xiong :ren ming 。)⑤ao man ;bu shun fu 。《han shu · huai na li wang liu chang chuan 》:“zi yi wei zui qin ,jiao jian ,shu bu feng fa 。”⑥zhu ci 。yong yu gou shou 。《chu ci · jiu bian 》:“shi men (wěi)men er guo zhong xi ,jian yan liu er mo cheng 。”(men men :hang jin mao 。yan liu :ting zhi 。)

    jian ci :

    zhong zhi de yan ci 。《hou han shu ·huang qiong chuan 》:“wei wo rong ji ~~,ju cuo bing ji cheng shi 。”

    ci :

    ①kou gong 。《zhou li ·qiu guan · xiang shi 》:“ting ji yu song ,cha ji ci 。”(cha :shen cha 。)liu zong yuan 《duan xing lun xia 》:“shi fan si zhe zi chun er qiong ji ci 。”②yan ci ;wen ci 。《zhuang zi ·dao zhi 》:“duo ci miao shui 。”liu ji 《wen fu 》:“yao ci da er li ju ,gu mo qu hu rong chang 。”③gao su 。《li ji ·tan gong shang 》:“shi ren ci yu hu tu 。”④tui ci ;bu jie shou 。《lun yu ·yong ye 》:“yu zhi su jiu bai ,ci 。”cao cao 《rang xian zi ming ben zhi ling 》:“gu ci bu shou 。”⑤gao bie ;li kai 。tao qian 《tao hua yuan ji 》:“ting shu ri ,ci qu 。”li bai 《huang he lou song meng hao ran zhi an ling 》:“gu ren xi ci huang he lou ,yan hua san yue xia yang zhou 。”⑥ci tui ;jie chu 。《er nv ying xiong chuan 》di er shi san hui :“bian tuo qu na ling chao shan ,ci guan bu zuo 。”⑦wo guo gu dai de yi chong wen xue ti cai 。

    can :

    xiu kui 。《shi ji · li sheng liu gu lie chuan 》:“gao di bu yi (yì)er you can se 。”

    zi :

    ①zi ji 。《shi jing ·da ya ·wen wang 》:“yong yan pei ming ,zi qiu duo fu 。”(yan :tong “yan ”。pei ming :ge hu tian ming 。)《lao zi 》:“zhi ren zhe zhi ,zi zhi zhe ming 。”②qin zi 。song lian 《song dong yang ma sheng xu 》:“mei jia jie yu cang shu zhi jia ,shou zi bi lu ,ji ri yi hai 。”《shi ji ·xiao xiang guo shi jia 》:“gao zu zi jiang 。”③zi ran 。《shi ji ·li jiang jun lie chuan 》:“yan yue :‘tao li mo yan ,xia zi cheng qi 。’”(qi :xiao jing ;xiao lu 。)④jie ci 。1.cong 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“you wei shen nong zhi yan zhe hu hang ,zi chu zhi teng 。”(shen nong :chuan shui wei gu dai zao lei si 、xing nong ye de di wang 。hu hang :dang shi de nong xue jia 。)《lun yu ·xue er 》:“you peng zi yuan fang lai 。”2. you yu 。《shi ji ·qu yuan gu sheng lie chuan 》:“qu ping zhi zuo 《li sao 》,gai zi yuan sheng ye 。”《han shu ·guan fu chuan 》:“hou zi wo de zhi ,zi wo juan zhi ,mo suo hen 。”⑤lian ci 。biao shi jia she 。ke yi wei jia ru 。《zuo chuan ·cheng gong shi liu nian 》:“wei sheng ren neng nei wai mo huan ,zi fei sheng ren ,wai ning bi you nei you 。”⑥lian ci 。biao shi jia she de rang bu 。ke yi wei ji shi 。《han shu ·gao zu ji xia 》:“gao zu bu xiu wen xue ,er xing ming da ,hao mou neng ting ,zi jian men shu cu ,jian zhi ru jiu 。”you 《du zhou chuan 》:“zi jing shi bu xiao ,kuang yu yuan fang ?”

    gua :

    ①shao ;que shao 。《meng zi ·gong sun chou xia 》:“de dao zhe duo zhu ,shi dao zhe gua zhu 。”②sang shi pei ou 。ben lai nan nv sang ou dou jiao gua ,hou duo zhi fu nv sang fu 。《zuo chuan · xiang gong er shi qi nian 》:“ji cui zhu sheng cheng ji jiang er gua ,qu guo jiang ,sheng ming 。”(cui zhu :ji da fu 。cheng 、jiang 、ming :cui zhu zhi zi 。)ci zhi fu sang qi 。《meng zi ·liang hui wang xia 》:“lao er mo fu yue gua 。”ci zhi qi mo fu 。③wang hou de qian chen 。《lao zi 》di san shi jiu zhang :“shi yi wang hou zi wei gu 、gua 、bu gu 。”

    ke :

    (yi )①kou he 。《lv shi chun qiu ·quan xun 》:“si ma zi fan ke er qiu yin 。”《shi jing ·xiao ya ·cai wei 》:“you xin lie lie ,zai ji zai ke 。”(lie lie :you chou de yang zi 。)②ji qie de yang zi 。kong shang ren 《tao hua shan ·fang cui 》:“xiao sheng he na hou chao zong ,yi xiang ke mu ,jin cai sui yuan 。” (er )jiéshui gan he 。hou zuo “jie ”。《zhou li ·de guan ·cao ren 》:“fan fen chong ,xing gang yong niu ……ke ze yong lu 。”(xing gang :chi se ying tu 。niu :zhi niu fen 。lu :zhi lu fen 。)yin shen wei jin 。《lv shi chun qiu ·ren de 》:“shi zhi er zuo ,ke shi er zhi 。”

    bing :

