• 繁体
  • 简体
  • 拼音

  • 紫陌皆泥濘,黃污共淼茫。

    “紫陌皆泥濘,黃污共淼茫。”詩句出處:《酬鄭侍禦多雨春空過詩三十韻》;是唐朝詩人白居易的作品。

    南雨來多滯,東風動即狂。
    月行離畢急,龍走召雲忙。
    鬼轉雷車響,蛇騰電策光。
    浸淫天似漏,沮洳地成瘡。
    慘淡陰煙白,空蒙宿霧黃。
    暗遮千裡目,悶結九回腸。
    寂寞羈臣館,深沉思婦房。
    鏡昏鸞滅影,衣潤麝消香。
    蘭濕難紉佩,花凋易落妝。
    沾黃鶯翅重,滋綠草心長。
    紫陌皆泥濘,黃污共淼茫。
    恐霖成怪(珍左換氵),望霽劇禎祥。
    楚柳腰肢(享單),湘筠涕淚滂。
    晝昏疑是夜,陰盛勝於陽。
    居士巾皆墊,行人蓋盡張。
    跳蛙還屢出,移蟻欲深藏。
    端坐交遊廢,閑行去步妨。
    愁生垂白叟,惱殺蹋青娘。
    變海常須慮,為魚慎勿忘。
    此時方共懼,何處可相將。
    [此以下敘浙東政事。]
    已望東溟禱,仍對北戶禳。
    卻思逢旱魃,誰喜見商羊。
    預怕為蠶病,先憂作麥霜。
    惠應施浹洽,政豈假揄揚。
    祀典修咸秩,農書振滿床。
    丹誠期懇苦,白日會昭彰。
    賑廩周饑戶,苫城備壞墻。
    且當營歲事,寧暇惜年芳。
    德勝令災弭,人安在吏良。
    尚書心若此,不枉系金章。

    【註釋】:

    紫陌:

    京郊的道路。劉禹錫《元和十年自朗州承召至京戲贈看花諸君子》:“~~紅塵拂面來,無人不道看花回。”

    陌:

    ①田間東西走向的小路。《史記·商君列傳》:“為田開阡陌封疆,而賦稅平。”②泛指道路。辛棄疾《永遇樂·京口北固亭懷古》:“尋常巷陌。”③通“佰”。錢一百為佰。《舊五代史·王章傳》:“官庫出納緡錢,皆以八十為陌。”(緡:穿銅錢用的繩子。)

    皆:

    ①都;全。《論語·季氏》:“吾二臣者,皆不欲也。”《孟子·梁惠王上》:“百姓皆以王為愛也。”(愛:吝嗇。)《史記·貨殖列傳》:“故言富者皆稱陶朱公。”溫庭筠《望江南》:“過盡千帆皆不是,斜暉脈脈水悠悠。”②普遍。《詩經·周頌·豐年》:“以洽百禮,降福孔皆。”(洽:合。孔:甚。)③通“偕”。相同;偕同。《呂氏春秋·離謂》:“亡國之主,不自以為惑,故與桀、紂、幽、厲皆也。”(幽、厲:指周幽王、周厲王。)又《上德》:“虛素以公,小民皆之。”(虛素:處虛服素、恬淡質樸的意思。)

    泥:

    (一)①古水名。涇水支流,在今甘肅省慶陽地區。②泥土。《尚書·禹貢》:“厥土惟塗泥。”③像泥一樣的東西。《洞冥記》卷三:“帝令剉此草為泥,以塗雲明之館。” (二)nì ①塗抹。《世說新語·汰侈》:“王(愷)以赤石脂泥壁。”(赤石脂:一種風化的陶土。)②固執;拘泥。柳宗元《斷刑論下》:“經非權則泥,權非經則悖(bèi)。”(悖:混亂。)③阻滯不通。《論語·子張》:“雖小道,必有可觀者,致遠恐泥。”④軟求;軟纏。元稹《遺悲懷》之一:“顧我無衣搜藎篋,泥他沽酒拔金釵。”⑤通“涅”。用作黑色染料的礬石。《大戴禮記·曾子制言上》:“白沙在泥,與之俱黑。”

    黃:

    ①黃色。《詩經·邶風·綠衣》:“綠兮衣兮,綠衣黃裳(cháng)。”(裳:下衣;下裙。)楊臣源《城東早春》:“綠柳才黃半未勻。”②變黃。韋應物《答鄭騎曹青橘絕句》:“憐君臥病思新橘,試摘猶酸亦未黃。”③黃帝的簡稱。陶潛《時運》:“清琴橫床,濁酒半壺。黃唐莫逮(dài),慨獨在餘。”(黃:黃帝。唐:唐堯。逮:及。)④雌黃,古人用作塗抹文字,點校書籍的顏料。陶翰《贈鄭員外》:“何必守章句,終年事鉛黃。”[黃口]幼兒。《淮南子·汜論》:“古之伐國不殺黃口。”[黃耈(gǒu)]老人。《詩經·小雅·南山有臺》:“樂隻君子,遐不黃耈。”

    污:

    (一)①停積不流的水。《晉書·周訪傳》:“前岡見一牛眠山污中。”②污穢;臟東西。《左傳·宣公十五年》:“川澤納污,山藪藏疾。”③不清潔;骯臟。文天祥《正氣歌》序:“駢肩雜遝,腥臊汙垢。”④弄臟;玷污。《呂氏春秋 · 不侵》:“必以其血污其衣。”《後漢書·黃瓊傳》:“皦皦者易污。”⑤奸邪;行為不正。《鶡(hé)冠子·亡鐵(fū)》:“污官亂治,不奉會犯法,其罪加民。”(鐵:斧頭。)⑥低窪。《國語·周語下》:“陂塘污庳,以鐘其美。” (二)wā 掘地為坑。《禮記·禮運》:“污尊而杯飲。”

    共:

    (一)①拱璧。古代象征法權、法、法度。後作“珙”。《詩經·商頌·長發》:“受小共大共。”②拱手。兩手在胸前相合,表示恭敬。《論語· 鄉黨》:“子路共之。”③環繞。後作“拱”。《論語·為政》:“譬如北辰,居其所而眾星共之。” (二)gòng ①共同享有或使用。《史記·越世傢》:“可與共患難,不可與共樂。”②共計;總共。魏學洢《核舟記》:“旁開小窗,左右為四,共八扇。”③副詞。全;皆。《史記·高祖本紀》:“沛今共誅令,擇子弟可立者立之。”④介詞。引進動作涉及;和;跟;與;同。王勃《滕王閣序》:“落霞與孤鶩齊飛,秋水共長天一色。”⑤連詞,表示並列關系。林逋《山園小梅》:“不須檀板共金尊。” (三)gōng ①供給;供應。後作“供”。《左傳·僖公四年》:“貢之不入,寡君之罪也;敢不共給。”②通“恭”。恭敬。《孟子·萬章上》:“我竭力耕田,共為子職而已矣。”

    淼:

    同“渺”。大水茫無邊際的樣子。《楚辭·九章·哀郢》:“當陵陽之焉至兮,淼南渡之焉如?”(陵陽:傳為仙人所居之處。如:往。)王維《南垞》:“輕舟南垞去,北垞淼難卻。”

    淼茫:

    廣闊,遼遠。白居易《自蜀江至洞庭湖有感而作》:“混合萬丈深,~~千裡白。”