    ①chong bing ;chong shang 。gu chen qing bing wei ji ,chong bing wei bing 。《zuo chuan ·xi gong er shi ba nian 》:“bing ,ze jiang sha zhi 。”hou fan zhi yi ban ji bing 。《meng zi ·teng wen gong shang 》:“wu gu yuan jian ,jin wu shang bing ;bing yu ,wo ju wang jian 。”②huan bing 。《hou han shu ·wang chong chuan 》:“yong yuan zhong ,bing cu yu jia 。”③kun ku ;ji ku 。bai ju yi 《ji tang sheng 》:“wei ge sheng min bing ,yuan de tian zi zhi 。”④you lv ;dan xin 。《zuo chuan ·xiang gong er shi si nian 》:“zheng ren bing zhi 。”⑤que dian ;cuo wu 。《kong zi jia yu ·zai e 》:“kong zi sheng xian ,ji suo ci ji ,jie zhong zhu hou zhi bing 。”

    lao :

    ①nian sui da 。《shi jing ·bei feng ·ji gu 》:“yu zi xie lao 。”(xie :yi tong 。)《lao zi 》di shi ba zhang :“min zhi lao si bu xiang wang lai 。”②cui lao 。xin qi ji 《yong yu le ·jing kou bei gu ting huai gu 》:“lian po lao yi ,shang neng fan fou ?”③lao nian ren 。《zhan guo ce ·ji ce 》:“min fu lao xie you ,ying jun dao zhong 。”te yong yu dui zi shen chang zhe de jing chen 。《shi jing ·xiao ya ·shi yue zhi jiao 》:“bu yin wei yi lao 。”(yin yìn:yuan )④lao si ;zhong lao 。si de hui chen 。zhang pu 《wu ren mu bei ji 》:“ling wu ren zhe bao ji shou ling yi lao yu hu you zhi xia 。”⑤jing lao ,yang lao 。《meng zi ·liang hui wang shang 》:“lao wu lao yi ji ren zhi lao 。”⑥shou lian ,you jing yan 。ou yang xiu 《wei jun nan lun 》:“ji fu she ,zhao zhi ming jiang ,lao yong yu bing zhe ye 。”⑦dui gong qing da fu de zong chen 。《zuo chuan ·zhao gong shi san nian 》:“tian zi zhi lao ,qing shuai wang fu 。”ye zhi da fu de jia chen 《lun yu ·xian wen 》:“meng gong chao wei zhao wei lao ze you 。”(meng gong chao :lu da fu 。zhao wei :dou shi jin guo de shi qing 。)⑧gao lao ;nian lao tui xiu 。《zuo chuan ·xiang gong san nian 》:“qi xi qing lao 。”(qi xi :jin da fu 。)⑨nian jiu de ;li shi jiu yuan de 。yuan lai de (yu “xin ”xiang dui )。fang bao 《yu zhong za ji 》:“er yu zhong wei lao jian zhe si ,jian wu shi 。”⑩chen jiu de 。gui you guang 《xiang ji xuan zhi 》:“bai nian lao wu ,chen ni shen lu 。”(11)qian chuo 。yong yu chen ren 、pai lie ci xu he mou xie dong zhi wu ming 。su shi 《jiang cheng zi ·mi zhou chu lie 》:“lao fu liao fa shao nian kuang 。”

    nan :

    (yi )nán kun nan ;jian nan 。yu “yi ”xiang dui 。《lao zi 》di er zhang :“gu you mo xiang sheng ,nan yi xiang cheng 。”li bai 《shu dao nan 》:“shu dao zhi nan ,nan yu shang qing tian 。” (er )nàn ①zai nan ;huo huan 。《sun zi ·mou gong 》:“san jun ji huo ju yi ,ze zhu hou zhi nan zhi yi 。”《han fei zi ·wu du 》:“jian jia li bing yi bei nan 。”(li bing :mo kuai bing qi 。)te zhi bing nan ,fan kang huo pan luan 。gu yi 《guo qin lun 》:“yi fu zuo nan er qi miao hui 。”(qi miao :tian zi de zong miao 。hui :hui huai 。)su shi 《chao cuo lun 》:“wei ren ren jun zi hao jie zhi shi ,neng chu shen wei tian xia fan da nan ,yi qiu cheng da gong 。”②yuan chou 。《zhan guo ce ·qin ce yi 》:“yi yu zhou wu wei nan 。”(zhou wu :zhou wu wang 。)《shi ji ·zhang yi lie chuan 》:“chu chang yu qin gou nan ,zhan yu han zhong 。”③ze bei ;ze nan 。《meng zi ·li lou xia 》:“yu qin shou you he nan yan ?”you jie wen ;fan bo 。《lun heng ·wen kong 》:“zao nan kong zi ,he shang yu yi ?”wang an dan 《da si ma jian yi shu 》:“bi xie shui ,nan ren ren 。”(ren ren :ning ren ,qiao yan chan mei de xiao ren 。)you bian bo de guan dian ,lun dian 。《han shu ·gao di ji 》:“(han wang )yi wen zhang liang ,liang fa ba nan 。” (san )nuó ①mao cheng de yang zi 。《shi jing ·xiao ya ·xi sang 》:“xi sang you a ,ji xie you nan 。”(a :tong “e ”,rou mei de yang zi 。)②qu zhu yi gui 。hou lai xie zuo “nuo ”。《zhou li ·xia guan ·fang xiang shi 》:“shuai bai li er shi nan ,yi suo shi qu yi 。”

    quan :

    ji bing hui fu ;bing yu 。《zhuang zi ·xu mo gui 》:“jin yu bing shao quan 。”