  • 紫陌皆泥泞,黄污共淼茫。

    “紫陌皆泥泞,黄污共淼茫。”诗句出处:《酬郑侍御多雨春空过诗三十韵》;是唐朝诗人白居易的作品。

    南雨来多滞,东风动即狂。
    月行离毕急,龙走召云忙。
    鬼转雷车响,蛇腾电策光。
    浸淫天似漏,沮洳地成疮。
    惨淡阴烟白,空蒙宿雾黄。
    暗遮千里目,闷结九回肠。
    寂寞羁臣馆,深沉思妇房。
    镜昏鸾灭影,衣润麝消香。
    兰湿难纫佩,花凋易落妆。
    沾黄莺翅重,滋绿草心长。
    紫陌皆泥泞,黄污共淼茫。
    恐霖成怪(珍左换氵),望霁剧祯祥。
    楚柳腰肢(享单),湘筠涕泪滂。
    昼昏疑是夜,阴盛胜于阳。
    居士巾皆垫,行人盖尽张。
    跳蛙还屡出,移蚁欲深藏。
    端坐交游废,闲行去步妨。
    愁生垂白叟,恼杀蹋青娘。
    变海常须虑,为鱼慎勿忘。
    此时方共惧,何处可相将。
    [此以下叙浙东政事。]
    已望东溟祷,仍对北户禳。
    却思逢旱魃,谁喜见商羊。
    预怕为蚕病,先忧作麦霜。
    惠应施浃洽,政岂假揄扬。
    祀典修咸秩,农书振满床。
    丹诚期恳苦,白日会昭彰。
    赈廪周饥户,苫城备坏墙。
    且当营岁事,宁暇惜年芳。
    德胜令灾弭,人安在吏良。
    尚书心若此,不枉系金章。

    【注释】:

    紫陌:

    京郊的道路。刘禹锡《元和十年自朗州承召至京戏赠看花诸君子》:“~~红尘拂面来,无人不道看花回。”

    陌:

    ①田间东西走向的小路。《史记·商君列传》:“为田开阡陌封疆,而赋税平。”②泛指道路。辛弃疾《永遇乐·京口北固亭怀古》:“寻常巷陌。”③通“佰”。钱一百为佰。《旧五代史·王章传》:“官库出纳缗钱,皆以八十为陌。”(缗:穿铜钱用的绳子。)

    皆:

    ①都;全。《论语·季氏》:“吾二臣者,皆不欲也。”《孟子·梁惠王上》:“百姓皆以王为爱也。”(爱:吝啬。)《史记·货殖列传》:“故言富者皆称陶朱公。”温庭筠《望江南》:“过尽千帆皆不是,斜晖脉脉水悠悠。”②普遍。《诗经·周颂·丰年》:“以洽百礼,降福孔皆。”(洽:合。孔:甚。)③通“偕”。相同;偕同。《吕氏春秋·离谓》:“亡国之主,不自以为惑,故与桀、纣、幽、厉皆也。”(幽、厉:指周幽王、周厉王。)又《上德》:“虚素以公,小民皆之。”(虚素:处虚服素、恬淡质朴的意思。)

    泥:

    (一)①古水名。泾水支流,在今甘肃省庆阳地区。②泥土。《尚书·禹贡》:“厥土惟涂泥。”③像泥一样的东西。《洞冥记》卷三:“帝令剉此草为泥,以涂云明之馆。” (二)nì ①涂抹。《世说新语·汰侈》:“王(恺)以赤石脂泥壁。”(赤石脂:一种风化的陶土。)②固执;拘泥。柳宗元《断刑论下》:“经非权则泥,权非经则悖(bèi)。”(悖:混乱。)③阻滞不通。《论语·子张》:“虽小道,必有可观者,致远恐泥。”④软求;软缠。元稹《遗悲怀》之一:“顾我无衣搜荩箧,泥他沽酒拔金钗。”⑤通“涅”。用作黑色染料的矾石。《大戴礼记·曾子制言上》:“白沙在泥,与之俱黑。”

    黄:

    ①黄色。《诗经·邶风·绿衣》:“绿兮衣兮,绿衣黄裳(cháng)。”(裳:下衣;下裙。)杨臣源《城东早春》:“绿柳才黄半未匀。”②变黄。韦应物《答郑骑曹青橘绝句》:“怜君卧病思新橘,试摘犹酸亦未黄。”③黄帝的简称。陶潜《时运》:“清琴横床,浊酒半壶。黄唐莫逮(dài),慨独在余。”(黄:黄帝。唐:唐尧。逮:及。)④雌黄,古人用作涂抹文字,点校书籍的颜料。陶翰《赠郑员外》:“何必守章句,终年事铅黄。”[黄口]幼儿。《淮南子·汜论》:“古之伐国不杀黄口。”[黄耈(gǒu)]老人。《诗经·小雅·南山有台》:“乐只君子,遐不黄耈。”

    污:

    (一)①停积不流的水。《晋书·周访传》:“前冈见一牛眠山污中。”②污秽;脏东西。《左传·宣公十五年》:“川泽纳污,山薮藏疾。”③不清洁;肮脏。文天祥《正气歌》序:“骈肩杂遝,腥臊汙垢。”④弄脏;玷污。《吕氏春秋 · 不侵》:“必以其血污其衣。”《后汉书·黄琼传》:“皦皦者易污。”⑤奸邪;行为不正。《鹖(hé)冠子·亡铁(fū)》:“污官乱治,不奉会犯法,其罪加民。”(铁:斧头。)⑥低洼。《国语·周语下》:“陂塘污庳,以钟其美。” (二)wā 掘地为坑。《礼记·礼运》:“污尊而杯饮。”

    共:

    (一)①拱璧。古代象征法权、法、法度。后作“珙”。《诗经·商颂·长发》:“受小共大共。”②拱手。两手在胸前相合,表示恭敬。《论语· 乡党》:“子路共之。”③环绕。后作“拱”。《论语·为政》:“譬如北辰,居其所而众星共之。” (二)gòng ①共同享有或使用。《史记·越世家》:“可与共患难,不可与共乐。”②共计;总共。魏学洢《核舟记》:“旁开小窗,左右为四,共八扇。”③副词。全;皆。《史记·高祖本纪》:“沛今共诛令,择子弟可立者立之。”④介词。引进动作涉及;和;跟;与;同。王勃《滕王阁序》:“落霞与孤鹜齐飞,秋水共长天一色。”⑤连词,表示并列关系。林逋《山园小梅》:“不须檀板共金尊。” (三)gōng ①供给;供应。后作“供”。《左传·僖公四年》:“贡之不入,寡君之罪也;敢不共给。”②通“恭”。恭敬。《孟子·万章上》:“我竭力耕田,共为子职而已矣。”

    淼:

    同“渺”。大水茫无边际的样子。《楚辞·九章·哀郢》:“当陵阳之焉至兮,淼南渡之焉如?”(陵阳:传为仙人所居之处。如:往。)王维《南垞》:“轻舟南垞去,北垞淼难却。”

    淼茫:

    广阔,辽远。白居易《自蜀江至洞庭湖有感而作》:“混合万丈深,~~千里白。”


  • zi mo jie ni ning ,huang wu gong miao mang 。

    “zi mo jie ni ning ,huang wu gong miao mang 。”shi gou chu chu :《chou zheng shi yu duo yu chun kong guo shi san shi yun 》;shi tang chao shi ren bai ju yi de zuo pin 。

    na yu lai duo zhi ,dong feng dong ji kuang 。
    yue hang li bi ji ,long zou shao yun mang 。
    gui zhuai lei che xiang ,she teng dian ce guang 。
    jin yin tian shi lou ,ju ru de cheng chuang 。
    can dan yin yan bai ,kong meng su wu huang 。
    an zhe qian li mu ,men jie jiu hui chang 。
    ji mo ji chen guan ,shen chen sai fu fang 。
    jing hun luan mie ying ,yi run she xiao xiang 。
    lan shi nan ren pei ,hua diao yi la zhuang 。
    zhan huang ying chi chong ,zi lu cao xin chang 。
    zi mo jie ni ning ,huang wu gong miao mang 。
    kong lin cheng guai (zhen zuo huan san ),wang ji ju zhen xiang 。
    chu liu yao zhi (xiang chan ),xiang jun ti lei pang 。
    zhou hun yi shi ye ,yin cheng sheng yu yang 。
    ju shi jin jie dian ,hang ren gai jin zhang 。
    tiao wa hai lv chu ,yi yi yu shen cang 。
    duan zuo jiao you fei ,xian hang qu bu fang 。
    chou sheng chui bai sou ,nao sha ta qing niang 。
    bian hai chang xu lv ,wei yu shen wu wang 。
    ci shi fang gong ju ,he chu ke xiang jiang 。
    [ci yi xia xu zhe dong zheng shi 。]
    yi wang dong ming dao ,reng dui bei hu rang 。
    que sai feng han ba ,shei xi jian shang yang 。
    yu pa wei can bing ,xian you zuo mai shuang 。
    hui ying shi jia qia ,zheng qi jia yu yang 。
    si dian xiu xian zhi ,nong shu zhen man chuang 。
    dan cheng ji ken ku ,bai ri hui zhao zhang 。
    zhen lin zhou ji hu ,shan cheng bei huai qiang 。
    ju dang ying sui shi ,ning xia xi nian fang 。
    de sheng ling zai mi ,ren an zai li liang 。
    shang shu xin re ci ,bu wang ji jin zhang 。

    【zhu shi 】:

    zi mo :

    jing jiao de dao lu 。liu yu xi 《yuan he shi nian zi lang zhou cheng shao zhi jing hu zeng kan hua zhu jun zi 》:“~~gong chen bi mian lai ,mo ren bu dao kan hua hui 。”

    mo :

    ①tian jian dong xi zou xiang de xiao lu 。《shi ji ·shang jun lie chuan 》:“wei tian kai qian mo feng jiang ,er fu shui ping 。”②fan zhi dao lu 。xin qi ji 《yong yu le ·jing kou bei gu ting huai gu 》:“xun chang hang mo 。”③tong “bai ”。qian yi bai wei bai 。《jiu wu dai shi ·wang zhang chuan 》:“guan ku chu na mian qian ,jie yi ba shi wei mo 。”(mian :chuan tong qian yong de sheng zi 。)

    jie :

    ①dou ;quan 。《lun yu ·ji shi 》:“wu er chen zhe ,jie bu yu ye 。”《meng zi ·liang hui wang shang 》:“bai xing jie yi wang wei ai ye 。”(ai :lin se 。)《shi ji ·huo shi lie chuan 》:“gu yan fu zhe jie chen tao zhu gong 。”wen ting jun 《wang jiang na 》:“guo jin qian fan jie bu shi ,xie hui mai mai shui you you 。”②pu bian 。《shi jing ·zhou song ·feng nian 》:“yi qia bai li ,jiang fu kong jie 。”(qia :ge 。kong :shen 。)③tong “xie ”。xiang tong ;xie tong 。《lv shi chun qiu ·li wei 》:“wang guo zhi zhu ,bu zi yi wei huo ,gu yu jie 、zhou 、you 、li jie ye 。”(you 、li :zhi zhou you wang 、zhou li wang 。)you 《shang de 》:“xu su yi gong ,xiao min jie zhi 。”(xu su :chu xu fu su 、tian dan zhi piao de yi sai 。)

    ni :

    (yi )①gu shui ming 。jing shui zhi liu ,zai jin gan su sheng qing yang de ou 。②ni tu 。《shang shu ·yu gong 》:“jue tu wei tu ni 。”③xiang ni yi yang de dong xi 。《dong ming ji 》juan san :“di ling cuo ci cao wei ni ,yi tu yun ming zhi guan 。” (er )nì ①tu ma 。《shi shui xin yu ·tai chi 》:“wang (kai )yi chi dan zhi ni bi 。”(chi dan zhi :yi chong feng hua de tao tu 。)②gu zhi ;ju ni 。liu zong yuan 《duan xing lun xia 》:“jing fei quan ze ni ,quan fei jing ze bei (bèi)。”(bei :hun luan 。)③zu zhi bu tong 。《lun yu ·zi zhang 》:“sui xiao dao ,bi you ke guan zhe ,zhi yuan kong ni 。”④ruan qiu ;ruan chan 。yuan zhen 《wei bei huai 》zhi yi :“gu wo mo yi sou jin qie ,ni ta gu jiu ba jin chai 。”⑤tong “nie ”。yong zuo hei se ran liao de fan dan 。《da dai li ji ·ceng zi zhi yan shang 》:“bai sha zai ni ,yu zhi ju hei 。”

    huang :

    ①huang se 。《shi jing ·bei feng ·lu yi 》:“lu xi yi xi ,lu yi huang chang (cháng)。”(chang :xia yi ;xia qun 。)yang chen yuan 《cheng dong zao chun 》:“lu liu cai huang ban wei yun 。”②bian huang 。wei ying wu 《da zheng ji cao qing ju jue gou 》:“lian jun wo bing sai xin ju ,shi zhai you suan yi wei huang 。”③huang di de jian chen 。tao qian 《shi yun 》:“qing qin heng chuang ,zhuo jiu ban hu 。huang tang mo dai (dài),kai du zai yu 。”(huang :huang di 。tang :tang yao 。dai :ji 。)④ci huang ,gu ren yong zuo tu ma wen zi ,dian jiao shu ji de yan liao 。tao han 《zeng zheng yuan wai 》:“he bi shou zhang gou ,zhong nian shi qian huang 。”[huang kou ]you er 。《huai na zi ·si lun 》:“gu zhi fa guo bu sha huang kou 。”[huang gou (gǒu)]lao ren 。《shi jing ·xiao ya ·na shan you tai 》:“le zhi jun zi ,xia bu huang gou 。”

    wu :

    (yi )①ting ji bu liu de shui 。《jin shu ·zhou fang chuan 》:“qian gang jian yi niu mian shan wu zhong 。”②wu hui ;zang dong xi 。《zuo chuan ·xuan gong shi wu nian 》:“chuan ze na wu ,shan sou cang ji 。”③bu qing jie ;ang zang 。wen tian xiang 《zheng qi ge 》xu :“pian jian za ta ,xing sao 汙gou 。”④long zang ;dian wu 。《lv shi chun qiu · bu qin 》:“bi yi ji xie wu ji yi 。”《hou han shu ·huang qiong chuan 》:“jiao jiao zhe yi wu 。”⑤jian xie ;hang wei bu zheng 。《he (hé)guan zi ·wang tie (fū)》:“wu guan luan zhi ,bu feng hui fan fa ,ji zui jia min 。”(tie :fu tou 。)⑥di wa 。《guo yu ·zhou yu xia 》:“bei tang wu bi ,yi zhong ji mei 。” (er )wā jue de wei keng 。《li ji ·li yun 》:“wu zun er bei yin 。”

    gong :

    (yi )①gong bi 。gu dai xiang zheng fa quan 、fa 、fa du 。hou zuo “gong ”。《shi jing ·shang song ·chang fa 》:“shou xiao gong da gong 。”②gong shou 。liang shou zai xiong qian xiang ge ,biao shi gong jing 。《lun yu · xiang dang 》:“zi lu gong zhi 。”③huan rao 。hou zuo “gong ”。《lun yu ·wei zheng 》:“pi ru bei chen ,ju ji suo er zhong xing gong zhi 。” (er )gòng ①gong tong xiang you huo shi yong 。《shi ji ·yue shi jia 》:“ke yu gong huan nan ,bu ke yu gong le 。”②gong ji ;zong gong 。wei xue yi 《he zhou ji 》:“pang kai xiao chuang ,zuo you wei si ,gong ba shan 。”③fu ci 。quan ;jie 。《shi ji ·gao zu ben ji 》:“pei jin gong zhu ling ,ze zi di ke li zhe li zhi 。”④jie ci 。yin jin dong zuo she ji ;he ;gen ;yu ;tong 。wang bo 《teng wang ge xu 》:“la xia yu gu wu ji fei ,qiu shui gong chang tian yi se 。”⑤lian ci ,biao shi bing lie guan ji 。lin bu 《shan yuan xiao mei 》:“bu xu tan ban gong jin zun 。” (san )gōng ①gong gei ;gong ying 。hou zuo “gong ”。《zuo chuan ·xi gong si nian 》:“gong zhi bu ru ,gua jun zhi zui ye ;gan bu gong gei 。”②tong “gong ”。gong jing 。《meng zi ·mo zhang shang 》:“wo jie li geng tian ,gong wei zi zhi er yi yi 。”

    miao :

    tong “miao ”。da shui mang mo bian ji de yang zi 。《chu ci ·jiu zhang ·ai ying 》:“dang ling yang zhi yan zhi xi ,miao na du zhi yan ru ?”(ling yang :chuan wei xian ren suo ju zhi chu 。ru :wang 。)wang wei 《na cha 》:“qing zhou na cha qu ,bei cha miao nan que 。”

    miao mang :

    an kuo ,liao yuan 。bai ju yi 《zi shu jiang zhi dong ting hu you gan er zuo 》:“hun ge mo zhang shen ,~~qian li bai 。”